Πρόσφατα σέ ἀρκετές ἐπαρχιακές πόλεις οἱ κάτοικοι βρῆκαν στήν ἐξώθυρά τους ἀντίτυπο καλαίσθητης ἔκδοσης τῆς Καινῆς Διαθήκης καί συνοδό φυλλάδιο. Οἱ προσφέροντες ἔκριναν σκόπιμο νά μήν ἀποκαλύψουν τή θρησκευτική τους ταυτότητα, πού κρύβεται πίσω ἀπό τόν τίτλο «Ἑλληνική Ἱεραποστολική Ἕ­νω­ση», βεβαιώνοντας ὅτι δέν ἔχουν σχέση μέ αἱρέσεις, μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, μορμόνους κτλ. Ἡ ἐνέργεια αὐτή σχολιάστη­κε ποικιλοτρόπως ἀπό μέλη τῆς Ἐκκλη­σίας. Σέ κάποιες μητροπόλεις ἐνημερωτική ἐγκύκλιος προέτρεψε ὀρθῶς τούς πιστούς νά κρατήσουν τό βιβλίο, καθώς τό περιεχόμενό του δέν ἔχει ὑποστεῖ ἀλλοιώσεις.

  Ἄς ἐξετάσουμε ὅμως ποιοί αἱρετικοί -καί ὄχι ὀρθόδοξοι- προέβησαν στήν ἐ­νέργεια αὐτή. Εἶναι μέλη τῆς εὐαγγελικῆς λεγόμενης «ἐκ­κλησίας», μίας ἀπό τίς ἀρ­χικές αἱρέσεις τῶν διαμαρτυρομένων, ἡ ὁποία ἀκολουθεῖ τίς διδαχές τοῦ Λουθήρου. Γιατί δέν θέλουν νά ἀ­ποκαλύπτουν τήν ταυτότητά τους εἶναι σοβαρό ἐρώτημα. Οἱ εὐαγγελικοί-λουθηρανοί ἔχουν πολλά μέ­λη κατά τόπους, κυρίως στή Γερμανία, στίς Σκανδιναβικές χῶρες καί στίς Η.Π.Α. Ἡ δράση τους ἀ­ναμφισβήτητα εἶναι ἀ­ξι­έπαι­νη, κα­θώς ἀπαιτεῖ θυσία χρόνου καί χρήματος. Μάλιστα ἀκούστηκε ὅτι κάποιοι ἀπό τούς διανομεῖς προέρχονταν ἀπό τίς Η.Π.Α.!
 Γιατί ὅμως ἐπέλεξαν ὡς χώρα δράσεως τήν Ἑλλάδα; Μή­πως μελέτησαν τήν ἱστορία τῶν πρώτων χρόνων μετά τήν παλιγγενεσία καί εἶδαν ὅτι τότε οἱ μισιονάριοι, πού εἶχαν κατακλύσει τή χώρα μας, δέν εἶχαν ἐπιτύχει σπουδαῖα πρά­γμα­τα; Μή­πως θεώρησαν ὅτι ἡ ἀ­πό­γνωση, στήν ὁποία ἔχει περιέλθει μερίδα τοῦ λαοῦ μας, καθιστᾶ τό ἔδαφος πρόσφορο γιά προσηλυτισμό; Ἀλλά ἄν, ὅπως διατεί­νον­ται, εἴμαστε ὅλοι οἱ χριστιανοί ἐκλεκτοί τοῦ Θεοῦ, ἀνεξάρτητα ἀ­πό τό δό­γμα τό ὁποῖο πρεσβεύ­ουμε (προτεσταντική θεωρία τῶν κλάδων), δέν ὑπάρχει στόν πλανή­τη ἄλλο ἔδαφος γιά σπορά τοῦ εὐ­αγγελικοῦ λόγου καί ἐπελέγη ἡ χώρα μας γιά δράση;
  Οἱ εὐαγγελικοί, οἱ διαμαρτυρόμενοι ἐν γένει, καυχῶνται γιά τή συ­χνή μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς. Βέβαια ἐμεῖς, οἱ ὀρθόδοξοι, πρέπει νά ντρεπόμαστε καθώς οἱ περισσότεροι δέν τή διαβάσαμε οὔτε ἀπό περιέργεια. Ἰσχύει ὅμως γιά τούς αἱρετικούς τό ἐρώτημα τοῦ ἀποστόλου Φιλίππου πρός τόν ἐπί τῶν οἰκονομικῶν τῆς βασίλισσας τῆς Αἰθιο­πί- ας: «ἆρά γε γινώσκεις ἃ ἀναγινώσκεις;» (Πρξ 8,30). Διότι δέν ἀρκεῖ νά μελετοῦμε τό κείμενο τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀλλά καί νά τό κατανοοῦμε, ὥστε νά ἐφαρμόζουμε στή συνέχεια τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Δυστυχῶς οἱ διαμαρτυρόμενοι, στήν προσπάθειά τους νά ἀποκαθάρουν τίς ἀθλιότητες τοῦ Βατικανοῦ, ἀπέρριψαν τήν Ἱερή Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί ἑρμηνεύ­ουν κατά τό δοκοῦν τήν Καινή Δια­- θήκη. Ἔτσι μετατράπηκε ὁ κάθε πι­στός σέ ἕναν πάπα σέ σμικρογραφία.
 Ἡ πλέον ὀλέθρια πλάνη ἐπί τοῦ πρακτέου συνίσταται στήν ἀντίλη­ψη ὅτι ὁ Θεός παρέχει πλούσιες ὑλι­-κές εὐλογίες σέ ὅσους ὁμολογοῦν πί­στη στόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό!   Ἡ εὐμάρεια τοῦ δυτικοῦ κόσμου, λοιπόν, δέν ὀφείλεται στήν ἀπληστία  τῶν «χρι­­στιανῶν», στήν καταλήστευ­ση τοῦ πλούτου τῶν φτωχῶν χω­ρῶν τοῦ πλανήτη καί στούς πολέμους γιά τά συμφέροντά τους, ἀλλά εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ! Ἡ ἄνοδος καί ἡ ἐπικράτηση τοῦ καπιταλισμοῦ, αὐτοῦ τοῦ ἄγριου καί ἀντιανθρώπινου πολιτικοκοινωνικoῦ συστήματος, ὀφείλεται στίς τραγικά ἐσφαλμένες ἀντιλήψεις περί κοι­- νωνίας τοῦ προτεσταντικοῦ κόσμου.
Στήν Εὐρώπη οἱ εὐαγγελικοί ἐμφανίζονται μέ «προοδευτικό» πρόσωπο ἔναντι τῶν «συντηρητικῶν» ρωμαιο­καθολικῶν. Ὁ προοδευτισμός τους μάλιστα φτάνει καί σέ πλεῖστες ὅσες ἀνα­θε­ωρήσεις τῆς εὐαγγελικῆς ἠθικῆς στά πλαίσια τῆς ἐναρμόνισης τοῦ Εὐ­αγγελίου μέ τίς κοινωνικές συνθῆκες πού ἔχουν ἐπικρατήσει στήν παρη­κμασμέ­νη καί θνήσκουσα γηραιά ἤ­πειρο. Ἔ­τσι, σέ κάποιες χῶρες ἔχουν ἀνα­γνωρίσει τήν ὁμοφυλοφιλία καί χειροτονοῦν ἀκόμη καί ὁμοφυλόφιλους ἤ ὁ­μοφυλόφιλες κληρικούς (Σου­ηδία, Νορβηγία). Σέ ἄλλες ἐπιχαίρουν γιά τήν τιμωρία τῶν «γουρουνιῶν* τοῦ Νότου», πού παραμένουν δέσμιοι τῶν «δεισιδαιμονιῶν» τοῦ παρελθόντος!
 Παρά ταῦτα, στίς ὀρθόδοξες χῶρες πολλοί θρησκευτικοί ἡγέτες ἔχουν κυριευθεῖ ἀπό πνεῦμα ἀγαπολογίας γιά τούς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι ἀκόμη καί σήμερα ἐ­φορμοῦν μέ ποικίλους τρόπους κατά τοῦ ποιμνίου τους, πού ἐν πολλοῖς ὁμοιάζει ὡς «πρόβατα μὴ ἔ­χοντα ποιμένα» (Μθ 9,36). Ἀντί νά ἀ­νασκουμπωθοῦν καί νά ἐπιχειρήσουν τόν ἐπανευαγγελισμό τοῦ ὀρθόδοξου λαοῦ, ὁ ὁποῖος ἀγνοεῖ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, προβαίνουν σέ συσκέψεις ἐπί συσκέψεων μέ τούς ἑτεροδόξους στά πλαίσια δῆθεν τῆς κοι­νῆς προσπάθει­ας γιά τήν ἑνότητα τοῦ χριστιανικοῦ κό­σμου. Ἀλλά ἡ λεγόμενη ἑνότητα θά συντελεστεῖ ὄχι μέ τήν ψευδῆ ἀ­γά­πη ἀλλά μέ τήν ἐπιστροφή στήν ἀλήθεια• τή μοναδική ἀλήθεια, τήν ὁποία ὅλο καί περισσότεροι στή Δύση, μετά ἀπό προσωπική ἀναζήτηση, βρίσκουν στήν Ὀρθοδοξία.

Ἀπ. Παπαδημητρίου

*PIGS=Portugal, Italy, Greece, Spain, οἱ χῶρες πού θεωροῦνται ὑπαίτιοι τῆς οἰκονομικῆς κρίσης.

 Τήν Κυριακή τῶν Μυροφό­ρων 15/5/2016 στόν κατάμεστο ναό τῆς Ἀνα­λήψεως στή «Χριστια­νι­κή Ἐλπίδα» τελέστηκε τό 4ετές Μνημόσυνο τοῦ ἀειμνή­στου δι­δα­σκάλου τῆς Ἀδελ­φό­­τητος Στερ­γίου Σάκκου. Τό Μνη­­μόσυνο ἀκολούθησε ἀφιέρωμα μέ τί­τλο «Παιδαγωγός τῶν νέων εἰς Χρι­στόν». Οἱ φωτογραφίες καί τά κηρύγμα­τα τοῦ κατηχητῆ, τοῦ ἀρ­χηγοῦ κατασκηνώσεων, τοῦ καθηγητῆ Στεργίου Σάκκου καί οἱ κα- ταθέσεις ὅσων γνώρισαν τό ἔρ­γο του ἀπό κον­τά ὡς μαθητές του ἤ συν­εργάτες ἔδω­σαν ἀ­νάγλυφη τήν προσωπι­κότη­τά του ὡς παι­­δα­γωγοῦ. Μέ τή χαρι­­σμα­­τική δι­δασκαλία του, τήν ἐ­μπνευ­σμένη κα­θοδήγηση καί τήν ἀνεπιτήδευτη συ­ν­ανα­στροφή μέ τά παι­διά καί τούς νέους, χάραξε βα­θιά μέσα τους τή μορφή τοῦ Χρι­στοῦ. Οἱ καρποί αὐτοῦ τοῦ ἔργου ἄς μέ­νουν εἰς μνημόσυνον αἰ­ώνιον τοῦ ἀ­κά­ματου ἐργάτη τοῦ Κυ­ρίου!

Τυχαῖο συναπάντημα νά τό πεῖς; Καρτέρι τῆς μοίρας νά τό πεῖς; Ἤ ὥρα τῆς κρίσης τοῦ Θεοῦ;
Περπατοῦσε ὁ Μίλτος καί τρίκλιζε. Οἱ περαστικοί παραμέριζαν γιατί νόμιζαν πώς ἦταν πιωμένος. Περπατοῦσε καί παραμιλοῦσε καί μέ τό βλέμμα χαμένο στό πουθενά ἔβλεπε ξανά καί ξανά τήν ἴδια εἰκόνα - ἐφιάλτη πού εἴκοσι χρόνια στήν ξενιτειά τήν ἀπώθησε στό πιό βαθύ συρ­τά­ρι τῆς μνήμης του:
Ἡ θεία ἡ Μαρίκα, τό πιό ἀγαπημένο πρόσωπο ὕστερα ἀπό τή μάνα του! Ἡ θεία ἡ Μαρίκα μπροστά στό φέρετρο τοῦ πρωτογιοῦ της νά μονολογεῖ! Κι ὁ πόνος, ὁ μεγαλύτερος πόνος πού ὑπάρχει στόν κόσμο, ὅλος χυμένος στό ἀγαπημένο της πρόσωπο.
- Ποιός, ποιός λεβέντη μου μᾶς ἔκανε αὐτό τό κακό;
Κι ὕστερα τή θυμᾶται νά γυρνᾶ μέ στοργή σ᾽ αὐτόν καί νά τοῦ λέει τά λόγια ἐκεῖνα πού μπῆκαν μαχαίρι μέσα του.
- Πρόσεχε, Μίλτο ἀγόρι μου, μακριά ἀπό αὐτούς πού φάγανε τό παιδί μου!
Κάνανε τά «σαράντα» τοῦ πρώτου ξαδέλφου καί ἔφυγε ὁ Μίλτος. Ἔφυγε μέ τήν ἐπιθυμία καί ὁ ἴδιος νά ξεμπλέξει, μά καί μέ τήν ἀπόφαση νά μείνει μακριά ἀπ᾽ τή μικρή τους πόλη, ὅπου ὅλοι τό ἤξεραν μά κανείς δέν τό ἔλεγε φανερά, πώς ἐ­κεῖ­νος πού ὁδήγησε ὅλη τή συντροφιά του στά ναρκωτικά ἦταν ὁ Μίλτος!
Δέν τό ἔλεγαν μήπως καί φτάσει στ᾽ αὐτιά τῆς θείας τῆς Μαρίκας, πού ἀγα­ποῦ­σε τόν Μίλτο σάν παιδί της καί ὁ πό­νος της γινότανε διπλός!
Κανείς δέν ἤξερε ποῦ πῆγε ὁ Μίλτος. Ὅλοι οἱ δικοί του πίστευαν πώς δέν ἄντε­ξε τόν θάνατο τοῦ ἀγαπημένου φίλου καί ἐξαδέλφου καί πώς λιγάκι σάλεψε τό μυα­λό του. Κατά καιρούς ἔπαιρνε τηλέφωνο τή μάνα του ἀπό τηλεφωνικό θάλαμο, μά ποτέ δέν τῆς εἶπε ποῦ βρίσκεται!
Τήν πάλεψε τή ζωή ὁ Μίλτος. Παρά τό νεαρό τῆς ἡλικίας του, στήν ξένη γῆ εἶχε μιά μεγάλη περιουσία καί στό περιβάλλον του τό κοινωνικό καί τό ἐργασιακό εἶχε τό καλό ὄνομα ἑνός τίμιου καί ἐργατικοῦ Ἕλληνα. Τά ναρκωτικά ἦταν παρελθόν στή ζωή του!
Ἡ ἐπαφή καί ἡ σχέση του μέ τόν ἱερέα τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, πού ἦταν Ρῶ­σος, τόν βοήθησε νά ξεκόψει πιό γρήγορα καί πιό εὔκολα ἀπό τή μάστιγα τῶν οὐ­σι­ῶν. Καί πάνω στήν καλύτερη φάση τῆς ζωῆς του στήν ξενιτειά, τή στιγμή πού τό πῆρε ἀπόφαση νά φτιάξει κι αὐτός τή ζωή του καί νά κάνει τή δική του οἰκογένεια, γύρισε σήμερα θαρρεῖς ὁ κόσμος ἀνάπο­δα!
- Μίλτο, τοῦ εἶπε ὁ προϊστάμενός του στή δουλειά, θέλω νά γνωρίσεις ἕναν ἕλ­ληνα φοιτητή πού εἶναι πολύ σπουδαῖο παιδί καί ἔχει κατά τύχη τό ἴδιο ὄνομα καί τό ἴδιο ἐπίθετο μέ σένα.
- Μιλτιάδηδες δέν ὑπάρχουν καί τόσο πολλοί, μά Παπαδόπουλοι εἶναι σχεδόν ἡ μισή Ἑλλάδα, ἀπάντησε ὁ Μίλτος γε­λών­τας.
- Εἶναι συμφοιτητής τοῦ γιοῦ μου καί τώρα τελευταῖα κάνουν πολλή παρέα καί τόν ἔφερε καί στό σπίτι μας. Σέ λίγο θά περάσουν γιά μιά δουλειά ἀπό δῶ. Μόλις ἔρθουν θά σέ φωνάξω, τοῦ εἶπε καλοσυ­νά­τα, ὅπως πάντα, ὁ γάλλος προϊστάμενός του καί μπῆκε στό γραφεῖο του.
Ἀπό κείνη τήν ὥρα ξύπνησαν οἱ μνῆ­μες... Ἀπό ἐκείνη τήν ὥρα, ὅ,τι τόσα χρόνια στρίμωξε μέσα του ἄρχισε νά σαλεύει ἐπικίνδυνα. Ἄλλος ἕνας Μιλιτάδης Παπαδόπουλος ὑπῆρχε, μά πού ὁ ἴδιος ἔγινε αἰ­τία πάνω στήν ἐφηβική τρέλα καί ἐπιπο­- λαιότητά του νά πεθάνει.
- Παπαδόπουλος Μιλτιάδης καί Παπαδόπουλος Μιλτιάδης, εἶπε συστήνοντάς τους ὁ Γάλλος, διασκεδάζοντας γιά τή σύμπτωση.
Ξαφνιάστηκε ὅμως καί τοῦ κόπηκε τό γέλιο ἀπότομα, ὅταν εἶδε τόν Μίλτο νά κοιτᾶ τόν νεαρό φοιτητή ἄσπρος σάν τό πανί.
- Ἐγώ, κύριε εἶμαι ἀπό...
Τό ὄνομα τῆς μικρῆς του πόλης δέν τοῦ ἄφηνε πιά καμιά ἀμφιβολία, ὅπως καί ἡ ὁμοιότητα! Θεέ μου, ἴδιος ὁ Μίλτος ὁ δι­κός του!
Ἔκανε μεταβολή δίχως νά ὁρίζει τόν ἑαυτό του ὁ Μίλτος. Δίχως νά μπορεῖ νά κρατήσει ἔστω γιά λίγο τόν τύπο, ἀφήνοντας τούς ἄλλους στήν ἀπορία καί στήν ἀμηχανία.
Μπῆκε στόν πρῶτο τηλεφωνικό θάλαμο πού βρῆκε μπροστά του. Ἔκανε τρεῖς φορές λάθος στό νούμερο, μά στό τέλος ἄκουσε ἀπό τήν ἄλλη ἄκρη τήν ἀγαπημένη φωνή.
- Μάνα!
- Γιέ μου, Μίλτο μου!
- Μάνα, ἡ θεία ἡ Μαρίκα μετά τόν θάνατο τοῦ Μίλτου γέννησε ἄλλο παιδί;
- Γέννησε, γιέ μου, ὕστερα ἀπό ἕνα χρόνο τόν Μίλτο τόν μικρό! Ἴδιος καί ἀπαράλλαχτος ὁ μεγάλος.
- Γιατί δέν μοῦ τό εἶπες ποτέ, μάνα μου αὐτό; τήν ἔκοψε κλαίγοντας ὁ Μίλτος.
- Γιατί, παιδί μου, μοῦ ἔβαλες ὅρο καί μοῦ ᾽πες πώς ἄν σοῦ ξαναμιλήσω γιά τή θεία Μαρίκα καί τόν Μίλτο δέν θά μοῦ ξανατηλεφωνήσεις.
Ἔκλαψε πολύ ὁ Μίλτος καί γιά πρώ­τη φορά ἄνοιξε τήν καρδιά του στή μάνα του καί τῆς τά εἶπε ὅλα. Γιά τό μεγάλο του φταίξιμο, γιά τό δικό του μπλέξιμο, γιά τό ρόλο πού ἔπαιξε μέσα σέ κείνη τήν παρέα τῶν ἐφήβων πού νόμισαν τά ναρκωτικά παιχνίδι ὥς τή στιγμή πού «ἔφυγε» ὁ Μίλτος ὁ ξάδελφος.
- Ἤσουν μικρό παιδί καί σύ, ἀγόρι μου. Ποιός μπορεῖ νά σέ καταδικάσει;
Ἡ φωνή πού ἄκουγε τώρα δέν ἦταν τῆς μάνας του! Ἡ φωνή πού τοῦ μιλοῦσε ἦταν τῆς θείας Μαρίκας!
- Κάθε φορά πού ἔπαιρνες, Μίλτο μου, σ᾽ ἀκούγαμε ὅλοι σ᾽ ἀνοικτή ἀκρόα­ση. Τ᾽ ἄκουσα ὅλα, παιδί μου. Mήν κλαῖς, δέν φταῖς ἐσύ!
- Θεία μου, ἀγαπημένη μου θεία, μέ συγχωρεῖς, λοιπόν! Κλείνω, κλείνω θεία μου, θά σᾶς πάρω σέ λίγο!
Ἔκλεισε τό τηλέφωνο ὁ Μίλτος καί ἔβαλε φτερά στά πόδια του. Πέτυχε τούς δυό συμφοιτητές στήν ἔξοδο τῆς ἐπιχείρησης.
Κοίταξε τόν μικρό Μίλτο μέ στοργή.
- Θά σοῦ τόν στερήσω γιά λίγο, γιατί ἔχω νά τοῦ πῶ μιά ἱστορία, ἀπευθύνθηκε πρῶτα στόν Γάλλο ὁ Μίλτος.
- Μικρέ Μίλτο, εἶμαι ὁ μεγάλος ξάδελφος πού δέν γνώρισες ποτέ! συνέχισε γυρνώντας στόν νεαρό Ἕλληνα καί ἄνοιξε τήν ἀγκαλιά του καί τόν ἔχωσε μέσα.
Σέ λίγο τά δυό ξαδέλφια ἀγκαλιασμένα μπροστά στήν ὀθόνη τοῦ ὑπολογιστῆ τοῦ νεαροῦ ἕλληνα φοιτητῆ γελοῦσαν καί κλαίγανε. Τό ἴδιο καί οἱ δυό μάνες πού ἔβλεπαν στήν ὀθόνη.
- Οἱ προσευχές μας σᾶς ἀντάμωσαν, παιδιά μου! εἶπε ἡ θεία Μαρίκα καί, γιά πρώτη φορά ὕστερα ἀπό εἴκοσι χρόνια, ἔνιωσε μέσα της ἀληθινή παρηγοριά!

Ἑλένη Βασιλείου

  Τήν Κυριακή πού μᾶς πέρασε ἔγι­νε κάτι διαφορετικό. Ἐκκλησιαστήκαμε οἰκογενεια­κῶς στήν πατρική μου ἐνορία! Πολλά χρόνια εἶχα νά διαβῶ τό κα­τώφλι της.
  Μετά τόν γάμο μου ἄλλαξα ἀναγκαστικά ἐνορία καί εἶχα χρόνια νά λειτουργηθῶ σ᾽ αὐ­τόν τό μι­κρό ναό, ὅ­που εἶχα ἀκούσει τίς πρῶτες θεῖες Λει­­­τουργίες τῶν παιδικῶν μου χρόνων...
 Κατέβηκα μέ ἀργά βήματα τά σκα­­λάκια πού ὁδηγοῦν στή μικρή πιά αὐλή της... Ἔ­νιωσα νά χτυπάει δυνατά ἡ καρδιά μου, ὅταν ἔσπρωξα ἁπαλά τήν πόρτα γιά νά περάσουν ὅλοι, καί τέλος κι ἐγώ! Κοίτα! Ὁ χάλκινος διάκοσμός της ἔχει φθαρεῖ πολύ! Θυμᾶ­σαι πόσο χάρηκες τότε πού και­νούργιο τόν καμαρώναμε νά λάμπει; Θά ᾽ναι σαράντα χρόνια...
  Καί τό παγκάρι εἶναι τό ἴδιο! Νά καί τό τριγωνικό τραπεζάκι μέ τό «κυτίον ὑπέρ πτωχῶν»! Καί τό προσκυνητάρι μέ τήν εἰκό­να, τό κεντημένο μέ ἐλεφαντόδοντο, πού πάντα μέ ἐντυπωσίαζε...
 Ἀνάψαμε κερί. Προσκυνήσαμε τίς εἰκόνες. Αὐθόρμητα προχώρησα πρός τήν ξύλινη σκάλα πού ὁδηγεῖ στόν γυναικωνίτη. Ἡ μητέρα πάντα μέ κρατοῦσε ἀπό τό χέρι, γιά νά μήν μπερ­δευτοῦν τά μικρά ποδαράκια ἀνεβαίνοντας!
 Ἄκου! Τό ἴδιο τρίξιμο στό ξύλινο δάπεδο τοῦ γυναικωνίτη!
 Διάλεξα νά καθίσω στήν ἴδια θέ­ση· «μπροστά γιά νά βλέπεις», ἔλεγε ὁ πατέρας. Τώρα, βέβαια, δέν κρέμονται τά μικρά ποδαράκια! Οὔτε ὑπάρχει χῶρος στήν καρέκλα γιά νά καθί­σει μαζί μου καί ἡ μικρή μου ἀδελφή... Ἡ θέση γέμισε μέ ἐμένα, καί χρειά­στη­καν ἄλλες τέσσερις γιά νά καθίσουν στή σειρά οἱ κόρες μου!  Ὁ σύζυγος μέ τόν γιό μου κάθισαν στή μεριά τῶν ἀνδρῶν.
 Ἡ ψαλμωδία ἀγγελική. Κοίτα! Πό­σα ἄγνωστα πρόσωπα στό Ψαλτήρι! Κι ὁ π. Βασίλειος; Ὤ, ὄχι! Ἄλλη φωνή ἀκούγεται!  Ἐκεῖνος ἀπό χρόνια διακονεῖ στό θυσιαστήριο τοῦ οὐρανοῦ!
 Ψάχνω μέ τό βλέμμα μου ἄθελά μου τό Μαράκι, ἐκεῖνο τό ζωηρό μικράκι, πού δέν στεκόταν οὔτε λεπτό... Μπά! Δέν τό βλέπω πουθενά. Ἡ κ. Μαρία εἶναι πιά καθηγήτρια καί πρεσβυτέρα μέ τρεῖς γιούς!
 Στήν πρώτη σειρά, στό πλάι μου, κά­θον­ταν πάντα οἱ δύο ἀγαπητές μου συμμαθήτριες, ἡ Δωροθέα καί ἡ  Ἔφη.  Ἄν ἀπουσίαζαν καμιά φορά, θά ἦταν σοβαρά ἄρρωστες. Μά σήμερα δέν τίς βλέπω οὔτε κι αὐ­τές νά εἶναι στή γνωστή θέση. Ἄλλα πρόσ­ωπα, βλέπω... «Μόνο κοντά Σου, Χριστέ μου, νά εἶναι...», ἔπιασα τόν ἑαυτό μου νά ψιθυρίζει.
 Ἡ γιαγιά Εὐαγγελία; Ποῦ νά ᾽ναι ἄραγε; Καμάρωνε τίς μακριές ὁλό­μαυ­ρες πλεξοῦδες μου! Μιά Κυριακή μοῦ χάρισε ἕνα ζευγάρι κοκαλάκια-μαργαρίτες γιά νά φοράω στά μαλλιά καί νά στολίζω τίς πλεξοῦδες... Ὁ Θε­ός ἄς τήν ἀναπαύει!
 Σ᾽ αὐτόν τόν ναό ἔγινε καί ἡ βάπτισή μου! Στήν ἴδια κολυμβήθρα πού βαπτίσα­με καί τά παιδιά τοῦ ἀ­δελφοῦ μου! Μέ­γας εἶ­σαι, Κύριε! Τί θαῦμα εἶ­ναι ἡ ζωή!
 Βλέπω γύρω μου τό­σα πρόσωπα! Ἄλ­λα ἄ­γνω­στα κι ἄλλα γνωστά, μέ χιονι­σμέ­να πιά τά μαλ­­λιά...
 Ἄλλαξαν ὅλα στήν πατρική μου ἐνορία!  Ὅ­λα, ἐκτός ἀπό Ἐσένα, Κύριέ μου! Παρέμεινες σταθερά ὁ ἴδιος! Στή θέ­ση σου, πάνω στόν Σταυρό, καί πάντα μέ ἀνοιχτή τήν ἀγ­καλιά σου νά μέ προσμένεις! Πάντα καί στα­θε­ρά, νά μ᾽ ἀγα­πᾶς καί νά μέ προσμένεις!
Αὐτό μέ ἐντυπωσιάζει σέ Σένα, Πατέρα μου· ἐνῶ εἶσαι παντοδύναμος, μπορεῖς νά κάνεις τά πάντα, Ἐ­σύ δέν ἀλλάζεις! Παραμέ­νεις πάντα ὁ ἴδιος! Ἀγαπᾶς καί περιμένεις! Πάντα καί σταθερά!
Κι αὐτό εἶναι πού ἀ­σ­φαλίζει ἐμένα· ἡ δική σου σταθερότητα στήν ἀναμονή καί ἡ παντοτινή ἀληθινή ἀγάπη σου!
Πῶς νά σοῦ πῶ, Πατέρα μου, αὐτό πού αἰ­σθά­νομαι; Ἁπλά,
Εὐχαριστῶ!

Χρ. Μουρατίδου-Δαδῆ

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 184-185

 Οἱ Ἅγιοι Τόποι δέν περιορίζονται τοπικά στά Ἰεροσόλυμα καί στή γύρω περιοχή, ἀλλά ἐπεκτείνονται καί «πέραν τοῦ Ἰορδάνου». Σ’ αὐτή τήν ἅγια γῆ ἔφτασαν τά βήματά μας ὅταν πετάξαμε μία μέρα καλοκαιριοῦ γιά τό Χασεμιτικό Βασίλειο τῆς Ἰορδανίας.
 Ἕνα κράτος τῆς Μέσης Ἀνατο­λῆς, πού συνορεύ­ει μέ τή Συρία, τό Ἰράκ, τή Σαουδική  Ἀραβία καί τό Ἰσραήλ, ποιά συγ­γέ­νεια μπορεῖ νά ἔχει μέ τήν ἑλληνορθόδοξη πατρίδα μας; Ἦταν μία ἀποκάλυψη γιά ἐ­μᾶς ὅτι ἡ μακρινή Ἰορδανία σέ κάθε της πέτρα ἔκρυ­βε… Χριστό καί Ἑλ­λάδα!
 Ἀκολουθώντας τά χνάρια τῆς Ἱστορίας, σύραμε τούς δρόμους τοῦ νοῦ στά βάθη τῆς ἀρχαιότητας, ὅταν ὁ Μεγάλος Στρατηλάτης, ὁ Ἀλέξανδρος καί οἱ διάδοχοί του ἔχτισαν στήν περιοχή ἑλληνικές πόλεις γνωστές ὡς «Δεκάπολις».
 Οἱ Μακεδόνες ἔποικοι ἀναμίχθηκαν μέ τόν ντόπιο πληθυσμό, τούς Ναβαταίους, πού ἦταν νομάδες, καί διέδωσαν τόν ἑλληνικό πολιτισμό καί τήν ἑλληνική γλῶσσα. Ἀνάμεσα στίς πόλεις ξεχωρίζουν ἡ Πέλλα, στή Β. κοιλάδα τοῦ Ἰορδάνη, τό Δί­ον στά Ν.Α. τῆς Τιβεριάδας λίμνης καί ἡ Ἀντιόχεια στήν ὄχθη τοῦ ποταμοῦ Χρυσορρόη.
 Ὅταν ὁ Πτολε­μαῖ­ος Β΄ Φιλάδελφος κυρίευσε μέρος τῆς Ἰορδανίας, ἀνοικοδόμησε καί ὀνόμασε Φιλα­δέλφεια τήν πόλη Ἀμμάν, σημερινή πρωτεύουσα τοῦ κράτους. Ἑλληνικά νομίσματα κόβονταν καί οἱ ντόπιες πόλεις ἔπαιρναν ἑλληνικά ὀνόματα. Ἡ Ἀκρόπολη τοῦ Ἀμμάν, ἀλλά καί πολλοί ἄλλοι ἀρχαιολογικοί χῶροι μέ τά κορινθιακά κιονόκρανα καί τίς ἑλληνικές ἐπιγραφές μαρτυροῦν περίτρανα ὅτι ὁ ἑλ­λη­νικός πολιτισμός καί ἡ ἑλληνική γλῶσ­σα ἦταν πιά κυρίαρχα.
 Φτάνοντας στούς ρωμαϊκούς καί βυ­ζαν­τινούς χρόνους, ἡ ἰορδανική γῆ μᾶς ἐπιφύλασσε πολλές ἀ­κόμη ἐκπλήξεις. Ἀφοῦ ἐπικράτησε ὁ χριστιανισμός, οἱ ἀρχαῖες πόλεις ἔ­γιναν ἕδρες ἐπισκοπῶν. Στό κάθε μας βῆμα ἀντικρύζαμε μέ συγκίνη­ση ἐρείπια βυζαντινῶν ναῶν μέ πλούσιο ψηφιδωτό διάκοσμο καί ἑλληνικές ἐπιγραφές. Ἡ Ἀντιόχεια, γνωστή στούς ρωμαϊκούς χρόνους ὡς Γέρασα, φιλοξενοῦσε δεκαπέντε χριστιανικούς ναούς χτισμένους ἀ­πό τόν Ἰουστινιανό καί ἄλλους αὐ­τοκράτορες. Δεκάδες παλαιοχρι­στιανι­κοί ναοί ἦταν χτισμένοι καί στή Μαδηβά –ἕδρα καί αὐτή ἐπι­σκοπῆς, ὅπου ξεχωρίζει ἕνας ψηφιδωτός χάρ­­της ὅλης της Ἁγίας Γῆς μέ ὑπόμνημα στήν ἑλληνική γλῶσ­σα! Τέ­λος, στόν ἀρχαῖο οἰκισμό UMMAR-RASAS = (μητέρα τοῦ μολυβιοῦ) δεσπόζει ἡ βυζαντινή ἐκ­κλησία τοῦ Ἁγίου Στεφάνου χτι­σμέ­νη τό 785 μ.Χ. μέ ἔ­ξοχα ψηφιδωτά. Ὅλοι αὐτοί οἱ ναοί, κα­θώς καί ἐρείπια φρουρίων, τειχῶν καί προμαχώ­νων μέσα στήν ἰορδανική ἔρημο μαρ­τυροῦν μία ἀκμάζουσα βυζαντινή παρου­σία, πού τήν ἀνέκοψε ἡ κυριαρχία τῶν μωαμεθανῶν Ἀράβων πού ἄρχισε μετά τό 630 μ.Χ.
 Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἀκολουθώντας τά χνάρια τῆς Βίβλου, ἡ Ἰορδανία μᾶς ταξίδεψε τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη. Ἡ πόλη Γέρασα εἶναι τά βιβλικά Γέραρα, ὅπου ἔμεινε γιά λίγο ὁ Ἀβραάμ μέ τή γυναίκα του τή Σάρρα.
 Στά βάθη τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης κρύβονται τά Σόδομα καί τά Γόμορρα, πού κατέστρεψε ὁ Θεός μέ φωτιά καί θειάφι. Στίς ἀκτές ξεχωρίζει ἡ στήλη ἅλατος στήν ὁ­ποί­α μετατράπηκε ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ, ὅταν φεύγοντας ἀπό τίς ἁμαρτωλές πόλεις γύρισε νά κοιτάξει πίσω παραβαίνοντας τήν ἐν­τολή τοῦ Θε­οῦ.
 Στήν περιοχή τῆς Πέτρας ἀντι­κρύ­σαμε ἀπό μακριά τόν τάφο τοῦ Ἀ­αρών. Ὅλη ἡ ἔρημος τῆς ἰορδανι­κῆς γῆς εἶναι ὁ τόπος στόν ὁποῖο περιπλανήθηκαν σαράντα χρόνια οἱ Ἰ­ουδαῖοι μετά τήν ἔξοδό τους ἀπό τήν Αἴγυπτο. Ἀνηφορίσαμε στό ὄ­ρος Νέβο μαζί μέ τόν Μωυσῆ καί εἴ­δαμε μέ δέος νά ἁπλώνεται μπρο­στά μας ἡ Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Κοντά στή Μαδηβά σώζονται τά ἐρείπια τοῦ παλατιοῦ τοῦ Ἡρ­ώδη, ὅπου φυλακίστηκε καί κατόπιν ἀ­πο­κεφαλίστηκε ὁ ἅ­γιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Στά Γάδαρα ἀντικρύσαμε ἀπό ψηλά τή λίμνη τῆς Τιβερι­άδας, ὅπου ἔπεσε τό κοπάδι τῶν χοίρων μετά τό θαῦμα τῆς θε­ραπεί­ας τῶν δαιμονισμένων.
 Τό σημεῖο, ὡστόσο, πού μᾶς συγκίνησε βαθιά ἦταν τό σημεῖο «πέραν τοῦ Ἰορδάνου», ὅπου βαπτίστηκε ὁ Κύριός μας. Σήμερα ὁ Ἰορδάνης ποταμός δέν περνᾶ ἀπό ἐκεῖνο τό σημεῖο, τό ὁποῖο ὑποδεικνύουν πέντε πρωτοχριστιανικές ἐκκλησίες καί ἕνα σταυ­ρόσχημο βαπτιστήριο πού ἔ­χουν ἀνασκαφεῖ. Τό ὄμορφο ὀρθόδοξο μοναστήρι πού δεσπόζει στήν περιοχή δέν μποροῦσε παρά νά εἶ­ναι ἀφιερωμένο στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο.
 Πέρα ἀπό ὅλα τά ἀρχαιολογικά εὑρήματα πού θαυμάσαμε στήν Ἰορδανία, ἡ σκέψη μας δέν μπορεῖ παρά νά σταθεῖ στό λιγοστό ποίμνιο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φι­λαδελφείας, πού δίνει τή δική του μαρτυρία μέσα στό σύγχρονο μου­σουλ­μανικό κράτος τῆς Ἰορδανίας. Μπαίνοντας στόν μητροπολιτικό ναό τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυ­- ρίου καί ἀτενίζοντας τίς βυζαντινές τοιχογραφίες νιώσαμε τόσο οἰκεῖα καί ζεστά. Μόνο οἱ ἀραβικές ἐπιγραφές καί ἡ ἀραβική γλῶσσα μᾶς θυμίζουν πώς βρισκόμαστε πολύ μακριά ἀπό τήν ὀρθόδοξη πατρίδα μας. «Οἱ χριστιανοί βρισκόμαστε στόν τόπο αὐτό ἀπό τήν ἐποχή τοῦ διωγμοῦ τοῦ Στεφάνου», ἀκοῦ­με μέ συγκίνηση νά μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἱερέας στό τέλος τοῦ κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ. Καί μᾶς ἀποχαιρετᾶ μέ τήν προτροπή: «Μήν ξε­χνᾶτε πώς στόν τόπο αὐτό ζοῦνε ἀδέρφια σας». Πό­σο ἐπίκαιρη εἶναι στ’ ἀλήθεια ἡ παράκλησή του στά χρόνια αὐτά πού οἱ χριστιανοί στά γειτονικά τους κράτη καλοῦνται ὄχι ἁπλῶς στή μαρτυρία ἀλλά καί στό μαρτύριο!

Μαρία Κουπουρτιάδου
Δασκάλα

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 180-182

 Τόν περασμένο χρόνο δημοσιεύτηκε μία παγκόσμια ἔ­ρευνα σέ δεῖγμα 7009 πατεράδων σχετικά μέ τή στάση τους ἀ­πέναντι στά κι­νούμενα σχέδια (carto­ons). Τό 85% τῶν πατεράδων συνιστοῦν στά παιδιά τους ἤ σκοπεύουν νά τό κάνουν νά παρακολουθοῦν ἐκπομπές ἤ βίντεο κι­νου­μένων σχεδίων πού ἀγάπησαν ἐκεῖ­νοι ὡς παιδιά. Τό 75% βλέπει μαζί μέ τό παιδί του τίς ἐκπομπές αὐτές καί νιώθει σάν παιδί…
 Ἡ ἔρευνα ἀκόμη ἀποκάλυψε πολιτισμικές διαφορές. Οἱ μπαμπάδες τῶν Η.Π.Α. προτιμοῦν τά κινούμενα σχέδια «Ἀ­στυ­νό­μος Σαΐνης», τῆς Βρετανίας τόν «Ἐπικίνδυνο Ποντικό», τῆς Βραζιλίας «Τόμ καί Τζέρυ», τοῦ Καναδᾶ τά «Στρουμφάκια», τῆς Γαλλίας τόν «Ἀστερίξ», τῆς Γερμανίας τήν «Πίπη Φακιδομύτη» καί τοῦ Μεξικοῦ τόν «Ρόζ Πάνθηρα».
 Σέ ὅλους μας ἀρέσει νά κάνουμε ὁρισμένα πράγματα καί τό κάνουμε. Ὡσ­τό­σο, δέν σημαίνει ὅτι πάντα εἶναι καλό γιά μᾶς. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τίς ἐκ­­πομπές τῶν κινουμένων σχεδίων, τίς τό­σο ἀ­γαπητές καί δημοφιλεῖς στά παιδιά. Δέν θά στα­θῶ ὅμως στά θετικά τους, ὅ­ποια ὑπάρχουν καί στόν βαθμό πού ὑ­πάρχουν, οὔτε εἶναι πρόθεσή μου νά τά μειώσω. Ὀ­φεί­λω ὅμως νά ἐπισημάνω τούς κινδύνους πού διατρέχει ἕνα παιδί ἀπό τήν ἄ­κριτη καί ἀνεξέλεγκτη παρακολούθησή τους, γιά νά το­ποθετηθοῦν σω­στά οἱ γονεῖς ἀπέναντι στό μέγα θέμα τῆς παιδικῆς ψυχαγωγίας .

Προβλήματα ὑγείας
 Τόν Δεκέμβριο τοῦ ᾽97 στήν Ἰαπωνία, ἀμέσως μετά τήν προβολή ἐπεισοδίου τοῦ Pokemon, ξέσπασε «κόλαση». Ἑξακόσια ὀγδόντα πέντε παιδιά μεταφέρθηκαν μέ ἀσθενοφόρα σέ νοσοκομεῖα λόγῳ προβλημάτων ὑγείας: θολή ὅραση, ζαλάδες, ναυτία, προσωρινή τύφλωση καί σέ ἕνα μικρό ἀριθμό παιδιῶν διαγνώστηκε ἐπιληψία. Τό περιστατικό ἔγινε γνωστό ὡς «Pokemon Shock» καί εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά ἀπαγορευτεῖ παντοῦ τό συγκεκριμένο ἐπεισόδιο.

Γλωσσική ἀνάπτυξη
 Οἱ ἐπιστήμονες διαπίστωσαν ὅτι ἡ παρακολούθηση κινουμένων σχεδίων ἐπιβραδύνει τή γλωσσική ἀνάπτυξη τῶν βρεφῶν ἀπό 8 ἕως 18 μῆνες. Γιά κάθε ὥρα πα­ρακολούθησης μειώνεται ὁ ἀριθμός ἐκμάθησης νέων λέξεων κατά ἕξι ἕως ὀ­χτώ σέ σύγκριση μέ τά βρέφη πού δέν παρακολουθοῦν. Ἀλλά παρατηρεῖται καί κακή γλωσσική ἀνάπτυξη καθώς τά περισσότερα κινούμενα σχέδια δέν χρησιμοποιοῦν σωστό λεξιλόγιο.
 Ἀκόμη ἔχουμε ἀπομείωση τῶν ἐκτελεστικῶν λειτουργιῶν βραχυχρόνια, ἴσως καί μακροχρόνια, λόγῳ ὑπερβολικῆς ὑ­περδιέγερσης ἐξαιτίας τοῦ γρήγορου ρυθμοῦ δια­δοχῆς τῶν εἰκόνων. Ἐκτελεστικές λειτουργίες ὀνομάζουμε τίς ἀνώτερες γνω­στι­κές λειτουργίες οἱ ὁποῖες ἔχουν ὡς κύριο ρόλο νά ἐποπτεύουν, νά ἐλέγχουν καί νά ρυθμίζουν τή συμπεριφορά καί τά συναισθήματά μας. Γιά παράδειγμα, ἕνας μαθητής τίς χρησιμοποιεῖ γιά νά ἑστιάσει τήν προσ­οχή του σέ ὅσα λέει ὁ δάσκαλός του καί νά σταματήσει τήν παρόρμη­σή του νά σηκωθεῖ γιά νά πεῖ ἕνα ἀνέ­κ­δοτο.
 Ὑπάρχουν ὅμως καί ἄλλες ἐπιπτώσεις ἀπό τήν παρακολούθηση τῶν κινουμένων σχεδίων λιγότερο «θεαματικές», ὄχι ὅμως ἀκίνδυνες σέ βάθος χρόνου. Ἀ­πο­δυ­νά­μωση ὅρασης, προβλήματα σπονδυλικῆς στήλης, παχυσαρκία λόγῳ ἔλλειψης φυσικῆς δραστηριότητας καί υἱοθέ­τηση λανθασμένων διατροφικῶν συνηθειῶν πού θά ἀ­κολουθοῦν τό παιδί σέ ὅλη του τή ζωή.

Σωματικοί τραυματισμοί
 Ὁ δρ. Ruebert Saturnine III, καθηγητής τοῦ πανεπιστημίου Νew Jersey, σέ ἐκτενῆ μελέτη του ἀναφέρεται στούς συχνούς τραυ­ματισμούς παιδιῶν ἀπό τούς πιό ἁπλούς μέ­χρι τούς πλέον ἐπικίνδυνους στήν προσ­πά­θειά τους νά μιμηθοῦν πράξεις ἡρώων πού θαυμάζουν. Τά παιδιά ἀδυ­νατοῦν νά κάνουν διάκριση μεταξύ φαντασίας καί πρα­γματικότητας. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ἀπάντηση τοῦ μικροῦ Dickie Jonson πού ἔδωσε στή δίκη ἐναντίον τῆς Walt Disney γιά τή ζημιά πού προκλήθηκε ἀπό τήν πρόσ­κρουση τῆς οἰκογενειακῆς βάρκας στήν ἀποβάθρα τῆς λίμνης, κατά τήν ὁποία καί ὁ ἴδιος κινδύνεψε: «Σκέφτη­κα ὅτι ἄν ἕνα μικρό, συνηθισμένο ποντίκι μποροῦ­σε νά ὁδηγήσει μία βάρκα, σίγουρα θά μποροῦσα νά τό κάνω κι ἐ­γώ».
Ὑπάρχουν καί ἄλλα προβλήματα πού δημιουργεῖ στήν ὑγεία καί ἀνάπτυξη τῶν παιδιῶν ἡ ἀνεξέλεγκτη ἐνασχόλησή τους μέ τά κινούμενα σχέδια-cartoons, ὅπως θά δοῦμε στή συνέχεια τοῦ ἄρ­θρου στό ἑπόμενο τεῦχος.

Ἀθαν. Ἀστ. Γκάτζιος

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 178-179

  Ὑπῆρξε πνεῦμα φωτισμένο, μέ ὀρθόδοξη αὐτοσυν­ειδησία, πρότυπο ἤθους, κανόνας ἀρετῆς• ἔχοντας τή σφραγίδα τῆς δωρεᾶς ὁ Εὐγένιος Βούλγαρις συνέβαλε τά μέγιστα μέ τό πολυποίκιλο ἔργο του στήν ἀφύπνιση τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί στήν τόνω­ση τῆς ψυχικῆς ἄμυνας τῶν ἐλεύθερων πολιορκημένων ραγιάδων.
  Ὁ Ἐλευθέριος -ἦταν τό κατά κόσμον ὄνομά του- γεννήθηκε στίς 11 Αὐγούστου τοῦ 1716 στήν Κέρκυρα ἀπό Ζακυνθινούς γονεῖς. Μαθήτευσε κοντά στούς πιό γνωστούς δασκάλους τῆς ἐποχῆς του, τόν Ἀν­τώνιο Κατήφορο, Βικέντιο Δαμοδό, Ἰε­ρεμία Καββαδία, Μεθόδιο Ἀν­θρακίτη ἀρ­χικά στήν Κέρκυρα, στήν Ἄρτα, στά Ἰωάννινα καί στήν Πάδοβα (Ἰταλία). Σπού­δασε ἀρχαία ἑλληνική, λατινική καί ἑβραϊκή φιλολογία, θεολογία, θετικές ἐπιστῆμες, ξένες γλῶσσες καί προ­πάντων νεότερη φιλοσοφία• ὑπῆρξε πράγματι πανεπιστήμων.
  Ἐπιστρέφοντας στά Ἰωάννινα ἀναλαμβάνει τή διεύθυνση τῆς Μαρουτσαίας Σχολῆς. Στή συνέχεια ἐγκαθίσταται στήν Κοζάνη, ὅπου διευθύνει τήν ἐκεῖ Σχολή. Ἀπό ἐκεῖ τόν καλεῖ ὁ πατριάρχης Κύριλλος, γιά νά τοῦ ἀναθέσει τή διεύθυνση τῆς Ἀθωνιάδας τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Στό σιγίλιο μάλιστα τοῦ διορισμοῦ, ὁ Πατριάρχης τόν χαρακτηρίζει «ἄνδρα πεπαιδευμένον, λόγιον καὶ παντοδαπαῖς ἐπιστήμαις κεκοσμημένον καὶ γεγυμνασμένον καὶ δυνάμενον παιδεῦσαι τοὺς μαθητάς...». Μέ τή δι­δα­σκαλία του στήν Ἀθωνιάδα ἀνέδειξε κι ἄλλους μεγάλους δασκάλους τοῦ Γένους καί ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ Ἀθανάσιος Πάριος, ὁ Κοσμᾶς Αἰτωλός, ὁ νεο­μάρτυρας Ἀθανάσιος Κουλακιώτης, ὁ Ρή­γας Βελεστινλῆς.
  Ἡ Θεσσαλονίκη καί ἡ σχολαρχία του στήν Πατριαρχική Σχολή τῆς Πόλης εἶ­ναι οἱ ἑπόμενοι σταθμοί τῆς ζωῆς του. Ὁ φθό­νος, ὅμως, πού προκαλοῦσε ἡ μαχητικότητά του, τό ἀσυμβίβαστο τοῦ χαρακτήρα του τόν ὑποχρέωσαν νά ἐγκα­ταλείψει τήν Ἑλλάδα καί νά ἐγκατασταθεῖ στήν Εὐρώπη. Ἔπειτα ἀπό πρόσκληση τῆς αὐτοκράτειρας Αἰκατερίνης Β’, φθάνει στήν Ἁγία Πετρούπολη. Τό 1776 χειροτονεῖται στή Μόσχα ἀρχιεπίσκοπος Σλαβινίου καί Χερσῶνος καί τό 1787 παραι­τεῖται, προσφέροντας τή θέση στόν συμπατριώτη του σοφό Νικηφόρο Θεοτόκη. Τό 1802, σέ ἡλικία 86 ἐτῶν, ἀποσύρεται στή Μονή Ἁγίου Ἀλεξάνδρου Νέφσκι, ὅπου καί κοιμήθηκε στίς 19 Ἰουνίου 1806.
  Τά ἔργα του εἶναι πολλά καί ποικίλα, φιλοσοφικά καί θεολογικά. Συνέγραψε Λογική, Μεταφυσική, Φυσική, Ἀριθμητική, Γεωμετρία, Γεωργικά, διατριβή περί εὐθανασίας, περί ἐκπορεύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος, περί ἀνεξιθρησκίας. Ἐξέδωσε ἔργα τοῦ Ἰωσήφ Βρυεννίου, καθώς καί τή βιογραφία του, κ.ἄ.
  Ἔζησε σέ μιά περίοδο ὅπου στήν Εὐ­ρώπη κυριαρχοῦσε ὁ ὀρθολογισμός, ἡ ἀμ­φισβήτηση, ὁ ἀνθρωποκεντρισμός, ἡ ἀπο­μυθοποίηση τῶν πάντων, ὁ διαφωτισμός στίς ποικίλες ἐκδοχές του. Κατάφερε ὅ­μως μέ νηφαλιότητα νά συμπυκνώσει καί νά συνθέσει τίς διάφορες τάσεις τῆς ἐπο­χῆς του. Μελετώντας τά ἰδεολογικά καί φιλοσοφικά ρεύματα τῆς Εὐρώπης, κα­θώς καί τά νέα ἐπιστημονικά δεδομένα, ἐπιχείρησε τή σύζευξή τους μέ τίς παραδοσιακές ἀξίες τῆς ἑλληνορθόδοξης κοινωνίας. Τό ἄνοιγμα τοῦ Εὐγένιου στήν εὐ­ρω­­παϊκή ἐπιστήμη ἀποτελεῖ καθαρά πατερική στάση· καθόλου δέν σημαίνει ὅτι μπορεῖ νά ἐγκλωβιστεῖ σέ κάποια παράταξη τοῦ Διαφωτισμοῦ. Ἐκεῖνος παρέμεινε πάντα ὁ ὀρθόδοξος κληρικός, ἐνῶ συγχρόνως ἦταν καί ὁ ἐλεύθερος στοχαστής. «Ὁ Βούλγαρις παρουσιάζεται τύ­πος τοῦ Νεοέλληνα λογίου, πού πηγαίνει πρός τήν Δύση, ἀποδέχεται τή φιλοσοφία καί τήν ἐπιστήμη, ἀλλά δέν θυσιάζει τίποτε ἀπό τήν κληρονομία τοῦ Ἕλληνος ὀρθοδόξου», παρατηρεῖ εὔστοχα ὁ Τατάκης.
  Ἀπ ᾽ ὅπου κι ἄν πέρασε, ἄφησε βαθιά σημάδια. Πρῶτος αὐτός εἰσήγαγε στήν Ἑλ­λάδα τή διδασκαλία τῶν φυσικῶν ἐ­πιστημῶν -μέ πειράματα μάλιστα-, τῆς νεότερης φιλοσοφίας καί τῆς λατινικῆς γλώσσας. Μέ τήν ὀξύτητα τῆς σκέψης του καί τήν πυρακτωμένη καρδιά του συγκλόνιζε, ἐνθουσίαζε, μόρφωνε, ἐνέπνεε τούς μαθητές του. «Θά φανῆ ἴσως παράδοξον εἴς τινας τῶν σημερινῶν διδασκάλων καί κα­θηγητῶν, ὅτι εἷς καί μόνος, ὁ Εὐγένιος, ἐδίδασκε τήν ἀρχαίαν ἑλληνικήν, τήν φι­λο­σοφίαν, τήν μεταφυσικήν, τήν ἀστρονομίαν καί τέλος τήν θεολογίαν», σημειώνει ὁ Ἀναστάσιος Γούδας.
  Ἀξίζει νά τονίσουμε καί μία ἄλλη παράμετρο: Συχνά ἀναφέρεται στόν παπισμό καί στούς παπιστές, διότι θεωροῦσε τόν παπισμό ὡς τή μεγαλύτερη ἀναίρεση τοῦ χριστιανισμοῦ καί ἄμεση ἀπειλή κατά τῆς Ὀρθοδοξίας. Δέν περιορίσθηκε μάλιστα σέ ἀκαδημαϊκές μόνο ἀνακοινώσεις, ἀλλά καί μέ λαϊκά ἀντιλατινικά ἔργα ἐπιχείρησε νά ἐνημερώσει τόν ὀρθόδοξο λαό, πού βρισκόταν κάτω ἀπό τήν ἄμεση ἐπιρροή τοῦ παπικοῦ στοιχείου καί κυρίως τῆς Οὐνίας. Ἕνα τέτοιο ἔργο εἶναι τό «Βιβλι­άριον κατὰ Λατίνων»· τό ἀποστέλλει στούς σέρβους ὀρθοδόξους τῆς Αὐστροουγγαρί­ας, οἱ ὁποῖοι διέτρεχαν ἄμεσο κίνδυνο ἀ­πό τήν παπική προπαγάνδα. Τούς συμ­βου­λεύει χαρακτηριστικά: «Αὐτὰ τὰ ἀ­λωπέ­κια τοῦ σκότους, δηλαδὴ τῆς Δύσε­ως, ἐ­φάνησαν πάντα ὀλέθρια εἰς τὰς ἀμ­πέ­λους τοῦ φωτός, δηλαδὴ τῆς Ἀνατολῆς. Αὐτὰ λέγω τὰ φρατορίδια, οἱ Ἀπόστολοι τῆς Ρώμης... ὁποὺ περιέρχονται μὲ σχῆμα σεμνόν, μὲ κίνημα ταπεινὸν τῆς ὑποκρίσε­ως... μὲ ὁμιλίαν γλυκείαν... αὐτὰ ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς ἐπιβουλεύθησαν τῆς Ὀρ­θο­δόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας τὰ κλήμα­τα. Καὶ ἐζήτησαν ὄχι μόνον νὰ ἀφα­νίσουν τοὺς καρπούς, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς μα­δήσουν τὰ φύλλα καὶ νὰ ἀποσπάσουν, ἂν ἦτο δυνατόν, καὶ αὐτὰς τὰς ρίζας... Φοβε­ρώτερος ἐχθρὸς δὲν εἶναι ἀπὸ κεῖνον ὁποὺ ὑ­ποκρίνεται φίλος. Ἐπικινδυνωδέστερος καὶ ὀλεθριώτερος πόλεμος δὲν εἶναι ἀπὸ κεῖνον, ὁποὺ μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς ἐλευθερίας φέρνει τὴν τυραννίδα». Δέν διστάζει μάλιστα νά προτείνει καί τό μαρτύριο ὡς μέσο διαφυλάξεως τῆς ὀρθοδόξου πίστεως.
  Τέλος, αὐτός ὁ ἄτλαντας τῆς σκέψης καί τοῦ φιλοσοφικοῦ στοχασμοῦ, πού περιδιάβηκε ὅλες τίς ἀτραπούς τῆς ἐπιστήμης καί τῆς γνώσης τοῦ καιροῦ του, ἀφήνει καί σ᾽ ἐμᾶς τήν παρακαταθήκη του, γιά νά μποροῦμε νά διακρίνουμε μέσα στόν κυκε­ώνα τῶν ποικίλων ρευμάτων, πού συγ­χυ­τικά μᾶς κατακλύζουν, τό γνήσιο καί ἀ(Α)ληθινό, διδάσκοντας: «Τί κοινὸν ἔχει ἡ σοφία τοῦ κόσμου μὲ τὴν σοφίαν τοῦ Θεοῦ; Ἡ σοφία τοῦ κόσμου εἶναι πλάνη, εἶναι ἀφροσύνη, εἶναι μωρία, κατὰ τὸν Παῦλον, ὅταν εἶναι κεχωρισμένη ἀπὸ τὴν σοφίαν τοῦ Θεοῦ, ἥτις εἶναι ἡ ἀληθινὴ πίστις. Αὐτὴ εἶναι ἡ ὄντως σοφία, ἡ ἄ­σφα­λ­­τος σοφία καὶ ἄπταιστος, σοφία ὀρθή».

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος - Θεολόγος

Ἀπολύτρωσις 71 (2016) 173-175