Τό CD "Θυμάρι καί λιβάνι" περιέχει 14 δημοτικά - παραδοσιακά τραγούδια.

Τραγουδᾶ ἡ ἰατρός Ἑλένη Λαμπούδη - Στεφανάκη.

Θά τό βρεῖτε στό Βιβλιοπωλεῖο μας "Ἀπολύτρωσις", Γ. Μπακατσέλου 5, Θεσ/νίκη. ΤΗΛ: 2310 274518.

-Νυχτωμένοι στρατοκόποι,
στά σκοτάδια πού γυρνᾶτε,
σάν τί νά 'ναι πού ζητᾶτε;
Τόσος δρόμος, τόσοι κόποι
μές στό σκοτεινό στρατί
τ' ἀνηφορικό, γιατί,
νυχτωμένοι στρατοκόποι;
 
Νά! Σέ λίγο ἀρχίζει ἡ μπόρα:
Σύγνεφα, βροντή, καπνός·
καί τό λιγοστό ἀστροφῶς,
πού σᾶς σιγοφέγγει τώρα,
ὅπου νά 'ν' κι αὐτό θά σβήσει.
Καί σεῖς τρέχετε, γυρνᾶτε,
λές καί βιάζεστε νά πᾶτε
σέ νυχτερινό μεθύσι.
 
Τόσος δρόμος, τόσοι κόποι!
Σάν τί νά 'ναι πού ζητᾶτε
στά σκοτάδια πού γυρνᾶτε,
νυχτωμένοι στρατοκόποι;
 
- Τί ζητᾶμε; Φῶς, διαβάτη:
Εἶν' ὁ πόθος ὁ βαθύς
κάθε ἀνθρώπινης ψυχῆς.
Σάν ποιό νά 'ν' τό μονοπάτι
πού στό φῶς θέ νά μᾶς φέρει;
Ἄχ! κανείς μας δέν τό ξέρει.
 
Φῶς ζητᾶμε, Φῶς, διαβάτη.
Πήραμ' ἕνα γιδοστράτι
καί χυθήκαμε στά σκότη
ἀπ' τήν πρώτη μας τή νιότη.
Καί ζητᾶμε κι ὅλο πᾶμε
κι ὅσο πᾶμε καί ζητᾶμε.
 
Πόσα χρόνια πᾶνε τώρα;
Χίλια; Δυό χιλιάδες; Τρεῖς;
Μέτρησέ μας τα ἄν μπορεῖς.
Μέ τήν ἴδια πάντα φόρα,
στό σκοτάδι, στ' ἀστροφῶς,
τριγυρνᾶμε σάν ἀλῆτες,
νυχτωμένοι παρωρίτες,
καί γυρεύουμε τό Φῶς.
 
Πήγαμε στή Βαβυλώνα,
στό Θιβέτ, στήν Καρχηδόνα,
στῆς Αἰγύπτου τίς ἐρμιές.
Μᾶς ἐμάθαν ὅλ' οἱ δρόμοι
κι ὅλες οἱ νεροσυρμές
ὥς τήν Κίνα κι ὥς τή Ρώμη.
 
Τϊποτα! Νεκρές ἐλπίδες!
Δέν ἐβρήκαμε παρά
λιγοστές χλωμές ἀχτίδες.
Φῶς ζητᾶμε, Φῶς, διαβάτη.
Ξαναπαίρνουμε φτερά
καί πετᾶμε νύχτα-μέρα
ἀπ' τό Νεῖλο στόν Εὐφράτη
κι ὥς τίς θάλασσες κι ὥς πέρα.
 
Τρέξαμε στό Καπιτώλιο
καί στό βράχο τόν αἰώνιο
κι ἀνεβήκαμε κι αὐτές
τοῦ Ὀλύμπου τίς κορφές.
 
Μά κι ἐδῶ ἡ χαρά σάν πρῶτα
σβήστηκε σάν λευκαφρός:
Ἦταν φῶτα, χίλια φῶτα,
μά δέν ἤτανε τό Φῶς...
Καί κινήσαμε καί πάλι
καί ριχτήκαμε ξανά
στά λαγκάδια, στά βουνά,
στά σκοτάδια καί στήν πάλη.
 
Καί γυρνᾶμε σάν ἀλῆτες,
νυχτωμένοι παρωρίτες,
στό σκοτάδι στ' ἀστροφῶς.
Ἄχ! πονόψυχε διαβάτη,
πές ἐσύ, ποιό μονοπάτι
θά μᾶς φέρει πρός τό Φῶς;
 
- Κουρασμένοι στρατοκόποι,
πού σᾶς εἶδαν τόσοι τόποι,
πού σᾶς θόλωσαν τό μάτι
καταιγίδα, ἀνεμοζάλη,
δίψα, θλίψη, φόβος, μπόρα,
πάρτε καί τό μονοπάτι
τό φτωχό, πού θά σᾶς βγάλει
πρός τῆς Βηθλεέμ τή χώρα.
 
Εἶν' τό ἴδιο τό στρατί
τό ματόβρεχτο πού φθάνει
στό μαρτυρικό στεφάνι
κι ὥς τό Γολγοθᾶ κρατεῖ.
Ἀκλουθᾶτε το, ἀκλουθᾶτε:
Ἀπ' τή φάτνη ὥς τό Σταυρό
μπόρεσα κι ἐγώ νά βρῶ
τ' ἄυλο Φῶς π' ἀναζητᾶτε.
 
Γ. Βερίτης

Α΄

 Μελέτες καί ἔρευνες, μετρήσεις καί στατιστικές ἐπισημαίνουν καί ἐ­πιβεβαιώνουν τή βλαπτική ἐπίδραση τοῦ καπνίσματος στήν ὑγεία. Ἐξάλλου καί οἱ ἑταιρεῖες καπνοῦ ὑπο­χρε­ώνονται νά τό σημειώνουν στίς συ­­σκευ­­ασίες τους ἀλλά καί οἱ τεράστιες ἀφίσες πού διαφημίζουν διάφορες μάρκες τσιγάρων διακηρύττουν: «Τό ὑπουργεῖο ὑγείας προειδοποιεῖ ὅτι τό κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τήν ὑγεί­α». Νεώτερη μάλιστα ὑπουργική ἀπόφαση (3730/2008) ἀπαγορεύει τό κά­πνισμα σέ δημόσιους χώρους, μεταφορικά μέσα καί μονάδες παροχῆς ὑπηρεσιῶν ὑγείας. Ὡστόσο, τό κάπνισμα ἀποτελεῖ μία πολύ ἐκτεταμένη, σχεδόν γενικευμένη συνήθεια. Συχνά ἀρχίζει ἀπό τήν ἐφηβική καί τήν παιδική ἀκόμη ἡλικία καί πολύ συχνά οἱ νέοι ἀλλά καί μεγάλοι ρωτοῦν: «Ἀφοῦ εἶναι κάτι πού μέ εὐχαριστεῖ τό κάπνισμα, γιατί ἀπαγορεύεται»;
Ἡ ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό ἔχει πολλές παραμέτρους.
 Καταρχήν, ποιός εἶπε ὅτι μπο­ροῦ­με καί ἔχουμε τό δικαίωμα νά κάνουμε κάθε τί πού μᾶς εὐχαριστεῖ; Καί ποιός λογικός καί ὥριμος ἄνθρωπος τοποθετεῖ τήν εὐχαρίστηση πά­νω ἀπό τήν ὠφέλεια; Ὅταν κάτι μέ βλά­πτει καί μέ φθείρει, θά τό ἀποφύ­γω, ὅσο κι ἄν μέ εὐχαριστεῖ. Διαφορε­τικά, αὐτοκαταστρέφομαι.
 Ἔπειτα, τό κάπνισμα ὑπάγεται στίς συνήθειες ἐκεῖνες πού δείχνουν ἀδύναμη θέληση καί συγχρόνως βλάπτουν τήν ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου. Ἐκεῖνος πού ἐπιχειρεῖ νά μελετήσει τό θέμα, μέ εἰλικρίνεια καί μέ ὁδηγό τό λόγο τοῦ Θεοῦ, μέσα στό πάθος αὐτό μπορεῖ νά διακρίνει φοβερές δυνάμεις τοῦ κακοῦ πού ἀντιμάχεται τόν ἄν­θρωπο. Νά ἀναγνωρίσει ἕναν δείκτη πού δείχνει πόσο ὕπουλα μπορεῖ ἡ ψυχή νά κλαπεῖ, ἕνα μέτρο πού μετρᾶ πόσο θανατερά μπορεῖ ἡ ψυχή νά αἰχμαλωτισθεῖ. Ἄν θελήσουμε νά ἀνεβοῦμε κλιμακωτά τίς ἀποτρόπαιες ἐνδείξεις αὐτοῦ τοῦ πάθους, περνών­τας ἀπό τίς βασικές ἠθικές ἀρχές ὥς τίς ὑψηλότερες δογματικές ἀντιλή­ψεις τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως θά ἐπισημάνουμε τά ἑξῆς:
1. Τό κάπνισμα εἶναι σπατάλη. Δεδομένου ὅτι ἕνα πακέτο τσιγάρα κο­στίζει 3 - 3,5 εὐρώ, ἕνας καπνιστής πού καπνίζει 20-30 τσιγάρα ἡ­μερη­σί­ως, ξοδεύει σχεδόν 1.500-2.000 εὐρώ ἐτησίως γιά τήν ἱκανοποίηση τοῦ πάθους του. Δηλαδή καίει ἄ­σκο­πα τά λεφτά του. Ἀλλά αὐτό εἶναι τό λιγότερο.
2. Τό κάπνισμα εἶναι δουλεία. Ὅ­πως ὅλα τά πάθη, ὑποτάσσει τόν ἄνθρωπο στούς δικούς του νόμους καί τόν ὑποτάσσει τυφλά. Τόν καθι­στᾶ ἀνίκανο νά δεῖ τόν γκρεμό πού χάσκει μπροστά του καί πρός τόν ὁ­ποῖο ὁδηγεῖται, ἀνήμπορο νά ἀπαλλα­γεῖ ἀπό τά δεσμά του. Δέν θέλει πιά, κι ὅταν θέλει δέν μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ. «ᾯ τις ἥττηται τούτῳ καί δεδούλωται» (Β΄ Πέ 2,20), διακηρύσσει ὁ ἀ­πόστολος Πέτρος διαγράφοντας ἔ­τσι τό χῶρο τῆς πνευματικῆς δουλεί­ας. Ἔχεις νικηθεῖ ἀπό τό κάπνισμα; Εἶ­σαι δοῦλος τοῦ καπνίσματος• τό κά­­πνισμα εἶναι ὁ ἀφέντης σου. Καί τό χειρότερο, ὁ καπνιστής δέν ὑπο­δου­λώνεται στό τσιγάρο μόνο φρονηματικά, ἀλλά καί ὀργανικά. Τό σῶμα του, ὁ ὀργανισμός του, τά κύτταρά του γίνονται ἕρμαια τῆς συνήθειας πού ἐξουδετερώνει πλέον τόν ἡγεμό­να νοῦ. Ἔτσι, ὁ ὑποδουλωμένος στό κά­πνισμα, ἄν κάποια στιγμή θελήσει νά ἀγωνισθεῖ, θά ἔχει νά παλέψει ὄχι μόνο μέ τήν ψυχική του ροπή, ἀλλά καί μέ τή βιολογική του ἀνάγκη, δημι­ουργήματα καί τά δύο μιᾶς ἄρρωστης συνήθειας.
3. Τό κάπνισμα εἶναι αὐτοκτονία.  Ὅπως ἀποδεικνύουν ἰατρικές ἔρευνες, τό κάπνισμα προκαλεῖ 25 ἀπειλητικές γιά τήν ζωή ἀσθένειες καί εἶναι μείζων παράγοντας κινδύνου γιά 16 κύριες αἰτίες θανάτου ἀνθρώπων ἡλικίας ἄνω τῶν 65 ἐτῶν. Συγκεκρι­μέ­να τό κάπνισμα προκαλεῖ: στεφα­νιαία νόσο, καρκίνο τοῦ πνεύμονα, τοῦ φάρυγγα, τοῦ λάρυγγα, τῆς οὐρο­δόχου κύστης, χρόνιες ἀποφρακτικές πνευμονοπάθειες, ἀγγειακές παθήσεις ἐγκεφάλου κ.ἄ.
Σύμφωνα μέ τίς στατιστικές, τό 90% ὅλων τῶν θανάτων ἀπό καρκίνο τοῦ πνεύμονος, τό 25% τῶν θανάτων ἀ­πό καρδιαγγειακές παθήσεις καί τό 75% τῶν θανάτων ἀπό χρόνια βρογ­χίτιδα ὀφείλονται εὐθέως στό κάπνισμα. Ὁ Παγκόσμιος Ὀργανισμός Ὑ­γείας ὑπο­λογίζει ὅτι σέ παγκόσμιο ἐ­πίπεδο ἔ­χουμε 10.000 θανάτους ἡ­μερησίως. Μέ κάθε τσιγάρο πού καπνίζει ὁ καπνιστής ἀφαιρεῖ ἕνα λεπτό καί εἰ­κο­σι­­πέντε δευτερόλεπτα ἀπό τήν ζωή του.
4. Τό κάπνισμα εἶναι ρύπανση. Πρίν λίγα χρόνια παγκόσμιο συνέδριο μέ θέμα «Περιβάλλον καί ὑγεία» εἶχε ἀποφανθεῖ ὅτι «οἱ ἀντιδράσεις τῶν πλεί­στων ἀτμοσφαιρικῶν ρυπάνσεων εἶναι ἀμελητέες σέ σύγκριση μέ τό κά­πνισμα, τήν τρομερή αὐτή ἐθελοντική ρύπανση. Ὅταν μιλοῦμε γιά βιομηχανική ρύπανση ἐνῶ ἀνεχόμαστε τή δηλητηρίαση ἀπό τόν καπνό, εἶ­ναι περίπου σάν νά πρότεινε κανείς νά ἀδειάσει μέ τό κουταλάκι ἕνα πλοῖο, γιά νά τό ἐμποδίσει νά βυθιστεῖ. Πρέπει νά ποῦμε σέ κάθε κα­πνι­­στή ὅτι δέν διακινδυνεύει μόνο τή δική του ζωή, ἀλλά θά ἔχει ἀσφαλῶς εἰς βάρος τῆς συνειδήσεώς του τή βα­ρειά ἀρ­­ρώστια ἤ καί τόν θάνατο ἑνός τουλάχιστον συνανθρώπου του σέ μερικές δεκαετίες».
5. Τό κάπνισμα εἶναι καί παιδοκτονία. Ὁ καπνιστής δέν σκοτώνει μόνο τόν ἑαυτό του. Σκοτώνει καί τά παιδιά του. Τά καταστρεπτικά ἀποτελέσμα­τα τοῦ καπνοῦ ἐκδηλώνονται ἀκόμη καί πρό τῆς γεννήσεως. Ἡ μέλλουσα μητέρα πού καπνίζει μπορεῖ νά ὁδηγηθεῖ σέ πρόωρο το­κε­τό, μέ ὅ­λα τά προβλήματα πού αὐτό συνεπάγεται γιά τό βρέφος. Ἐπιπλέον, τά παι­διά τῶν καπνιστῶν κατά τό πρῶ­το ἔτος τῆς ἡλικίας τους ὑπόκεινται στόν κίνδυνο νά προσβληθοῦν ἀπό βρογχίτιδα καί πνευμονία σέ ποσοστό διπλάσιο ἀπό ὅ,τι τά παιδιά τῶν μή κα­πνι­στῶν. Καί ὅσα βρέφη προσβληθοῦν ἀπό αὐτές τίς λοι­μώξεις, κατά τόν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς τους εἶ­ναι περισσότερο εὐάλωτα στά νο­σή­ματα τοῦ ἀναπνευστικοῦ συ­στή­ματος.
Ὁ καπνιστής, λοιπόν, προξενεῖ προβλήματα ὄχι μόνο στόν ἑαυτό του ἀλλά καί στό φυσικό περιβάλλον καί σέ ὅλο τό οἰκογενειακό, τό ἐργασιακό καί τό εὐ­ρύτε­ρο κοινωνικό περιβάλλον του. Μέ τόν κα­πνό πού ἐκπνέει τούς καθιστᾶ ὅ­λους πα­θητικούς καπνιστές, μέ ἀπειλητικές συνέπειες γιά τήν ὑγεία τους. Σύμ­φωνα μάλιστα μέ πρόσφατες ἔρευνες, τό παθητικό κάπνισμα ἔχει ἤδη βλάψει τίς ἀρτηρίες δεκατριάχρονων παιδιῶν. Καί νά σημειωθεῖ ὅτι τό 59% τῶν Ἑλλήνων, στήν πλειονότητά τους παιδιά, εἶναι παθητικοί καπνιστές.
Ἀλλά δέν σταματᾶ ἐδῶ τό κακό πού προξενεῖ τό κάπνισμα. Τή σοβαρότερη ζη­μία θά τήν ἐκθέσουμε σέ ἑ­πόμενο τεῦχος.

Φώτιος

Οἱ νοητικές λειτουργίες καί ἰδιαίτερα ἡ λειτουργία τῆς μνήμης, τῆς μάθησης καί τῆς κριτικῆς ἱκανότητας ἐπιδέχονται βελτίωση; Μποροῦμε νά διατηρήσουμε τό μυαλό μας σέ ἐγρήγορση; Μποροῦμε νά προασπίσουμε τίς νοητικές μας λειτουργίες καί κατ᾿ ἐπέκταση νά διασφαλίσουμε ποιότητα στή ζωή μας; Πῶς μποροῦμε νά κάνουμε πιό «πλούσιους» ἐγκεφάλους;
 Περιβάλλον πλούσιο σέ ἐρεθίσματα.
 Γιά νά ζήσουν τά ἄνθη ἤ τά φύλλα ἑνός δένδρου ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ὀξυγόνο, νερό καί ἥλιο. Γιά νά ζήσει ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά τραφεῖ. Τί τροφοδοτεῖ ὅμως τόν ἐγκέφαλό μας; Ἐνῶ ὅλα τά ὄργανα τοῦ σώματός μας ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ὀξυγόνο καί γλυκόζη, γιά τή σωστή καί ἀκέραιη λειτουργία τοῦ ἐγκεφάλου ἀπαιτεῖται ἐπιπλέον τροφοδοσία μέ συνεχῆ ἐρεθίσματα. Κάθε ἐρέθισμα, ὀπτικό, ἀκουστικό, ἁπτικό, γευστικό, ὀσφρητικό, ἐνδογενές, ἐνεργοποιεῖ κατάλληλες περιοχές τοῦ ἐγκεφάλου μέ ἀποτέλεσμα νά ὑπάρχει συνεχής ἠλεκτρική δραστηριότητα στίς νευρικές συνάψεις. Ἡ συνεχής αὐτή ἠλεκτρική δραστηριότητα διατηρεῖ τή λειτουργία τῶν νευρικῶν κυττάρων καί προάγει τήν ἔκλυση νευροτρόφων παραγόντων. Ἔτσι διατηρεῖται ζωντανός καί λειτουργικός ὁ ἐγκέφαλος.
 Παιδιά πού γεννιοῦνται μέ συγγενῆ καταρράκτη, ἄν ἀμέσως δέν χειρουργηθοῦν δέν βλέπουν. Γιατί; Τά ὀπτικά κέντρα ὅπως καί ὅλα τά κέντρα τοῦ ἐγκεφάλου ἀπαιτοῦν ἐρεθίσματα γιά νά λειτουργήσουν, ἀλλιῶς ἀτροφοῦν. Ὠδικά πουλιά πού δέν ἔχουν ἀκούσει κελαηδήματα ἄλλων πουλιῶν δέν μποροῦν νά τραγουδήσουν. Παιδιά πού δέν παίζουν ἤ δέν δέχονται ἐρεθίσματα ἔχουν κατά 20-30% χαμηλότερη ἐγκεφαλική λειτουργία ἀπό παιδιά τῆς ἀντίστοιχης ἡλικίας. Σέ πειραματόζωα στά ὁποῖα δίνονται περισσότερα ἐρεθίσματα, ὁ ἐγκέφαλός τους περιέχει κατά 25% περισσότερες συνάψεις ἀνά νευρώνα. Αὐτό μεταφράζεται σέ ἐξυπνότερους καί πιό προσαρμοσμένους ἐγκεφάλους μέ ἰδιαίτερα καλή συμπεριφορά. Πλούσιες, λοιπόν, ἐμπειρίες παράγουν «πλούσιους» ἐγκεφάλους. Οἱ ἐμπειρίες, πού καθορίζουν τήν ἐγκεφαλική δραστηριότητα καί τήν τροφοδοτοῦν, μοιάζουν μέ τή σμίλη στά χέρια τοῦ γλύπτη ἤ μέ τό ψαλίδι στά χέρια τοῦ ράπτη, καθώς ὁ πρῶτος ἀπό μία πέτρα κάνει ἕνα ἄγαλμα καί ὁ δεύτερος ἀπό ἕνα ὕφασμα ἕνα ὡραῖο ροῦχο. Αὐτό πού κάνει τήν τέχνη εἶναι τό ξεκαθάρισμα ἀπό τά ἄχρηστα καί τά περιττά. Καί τό καταπληκτικό εἶναι ὅτι ὁ ἐγκέφαλός μας ἔχει τήν τέχνη νά διατηρεῖ αὐτό πού χρειάζεται.

Γεωργία Δερετζῆ
Δρ. Νευρολογίας

   Ὁ Μανόλης Ἀνδρόνικος, ὁ ἐθνικός μας ἀρχαιολόγος (1919-1992), πῆρε μέρος στίς ἀνασκαφές τοῦ ἀνακτόρου τῆς Βεργίνας, κοντά στή Βέροια, ὅταν ἦταν ἀκόμη φοιτητής. Ἐπί ἀρκετά χρόνια μετά συνέχισε τίς ἔρευνές του. Το 1976 ξεκίνησε τίς ἀνασκαφές στή λεγόμενη «Μεγάλη Τούμπα», ὅπου ὑπῆρχαν ἐνδείξεις ὅτι βρίσκονταν οἱ Αἰγές, ἡ ἀρχαία πρωτεύουσα τῆς Μακεδονικῆς δυναστείας. Σ᾿ αὐτό τό χῶρο στίς 15 Νοεμβρίου 1977 ἀνακάλυψε τούς δύο πρώτους βασιλικούς τάφους μέ πλῆθος εὑρημάτων: τοιχογραφίες, χάλκινα καί ἀσημένια σκεύη, χρυσά κοσμήματα, ἕνα χρυσοπόρφυρο ὕφασμα καί ὁλόκληρο τόν ὁπλισμό τοῦ νεκροῦ βασιλιᾶ Φιλίππου Β΄ τῆς Μακεδονίας, πατέρα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.
   Ὁ Ἴδιος ὁ καθηγητής τό Δεκέμβριο τοῦ 1991 δημοσίευσε ἕνα σχετικό κείμενο, ἀπό τό ὁποῖο ἀναδημοσιεύουμε κάποια ἀποσπάσματα:
   «...Τά ἔργα πού μᾶς χάρισαν οἱ ἀνασκαφές τῆς μακεδονικῆς γῆς, μέ πρῶτα καί καλύτερα τά ἀριστουργήματα τῆς Βεργίνας, μιλοῦν μέ μιά γλώσσα πού καί ὡς γραμματική καί ὡς σύνταξη ὁδηγοῦν σέ μιά μακρόχρονη ἑλληνική παράδοση... Θά χρειαζόταν σελίδες ὁλόκληρες γιά νά δώσει κανείς μιά ἀμυδρή εἰκόνα τῶν εὑρημάτων τῆς Βεργίνας... Θά ἔφτανε ὅμως μιά ματιά σέ ὅλες αὐτές τίς δημιουργίες πού συνόδευαν τούς μακεδόνες βασιλεῖς στούς τάφους τους, γιά νά βεβαιωθοῦμε πώς βρισκόμαστε μπροστά στά πιό λαμπρά ἔργα ἑνός πολιτισμοῦ πού ἔχει τίς ρίζες του στή μακρόχρονη καλλιτεχνική παράδοση τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου, καί πού ἑτοιμάζεται νά ἁπλώσει τά κλαδιά του φορτωμένα μέ τούς καρπούς τῆς ἑλληνιστικῆς τέχνης καί τοῦ οἰκουμενικοῦ στοχασμοῦ».

Κρής

Ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ

 
  Μᾶς φαίνεται ἐντελῶς ἀνάρμοστο καί πολύ ἀνάξιο τοῦ Θεοῦ, Θεός αὐτός νά μετανοεῖ. Ὁ Θεός εἶναι πάνσοφος, ὥστε δέν μπορεῖ νά κάνει λάθη, καί εἶναι ἀκόμη παντογνώστης καί προγνώστης, ὥστε μπορεῖ νά προλαβαίνει τίς καταστάσεις καί δέν χρειάζεται νά μετανοεῖ. Κι ὅμως, ὑπάρχουν περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες ἡ ἁγία Γραφή μιλάει γιά μετάνοια τοῦ Θεοῦ.

  Χαρακτηριστικό εἶναι αὐτό πού μᾶς ἀναφέρει τό βιβλίο τοῦ Ἰωνᾶ. Ἡ βαθειά καί εἰλικρινής μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν ἀναγκάζει τόν Θεό νά ἀλλάξει τό σχέδιο τῆς καταστροφῆς τους, νά μήν πραγματοποιήσει τήν ἀπειλή του, πού ρητά εἶχε ἀναγγείλει ὁ προφήτης, ἀλλά νά τούς συγχωρήσει. «Καί εἶδεν ὁ Θεός τά ἔργα αὐτῶν, ὅτι ἀπέστρεψαν ἀπό τῶν ὁδῶν αὐτῶν τῶν πονηρῶν, καί μετενόησεν ὁ Θεός ἐπί τῇ κακίᾳ ᾗ ἐλάλησε τοῦ ποιῆσαι αὐτοῖς, καί οὐκ ἐποίησε» (Ἰωνᾶς 3,10).
  Ὅσο παράδοξη παρουσιάζεται γιά τήν ἀνθρώπινη λογική ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ, τόσο θεολογική εἶναι ἡ ἀλήθεια πού ἀποκαλύπτει. Πράγματι, ἐκεῖνο πού ἔκανε τόν Θεό νά μετανοήσει δἐν ἦταν οὔτε ἐσφαλμένη ἐκτίμηση οὔτε εἰδική συμπάθεια, ἀλλά, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, «ἡ μεταβολή τοῦ βίου». Εἶδε τούς Νινευΐτες νά μεταπηδοῦν ἀπό τόν πονηρό τρόπο ζωῆς σέ ἀγαθό, καί αὐτός «μεταφοιτᾷ πρός τό ἥμερον καί ἀναβάλλεται τήν καταστροφήν καί φειδοῦς ἀξιοῖ», ἐξηγεῖ καί ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας. Ἐφόσον ἔλαβε τέλος ἡ ἁμαρτία, «ἀνίησι καί αὐτός τήν ὀργήν καί μεταβουλεύεται τά χρηστά».
  Τό μήνυμα εἶναι ξεκάθαρο καί πολύ παρηγορητικό γιά τήν ἁμαρτωλή καί πάντοτε ἁμαρτάνουσα ἀνθρωπότητα. Ἡ δική μας μετάνοια ἀνακαλεῖ τήν καταδικαστική ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς, ἀνατρέπει τήν ἀπειλή του καί ἀποκρούει τή θεήλατη ὀργή. Μόλις μᾶς δεῖ νά ἐπιστρέφουμε κοντά του ὁ Θεός, λέει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, τρέχει, μᾶς ξεφορτώνει ἀπό τό φορτίο τῶν ἁμαρτημάτων μας καί μᾶς προσφέρει τίς δωρεές του. Διότι οὔτε κι ἐμεῖς δέν ἐπιθυμοῦμε τόσο τή σωτηρία μας, ὅσο αὐτός ἐπείγεται νά μᾶς τήν χαρίσει. Τό ἔλεος καί ἡ ἀγάπη του βρίσκουν δρόμο μέσα στή μετανοημένη καρδιά καί τήν σώζουν.
  Τί δυνατό δικαίωμα γιά τή σωτηρία μᾶς ἔχει παραχωρήσει, στ' ἀλήθεια, ὁ Κύριος! Ἄν μέ τήν προσευχή ὁ ἄνθρωπος παλεύει μέ τόν Θεό, μέ τή μετάνοια μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι κατανικᾶ τόν Παντοδύναμο.
Ἀλλά μιά τέτοια δύναμη, εὔλογο εἶναι ὅτι προϋποθέτει πολύ κόπο ἐκ μέρους μας. Δέν εἶναι εὔκολο νά νικήσουμε τόν Θεό καί νά ἀλλάξουμε τίς βουλές του. Γιά νά μᾶς χαρίσει ὁ Κύριος αὐτή τήν ἀσύλληπτη νίκη, χρειάζεται νά δείξουμε «ἔργα» μετανοίας. Καί τά ἔργα τῆς δικῆς μας μετανοίας εἶναι ἡ πίστη, ἡ συναίσθηση καί ἡ διόρθωση, ἡ προσευχή καί ἡ ἐξομολόγηση, ἡ νηστεία.
  Ὅλα αὐτά ὀνομάζονται στή Γραφή μέ μιά πολύ παραστατική λέξη, πού κρύβει μέσα της ἔντονη προσπάθεια καί βαθειά ἀποφασιστικότητα· λέγονται ἐπιστροφή. Εἶναι ἡ μόνη κίνηση πού ἀναγκάζει τόν Θεό σέ μετάνοια, ὅπως λέει ὁ προφήτης Ἰερεμίας· «Πέρας λαλήσω ἐπί ἔθνος ἤ ἐπί βασιλείαν τοῦ ἐξᾶραι αὐτούς καί τοῦ ἀπολλύειν, καί ἐπιστραφῇ τό ἔθνος ἐκεῖνο ἀπό πάντων τῶν κακῶν αὐτῶν, καί μετανοήσω περί τῶν κακῶν, ὧν ἐλογισάμην τοῦ ποιῆσαι αὐτοῖς» (18,7-8). Εἶναι ἡ μόνη κίνηση πού κάνει τόν Πατέρα νά βγεῖ τρέχοντας στό δρόμο καί νά ἀγκαλιάσει καί νά φιλήσει τόν ἄσωτο γιό πού ἐπιστρέφει κοντά του.
  Πῶς ὅμως συμβαίνει νά μετανοεῖ ὁ Θεός; Μιά ἄποψη εἶναι ὅτι ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ ἕνα παιχνίδι ἀγάπης μαζί μας, ἕναν τρόπο ἀγωγῆς καί ἐκπαιδεύσεώς μας. Ὁ Θεός λαλεῖ μέ παιδιά καί γι' αὐτό, ὅταν μᾶς ἀπειλεῖ, προσποιεῖται ὅτι δέν εἶναι προγνώστης, ἀλλά μᾶς ἀπειλεῖ, σάν νά μιλοῦσε σέ βρέφη· καί ὅταν μπροστά στήν ἀπειλή ἐμεῖς μετανοοῦμε, ἐκεῖνος μᾶς λέει «μετανοῶ». Ὁ Θεοδώρητος διευκρινίζει ὅτι ὁ Θεός δέν μετανοεῖ ὅπως ἐμεῖς, διότι δέν μπορεῖ νά θέλει ἄλλο τώρα καί ἄλλο ὕστερα. Ἁπλῶς, στή δική μας μετάνοια χαρίζει τή μετάνοιά του, ὀνομάζοντας μετάνοια τή μεταβολή τῆς ἀπειλῆς. Κακία δέ, γιά τήν ὁποία μετανοεῖ, δέν ἐννοεῖ βέβαια κάποια δική του φαυλότητα, λέει πάλι ὁ Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, ἀλλά «τήν κακωτικήν ὀργήν», τήν ἀπειλή τῆς τιμωρίας, κατά τόν Θεοδώρητο.
  Εἶναι, λοιπόν, ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ ἡ συγγνώμη πού σταλάζει ἀπό τή χάρη του, σύμφωνα μέ τήν ὐπόσχεσή του ὅτι «καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει» (Ψα 50,19). Εἶναι ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἡ συμφιλίωση καί ἡ καταλλαγή μας μέ τόν Θεό, εἶναι τέλος ἡ μεσιτεία του Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού ἔγινε «ὁ ἱλασμός περί τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α΄ Ἰω 2,2). Καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἠ μετάνοια τοῦ Θεοῦ ἐκφράζεται καί πραγματώνεται στή ζωή μας εἶναι τό μυστήριο, στό ὁποῖο οἰκονόμησε ὁ Θεός νά ἀποθέτει ὁ ἄνθρωπος τή δική του μετάνοια μπροστά στόν πνευματικό. Ἐκεῖ, κάτω ἀπό τό πετραχήλι τοῦ πνευματικοῦ, ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου συναντᾶ τή μετάνοια τοῦ Θεοῦ καί συντελεῖται ἡ λύτρωση.
  Στήν πραγματικότητα ὁ Θεός μένει πάντοτε ὁ ἴδιος· ἀναλλοίωτα ἐλεήμων καί αἰώνια ἀγαπῶν. Ἡ ἁμαρτία ὅμως μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό κοντά του, παρεμβάλλει ἀνάμεσά μας ἕνα πέπλο σκότους, δημιουργεῖ γύρω μας μιά ἀποπνικτική ἀτμόσφαιρα· μέ ἕνα λόγο, μᾶς ἐγκλωβίζει στό χῶρο τῆς ἀπουσίας τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ὁ χῶρος τῆς ὀργῆς. Οἱ ἀκτῖνες τῆς θείας χάριτος δέν φθάνουν ἐκεῖ καί τό παντοειδές κακό ἄγριο χυμᾶ πάνω μας. Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος πού ἀμετανόητα ἁμαρτάνει, χτίζει μέ τά ἴδια του τά χέρια τήν κόλασή του.
  Ἡ μετάνοια εἶναι τό συγκλονιστικό ἐκεῖνο ρῆγμα πάνω στό ἀπροσπέλαστο φράγμα τοῦ χωρισμοῦ μας ἀπό τόν Θεό, πού τό καταφέρουν τά δάκρυα τῆς καρδιᾶς μας. Μέσα ἀπό τή ρωγμή τῆς συντριβῆς μας περνᾶ ὁ Θεός καί μᾶς ἀγκαλιάζει. Μέσα ἀπό τό ἄνοιγμα τῆς ἐξομολογήσεώς μας ἐλευθερώνεται ἡ ψυχή μας καί ἐγκαθίσταται στή χώρα τοῦ ἐλέους καί τῆς μακροθυμίας. Μέ τή μετάνοιά μας γινόμαστε εὐνοούμενοι τοῦ Θεοῦ.
  Εἶναι πολύ ὠφέλιμο νά σκεπτόμαστε πάντοτε τή μετάνοια τοῦ Θεοῦ. Νά τήν ἐπικαλούμαστε καί νά προσπαθοῦμε νά τήν κερδίσουμε μέ ὅλα τά μέσα πού θέτει στή διάθεσή μας ἡ Ἐκκλησία. Καί νά μή ξεχνοῦμε ὅτι εἶναι πόθος καί ἐπιθυμία τοῦ Θεοῦ νά νικοῦμε τήν ὀργή του, γιά νά ὑπερισχύει τό ἔλεός του πάνω μας.
 

Στέργιος Σάκκος

Ἂπολύτρωσις 41 (1986) 33-35

Κατανοῶ τήν δυσπιστία πού ἐνδεχομένως προξενεῖ ὁ τίτλος τοῦ ἄρθρου. ῾Η σοβαρή οἰκονομική κρίση τῶν ἡμερῶν μας, ἡ μείωση τῶν ἐνεργειακῶν πόρων, οἱ ἀθρόες ἀπολύσεις, ἡ συνεχιζόμενη εἰσροή οἰκονομικῶν μεταναστῶν, ἡ αὐξανόμενη ἀνεργία, ἡ διογκούμενη φτώχεια καί τά τόσα συναφῆ προβλήματα, πού μαστίζουν ὄχι μόνο τήν πατρίδα μας ἀλλά καί ὅλες τίς λεγόμενες ἀνεπτυγμένες χῶρες, δέν ἐπιτρέπουν εὐχάριστες προβλέψεις στόν οἰκονομικό τομέα. Κι ὅμως, ὑπάρχουν πράγματα εὐχάριστα καί συμφέροντα πού προγραμμάτισε γιά τόν καθένα ἀπό μᾶς ἡ Οἰκονομία· ὑπογραμμίζω τό κεφαλαῖο στήν ἀρχή τῆς λέξεως. Ναί, δέν πρόκειται γιά τήν οἰκονομία τῆς ζήτησης καί προσφορᾶς ἀγαθῶν, τῶν ἐπενδύσεων καί τοῦ ἐμπορίου. Πρόκειται γιά τήν Οἰκονομία τοῦ Θεοῦ!

᾿Αλλά τί εἶναι ἡ Οἰκονομία τοῦ Θεοῦ; Εἶναι τό σχέδιο πού, πρίν γίνει ὁ κόσμος καί πρίν ὑπάρξει ὁ χρόνος, κατέστρωσε ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Διαχειρίζεται τό σπουδαιότερο κεφάλαιο τῆς ἀνθρωπότητος, τήν σωτηρία μας, τήν λύτρωση τῆς ψυχῆς μας ἀπό τήν ἁμαρτία. ῎Αν τό ἀνώτερο ἀπό ὅλα τά ἐπίγεια ἀγαθά εἶναι ἡ ὑγεία, τό ἀνώτερο ἀπό τά πνευματικά καί αἰώνια ἀγαθά εἶναι ἡ σωτηρία. ᾿Αποτελεῖ τήν ὕψιστη ἀναζήτηση, τήν ὑπέρτατη ἀνάγκη ὅλων. ῞Αγιοι καί ἄγριοι, φιλάνθρωποι καί ἀπάνθρωποι, ληστές καί ἀσκητές, ἀπαθεῖς καί παραδομένοι στά πάθη, οἱ πάντες, εἴτε τό ὁμολογοῦμε εἴτε ὄχι, ποθοῦμε τήν σωτηρία, δηλαδή τήν ἀπαλλαγή ἀπό κάθε τι πού βαραίνει τήν ψυχή μας, τήν ἀπόλυτη καί ἀτέρμονη χαρά καί εὐτυχία. ῎Αν μπορούσαμε νά ἀποκρυπτογραφήσουμε τό καρδιοχτύπι μας, θά ἀκούγαμε τό μήνυμα τῆς καρδιᾶς μας· «Θέλω σωτηρία». Καί ὁ φιλάργυρος, πού σωρεύει πλούτη, τήν σωτηρία ἀναζητᾶ μέσα σ᾿ αὐτά. Καί ὁ φιλήδονος, πού μέ βουλιμία πέφτει στίς ἡδονές, αὐτό θέλει, μία γλυκειά καί ἀτέλειωτη ζωή. Καί ὁ φιλόδοξος, πού μέ ὅλες του τίς δυνάμεις ἀγωνίζεται νά ἀποσπάσει τήν ἀναγνώριση τῶν ἄλλων, τήν δόξα, οὐσιαστικά ἐπιθυμεῖ τήν μέγιστη καί ἀτέλειωτη δόξα, πού μόνο ἡ σωτηρία ἐγγυᾶται.
῾Ωστόσο, ἡ σωτηρία εἶναι ἀγαθό πνευματικό. Δέν περιορίζεται στά ὅρια αὐτοῦ τοῦ κόσμου μήτε ζυγίζεται μέ τά γήινα σταθμά. ῾Απλώνεται στήν ἀτέρμονη αἰωνιότητα καί βαραίνει ὅσο ἡ πολύτιμη καί μοναδική ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Γιά τήν ἐξασφάλισή της ἔγινε ἄνθρωπος ὁ ἄπειρος Θεός. ῾Ο ἄχρονος μπῆκε στήν τροχιά τῆς δικῆς μας ἱστορίας καί σημάδεψε τήν πορεία τοῦ χρόνου μέ τήν ἐνανθρώπησή του. ῾Ο Μονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔζησε ὡς ταπεινός ἄνθρωπος ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους, τούς δίδαξε μέ τόν λόγο καί τό παράδειγμά του, θεράπευσε πολλούς ἀπό ἀσθένειες καί νοσήματα, «διῆλθεν εὐεργετῶν...» καί τελικά ἔχυσε πάνω στόν σταυρό τό ἄχραντο αἷμα του γιά ὅλους. Μόνο αὐτό ἔχει τήν δύναμη νά καθαρίζει καί νά ἐξαλείφει ἀπό τήν ψυχή τήν ἁμαρτία. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι ἡ σωτηρία· ἡ λύτρωση ἀπό τήν ἁμαρτία.
῾Η γέννηση τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ τό κέντρο καί τήν μείζονα προσφορά τῆς θείας Οἰκονομίας. Γι᾿ αὐτό φωτίσθηκαν οἱ οὐρανοί καί σκίρτησε ἡ γῆ ἐκεῖνο τό βράδυ ὅταν οἱ στρατιές τῶν ἀγγέλων ἀνήγγειλαν στούς ἔκθαμβους βοσκούς τῆς Βηθλεέμ ὅτι «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον Σωτήρ»! Πῶς τό εἰσπράττει αὐτό τό μήνυμα ὁ σημερινός ἄνθρωπος; Εἶναι ἀλήθεια ὅτι, πνιγμένος στήν καθημερινότητα καί φορτωμένος μέ μύρια ἄλλα θέματα, ἐλάχιστα σκέφτεται τήν ψυχή του καί τήν σωτηρία της. Πανικόβλητος γιά τήν οἰκονομική κρίση, τήν ὁποία ἐπιδεινώνει ἡ διάχυτη ραθυμία συνδυασμένη μέ τήν καταναλωτική μανία, ἐλάχιστα νοιάζεται γιά τήν Οἰκονομία τοῦ Θεοῦ. Καί -τί τραγικό!- ἀποστρέφεται τήν λιτότητα πού τοῦ ἐπιβάλλει ἡ οἰκονομική κρίση, ἀλλά εἶναι πολύ φειδωλός στό νά ἀξιοποιήσει τά δῶρα τῆς Οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό παραμένει φτωχός, ἀνήσυχος καί ἀνειρήνευτος.
Τήν σωτηρία πού οἰκονόμησε γιά μᾶς ὁ Θεός τήν προσλαμβάνουμε μέ τήν δική μας πίστη, πού ἐκδηλώνεται μέ τήν μετάνοια καί τά ἔργα ἀγάπης. Τίς μέρες αὐτές τίς γιορταστικές, πόσοι καί πόσο θά ἑτοιμασθοῦμε γιά νά ὑποδεχθοῦμε τόν ἄναρχο Θεό, ὁ ὁποῖος μπαίνει στό προσκήνιο τῆς ζωῆς μας ὡς «παιδίον νέον»; Δέν ἐννοῶ ἑτοιμασία ὅ,τι σχετίζεται μέ τίς γαστρονομικές μας ἐπιδόσεις, μέ τίς ἐνδυματολογικές ἐπιδείξεις, τόν τουρισμό, τά ρεβεγιόν καί τίς τόσες κοσμικές ἐκδηλώσεις. ᾿Εννοῶ τήν ἑτοιμασία ἐκείνη πού θά μᾶς βοηθήσει νά προσεγγίσουμε καί νά οἰκειοποιηθοῦμε τά δῶρα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ, τήν χαρά, τήν εἰρήνη, τήν λύτρωση. Διαφωτιστική καί ἐξαιρετικά ἐπίκαιρη γιά τά σημερινά δεδομένα ἀκούγεται ἡ προτροπή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου· «Νά μή στήσουμε χορούς, ἀδελφοί, οὔτε νά στολίσουμε τίς πλατεῖες... Νά μήν ἐπιδοθοῦμε στίς ἀπολαύσεις τῆς γεύσης οὔτε νά ψάξουμε γιά τά καλύτερα φορέματα, γιά τήν λάμψη τῶν διαμαντιῶν καί τοῦ χρυσοῦ, γιά τά βαψίματα πού ἀλλοιώνουν τό πρόσωπο, τήν θεία εἰκόνα... Νά μήν παραδοθοῦμε στά μεθύσια καί στά ἄσωτα γλέντια πού πᾶνε μαζί μέ τήν ἀσέλγεια... ῞Ολα αὐτά τά κάνουν οἱ εἰδωλολάτρες. Αὐτοί ἔχουν θεούς πού χαίρονται μέ τίς μυρωδιές τῶν κρεάτων καί τούς λατρεύουν μέ τόν ἡδονισμό τῆς κοιλιᾶς... ᾿Αλλά ἡ δική μας τρυφή νά εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ... Νά ταξιδέψουμε μαζί μέ τόν ἀστέρα, νά προσφέρουμε στόν Κύριό μας δῶρα μαζί μέ τούς μάγους. Νά τόν δοξάσουμε καί νά τόν ὑμνήσουμε μαζί μέ τούς βοσκούς καί τούς ἀγγέλους... Νά τόν ἀκολουθήσουμε ὕστερα σέ ὅλα τά στάδια τῆς ζωῆς του... γιά νά συσταυρωθοῦμε καί νά συμβασιλεύσουμε μαζί του» (Εἰς τά Θεοφάνεια, Λόγος 38ος).
Γιά νά χαροῦμε τά πλούτη τῆς θείας Οἰκονομίας, πού ᾿Εκεῖνος μᾶς χαρίζει, ὀφείλουμε νά δείξουμε πλούσια τήν δική μας ἀγάπη. ῾Υπάρχουν πολλοί τρόποι γιά ὅσους θά ἤθελαν νά ἀνταποκριθοῦν. Αὐτοί θά εἶναι οἱ κερδισμένοι, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Θεοῦ.
 

Στέργιος Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 64 (2009) 324-326

Πανηγυρικό καί λαμπρό, ἀλλά συνάμα μυσταγωγικό καί κατανυκτικό τό μήνυμα τοῦ Νοεμβρίου. Τή λάμψη καί τή μεγαλοπρέπειά του ἀντλεῖ ἀπό τό μεγάλο γεγονός τοῦ ἑπομένου μήνα, πού εἶναι τό γεγονός τῶν αἰώνων καί τῆς ἀνθρωπότητας, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ, ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Διότι ὁ μισός Νοέμβριος μαζί μέ τίς 24 ἡμέρες τοῦ Δεκεμβρίου ἀποτελοῦν μία πνευματική ἑνότητα, τήν Τεσσαρακοστή τῶν Χριστουγέννων. Εἶναι ἕνα στάδιο προετοιμασίας γιά τή μεγάλη γιορτή τῆς πίστεώς μας.
  Κατά τό διάστημα αὐτό μᾶς προετοιμάζει καί μᾶς χειραγωγεῖ μέ μύριους τρόπους ἡ ἁγία μας ᾿Εκκλησία, ἡ θεόσταλτη παιδαγωγός μας στό δρόμο τῆς σωτηρίας. Φθάνει νά ᾿χουμε ἀνοιχτά τῆς ψυχῆς μας τά μάτια καί πρόθυμα τ᾿ αὐτιά μας, γιά ν᾿ ἀκούσουμε καί νά ἐνστερνισθοῦμε ὅσα μέ φιλανθρωπία καί ἀγάπη μᾶς προσφέρει. Κι εἶναι τόσο ἐπίκαιρα, τόσο κατάλληλα καί ἀναγκαία γιά τίς μέρες μας, τόσο προετοιμαστικά καί «εἰσαγωγικά» στό μυστήριο τῆς σωτηρίας μας τά πνευματικά μηνύματα τῆς περιόδου αὐτῆς!
 Πρῶτα-πρῶτα τά εὐαγγελικά καί τά ἀποστολικά ἀναγνώσματα τῶν Κυριακῶν. Μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση ὅλα τονίζουν τήν ἀγάπη, τήν ἐλεημοσύνη, τή συμπαράσταση στόν ἀδύναμο ἀδελφό. ῎Ετσι μᾶς προετοιμάζουν γιά νά δεχθοῦμε τήν ἀσύλληπτη ἀγάπη καί τή μοναδική ἐλεημοσύνη πού προσέφερε στό ἀνθρώπινο γένος ὁ Θεάνθρωπος Κύριος· Κατέβηκε ὡς ἄνθρωπος στή γῆ ὁ Θεός, γιά νά δώσει στόν ἄνθρωπο τή δυνατότητα τῆς θεώσεως καί τῆς ἀνόδου στόν οὐρανό.
 Ἡ ἁγία νηστεία, τήν ὁποία ὅλοι καλούμαστε νά τηρήσουμε, τό κατά δύναμιν, τί ἀντίδοτο σωστικό στήν εὐδαιμονιστική ἐποχή μας!
 ῎Επειτα, ἡ ὑμνολογική προετοιμασία, πού μᾶς προσφέρεται στίς λατρευτικές μας συνάξεις. Τί χάρμα ἐκεῖνες οἱ εὐλογημένες καταβασίες, πού τίς ἀκοῦμε στόν ῎Ορθρο κάθε Κυριακή μετά τίς 21 Νοεμβρίου! ᾿Αναφέρω μόνο ἕνα παράδειγμα· ῾Η λαχτάρα μας γιά εἰρήνη -ζωηρότερη τόν καιρό αὐτό, πού πόλεμοι καί «ἀκοαί πολέμων» ἀναστατώνουν τόν πλανήτη μας καί προσθέτουν ἄγχος στό ἄγχος καί ἀγωνία στήν ἀγωνία μας- πόσο τέλεια ἐκφράζεται μ᾿ ἐκεῖνο τό ὑπέροχο «Θεός ὤν εἰρήνης, Πατήρ οἰκτιρμῶν, τῆς μεγάλης βουλῆς σου τόν ῎Αγγελον εἰρήνην παρεχόμενον ἀπέστειλας ἡμῖν...»!
 ῾Ο Χριστός, ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς καί τοῦ κόσμου μας, ἔρχεται. ῾Ετοιμάσου, ἀδελφέ μου, νά τόν δεχθεῖς στή φάτνη τῆς καρδιᾶς σου. ᾿Αξιοποίησε τά μέσα πού ἡ ᾿Εκκλησία μας προσφέρει. ῾Η ἐγγύηση γι᾿ αὐτή τή σωτήρια ἀξιοποίηση εἶναι ἡ προσωπική σου μετάνοια. Μέ συντριβή καί προσευχή, μέ ἐλεημοσύνη καί συγχώρηση, μέ εἰλικρινῆ ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν σου προετοιμάσου, γιά νά δεχθεῖς τόν Χριστό!

Στέργιος Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 56 (2001) 219

 Ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, σάν πρῶτο μέσο ἀποκαλύψεώς του στούς ἀνθρώπους χρησιμοποίησε τό λόγο, τή διδασκαλία. Μέ τό λόγο μᾶς μετέδωσε τήν ἀλήθεια πού ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά σκοτάδια τῆς ἀγνοίας, τόν ἀπαλάσσει ἀπό τήν τυραννία τῶν παθῶν, τόν καθαρίζει καί τόν ἁγιάζει, προετοιμάζοντάς τον ἔτσι, γιά νά δεχθεῖ τόν ἐνσαρκωμένο Λόγο, τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ.
 Τίς ἐνέργειες καί τήν προσφορά τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στή ζωή τῶν πιστῶν τή βλέπουμε σέ ὁρισμένες εἰκόνες, μέ τίς ὁποῖες τόν εἰκονίζει τό Πνεῦμα τό ἅγιο στήν Ἁγία Γραφή. Ἀπό αὐτές τίς εἰκόνες παρουσιάζουμε μερικές.
Σπόρος
 «Ὁ σπόρος εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ» (Λκ 8,11), λέει ὁ Κύριος στή γνωστή μας παραβολή τοῦ σπορέως. Ὅπως ὁ σπόρος ἐνῶ εἶναι τόσο μικρός κρύβει μέσα του τή ζωή κι ὅταν πέσει στή γῆ, πού τόν περιμένει δίνει φυτά καί ἄνθη καί καρπούς, ἔτσι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σάν σπόρος βλαστάνει μέσα στίς καρδιές, πού τόν δέχονται, τούς δίνει νέα ζωή καί τίς γεμίζει μέ τούς γλυκύτατους καρπούς τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Κλαδευτήρι
 Ὁ σύνδεσμος τοῦ χριστιανοῦ μέ τόν Χριστό εἶναι βαθύς, ὀργανικός. Οἱ πιστοί μοιάζουν μέ τά κλήματα. Παίρνουν τούς χυμούς καί τή ζωή ἀπό τόν κορμό τῆς ἀμπέλου, τόν Χριστό, καί ἔτσι ἀποδίδουν καρπό. Κάθε κλῆμα πού δέν ἐπικοινωνεῖ ἄμεσα μέ τήν ἄμπελο κόβεται καί πετιέται στή φωτιά, τό κλῆμα πού ἐπικοινωνεῖ καχεκτικά κλαδεύεται γιά νά ἀναζωογονηθεῖ καί νά φέρει καρπό.
 Τό κλαδευτήρι γιά τό σωτήριο αὐτό κλάδεμα εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. «Ἤδη σεῖς εἶσθε καθαροί χάρις στό λόγο πού σᾶς δίδαξα» (Ἰω 15,3), βεβαιώνει τούς μαθητές του ὁ Χριστός.
Ἄροτρο
 Εἶναι ἄροτρο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Μ’ αὐτοῦ τή βοήθεια οἱ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου ἀνοίγουν τίς καρδιές, τίς μαλακώνουν, τίς καλλιεργοῦν. Γι’ αυτό καί καλοῦνται ἀπό τόν Κύριο νά ἀφοσιωθοῦν στή διακονία τους. «Κανείς, πού βάζει τό χέρι στό ἄροτρο καί κοιτάζει πρός τά πίσω δέν εἶναι κατάλληλος γιά τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Λκ 9,62).
Μαχαίρι δίκοπο
 Σείει καί ταράσσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἀποκαλύπτει ἀκόμη καί τίς βαθύτερες σκέψεις καί ἐπιθυμίες μας. Κανείς φυσιολογικός ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μένει ἀδιάφορος καί ἀνεπηρέαστος «γιατί εἶναι ζωντανός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί δραστικός καί πιό κοφτερός ἀπό κάθε δίκοπο μαχαίρι· φθάνει μέχρι τό χωρισμό ψυχῆς καί πνεύματος, ἀρθρώσεων καί μυελῶν καί ἐλέγχει τίς ἐπιθυμίες καί τίς σκέψεις τῆς καρδιᾶς» (Ἑβ 4,12· πρβλ Ἐφ 6,17).
Φωτιά
 «Ὁ Θεός μας εἶναι φωτιά πού κατακαίει» (Ἑβ 12,29). Ὅ,τι φθαρτό καί σάπιο τό ἐξαφανίζει. Ὅ,τι ὑγιές καί πολύτιμο τό καθαρίζει, τό λαμπρύνει, τό ἀνανεώνει. Αὐτές οἱ ἰδιότητες φαίνονται δυναμικά στήν ἐνέργεια τοῦ λόγου του μέσα στίς ἀνθρώπινες ψυχές.
Γάλα
 Μέ τό βάπτισμα ὁ ἄνθρωπος ἀναγεννᾶται καί ἀρχίζει μία νέα ζωή. Ὅπως τό μικρό παιδί ἔχει ἀνάγκη εὔπεπτης καί θρεπτικῆς τροφῆς, καί σάν τέτοια τοῦ δίνουμε τό γάλα, ἔτσι καί ὁ πιστός ἔχει ἀνάγκη νά τραφεῖ μέ τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί μέ τό λόγο του. Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος Πέτρος συμβουλεύει· «σάν νεογέννητα βρέφη ποθῆστε τό ἄδολο πνευματικό γάλα, γιά νά αὐξηθεῖτε μ’ αὐτό γιά τή σωτηρία» (Α’ Πε 2,2).
Ψωμί
 Μά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δέν τρέφει τόν πιστό μόνο στίς πρῶτες μέρες τῆς ζωῆς του στήν πίστη. Γίνεται γι’ αὐτόν ἡ βασική τροφή, τό ψωμί. Στό 6ο κεφάλαιο τοῦ Κατά Ἰωάννην Εὐαγγελίου, ὁ Κύριος ὀνομάζει τόν ἑαυτό του «ἄρτο πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό». Αὐτός ὁ ἄρτος παρέχεται στή ζωή μας μέ δύο μορφές· σάν σῶμα καί αἷμα τοῦ Χριστοῦ στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας καί σάν λόγος στή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας.
Νερό
 Εἶναι, ἀκόμη, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δροσερό νερό, ὅπως ἀποκάλυψε ὁ Κύριος στή Σαμαρείτιδα· «κι ὅποιος πιεῖ ἀπό τό νερό, πού ἐγώ θά τοῦ δώσω, δέν θά διψάσει στόν αἰώνα ἀλλά τό νερό, πού θά τοῦ δώσω, θά γίνει μέσα του πηγή, ἀπ’ τήν ὁποία θ’ ἀναβλύζει τό νερό πού χαρίζει τήν αἰώνια ζωή» (Ἰω 4,14).

Ἀπολύτρωσις (1981) 136-137