Τό ρολόι χτυπᾶ. Τί ὥρα εἶναι; Γιά τούς ἄλλους δέν ξέρω, ξέρω μόνον γιά σένα. Γιά σένα εἶναι ἡ ὥρα νά καταλάβεις. Τί ἔκανες, τί κάνεις, πῶς προχωρᾶς. Πῶς καταλαβαίνει κανείς; Μόνος του. Οἱ ἄλλοι εἶναι ἀπόντες. Μόνος του αὐτός κι ὁ ἑαυτός του. Νά ᾿ρθεῖ εἰς ἑαυτόν, νά συναντήσει τόν ἑαυτό του. Συνάντηση ἀνεπιθύμητη, δύσκολη καί πολλές φορές ἀκατόρθωτη. Γιατί ἡ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ μας πού δημιουργοῦμε μέ αὐταρέσκεια καί συντηροῦμε μέ μανία δέν ὑπάρχει. Καί τό ξέρουμε. Δέν θέλουμε ὅμως νά τό ξέρουμε οὔτε ἐμεῖς οὔτε οἱ ἄλλοι.
Ὁ ἄνθρωπος γλιστρᾶ εὔκολα στήν πονηρία, τοῦ εἶναι γνώριμος χῶρος. Μπορεῖ νά ξεγελάσει τούς πάντες γύρω του. Ἀκόμη καί στήν ὥρα τῆς ἐξομολογήσεως. Τό φοβερό εἶναι ὅτι ξεγελάει καί τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του. Καί τό ἀκόμη φοβερότερο, ὅτι πασχίζει νά ξεγελάσει τόν Θεό. Πιασμένοι, λοιπόν, σ᾿ ἕνα τέτοιο δίχτυ πῶς μποροῦμε νά καταλάβουμε; Ξεκινώντας ἀπ᾿ τό σημεῖο μηδέν: βάζοντας τόν ἑαυτό μας κάτω ἀπό μία μόνο ὀπτική γωνία. Τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Αὐτές εἶναι τό μόνο ἀσφαλές κριτήριο κι ἡ ζυγαριά ἀκριβείας. Ὅλα τ᾿ ἄλλα μᾶς ξαναμπάζουν σέ θολά κι ὀμιχλώδη τοπία.
Οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ᾿μεῖς ἀπέναντι ἀπογυμνωμένοι χωρίς προκατασκευασμένα εἴδωλα γιά τόν ἑαυτό μας, χωρίς στερεότυπα, χωρίς προφάσεις, χωρίς προθέσεις, χωρίς πείσματα, χωρίς ἐμμονές, χωρίς προσωπεῖα, χωρίς βολικές ἐξηγήσεις, χωρίς ἐγωκεντρικές ἀπαντήσεις, χωρίς ἀποποίηση τῶν εὐθυνῶν, χωρίς μετακύλιση τῶν ἐνοχῶν. Ἀπέναντι στίς ἐντολές πού πολλές φορές μᾶς φαίνονται ξερές, ὀχληρές, ἁπλοϊκές ἤ ἀκατανόητες. Τίς ἐντολές τίς εὔκολες πού ᾿ναι παιχνιδάκια γιά μᾶς - ἐγώ ψέματα δέν λέω ποτέ ἀπό φυσικοῦ μου, ἀλλά πόσες ἀναρίθμητες παραποιήσεις τῆς ἀλήθειας κάνω καθημερινά μέσα μου κι ἔξω. Ἤ τίς ἐντολές τίς δύσκολες πού μᾶς φαίνονται εὔκολες, γιατί δέν τίς ἀγγίξαμε κἄν - ὅπως, ἄς ποῦμε, τό νά συμπάσχουμε καί νά συγχαίρουμε ἀληθινά. Γιατί τό συμπάσχειν μπορεῖ νά μήν εἶναι γιά μᾶς παρά κρυμμένη χαιρεκακία καί τό συγχαίρειν φτιασιδωμένη ζηλοτυπία.
Ὁ πάταγος πού ἀκούγεται εἶναι τρομερός. Τό οἰκοδόμημα τοῦ ἑαυτοῦ μας καταρρέει. Κι ἡ ἐξήγηση εἶναι ἁπλή. Στή ζωή μας δέν βαδίζαμε μέ βάση τίς ἐντολές, βαδίζαμε μέ βάση τίς ἀπόψεις μας.
Τό ρολόι χτυπᾶ. Πιᾶσε αὐτόν τό χτύπο, εἶναι γιά σένα. Εἶναι ὁ καιρός ὁ εὐπρόσδεκτος, ἡ ὥρα τῆς συναίσθησης, ἡ ἡμέρα τῆς σωτηρίας. Αὔριο ἴσως γιά σένα χρόνος «οὐκέτι ἔσται». Τό ρολόι σταμάτησε.
Ἡ γενιά τῶν μεσηλίκων βαρύνεται μέ δύο πολύ βαρειές κακίες. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ὑποκρισία καί ἡ δεύτερη ἡ ἀπεμπόληση τῆς παράδοσης. Αὐτοί πού τήν ἀπαρτίζουν ἐνδιαφέρθηκαν ἰδιαίτερα γιά τή διαμόρφωση εἰκόνας (ἴματζ ἐπί τό ἑλληνικότερο!), στό κοινωνικό πλαίσιο, ἐνῶ εἶχαν ἀποβάλει κάθε ἱερό καί κάθε ὅσιο.
Εἶναι σύνηθες νά λέγεται ὅτι ἐμεῖς οἱ μεγάλοι ὅ,τι κάνουμε, τό κάνουμε γιά τό καλό τῶν παιδιῶν μας. Γι’ αὐτά ζοῦμε, γι’ αὐτά νοιαζόμαστε, σ’ αὐτά θέλουμε νά παραδώσουμε ἕναν καλύτερο κόσμο! Ἴσως κάποιοι νά ἔχουν ἐθιστεῖ στή συνθηματολογία καί νά ἔχουν πιστέψει ὅτι πράγματι γι’ αὐτά μόχθησαν καί συνεχίζουν νά μοχθοῦν. Ὅμως ἡ νέα γενιά ἔχει ἀπό καιρό διαπιστώσει τήν ὑποκρισία τῶν μεσηλίκων καί δέν εἶναι λίγες οἱ ἐκδηλώσεις ἀηδίας γι’ αὐτήν. Ὅσο γιά τόν κόσμο πού παραλαμβάνουν, τά πολλαπλά ἀδιέξοδα εἶναι οἱ ἀδιάψευστοι μάρτυρες τῆς παταγώδους ἀποτυχίας τῆς «γενιᾶς τοῦ Πολυτεχνείου»!
Οἱ νέοι σήμερα ἐπιδεικνύουν ἔντονο ἀντικομφορμισμό, παρασύροντας ἀκόμη καί μεσήλικες σέ ἁπλούστερη συμπεριφορά. Τό ἔνδυμα, τουλάχιστον στούς ἄνδρες, ἔχει καταστεῖ ἁπλούστερο καί πιό λιτό. Μακάρι ὅμως νά ἔμεναν οἱ νέοι σ’ αὐτό καί μόνο ἤ νά ἦταν πράγματι τό ἔνδυμα καί λιγότερο δαπανηρό. Προχώρησαν, δυστυχῶς, σέ ἄλλες ἐκδηλώσεις, οἱ συνέπειες τῶν ὁποίων εἶναι ὀδυνηρές. Ἀπώλεσαν τήν εὐγένεια, τήν ὁποία θεώρησαν στοιχεῖο τῆς ὑποκρισίας τῶν μεγάλων. Ἔτσι ἐκμηδένισαν τήν ἀπόσταση μεταξύ γονέων-τέκνων, ἐκπαιδευτῶν-ἐκπαιδευομένων, γερόντων-νέων. Χάθηκε ὁ σεβασμός, χάθηκε ἡ πειθαρχία, χά- θηκε ἡ εὐγνωμοσύνη. Δέν εἶναι λίγες οἱ περιπτώσεις πού οἱ μεγάλοι στρέφονται κατά τῶν νέων, τούς ὁποίους κατακεραυνώνουν γιά ἀντικοινωνική συμπεριφορά. Καί, δυστυχῶς, δέν ἀντιλαμ- βάνονται ὅτι οἱ ἐπικρίσεις ἐπιστρέφουν στούς ἴδιους, καθώς ὡς γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί, πολιτικοί ἤ πνευματικοί ἡγέτες καλλιέργησαν τό ἔδαφος, τό ὁποῖο ἔδωσε ὡς καρπό τή νέα γενιά! Ἡ ἄκρως ἀρρωστημένη ἀντίληψη «νά μήν τούς λεί- ψει τίποτε» ἤ «νά μήν περάσουν τίς δυσκολίες πού περάσαμε ἐμεῖς» (ἀρχή τῆς ἥσσονος προσπάθειας καί τῶν μειζόνων ἀπολαβῶν) ἀπό τή μία, καί ἡ ἐπικράτηση τῆς ἀντιαυταρχικῆς ἐκπαίδευσης μέ πανηγυρισμούς καί ὑπερφίαλη καυχησιολογία εἶναι τά σαθρά θεμέλια τοῦ οἰκοδομήματος τῆς νέας γενιᾶς.
Οἱ νέοι δέν εἶναι ὑποκριτές, δόξα τῷ Θεῷ. Εἶναι ὅμως ὑπερβαλλόντως ἀναιδεῖς καί σπάταλοι, καθώς ἐμεῖς τούς ἐθίσαμε σ’ αὐτά. Ἔγραψα προηγουμένως γιά τήν ἁπλοποίηση τῆς ἐνδυμασίας. Αὐτή ἤδη κατέστη ἐξεζητημένη. Ἀγόρια καί κορίτσια στά πλαίσια, ὁπωσδήποτε, τῆς μόδας, αὐτοῦ τοῦ καταναγκασμοῦ τοῦ στερητικοῦ τῆς ἐλευθερίας τοῦ προσώπου, φοροῦν τύπο ρούχων τά ὁποῖα ὑφίστανται κατεργασία πρίν πουληθοῦν, ὥστε νά φαίνονται παλιωμένα. Ἡ κατεργασία αὐτή μέ χημικά ὑγρά καί ἀκτινοβόληση ἀφ’ ἑνός ἐπιβαρύνει τό περι- βάλλον χωρίς λόγο, ἀφ’ ἑτέρου αὐξάνει τό κόστος κατά 40%, ὅπως πληροφορήθηκα πρόσφατα καί ἔφριξα. Συνεπῶς οἱ νέοι ἐκδικοῦνται τούς ὑποκριτές μεγάλους ὄχι μόνο κυκλοφορώντας σάν «λέτσοι», ἀλλά καί προκαλώντας, μᾶλλον ἐν ἀγνοίᾳ τους, ἐντονότερη τήν οἰκονομική ἀφαίμαξη!
Τά μνημόνια καλά κρατοῦν. Τά φορολογικά μέτρα διαδέχονται τά μέν τά δέ μέ ρυθμό πού προκαλεῖ ἔντονη τήν ἀνησυχία τοῦ πολίτη σέ κάθε ἐπαφή του μέ τό Κράτος. Ἡ ἀνεργία ἐκτινάσσεται στά ὕψη. Τά πτυχία καθίστανται χωρίς ἀντίκρισμα στήν ἐσωτερική ἀγορά ἐργασίας. Καί ὅμως ἡ σπατάλη σπατάλη. Οἱ ἀκόμη ἀποκαλούμενες ἐκπαιδευτικές ἐκδρομές τῶν Λυκείων εἶναι ἕνα ἀπό τά δείγματα τῆς σπατάλης αὐτῆς. Ἐνῶ γίνεται ἐναγώνια προσπάθεια νά ἑλκύσουμε περιηγητές ἀπό ἄλλες χῶρες, καθώς κανένας ἄλλος τομέας δέν παρέχει ὑποσχέσεις γιά βραχυπρόθεσμη θετική προο- πτική, δέν εἶναι λίγα τά σχολεῖα τῆς χώρας πού ἐπιλέγουν ξένη χώρα γιά τήν ἐκδρομή τους. Κόστος συμμετοχῆς ὁπωσ- δήποτε αὐξημένο καί ἐξαγωγή συναλλάγματος, ἀπό τό ἐλάχιστο πού μᾶς ἀπόμεινε μετά τήν ἀθρόα ἐξαγωγή τρομακτικῶν ποσῶν ἀπό τούς καθώς πρέπει μεσήλικες, πού ρήμαξαν τόν τόπο στήν προσπάθειά τους νά κτίσουν ἕναν κόσμο καλύτερο γιά τή νέα γενιά! Βέβαια ὑπάρχει ἀντίλογος, τόν ὁποῖο ἄκουσα κάπου: Τουλάχιστον στήν ξένη χώρα οἱ μαθητές δέν ξενυχτοῦν μεθοκοπώντας, ὥστε νά μήν εἶναι σέ θέση τήν ἑπομένη νά σταθοῦν στά πόδια τους. Νοσηρή κατάσταση κατά τίς ἄκρως ἀντιεκπαιδευτικές ἀπό τριακονταετίας τουλάχιστον ἐκδρομές ἐν γνώσει γονέων, ἐκπαιδευτικῶν (αὐτοπτῶν μαρτύρων) καί τοῦ ἁρμοδίου γιά τόν ἐκμαυλισμό τῆς νιότης Ὑπουργείου! Τελικά πῶς ἔχουμε τό θράσος οἱ μεγάλοι νά κατηγοροῦμε τούς νέους, τά θύματά μας;
Στά πλαίσια τῆς προσπάθειάς της νά ἀνταποκριθεῖ στίς ἀπαιτήσεις τῶν δανειστῶν μας, ἡ Κυβέρνηση προβαίνει διαρκῶς σέ περικοπές τῶν χρηματοδοτήσεων πρός τίς κρατικές ὑπηρεσίες. Ἔτσι ἔχουν μειωθεῖ σημαντικά καί οἱ παροχές γιά τή λειτουργία τῶν πάσης φύσεως ἐκπαιδευτικῶν ἱδρυμάτων. Στή Βόρεια Ἑλλάδα πολλά σχολεῖα ἀδυνατοῦν νά καλύψουν τίς δαπάνες θέρμανσης καί ἔχει προκληθεῖ σοβαρό πρόβλημα, καθώς οἱ συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν στίς σχολικές αἴθουσες ἐπιτείνουν τούς ἤδη ὑπάρχοντες λόγους, γιά νά μήν προσηλώνονται οἱ μαθητές στή διδασκαλία τοῦ μαθήματος. Οἱ ἄλλοι, γνωστοί ἀσφαλῶς, εἶναι: Τό ὑπερβολικά βεβαρυμένο, σχολικό καί ἐξωσχολικό, πρόγραμμα καί ἡ ἐκ τούτου ἐλλιπής ἐνασχόληση μέ τό παιχνίδι καί τήν ψυχαγωγία. Ἡ ὑποκατάσταση τοῦ ὑγιοῦς παιχνιδιοῦ, πού ψυχαγωγεῖ ἀληθινά τό παιδί, μέ τήν περιπλάνηση στό ἠλεκτρονικό παιχνίδι καί στό διαδίκτυο. Ἡ σέ βάθος αἴσθηση ὅτι οἱ μεγάλοι ἔχουν σκαρώσει ἄθλιο παιχνίδι σέ βάρος τῶν νέων καί ἐνῶ ὑποκριτικά ὁμιλοῦν γιά ἅμιλλα, ἐννοοῦν τήν ἄγρια διαπάλη γιά ἐπικράτηση μέ κάθε μέσο. Ἔχουν ἀντιληφθεῖ οἱ νέοι ὅτι πιέζονται, γιά νά δρέψουν οἱ μεγάλοι κοινωνική καταξίωση, ἄν ἀκόμη τό πτυχίο ἀποτελεῖ τίτλο οἰκογενειακῆς τιμῆς. Ἔχουν διαπιστώσει κατά τρόπο σαφῆ ὅτι τό μόνο πού φρόντισαν οἱ μεγάλοι νά τούς κληροδοτήσουν εἶναι χρέη!
Ὀργανισμός μεγαλοτραπεζίτη, γνωστοῦ γιά τίς σκοτεινές παρεμβάσεις στίς χῶρες τῆς Βαλκανικῆς, προσέφερε πρόσφατα ποσότητα πετρελαίου γιά τή θέρμανση σχολικῶν αἰθουσῶν. Πληροφορήθηκα ὅτι στήν πόλη τῆς Νάουσας ἀρνήθηκαν νά δεχθοῦν τήν προσφορά! Μᾶλλον δέν ὑπάρχει μιμητής. Ἡ γνωστή ρήση τοῦ Βιργιλίου στήν Αἰνιάδα «φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας» εἶναι ἄγνωστη στούς ἐπαῖτες Νεοέλληνες, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἐθιστεῖ στήν ἄλλη: «Ὅ,τι ἔχετε εὐχαρίστηση»!
Οἱ κυβερνῶντες ἐπιχειροῦν νά ὑποβάλουν τούς πολίτες τῆς χώρας στήν ψευδαίσθηση ὅτι πορευόμαστε πρός τήν ἀνάκαμψη. Ἀλλά αὐτή θά ἔλθει, ὅταν οἱ νέοι μας ἀρχίσουν νά φοροῦν ροῦχα παλαιωμένα ἀπό τήν παρατεταμένη χρήση καί ὄχι παλαιούμενα μέ τεχνικά μέσα.
Ἀπ. Παπαδημητρίου
Στήν ἐποχή μας, ἐποχή πού τό παράλογο διεκδικεῖ μέ λογικοφανῆ ἐπιχειρήματα τή θέση τοῦ λογικοῦ, πού ἡ διαστροφή βαπτίζεται ἐλευθερία καί ἀναφαίρετο δικαίωμα, πού ἐν ὀλίγοις πραγματοποιεῖται καί πάλι ὁ προφητικός λόγος, ὅτι κηρύσσεται «τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν» (Ἠσ 5,20), δέν ἀποτελεῖ ἔκπληξη ἡ ἀμνήστευση καί ἡ ἔντονη διαφήμιση ἀπό ποικίλους κύκλους τοῦ πάθους τῆς ὁμοφυλοφιλίας.
Οἱ Χριστιανοί ἔχουν χρέος καί εὐθύνη νά μή μισοῦν καί νά μήν ἀπορρίπτουν κανέναν συνάνθρωπό τους. Οὔτε φυσικά ἁρμόζει στούς πιστούς νά ἐπιχειροῦν νά περιορίσουν ἤ νά κατευθύνουν αὐταρχικά τίς ἐπιλογές κάποιου ἤ κάποιων. Δέν μποροῦν ὅμως καί νά μήν διαμαρτύρονται ἐνάντια σέ συμπεριφορές καί νοοτροπίες ὀλέθριες ὄχι μόνο γιά τήν γενιά μας, ἀλλά κυρίως γιά ὅσες ἀκολουθοῦν· τίς γενιές τοῦ αὔριο· τό μέλλον τοῦ τόπου μας.
Γι’ αὐτό καί εἶναι ἀνάγκη νά ὑπομνησθοῦν ἐπί τοῦ θέματος ὁρισμένες κρίσιμες ἀλήθειες: Κατ’ ἀρχήν πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι τό πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας δέν εἶναι φυσιολογική κατάσταση, ὅπως τόσο ἔντεχνα προσπαθοῦν πολλοί ἐδῶ καί χρόνια νά μᾶς πείσουν. Ἀντίθετα εἶναι ἁμαρτία καί ἀποτέλεσμα ἁμαρτίας. Εἶναι, ὅπως τονίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, συνέπεια τῆς μωρίας καί τῆς ἀσέβειας τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ (βλ. Ῥω 1,22-27). Μάλιστα ἡ ἁγία Γραφή ὑπογραμμίζει ὅτι τό συγκεκριμένο πάθος εἶναι «βδέλυγμα» (Λε 18,22) ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, δηλαδή ἀηδιαστική ἀποστροφή. Τό πάθος αὐτό ὁδήγησε στόν πλήρη, ἐξοντωτικό ἀφανισμό τίς πόλεις τῶν Σοδόμων καί τῆς Γομόρρας, οἱ ὁποῖες «πρόκεινται δεῖγμα», ὅπως τονίζει καί πάλι ἡ Γραφή (βλ. Ἰδ, 7)· δηλαδή ἀποτελοῦν κανόνα καί γνώμονα, πού δείχνει ξεκάθαρα σέ ποιά, αἰώνια πλέον, καταδίκη ὁδηγεῖ αὐτή ἡ ἀντίθεη συμπεριφορά. Καί ἀκόμη, ἡ ἁγία Γραφή ἐπιτρέπει νά ἐννοήσουμε σαφῶς ὅτι τό συγκεκριμένο παρά φύσιν πάθος, ὅπως καί ἄλλα τέτοια, ἀφάνισαν στήν ἀρχαιότητα ὁλόκληρα ἔθνη, πού ἀποσύρθηκαν ἐντελῶς ἀπό τό προσκήνιο τῆς ἱστορίας∙ ἐπειδή ἀκριβῶς προσβάλλει τήν ἴδια τήν ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅλα ὅσα ἀναφέρθηκαν δέν ἀποτελοῦν ἀπειλή -δέν ἀπειλεῖ ὁ Θεός. Ἐπισημαίνουν ἁπλῶς ὅτι τέτοιες καταστάσεις εἶναι, ὅπως λέχθηκε ἤδη, συνέπειες τῆς ἁμαρτίας, δηλαδή ἐσφαλμένων προσωπικῶν ἐπιλογῶν τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός εἶναι μόνο ἀγάπη καί ἔλεος. Ἔγινε ἄνθρωπος καί θυσιάσθηκε «ὑπέρ πάντων», γιά ὅλους μας, χωρίς προσωποληψία. Ἀναστήθηκε ἀπό τούς νεκρούς καί ἵδρυσε τήν Ἐκκλησία του, γιά νά ἀποτελέσει αὐτή πνευματικό ἰατρεῖο καί νοσοκομεῖο· ὥστε ὅποιος θέλει, νά ἀπολαμβάνει ἐκεῖ λύτρωση καί αἰώνια ζωή. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ρητῶς: «Μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι. Καὶ ταῦτά τινες ἦτε· ἀλλὰ ἀπελούσασθε, ἀλλὰ ἡγιάσθητε, ἀλλὰ ἐδικαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ ἐν τῷ Πνεύματι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν» (Α΄ Κο 6,9-11). Δηλαδή ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία, θεραπεύεται. Τήν θεραπεύει ὁ Χριστός μέ τόν λόγο του καί μέ τό μυστήριο τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός του. Δέν ἔχει σημασία πόσο καί πῶς ἤμασταν κάποτε δοῦλοι της. Αὐτό πού ἔχει σημασία εἶναι ἡ μετάνοιά μας. Ἡ ἀλλαγή τῆς ζωῆς μας. Νά ἀποφασίσουμε ἐλεύθερα νά ἐγκαταλείψουμε τά πάθη μας, νά μισήσουμε τήν πλάνη καί νά ἐπιστρέψουμε στό σπίτι τοῦ οὐράνιου Πατέρα.
Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρία τῶν ἁγίων καί αὐτή εἶναι ἡ πρόταση τῆς Ἐκκλησίας σ’ ὅποιον καλοπροαίρετα θέλει νά ἀκούσει τόν λόγο της.
Εὐάγγελος Δάκας
Δρ Θεολογίας, Φιλόλογος
Ξεφυλλίζοντας μία κυριακάτικη ἐφημερίδα ἔπεσε τό μάτι μου σέ μία περίεργη διαφημιστική λεζάντα. Κάτω ἀπό μία λιμουζίνα τρεῖς λέξεις κι ἕνα θαυμαστικό: «Ἀπόδραση στήν ἀπόλαυση!». Ἐκεῖνο πού μοῦ ἔκανε ἐντύπωση δέν ἦταν οὔτε ἡ λιμουζίνα οὔτε ἡ δελεαστική τιμή της. Ἦταν ἐκεῖνο τό ἀσήμαντο «στήν». Ἴσως θά ἔχετε παρατηρήσει καί σεῖς ὅτι οἱ περισσότερες διαφημιστικές λεζάντες προσκαλοῦν σέ ἀπόδραση· μέ μία σοκολάτα, γιά παράδειγμα, ἤ μέ ἕνα κινητό τηλέφωνο ἤ μέ ἕνα ταξίδι σέ κάποιο παραδεισένιο νησί. Ἀλήθεια, ἀπό ποῦ νά ἀποδράσουμε καί γιατί;
Κι ἀφοῦ ἔχουν προβληθεῖ ὅλα τά καταναλωτικά ἀγαθά ὡς μέσα ἀπόδρασης, περάσαμε πλέον σέ... ἀποδραστικά μηνύματα νέου τύπου. Ἀπόδραση ὄχι «μέ τί», ἀλλά ἀπόδραση «ποῦ». Κάναμε τήν ἴδια τήν ἀπόδραση στόχο. Ὅλη ἡ ζωή μας ἕνα συνεχές «ζάπινγκ» ἀγορῶν, ταξιδιῶν καί γνωριμιῶν. Ἀπόλαυση, λοιπόν, στήν... ἀπόδραση!
Δέν εἶναι τωρινή αὐτή ἡ τάση φυγῆς. Ἀπό τότε πού ἡ ἀνταρσία τοῦ Ἀδάμ «ἐξέβαλε αὐτόν τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς», ἀπό τότε πού ὁ ἄνθρωπος βγῆκε ἀπό τό φυσικό του περιβάλλον, αὐτό τῆς «τρυφῆς» (= ἀπολαύσεως), ἀπό τότε νιώθει φυλακισμένος. Ἄν καί ἄνοιξε ἡ θύρα καί ἀποδράσαμε ἐκεῖ ὅπου μποροῦμε... ἐλεύθερα νά ἐπιλέγουμε ὅσα μᾶς ὑπαγορεύει ὁ διαβολέας τῆς ἀλήθειας, μᾶς κυνηγάει θαρρεῖς ἡ κατάρα ἐκείνης τῆς πρώτης ἀπόδρασης.
Μπαίνουμε σέ γαλέρες καί ἀνακαλύπτουμε νέες ἠπείρους. Διαπερνοῦμε τήν ἀτμόσφαιρα καί ἐξερευνοῦμε τό σύμπαν. Βυθιζόμαστε στά βάθη τῶν ὠκεανῶν καί ἀναζητοῦμε τή χαμένη ἀτλαντίδα τῆς ζωῆς μας· τήν ἀρχή καί τό νόημά της. Κι ὅλο φεύγουμε κι ὅλο ψάχνουμε.
Ἡ ἐποχή μας ὅμως, ἡ «νέα», ὅπως συνεχῶς φροντίζουν ἀπό παντοῦ νά μᾶς τονίζουν, ἔχει προσδώσει κι αὐτή κάτι νέο σ᾿ αὐτήν τήν πανάρχαια τάση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπειδή ἡ ἔρευνα κρύβει καί τό φόβο τῆς ἀνακάλυψης, μέ ἕνα τέχνασμα δια-βολικό, τό σύνθημα πλέον ἔγινε ὄχι «φύγε γιά νά ψάξεις», ἀλλά «φύγε γιά νά φύγεις».
Διότι, ἄν μᾶς ἄφηναν ἀληθινά ἐλεύθερους νά ψάξουμε, θά βρίσκαμε ὅτι σέ κάποια στιγμή τῆς ἱστορίας συνέβη μία οὐσιαστική ἀπόδραση ἀπ᾿ αὐτή τή φυλακή πού κρατᾶ δέσμια ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. «Ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ» καί «τήν πεσοῦσαν φύσιν ἡμῶν συμπαθῶς ἀνυψώσας τῷ Πατρί συνεκάθισεν».
Καί ἄν θά ἔπρεπε καί ἡ Ἐκκλησία στή δική της... λεζάντα νά σημειώσει «ποῦ», θά ἔγραφε «ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη, λύπη καί στεναγμός». Αὐτό δέν ἀποτελεῖ καί τήν ἀληθινή ἀναζήτηση καί ἀπόλαυση κάθε ἀνθρώπου;
Δια-κριτικός
Ἀπολύτρωσις 60 (2005) 204
Πρασίνισε ἡ φύση κι ἄρχισαν οἱ φωνές ἀπό τό ξύπνημά της νά φτάνουν στ᾿ αὐτιά μου. Τό ἄνοιγμα τοῦ παραθύρου μου τό περιμένει ἀνυπόμονα ἡ μύγα καί ἡ μέλισσα, γιά νά μέ παρασύρουν στό ξαναζωντάνεμά τους. Ἀνοίγω καί τά δέχομαι ὅλα. Μά πιό πολύ περιμένω τίς φωνές τῶν παιδιῶν τῆς γειτονιᾶς. Περίεργο ὅμως, ἄκαιρο, δέν ἀκούγεται τίποτα, οὔτε καί καμιά μπάλα δέν ξεφεύγει στό χαμηλό μπαλκόνι μου. Ὅλα βουβά καί κρύα, χειμωνιάτικα.
Στήν ἀπέναντι γωνία, πού βλέπει στόν κεντρικό δρόμο, τό κατάστημα πού ἑτοιμαζόταν ἀπό καιρό ἄρχισε νά λειτουργεῖ. Ἐκεῖ βρῆκα καί τά παιδιά. Σ᾿ ἕναν χῶρο κλειστό, κάτι μεταξύ καφετερίας καί λούνα πάρκ. Στά μεγάλα τζάμια τῆς βιτρίνας πολύ πετυχημένες παραστάσεις ἀπό παραμύθια μέ ζῶα, πουλιά, δάση κ.ἄ., πού ἀπομόνωναν τό ἴδιο πετυχημένα ὅσους βρίσκονταν μέσα. Πίσω ἀπό ἕνα “ζωντανό” πουλί διέκρινα ἕναν πιτσιρίκο, πού προσπαθοῦσε νά σκαρφαλώσει σ᾿ ἕνα πράσινο, πλαστικό κατασκεύασμα πού μᾶλλον παρίστανε τό δέντρο. Στό πάτωμα ἀμέτρητες πολύχρωμες μπάλες -εὔχρηστες βόμβες γιά βίαιους, παιδικούς, ἐκτονωτικούς πολέμους- δημιουργοῦσαν στό βάδισμα μιά πλήρη ἀβεβαιότητα. Ἐκεῖ τά παιδιά, στούς παιδότοπους ὅπως τά λένε, «παίζουν» ἀσφαλισμένα καί οἱ μεγάλοι δίπλα τά περιμένουν πίνοντας καφέ, κάτω ἀπό τίς ἐξαγριωμένες φωνές τῶν εὐτυχισμένων παιδιῶν. Ἕνα κοριτσάκι πίσω ἀπό ἕνα πλέγμα -αὐτό ἐκτός ἀπό φυλακή τί ἄλλο θά μποροῦσε νά θέλει νά μιμηθεῖ;- μέ κοιτάζει μέ βλέμμα κουρασμένο. Πόσους τέτοιους πλαστικούς παραδείσους εἶναι καταδικασμένο νά ἐπισκεφτεῖ ἀκόμα; Στή σκέψη μου ἦρθε τό «σταμάτα, δάσκαλε, νά ἀκούσουμε τό πουλί» καί θέλω κι ἐγώ νά φωνάξω: «Σταματῆστε νά φυλακίζετε τά παιδιά μέσα σέ εἰκονικούς παραδείσους. Σταματῆστε νά τούς κρύβετε τό στέρεο χῶμα μέ μιά ρευστή πλαστικότητα. Σταματῆστε νά ἁπλώνετε ἀπό πάνω τους γαλάζιες ζελατίνες καί ἀφῆστε τα νά μποροῦν ἐλεύθερα, πατώντας στή γῆ νά στρέφονται πρός τόν οὐρανό». Δέν μᾶς κούρασαν τά πλαστικά χαμόγελα καί οἱ συνθετικές ἐπικοινωνίες; Γιατί καταδικάζουμε τίς ἑπόμενες γενιές σέ μιά καθολική πλαστικοποίηση; Δια-κριτικός
|
Ναί, ἔψαχνα τόν Θεό. Τόσο ἐγώ ὅσο κι ἡ γυναίκα μου ἡ Μαίρη νιώθαμε πώς κάτι λείπει ἀπό τήν κατά τά ἄλλα εὐτυχισμένη ζωή μας. Κι αὐτό τό ἄδειο κομμάτι ἦταν ἀνυπόφορο.
Οἱ θρησκεῖες στή σύγχρονη πολυποίκιλη Ἀμερική συνθέτουν ἕνα πάζλ μέ χιλιάδες κομμάτια, πού ὅλα μιλᾶνε γιά Θεό. Ὅμως ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά εἶναι σέ ὅλα. Τό νά ψάχνεις νά βρεῖς τό σωστό εἶναι σάν νά ψάχνεις βελόνα στά ἄχυρα. Κάτι, ὡστόσο, μᾶς ἔλεγε πώς μόνο ἕνα εἶναι ἀληθινό.
Προερχόμασταν ἀπό οἰκογένειες προτεσταντῶν καί πηγαίναμε τακτικά στήν ἐκκλησία. Μόνο πού ἐκεῖ ἡ κυριακάτικη σύναξη ἄλλοτε ἔμοιαζε μέ διάλεξη κι ἄλλοτε μέ χοροεσπερίδα. Ὕστερα, αὐτή ἡ ἀντίληψη ὅτι Θεός εἶναι ὅ,τι ἀντιλαμβάνεται ὁ καθένας κι ὁ καθένας Τόν ἀντιλαμβάνεται διαφορετικά...
Δέν χρειάστηκε παρά κοινή λογική γιά νά ἀποκλείσουμε τά 22.000 προτεσταντικά παρακλάδια. Ὁ Θεός πρέπει νά ’ναι κάτι πιό σαφές καί πιό συγ- κεκριμένο. Ἔτσι στραφήκαμε στίς ἀνατολικές θρησκεῖες. Ἐλπίζοντας πώς ὁ Θεός βρισκόταν στό μυστικισμό τῆς Ἀνατολῆς, ἀσπαστήκαμε τόν ἰνδουισμό. Ἀλλά δέν ἦταν οὔτε ἐκεῖ. Κάπου ἐκεῖ οἱ δρόμοι ἀναζήτησης μέ τή Μαίρη, σταμάτησαν νά εἶναι κοινοί. Ἐκείνη στράφηκε στόν καθολικισμό. Ἐγώ, πάλι, δέν τόν ἐμπιστεύτηκα ποτέ.
Μόλις εἶχα ἀνακαλύψει ἕναν μικρό ὀρθόδοξο ναό, ὄχι μακριά ἀπό τό καινούργιο μας σπίτι. Ὁ ἱερέας ἦταν ἕνα συμπαθητικό γεροντάκι ἀπό τή Ρωσία. Σκέφτηκα νά δοκιμάσω. Ξυπνοῦσα νωρίτερα τό πρωί γιά νά πάω στήν ἐκκλησία πρίν ἀπό τή δουλειά. Ὅμως δέν ἔνιωσα αὐτό πού περίμενα.
Τό διάστημα ἐκεῖνο εἴχαμε ἀποκτήσει τό τρίτο μας παιδί, ἕνα χαριτωμένο κοριτσάκι πού, ὅπως ἔδειξαν οἱ ἐξετάσεις, ἦταν ἐντελῶς κουφό. Τά νέα ἔπεσαν στό κεφάλι μας σάν κεραυνός. Μόλις εἴχαμε ἀρχίσει νά συνειδητοποιοῦμε πόσο αὐτό θά ἄλλαζε τή ζωή μας. Ἀποφασίσαμε νά τό ἀντιμετωπίσουμε πολιτισμένα καί ψύχραιμα. Συμφωνήσαμε ὅτι πρέπει νά ἀποδεχτοῦμε ὅτι θά ἔχουμε ἕνα ἀνάπηρο παιδί κι ἀρχίσαμε νά ψάχνουμε πληροφορίες γιά εἰδικά σχολεῖα καί εἰδική ἐκπαίδευση. Ἤμουν πολύ ἀπογοητευμένος.
Ἐκεῖνο τό πρωί ἀποφάσισα νά πάω στήν ὀρθόδοξη ἐκκλησία γιά τελευταία φορά. Δέν περίμενα τίποτα. Ἁπλῶς σκέφτηκα νά ἀποχαιρετήσω τόν γέροντα ἱερέα, πού ἦταν πάντα πολύ εὐγενικός, καί νά τόν ἐνημερώσω ὅτι δέν θά ξαναπάω. Ἐκεῖνος μέ πλησίασε καί μίλησε πρῶτος πρίν προλάβω νά τοῦ πῶ ὁτιδήποτε.
«Σάμ, φαίνεσαι πολύ στενοχωρημένος, τί σοῦ συμβαίνει, παιδί μου;». Ἔτσι, τοῦ ἐξήγησα τό πρόβλημα μέ τό μω- ρό. «Πώ, πώ, λυπᾶμαι πολύ. Ὅμως, φέρ’ το νά τοῦ διαβάσουμε μία εὐχή». Δέν ἀντέδρασα γιά νά μή φανῶ ἀγενής. «Ἐντάξει, εἶπα στόν ἑαυτό μου, δέν χάλασε ὁ κόσμος μέ μία ἀκόμη μέρα. Θά τόν ἀποχαιρετήσω αὔριο». Ἔτσι πῆγα τή μικρή στήν ἐκκλησία καί τῆς διάβασε τήν εὐχή. Εἶχα ἀργήσει κι ἔφυγα βιαστικός. Θά τόν ἀποχαιρετοῦσα τήν ἑπόμενη μέρα.
Τό ἀπόγευμα εἶχε προγραμματιστεῖ μία ἐπαναληπτική ἐξέταση στό μωρό. Δέν περιμέναμε τίποτα, ἁπλῶς μιά τελική ἐπιβεβαίωση τῆς ἤδη διαπιστωμένης βλάβης. Ὅταν στίς 4 μ.μ. χτύπησε τό τηλέφωνο στή δουλειά κι ἄκουσα τή φωνή τῆς Μαίρης νά μοῦ λέει πώς οἱ ἐξετάσεις τῆς μικρῆς ἦταν φυσιολογικές, μοῦ φάνηκε σάν παραλήρημα, σχεδόν θύμωσα μαζί της:
- Μαίρη, σέ παρακαλῶ! τῆς εἶπα σέ αὐστηρό τόνο. Τά ἔχουμε συζητήσει χιλιάδες φορές καί συμφωνήσαμε ὅτι θ’ ἀποδεχτοῦμε τό παιδί μας ὅπως εἶναι, χωρίς νά τρελαινόμαστε!
- Σάμ, μέ διέκοψε ἐκείνη, δέν κατάλαβες. Ἡ Ἄνι ἀκούει!!!
Γύρισα στό σπίτι σάν ἀστραπή χωρίς νά ἔχω πιστέψει λέξη ἀπ’ ὅλα αὐτά. Δέν ἦταν λογικό νά συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οὔτε περίμενα ὅτι θά περνοῦσα ὅλο τό ἀπόγευμα προκαλώντας ἀκουστικά ἐρεθίσματα στή μικρή Ἄνι, ἡ ὁποία ὅμως τώρα πιά ἀνταποκρινόταν! Μέσα στήν ἀνείπωτη χαρά μου, θυμήθηκα τόν ἱερέα καί τήν εὐχή πού διάβασε στό μωρό τό ἴδιο πρωί κι ἔτρεξα νά τόν εὐχαριστήσω. Ὅμως ἐκεῖνος ἀπάντησε ἁπλά:
- Ὄχι ἐγώ, ἐγώ δέν ἔκανα τίποτα, παιδί μου. Ὁ Θεός ἔκανε καλά τήν Ἄνι, Αὐτόν πρέπει νά εὐχαριστήσουμε κι οἱ δυό.
Τότε σκέφτηκα: «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀληθινά ταπεινός, δέν μπορεῖ παρά ἐδῶ νά ἀναπαύεται ὁ Θεός».
... ... ... ...
Σέ λίγο διάστημα, ὁ Σάμ σάν δεύτερος Κορνήλιος, βαπτίστηκε ὀρθόδοξος, ὅπως καί ὅλη ἡ οἰκογένειά του. Πρίν λίγα χρόνια ἦρθε στήν Ἑλλάδα γιά νά σπουδάσει Θεολογία, μέ σκοπό νά ἐπιστρέψει στήν πατρίδα του ὡς ὀρθόδοξος ἱερέας. «Γιατί», ὅπως λέει ὁ Σάμ, «ὅταν ψάχνεις γιά τόν Θεό, ἔρχεται νά σέ βρεῖ Ἐκεῖνος».
«...Ἐλπίζω ὅτι ὅσοι ἐξ ὑμῶν συμμετάσχουν εἰς τήν Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μετ᾽ ἐμοῦ τάς παρούσας περιστάσεις... Ὅσοι λοιπόν εὑρίσκονται εἰς δημόσια ὑπουργήματα δέν εἶναι δυνατόν νά λαμβάνουν μισθούς ἀναλόγως μέ τόν βαθμόν τοῦ ὑψηλοῦ ὑπουργήματός των καί μέ τάς ἐκδουλεύσεις των, ἀλλ᾽ ὅτι οἱ μισθοί οὗτοι πρέπει νά ἀναλογοῦν ἀκριβῶς μέ τά χρηματικά μέσα τά ὁποῖα ἔχει ἡ Κυβέρνησις εἰς τήν ἐξουσίαν της...
Ὅσον δι᾽ ἐμέ, ἐφ᾽ ὅσον τά ἰδιαίτερα εἰσοδήματά μου ἀρκοῦν διά νά ζήσω, ἀρνοῦμαι νά ἐγγίσω μέχρι καί τοῦ ὀβολοῦ τά δημόσια χρήματα, ἐνῶ εὑρισκόμεθα εἰς τό μέσον ἐρειπίων καί ἀνθρώπων βυθισμένων εἰς ἐσχάτην πενίαν».
Δέν πρόκειται γιά σύγχρονο πρωθυπουργικό διάγγελμα «διά τάς παρούσας περιστάσεις» τῆς κρίσης πού διέρχεται ἡ χώρα μας. Δέν ὑπάρχει ἄλλωστε ἡ δυνατότητα (γιά πολλούς λόγους) νά ἀποδοθεῖ σέ τέτοια γλωσσική μορφή!...
Τό κείμενο εἶναι ἀπόσπασμα ἀπό ἀγόρευση τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια στήν Δ΄ Ἐθνοσυνέλευση τοῦ Ἄργους τό 1829.
Τραγικά ἐπίκαιρα ἀκούγονται τά λόγια τοῦ πρώτου Κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδας στίς μέρες μας. Πόσο ξαστοχήσαμε ἀπό τόν κανόνα πού ὁ ἴδιος θεωροῦσε ἰδανικό στίς τότε περιστάσεις!...
«Εἰς τό μέσον ἐρειπίων καί ἀνθρώπων βυθισμένων εἰς ἐσχάτην πενίαν», κάποιοι, ὄχι ἁπλῶς δέν ἀρνοῦνται νά ἀγγίξουν τά δημόσια χρήματα, ἀλλά καυχῶνται ἀνερυθρίαστα ὅτι τά κατασπατάλησαν μέχρις ὀβολοῦ... Ξύπνα, κυβερνήτη Καποδίστρια... ξύπνα γιά νά μᾶς ἀφυπνίσεις ἀπό τό λήθαργο! Ξύπνα προτοῦ νά εἶναι πολύ ἀργά...