Σήμερα γεννήθηκε ἀνάμεσά μας ἡ Ἀλήθεια. Γεννήθηκε ἀπό τή γῆ, ἀπό τό χῶμα, ἀπό ἕναν ἄνθρωπο. Κι ὅμως, μέ τή γέννησή Της μᾶς ἔφερε τή δικαιοσύνη τοῦ οὐρανοῦ. Διότι πῶς μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι ἀληθινά δίκαιος; Ἀπό μόνος του; Μπορεῖ ἕνας φτωχός νά χορτάσει ἀπό μόνος του; Μπορεῖ ἕνας γυμνός νά καλύψει τή γύμνια του χωρίς ροῦχα; Ἄλλο τόσο μπορεῖ καί ὁ ἄνθρωπος ν᾿ ἀποκτήσει τή δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ μέ μόνες τίς δυνάμεις του.
 Ἔρχεται, λοιπόν, ἡ Ἀλήθεια καί σέ ξυπνάει ἀπό ὕπνο βαθύ. Καί σοῦ στρώνει δρόμο τόν ἑαυτό Της, γιά νά μή χαθεῖς. Καί σύ τί κάνεις; Τό κραυγάζει ὁ οὐρανός μέ τόν ἀστέρα καί ἀναστατώνεται ὅλος ὁ κόσμος ἀπό τήν ὀργή τοῦ Ἡρώδη. Ἔρχονται οἱ Μάγοι γιά νά συμβουλευθοῦν τούς Ἰουδαίους, καί αὐτοί θορυβημένοι ἀρχίζουν νά ψάχνουν ποῦ γεννήθηκε. Ὄχι γιά νά τόν ἀναγνωρίσουν ὡς βασιλέα καί Θεό, ὄχι! Ἀλλά γιά νά τόν σκοτώσουν! «Ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ ἐγένετο», κι ὅμως «ὁ κόσμος αὐτόν οὐκ ἔγνω»! (Ἰω 1,10). Ὦ κόσμε ἄκοσμε, βρόμικε καί ἄθλιε! Σοῦ Τόν φανερώνει ὁ οὐρανός γιά νά Τόν λατρεύσεις, κι ἐσύ ψάχνεις τό παιδί γιά νά τό σκοτώσεις. Σοῦ ἀναγγέλλει ὅτι ὁ Θεός ἔγινε γιά σένα ἄνθρωπος, κι ἐσύ θέλεις νά ἀφανίσεις Αὐτόν πού ἔρχεται γιά νά σέ λυτρώσει!...
 Νά δεχόσουν τήν ἀναγέννηση πού σοῦ προσφέρει! Εἶσαι θνητός. Κουβαλᾶς τό ἀσήκωτο βάρος τῆς ἁμαρτίας ἀπό τή γέννησή σου. Ποιός ἄνθρωπος δέν τό νιώθει; Ποιός ἦλθε στή ζωή ἐλεύθερος ἀπ’ αὐτή τή δουλεία; Καί μή ζητᾶς νά σοῦ τό ποῦν αὐτό οἱ Γραφές καί οἱ προφῆτες. Ρώτα ὅποιον γεννιέται. Κοίταξέ τον: κλαίει... Γι’ αὐτό γεννήθηκε ὁ Χριστός, γι’ αὐτό ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση· γιά νά μᾶς χαρίσει τήν εὐλογία τῆς ἀναγεννήσεως. Καινούργια βιοτή, ἄφθαρτη, θεϊκή! Ἄς κλείσουμε, ἀδελφοί, στήν ὕπαρξή μας τό ἔλεός Του. Καί ὅπως ἡ μητέρα Του Τόν ἔφερε στά σπλάχνα της, νά Τόν φέρουμε κι ἐμεῖς στίς καρδιές μας μέ τήν πίστη. Νά ξεχειλίσουν οἱ καρδιές μας ἀπό τήν πίστη Του! Ἡ Παρθένος γέννησε τόν Σωτήρα. Ἄς γεννήσει, λοιπόν, καί ἡ ψυχή μας τή σωτηρία... Ἀδελφοί, ἄς προσέξουμε, ἄς μήν εἴμαστε στεῖροι. Οἱ ψυχές μας νά εἶναι γόνιμες γιά τόν Θεό.

Ἁγ. Αὐγουστίνου, In natali Domini 6,2-3 PL 38,1005-6 καί In Symbolo 2,12 PL 40,643-4.
 Ἀπόδοση Εὐ. Δάκας
    
          

 Ἀπό τά ἀρχαῖα ἀκόμη χρόνια τῆς Ἐκκλησίας μας καθιερώθηκε ἡ παράδοση νά τιμᾶται ἡ μνήμη τῶν μαρτύρων. Οἱ πιστοί συγκεντρώνονταν στόν τάφο τοῦ ἁγίου τή γενέθλιο ἡμέρα καί τελοῦσαν τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. «Γενέθλιος ἡμέρα» ὀνομάζεται ἡμέρα πού ὁ ὁμολογητής τοῦ Χριστοῦ, διά τῶν μαρτυρικῶν του ἀγώνων, γεννιέται στήν αἰώνια ζωή καί καταγράφεται στή θριαμβεύουσα Ἐκκλησία.
 Ὁ ἱερός Χρυσόστομος, πού ἔζησε τόν περισσότερο χρόνο ὑπομένοντας τόν πόλεμο τῶν ἐχθρῶν του, τά βάσανα τῆς ἐξορίας καί πέθανε ὡς μεγαλομάρτυρας ἀπό τήν ταλαιπωρία καί τήν κακομεταχείριση τῶν φρουρῶν του, δέν ἔχανε τήν εὐκαιρία στίς γιορτές τῶν μαρτύρων νά προσκαλεῖ τούς πιστούς σέ μετάνοια, σέ ἀλλαγή ζωῆς, σέ ἁγιασμό. Ἄς τόν ἀκούσουμε:
 «Ἦρθες νά δεῖς ἀνθρώπους πού τούς ξεσκίζουν, πού λούζονται στό ἴδιο τους τό αἷμα, πού ἔχουν γιά στολίδια τους πληθώρα πληγῶν. Ἀνθρώπους πού ἀπαλλάσσονται ἀπ᾿ αὐτή τή ζωή καί ξανοίγονται στήν αἰώνια. Γίνε, λοιπόν, ἄξιος αὐτῶν τῶν ἀγωνιστῶν. Ἐκεῖνοι καταφρόνησαν τή ζωή, ἐσύ καταφρόνησε τίς ἀπολαύσεις· ἀρνήθηκαν ἐκεῖνοι τήν παροῦσα ζωή, ἀρνήσου ἐσύ τόν πόθο τῆς μέθης.
 Ἄν ὅμως βλέπεις μέσα σου δυνατή τήν ὁρμή γιά τίς ἀπολαύσεις, μεῖνε κοντά στόν τάφο τοῦ μάρτυρα. Ἐκεῖ μέ συντετριμμένη τήν ψυχή καί ταπεινό φρόνημα χύσε πολλά δάκρυα καί πάρε εὐλογία ἀπό τόν τάφο. Αὐτή κράτησέ την ὡς ἐνίσχυση στίς προσευχές σου καί διάβαζε πάντοτε τήν ἐξιστόρηση τῶν ἀγωνισμάτων τοῦ μάρτυρα. Ἀγκάλιασε τή σωρό του, προσκολλήσου στή λειψανοθήκη του, διότι ὄχι μόνο τά ὀστᾶ τῶν μαρτύρων ἀλλά καί οἱ τάφοι τους καί οἱ λειψανοθῆκες τους ἀναβλύζουν εὐλογία.
 Οἱ τάφοι τῶν μαρτύρων δέν εἶναι τίποτα ἄλλο ἀπό λιμάνια ἀσφαλῆ καί πηγές πνευματικῶν ὑδάτων καί ἀδαπάνητοι θησαυροί πλούτου. Κι ὅπως τά λιμάνια ὑποδέχονται τά θαλασσοδαρμένα καράβια καί τούς χαρίζουν ἀσφάλεια, ἔτσι καί οἱ τάφοι τῶν μαρτύρων ὑποδέχονται τίς ψυχές μας βασανισμένες ἀπό τά βιωτικά προβλήματα καί μᾶς χαρίζουν μεγάλη γαλήνη καί ἀσφάλεια. Κι ὅπως οἱ πηγές μέ τά δροσερά νερά τους ξεδιψοῦν τά καταπονημένα καί διψασμένα σώματα, ἔτσι καί οἱ τάφοι τῶν μαρτύρων δροσίζουν τίς ψυχές μας, πού κατακαίγονται ἀπό τά ἀνόητα πάθη καί τίς παράλογες ἐπιθυμίες καί ἀπό τό φθόνο πού μᾶς λειώνει κι ἀπ᾿ τό θυμό πού μᾶς κάνει νά βράζουμε κι ἀπ᾿ ὁτιδήποτε ἄλλο παρόμοιο μᾶς ἐνοχλεῖ, σβήνοντάς τα μόνο μέ τή θέα τους· καί εἶναι γι᾿ αὐτό προτιμότεροι ἀπό ὅλους τούς θησαυρούς».

Ὁμιλίες Α΄καί Β΄ «Εἰς Μάρτυρας»
Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β.Σ.

 Χριστιανός σημαίνει μικρός Χριστός κι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Ἐσταυρωμένος, ἄρα χριστιανός εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ σταυροῦ. Γι᾿ αὐτό εἶναι ἀνάρμοστο καί ξένο στόν χριστιανό νά ἀναζητᾶ τίς εὐκολίες καί τήν ἀνάπαυση. Ὁ Κύριός σου καρφώθηκε στό σταυρό κι ἐσύ ἐπιζητᾶς τήν ἄνεση καί ζῆς μέ πολυτέλεια;

 Ἄν ἀγαπᾶς τόν Κύριό σου, πέθανε ὅπως Ἐκεῖνος. Σταύρωνε τόν ἑαυτό σου, ἔστω κι ἄν δέν σέ σταυρώνει κανείς. Καί σταυρός εἶναι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῆς κακίας καί τῆς ζήλειας σου. Σταυρώνεις τό «ἐγώ» σου, ὅταν ἀρνεῖσαι νά ἱκανοποιήσεις τίς κακές ἐπιθυμίες σου. Κρεμᾶς τόν ἑαυτό σου στό σταυρό, ὅταν ἀφήνεις τόν Θεό νά κατευθύνει τή ζωή σου χωρίς τίς δικές σου λογικές παρεμβάσεις. Πεθαίνεις σάν τόν Κύριό σου, ὅταν ὑποτάσσεσαι στό θέλημά του χωρίς τά ἀτέλειωτα «γιατί».

 Ὁ Κύριος ζήτησε καί ζητᾶ νά τόν ἀκολουθήσουν ὅσοι εἶναι ἀποφασισμένοι νά σηκώσουν τό σταυρό τους, ὅσοι εἶναι ἕτοιμοι νά πεθάνουν, νά ἀρνηθοῦν τίς ἀπολαύσεις καί τήν τρυφή. Διότι ὅποιος ἀγαπᾶ τήν ἀσφάλεια καί τίς ἡδονές τῆς παρούσης ζωῆς εἶναι ἐχθρός τοῦ σταυροῦ, αὐτοῦ τοῦ σταυροῦ πού ὁ χριστιανός ἀγαπᾶ καί σηκώνει μέ ὑπομονή γιά χάρη τοῦ Ἐσταυρωμένου του Κυρίου!...

Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς Φιλιππησίους 13· ΕΠΕ 22,8-10

Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β.Σ.

Γιά νά ἀποκτήσεις τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς δές τόν Ἐσταυρωμένο. Μέ σπλαγχνικό βλέμμα στρέφεται σέ σένα καί σοῦ λέει: «Παιδί μου, ἐπειδή ἐσύ δέν θέλησες νά ἀντισταθεῖς λιγάκι στά πάθη σου, κοίταξε ποῦ μέ κατάντησαν οἱ ἄτακτές σου ὀρέξεις. Κοίταξε πόσο ὑποφέρω -καί μέ πόση χαρά- γιά τήν ἀγάπη σου καί γιά νά σοῦ δώσω παράδειγμα ἀληθινῆς ὑπομονῆς! Σέ παρακαλῶ, λοιπόν, παιδί μου, γιά ὅλους τούς πόνους μου νά σηκώσεις κι ἐσύ θεληματικά κάθε σταυρό, πού εἶναι εὐάρεστος σέ μένα, ἀφήνοντας χωρίς ἀντίσταση τόν ἑαυτό σου στά χέρια ὅλων ἐκείνων τῶν ἀνθρώπων πού σέ κατατρέχουν, καί στούς ὁποίους ἐγώ θά ἐπιτρέψω νά βλάψουν τήν τιμή καί τό σῶμα σου. Ὢ! καί νά ᾿ξερες πόση χαρά θά μοῦ δώσεις μ᾿ αὐτό».

Νικοδήμου Ἁγιορείτου,
Ὁ ἀόρατος πόλεμος σ. 190-191.
Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β. Σ.

  Πῶς θά μπορούσαμε νά θεωρηθοῦμε ἄξιοι μαθητές τῶν ἀποστόλων ὅταν, ἐνῶ μᾶς δίνουν ἐκεῖνοι παράδειγμα θυσίας καί σταθερότητας, ἐμεῖς καί σέ καιρό εἰρήνης ἐμφανιζόμαστε δειλοί καί λιποτάκτες; Κανείς δέν μᾶς πολεμᾶ, κι ὅμως αἰσθανόμαστε ὅτι μᾶς σφάζουν. Κανείς δέν μᾶς καταδιώκει, κι ὅμως νιώθουμε ἐξασθενημένοι. Σέ καιρό εἰρήνης καλούμαστε στή σωτηρία καί οὔτε αὐτό τό κατορθώνουμε. Οἱ ἀπόστολοι, ὅταν ἡ φωτιά τῆς ἀπιστίας ἐξαπλωνόταν σέ ὅλη τήν οἰκουμένη, δέν φοβήθηκαν νά μποῦν σ᾿ αὐτή καί νά ἁρπάξουν μέσα ἀπ᾿ τίς φλόγες ὅσους καίγονταν, ἐνῶ ἐσύ οὔτε τόν ἑαυτό σου δέν μπορεῖς νά σώσεις.

 Πῶς, λοιπόν, μποροῦμε νά σταθοῦμε μπροστά τους; Δέν ὑπάρχουν πιά οὔτε μαρτύρια οὔτε φυλακίσεις οὔτε ἄρχοντες οὔτε συναγωγές οὔτε κάτι παρόμοιο ἐναντίον μας. Ἀντιθέτως μάλιστα τήν ἐξουσία κατέχουν ἄνθρωποι βαπτισμένοι χριστιανοί. Δηλαδή ὄχι μόνο δέν ὑπάρχουν διωγμοί γιά ὅσους πιστεύουν στόν Χριστό, ἀλλά μποροῦν νά ἀνέλθουν σέ μεγάλα ἀξιώματα καί νά ἀπολαύσουν τιμές καί δόξες. Οὔτε ὅμως καί ἔτσι, μέσα στήν ἄνεση καί στήν ἐλευθερία καταφέρνουμε τή σωτηρία μας.

 Οἱ ἀπόστολοι ἀλλά καί οἱ μαθητές τους, ἐνῶ καθημερινά συλλαμβάνονταν καί ἔφεραν πάνω στό σῶμα τους πληγές καί τραύματα ἀπό τά βασανιστήρια, ἔνιωθαν πιό εὐτυχισμένοι κι ἀπό ὅσους εἶναι στόν παράδεισο. Ἐμεῖς ὅμως, ἄν καί οὔτε στόν ὕπνο μας δέν ὑποφέραμε τίποτα ἀπό αὐτά, τό φρόνημά μας εἶναι τόσο «μαλακό», περισσότερο κι ἀπό τό πιό μαλακό κερί.

 Καί ἐπιπλέον οἱ ἀπόστολοι συχνά κακοπαθοῦσαν ἀπό ἐκείνους πού εὐεργετοῦσαν. Εἰσέπρατταν κακό ἀντί τοῦ καλοῦ πού ἔκαναν, ἀλλά δέν ταράσσονταν. Ἐσύ ὅμως ἄν τυχόν ἔχεις εὐεργετήσει, ἔστω καί στό ἐλάχιστο, κάποιον κι ἐκεῖνος σοῦ φερθεῖ ἄσχημα, ἀναστατώνεσαι, ἐνοχλεῖσαι καί μετανιώνεις γιά τό καλό πού ἔκανες. Ἄν, λοιπόν, συμβεῖ διωγμός, πράγμα πού δέν τό εὔχομαι, σκέψου πόσο θά γελοιοποιηθοῦμε καί πόσες προσβολές θά ὑποστοῦμε, διότι δέν ἔχουμε καθόλου τό μαρτυρικό φρόνημα τῶν ἀποστόλων!

Ἰω Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον 33,5· ΕΠΕ 10,446

Ἀπόδοση Ε.Χ.

Ὁ Χριστός Κύριος Ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων ἀπομάκρυνε τόν ἀποστάτη ἄνθρωπο ἀπό τόν Δημιουργό του, σκότισε τό νοῦ του καί τόν ἀποπροσανατόλισε ἀπό τή θεία ἀλήθεια, ἐξασθένισε τή βούλησή του, ἡ ὁποία πλέον ρέπει πρός τό κακό καί τά γήινα, ἀχρείωσε τό «κατ’ εἰκόνα» καί τόν κατέστησε ἀνίκανο νά ἐκπληρώσει τόν ὑψηλό σκοπό του, τό «καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ». Ἔτσι, ὁ πεσμένος ἄνθρωπος χρειαζόταν τό φωτισμό τῆς ἀληθινῆς διδασκαλίας, ποθοῦσε τήν ἐξιλέωση καί συμφιλίωση μέ τόν Θεό, εἶχε ἀνάγκη ἀπό τή θεία ἐνίσχυση γιά τήν ἁρμονική ὀργάνωση τῆς ζωῆς του. Αὐτές τίς τρεῖς ἀδήριτες ἀνάγκες ἐπεδίωξαν νά ἱκανοποιήσουν στόν εἰδωλολατρικό κόσμο ἡ φιλοσοφία, ἡ θρησκεία καί ἡ ἐξουσία ἀντίστοιχα, πού ἡ κάθε μιά ξεχωριστά ὑποσχόταν στόν ἄνθρωπο τήν εὐτυχία, τή λύτρωση καί τήν ἀσφάλεια.
 Ἀλλά ἄν ἡ εἰδωλολατρία περιπλανᾶται σέ δρόμους σκοτεινούς καί ἀβέβαιους, πού κοινή κατάληξή τους ἔχουν τό ἀδιέξοδο, ἡ ἰουδαϊκή θρησκεία, πού ἀποτελεῖ ἀποκάλυψη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἀνοίγει ἕνα σίγουρο καί φωτεινό μονοπάτι γιά τόν ἄνθρωπο. Ἐδῶ ὁ ἴδιος ὁ Γιαχβέ καθοδηγεῖ καί κατευθύνει τό λαό του, διορίζοντας γιά τό σκοπό αὐτό τούς ἀπεσταλμένους του· προφῆτες, ἱερεῖς καί βασιλεῖς. Τά τρία αὐτά ἀξιώματα παρέχονται μέ εἰδική τελετή, τή χρίση. Χρίονται οἱ προφῆτες, γιά νά ἀποκαλύψουν τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ καί νά διδάξουν τό θέλημά του στό λαό του, οἱ ἀρχιερεῖς, γιά νά ἱερουργοῦν τίς θυσίες καί νά ἐξιλεώνουν τόν Θεό γιά τίς ἁμαρτίες τοῦ λαοῦ, καί οἱ βασιλεῖς, γιά νά διοικοῦν τό λαό στό θεοκρατικό πολίτευμα τοῦ Ἰσραήλ. Οἱ τρεῖς αὐτές τάξεις, προφῆτες, ἱερεῖς καί βασιλεῖς, ἀναφέρονται στήν Παλαιά Διαθήκη μέ τό ὄνομα «χριστοί Κυρίου», διότι τούς «ἔχριε», τούς διόριζε ὁ Κύριος.
 Ἀλλά οἱ «χριστοί Κυρίου», πού χειραγωγοῦν τό λαό τοῦ Θεοῦ μέσα στά σκοτάδια τῆς εἰδωλολατρίας, δέν ἐξυπηρετοῦν μόνο τήν ἀνάγκη τῆς ἐποχῆς τους. Λειτουργοῦν καί προφητικά μέσα στό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, διότι προτυπώνουν τόν ἀληθινό προφήτη καί διδάσκαλο, τόν τέλειο ἀρχιερέα, τόν αἰώνιο βασιλέα, πού θά ἔρθει νά διδάξει, νά λυτρώσει καί νά κυβερνήσει τήν ἀνθρωπότητα. Εἶναι τύποι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος συγκεντρώνει καί ἀσκεῖ μέ μοναδικό τρόπο καί σέ ἀπόλυτο βαθμό τή διδακτική, τήν ἀρχιερατική και τή βασιλική ἐξουσία. Ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ κατ’ ἐξοχήν «Χριστός Κυρίου». Αὐτός ἀναλαμβάνοντας τό ἐπί γῆς ἔργο του θά ἐφαρμόσει στόν ἑαυτό του τήν προφητεία τοῦ Ἠσαΐα διαγγέλλοντας «Πνεῦμα Κυρίου ἐπ’ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με...» (Λκ 4,18-19· πρβλ. Ἠσ 61,1-2), καί θά ἀποδείξει μέ τή ζωή καί τό ἔργο του ὅτι γι’ αὐτόν ἔχει γραφεῖ τό «διά τοῦτο ἔχρισέ σε, ὁ Θεός, ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρά τούς μετόχους σου» (Ψα 44, 8· Ἑβ 1,9). Δηλαδή ὑπερέχει ὅλων τῶν «χριστῶν Κυρίου», διότι, ἐνῶ σ’ ἐκείνους δίδεται ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Κυρίου, αὐτός ἔχει ὅλο τό Πνεῦμα δικό του. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὁ Θεός καί γι’ αὐτό θά ὀνομασθεῖ ὄχι ἁπλῶς «χριστός Κυρίου», ἀλλά «Χριστός Κύριος» (Λκ 2,11).
 Βέβαια, εἶναι σχολαστική ἡ διάκριση καί ἐσφαλμένη ἡ ἀπόπειρα ἀξιολογήσεως τῶν τριῶν ἀξιωμάτων τοῦ Κυρίου. Ἀνά πᾶσαν στιγμήν τῆς ἐπιγείου διακονίας του ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἦταν συγχρόνως ὁ Διδάσκαλος, ὁ Ἀρχιερέας καί ὁ Βασιλεύς. Ἐξάλλου, οἱ τρεῖς αὐτές λειτουργίες εἶναι ἐξίσου ἀπαραίτητες γιά τήν ἀπολύτρωση καί τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Διότι ὡς διδάσκαλος ὁ Κύριος καλλιεργεῖ καί προετοιμάζει τόν ἄνθρωπο, ὡς ἀρχιερεύς τόν λυτρώνει καί τόν ἁγιάζει, καί ὡς βασιλεύς τόν διατηρεῖ στό καθεστώς τῆς χάριτος, στή λύτρωση. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία, πού συνεχίζει τήν ἐπίγεια διακονία τοῦ Κυρίου, ἐπιτελεῖ συγχρόνως καί ἐξίσου τίς τρεῖς αὐτές λειτουργίες· διδάσκει, ἁγιάζει καί διοικεῖ τό πλήρωμά της.

 Ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ
  Ἰδιαίτερα προβάλλει αὐτές τίς ἅγιες ἡμέρες τῆς προετοιμασίας γιά τό Πάσχα τό ἀρχιερατικό ἀξίωμα τοῦ Κυρίου. Ἡ Ἐκκλησία μας διαλέγει νά διαβάζει ὡς ἀποστολικά ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν τήν πρός Ἑβραίους Ἐπιστολή, στήν ὁποία διακηρύσσεται ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὡς ὁ μοναδικός καί αἰώνιος ἀρχιερέας. Ἀλλά καί ὁ ἄξονας ὅλης τῆς ἁγίας καί μεγάλης Τεσσαρακοστῆς δέν εἶναι ἄλλος παρά ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ, ὁ σταυρός καί τό πάθος γιά τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου.
 Ἐντούτοις, ἡ ἀρχιερατική διακονία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν περιλαμβάνεται σέ μία πράξη, δέν ἐκπροσωπεῖται ἀπό μία θυσία. Διέπει καί συνέχει ὅλη τήν ἐπίγεια ζωή του καί ἀποκορυφώνεται στή σταυρική του θυσία. Κατά τό σοφό καθηγητή καί διδάσκαλο τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, ἀείμνηστο Χ. Ἀνδροῦτσο, «τό ἀρχιερατικόν τοῦ Κυρίου ἀξίωμα περιλαμβάνει πάντα τά πολυειδῆ παθήματα, ἅτινα ὑπέρ ἡμῶν ὑπέστη ὁ Κύριος ἐνανθρωπήσας, ἀπό τῆς Βηθλεέμ μέχρι τέλους, ἰδίως δέ καί κατ’ ἐξοχήν τόν σταυρικόν θάνατον, ὅν ὑπέστη ἐν Γολγοθᾶ ἀντί τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους» (Χ. Ἀνδρούτσου, Δογματική τῆς ὀρθοδόξου ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1956, σελ. 196). Ἑπομένως, ἄν ἤθελα αὐτή τή στιγμή νά δώσω μία πλήρη εἰκόνα τῆς ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ, θά ἔπρεπε νά παρουσιάσω τήν ἑρμηνεία τῶν τεσσάρων εὐαγγελικῶν διηγήσεων. Ἀλλά, ἐπειδή δέν εῖναι δυνατόν νά γίνει κάτι τέτοιο, θά περιορισθῶ σέ μία σύντομη, σχεδόν ἐπιγραμματική, ἀναφορά ὁρισμένων στοιχείων καί περιστατικῶν τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, ὅπου τόν βλέπουμε νά ἱερουργεῖ τήν ἑκούσια προσφορά του.

α΄. Οἱ τρεῖς σταυροί τοῦ Χριστοῦ
  Ἡ σταυρική θυσία τοῦ Ἰησοῦ ἀποτελεῖ τό ἐπισφράγισμα τῆς προσφορᾶς του, τήν κορυφή, θά ἔλεγα, τῆς θυσίας του γιά τήν ἐξιλέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά πρίν ἀκόμη ἀνεβεῖ στό σταυρό τοῦ Γολγοθᾶ ὁ Χριστός, ἀπό τήν ὥρα πού ἐνανθρώπησε, ὑπέμενε δύο ἄλλους σταυρούς· τήν ἀντίρρηση καί ἀντιλογία τῶν οἰκείων καί τῶν μαθητῶν του, καί τήν ἀποδοκιμασία καί καταφρόνια τῶν φαρισαίων, τῆς θρησκευτικῆς καί τῆς πολιτικῆς ἡγεσίας τοῦ Ἰσραήλ. Πολλές εἶναι οἱ μαρτυρίες τῆς Γραφῆς πού ἀποδεικνύουν τόν Ἰησοῦ «τοιαύτην ὑπομεμενηκότα ὑπό τῶν ἁμαρτωλῶν εἰς αὐτόν ἀντιλογίαν» (Ἑβ 12,3) καί πολλά τά περιστατικά πού ἱστοροῦνται στά Εὐαγγέλια καί εἰκονίζουν τήν κακία τῶν φαρισαίων καί τῶν ἄλλων ἀνθρώπων τοῦ ναοῦ, ἀλλά καί τήν ἐχθρότητα τῶν πολιτικῶν ἀρχόντων ἀπέναντί του. Ἐνδεικτικά ἀναφέρω τήν ἀπόπειρα τῶν συγχωριανῶν του νά τόν δολοφονήσουν (Λκ 4,29-30), τήν ἀπόπειρα τῶν λεγομένων ἀδελφῶν του νά τόν ἐμποδίσουν ἀπό τή θεία του ἀποστολή (Μρ 3,21), τήν ἀντίρρηση τοῦ Πέτρου στό ἀπολυτρωτικό του ἔργο (Μθ 16,22), τήν ἀδυναμία τῶν μαθητῶν του νά τόν κατανοήσουν (Μθ 15,16), τίς διαβολές τῶν ἐχθρῶν του ὅτι εἶναι Σαμαρείτης καί δαιμονισμένος καί ὄργανο τοῦ Βεελζεβούλ (Ἰω 8,48· Μθ 12,24).

β΄. Ἡ τελείωση –ἡ παράδοση τῆς διαθήκης
  Ἡ ἐπίσημη ὅμως ἱερουργία τοῦ ἀρχιερέως Ἰησοῦ ἀρχίζει τό βράδυ τῆς Μεγάλης Πέμπτης μέ τό νιπτήρα. Λίγο πρίν ἀπό τό μυστικό δεῖπνο ὁ Κύριος ἀνασκουμπώνεται κι ἀρχίζει νά πλένει τά πόδια τῶν μαθητῶν του. Ἡ ἐνέργειά του αὐτή ἀντιστοιχεῖ μ’ αὐτό πού στή σημερινή τελετουργική γλῶσσα λέμε ὅτι ὁ ἱερεύς «παίρνει καιρό» (ντύνεται τά εἰδικά ἄμφια) ἤ «βάζει Εὐλογητός». Ὁ ἰουδαῖος ἀρχιερέας πρίν ἀπό τή λειτουργία του καθάριζε τόν ἑαυτό του ἀπό κάθε σωματικό μολυσμό τελώντας τούς καθαρμούς καί εἰδική θυσία· αὐτό λεγόταν «τελείωσις». Ὁ ἀρχιερέας Ἰησοῦς ὡς προκαταρκτική πράξη τῆς λειτουργίας του πλένει τά πόδια τῶν μαθητῶν του. Δέν καθαρίζει, ἀλλά λερώνει τά χέρια του. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἐγκαινιάζει μία νέα τελείωση, τήν ἐσχάτη ταπείνωση.
 Ἀμέσως μετά τό νιπτήρα, κατά τή διάρκεια τοῦ μυστικοῦ δείπνου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὑπογράφει τήν καινούργια συμφωνία του μέ τούς ἀνθρώπους, τήν καινή διαθήκη. Καί τήν ὑπογράφει μέ τό αἷμα του, τό «αἷμα τῆς καινῆς διαθήκης». Αὐτό εἶναι τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας καί τῆς Κοινωνίας τοῦ αἵματός του. Σάν ἕνα ἀρνί μέ μυαλό ἀνθρώπου καί ἀγάπη Θεοῦ ὁ Ἰησοῦς ἔρχεται νά σφαγεῖ γιά τή σωτηρία μας, συμφωνεῖ τή σφαγή του, ὑπογράφει ὅτι δέχεται νά σφαγεῖ, κι ἀμέσως μετά τήν ὑπογραφή προχωρεῖ μόνος του, ἑκούσια καί μέ πλήρη ἐπίγνωση στό σφαγεῖο, στό σταυρό.

γ΄. Ἡ θυσία
Ἀλλά ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν εἶναι μόνο τό ἱερό σφάγιο. Εἶναι συγχρόνως καί ὁ ἀρχιερέας πού ἱερουργεῖ τή θυσία. Κάθε θυσία συνοδεύεται ἀπό προσευχή. Καί ὁ Χριστός, πρίν ἐπιτελέσει τή σταυρική του θυσία, προσεύχεται. Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης στό 17ο κεφ. τοῦ Εὐαγγελίου του διασώζει αὐτή τήν ἀρχιερατική προσευχή τοῦ Κυρίου. Καί ὅπως κάθε ἱερέας στήν προσευχή τῆς θυσίας δηλώνει στόν Θεό γιατί τήν προσφέρει, π.χ. γιά νά ζητήσει εὐφορία γῆς, σωτηρία ἀπό ναυάγιο, ἀποκατάσταση ὑγείας κτλ., ἔτσι καί ὁ Ἰησοῦς στήν ἀρχιερατική προσευχή του μεταξύ τῶν ἄλλων δηλώνει γιά ποιό αἴτημα προσφέρει τόν ἑαυτό του· «ἵνα καί αὐτοί (= οἱ μαθηταί του, ἡ Ἐκκλησία του) ὦσιν ἡγιασμένοι ἐν ἀληθείᾳ» (Ἰω 17,19), γιά νά γίνουν ἰδιοκτησία τοῦ Θεοῦ Πατέρα, νά ἐγγραφοῦν καί νά καταταγοῦν καί αὐτοί στήν πολιτεία τοῦ Θεοῦ, νά μποῦν στό χῶρο ἀπό τόν ὁποῖο κάποτε ἐξέπεσαν. Μέ ἕνα λόγο, ὁ Ἰησοῦς προσφέρει τή θυσία τοῦ ἑαυτοῦ του γιά τή λύτρωση τοῦ πεσμένου ἀνθρώπου. Πόσο ὁ Κύριος εἶχε τήν πεποίθηση ὅτι ἱερουργεῖ ὡς ἱερέας πάνω στό σταυρό, ὅπου κρέμεται ὡς θῦμα, φαίνεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι πρίν παραδώσει τό πνεῦμα του, ὁ τελευταῖος του λόγος ἦταν «τετέλεσται» (Ἰω 19,30). Τελειώνει ἡ ἱερουργία του, ἡ θυσία του ὁλοκληρώνεται, τό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας ἐκτελεῖται.
 Μέ τή θριαμβευτική ἀνάσταση, τήν ὁποία ἐπιβεβαιώνουν οἱ ἐμφανίσεις τοῦ ἀναστημένου Κυρίου, ἐπικυρώνεται ἡ θυσία του. Κατόπιν, μέ τήν ἀνάληψη ὁ ἀναστημένος Ἰησοῦς Χριστός ἐγκαθίσταται στούς οὐρανούς, στά δεξιά στοῦ Πατρός, ὅπου «ἐντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν» (Ἑβ 7,25), συνεχίζει τήν ἀρχιερατική διακονία του «εἰς τό διηνεκές». Ὁ Χριστός, γράφει ὁ Ζιγαβηνός, «πρεσβεύει ἔτι καί νῦν ὡς ἄνθρωπος ὑπέρ τῆς σωτηρίας ἡμῶν, ὅτι μετά τοῦ σώματός ἐστιν, οὗπερ ἔλαβεν».
 Καί σήμερα ἡ Ἐκκλησία συνεχίζοντας τό ἀρχιερατικό ἔργο τοῦ Χριστοῦ ἐπιτελεῖ καί προσφέρει στόν κόσμο τήν ἄχραντη θυσία του, πού λυτρώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά δεινά του. Βέβαια, ἡ ἐποχή μας ἔχει γεμίσει ἀπό ὑποκατάστατα, πού ζητοῦν νά ἀντικαταστήσουν τή θυσία τοῦ Χριστοῦ στή ζωή μας καί ὑπόσχονται διάφορες ψευτολυτρώσεις. Τό γεγονός ὅμως εἶναι ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός παραμένει ὁ μόνος Λυτρωτής, κοντά στόν ὁποῖο ἀναπαύονται ὄντως οἱ ψυχές, τρέφονται μέ τό αἷμα του καί μεταλαμβάνουν τή θεία ζωή του. Εἶναι «ὁ ἐλεήμων καί πιστός ἀρχιερεύς», αὐτός πού θέλει καί μπορεῖ νά μᾶς σώσει, ὁ ἀρχιερέας πού μέ τό ἕνα χέρι κρατᾶ τόν Θεό καί μέ τό ἄλλο τήν ἀνθρωπότητα, καί γίνεται ἡ γέφυρα τῆς σωτηρίας μας. Καί οἱ ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι διακονοῦν αὐτό τό ὕψιστο ἔργο, ὀφείλουν νά ἔχουν βαθειά τή συναίσθηση ὅτι ἡ ἱερωσύνη τους εἶναι τό σκαλοπάτι ὅπου κατεβαίνει ὁ Θεός γιά νά φθάσει τόν ἄνθρωπο, καί ὅπου ἀνεβαίνει ὁ ἄνθρωπος γιά νά φθάσει τόν Θεό καί νά πάρει τή λύτρωση πού τοῦ φέρνει.

Στέργιος Ν. Σάκκος

  Τοῦτο τό σπιτικό θεμελιώθηκε πνευματικά στοῦ μάρτυρα παπποῦ τό αἷμα, πού πότισε τή γῆ τῆς Καππαδοκίας στίς ἀρχές τοῦ 4ου αἰώνα. Πολύτιμο κληροδότημα ἀπό γενιά σέ γενιά ἡ εὐσέβεια γινόταν γιά τά νιόφυτα βλαστάρια τῆς οἰκογένειας σταθερό ἀντέρεισμα στῶν βοριάδων τή θύελλα. «῎Εμπνοοι στῆλαι» ὁ παππούς καί ἡ γιαγιά Μακρίνα, οἱ ὁποῖοι κατά τόν φοβερό διωγμό τοῦ Μαξιμίνου (305-313 μ.Χ.) ἔζησαν ἐπί χρόνια στήν ἔρημο ἀσκητικά, ἕτοιμοι νά χύσουν τό αἷμα τους γιά τόν Κύριο.
 ῾Η πνευματική σπορά τῶν προγόνων καρποφόρησε ἑκατονταπλασίονα στά ἐννέα ἐγγόνια, παιδιά τοῦ Βασιλείου καί τῆς ᾿Εμμέλειας. ῾Ο Μέγας Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος Νύσσης, ὁ Πέτρος Σεβαστείας καί ὁ Ναυκράτιος, ἡ Μακρίνα καί τά ὑπόλοιπα κορίτσια διδάχθηκαν κατ᾿ οἶκον τά μαθήματα τῆς φιλοξενίας, τῆς φιλανθρωπίας, τῆς προσφορᾶς στό ἔργο τῆς ᾿Εκκλησίας. Σπιθοβόλησε τό ἀνήσυχο νεανικό τους πνεῦμα στό ἀμόνι τῆς πείρας καί τῆς πίστεως τῶν προγόνων, καί στή συνέχεια ἀξιοποίησαν τό θεόσδοτο δῶρο τῆς ζωῆς ταγμένοι στή διακονία τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Αναθρεμμένοι μέ τή θεοσέβεια ἔγιναν οἱ ᾿Ανταῖοι τοῦ πνεύματος, προσωπικότητες ἰσχυρές, στεριωμένες στόν ἀκρογωνιαῖο λίθο, καί ἀνέβασαν τόν κόσμο ψηλότερα. Τά ὀνόματά τους φυλάχθηκαν ἀνεξίτηλα γραμμένα στό βιβλίο τῆς ζωῆς ἀλλά καί στήν ἀνθρώπινη ἱστορία.
Σχολεῖο εὐσεβείας, ἐργαστήριο ἁγιότητας ἡ οἰκογένεια τούτη μηνᾶ στούς αἰῶνες τήν καθοδηγητική δύναμη τοῦ φωτεινοῦ παραδείγματος, τή συμβολή τῆς οἰκογενειακῆς ἀγωγῆς στή διαμόρφωση τῆς προσωπικότητας.
 ῾Η οἰκογένεια τῆς ᾿Εμμέλειας ἔχει ὁριστεῖ ἀπό τήν ῾Ι. Σύνοδο τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος (8/ 9/98) προστάτης τῆς οἰκογένειας καί τιμᾶται τή δεύτερη Κυριακή τοῦ ᾿Ιανουαρίου. Στή σημερινή ἐναγώνια ἀναζήτηση τρόπων καθοδήγησης τῆς νέας γενιᾶς ἄς ἀφήσουμε νά μᾶς χειραγωγήσει ἡ κατάθεση τοῦ Βασιλείου, ὅταν ὥριμος πιά σέ σοφία καί ἀρετή σημειώνει· «Τολμῶ νά καυχιέμαι, διότι ἀπό μικρό παιδί ἔλαβα τήν ὀρθή πίστη στόν Θεό ἀπό τή μακαρία μητέρα μου καί τήν ξακουστή γιαγιά μου Μακρίνα».
 ῾Η χριστιανική ἀγωγή στάθηκε ἡ πηγή αὐτῶν τῶν ποταμῶν πού ἄρδευσαν τήν οἰκουμένη. ῾Η εὐσεβής οἰκογενειακή παιδεία ὑπῆρξε ἡ ρίζα τῶν κατάκαρπων αὐτῶν δένδρων. Μήνυμα ἀφυπνιστικό καί ἐλπιδοφόρο γιά μᾶς τούτη ἡ ἀλήθεια· Παιδαγωγώντας ἐν Κυρίῳ τά παιδιά ἡ οἰκογένεια ἀσφαλίζει τήν ἀνθοφορία τῆς νεότητας, γιά νά καρπίσουν ἄφθαρτοι καρποί στήν ἄγονη γῆ τῆς ἐποχῆς μας· μέσα στήν παγωνιά τῆς ἀποστασίας, ἀντιφέγγισμα τῆς αἰώνιας ἄνοιξης τοῦ παραδείσου.

᾿Ιχνηλάτης