Στίς 28 Ἀπριλίου 2010 ἀποφασίστηκε ἀπό τήν κυβέρνηση ἡ ἀνέγερση ἰσλαμικοῦ τεμένους «ὑπό τό συντεταγμένο ἔλεγχο τῆς Πολιτείας, τῆς ἑκάστοτε Κυβέρνησης καί τοῦ ἁρμοδίου Ὑπουργοῦ Παιδείας, «Διά Βίου Μάθησης καί Θρησκευμάτων».
 Τό τέμενος θά ἀνεγερθεῖ στόν Ἐλαιώνα, στήν περιοχή τοῦ Βοτανικοῦ· ἀπέχει μόλις τρία χιλιόμετρα ἀπό τήν Ὁ- μόνοια καί δύο ἀπό τήν Ἀκρόπολη καί τόν Κεραμεικό. Γιά τό σκοπό αὐτό «Ναυτικό Ὀχυρό» ἐκτάσεως 17 στρεμ­μάτων παραχωρήθηκε ἀπό τό Γενικό Ἐπιτελεῖο Ναυτικοῦ. Τρίζουν τά κόκκαλα τοῦ Μιαούλη καί τοῦ Κανάρη!
 Τά ἔξοδα θά καλυφθοῦν ἀπό τό πρόγραμμα δημοσίων ἐπενδύσεων· ἐκτιμώμενο κόστος 106.000.000€. Τήν ἴδια στιγμή σκάφη ἐπιφανείας τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ λόγῳ οἰκονομικῶν περικοπῶν -δέν ὑπάρχουν οὔτε λιπαντικά- βρίσκονται παροπλισμένα στούς ναυστάθμους Σαλαμίνας καί Κρήτης. Ἡ κατεστραμμένη ἐπίσης περίφραξη τοῦ ἐν λόγῳ χώρου δέν παρέχει ἀσφάλεια γιά ἐγκαταστάσεις μέ φορητά ὅπλα καί ὑπηρεσίες μέ ἀπόρρητα ἔγγραφα.
 Τό σχέδιο γιά τή λειτουργία τοῦ τεμένους προβλέπει τήν τοποθέτηση ἰμά­μη, τά ἔξοδα τοῦ ὁποίου θά καλύ­πτονται ἀπό τό ἑλληνικό Δημόσιο· κάθε μουσουλμανική κοινότητα θά ἔχει τό δικαίωμα νά φέρει τό δικό της θρη­σκευτικό λειτουργό. Τό ὅλο θέμα ἔχει ἄμεση σχέση μέ τή διάδοση τοῦ Βαχα­μπι­τι­σμοῦ, πού ἐπιμένει ὅτι τό Ἰσλάμ πρέπει νά ἐξαπλωθεῖ καί νά κατακυριεύσει ὁλό­κληρη τή γῆ. Βαχαμπίτες ἦταν οἱ Σαουδάραβες πού ἐπιτέθηκαν στούς δίδυμους πύργους τῆς Νέας Ὑόρκης, ὅπως καί ὁ Ὀσάμα Μπίν Λάντεν.
 Γιά νά ἀσκήσουν τά θρησκευτικά τους καθήκοντα οἱ ἑκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι λαθρομετανάστες ἔχουν στή διάθεσή τους 61 -σύμφωνα μέ ἄλλες πληροφορίες 155!- τζαμιά στήν περιοχή τῆς Ἀθήνας, περισσότερα ἀκόμη καί ἀ­πό τίς ὀρθόδοξες ἐκκλησίες. Καί ἐνῶ ἡ καγκελάριος Μέρκελ ὁμολογεῖ ὅτι τό πολυπολιτισμικό μοντέλο «ἀπέτυχε πλήρως» στή Γερμανία, οἱ δικοί μας ὀσφυοκάμπτες πολιτικοί τό προβάλλουν καί μᾶς τό ἐπιβάλλουν ἀνεγείροντας τεμένη. Γιατί τέτοια σπουδή;
 Καί δέν φτάνει αὐτό. Κατά τήν πρόσφατη ἐπίσκεψή του στήν Ἀθήνα ὁ «σουλ­τάνος» Ἐρντογάν στήν κοινή συνέντευξή του μέ τόν ἕλληνα πρωθυπουρ­γό ἀναφέρθηκε στό «Φετιγιέ Τζαμί» («Φετιχιέ» ὀρθότερα). Ὁ κ. Παπανδρέου ἀπάντησε: «Ἤδη ἐμεῖς ἔχουμε ἀποφασίσει νά γίνει ἡ ἀνακαίνιση καί ἀποκατάσταση τοῦ “Φετιγιέ” καί νομίζω αὐτό εἶναι μία ἔνδειξη τῆς βούλησής μας»!
 Ποιά εἶναι ὅμως ἡ ἱστορία καί ἡ σημειολογία τοῦ “Φετιγιέ”;
 Τό 1456 οἱ Τοῦρκοι, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ὀμάρ, γιό τοῦ Τουραχάν, κατέλαβαν χωρίς ἀντίσταση τήν πόλη τῆς Ἀθήνας, ἐκτός ἀπό τήν Ἀκρόπολη, πού ἀντιστάθηκε ἡρωικά γιά σχεδόν ἄλλα δύο χρόνια. Τό 1458, εἰσῆλθε θριαμβευτικά στήν πόλη ὁ Μωάμεθ Β΄ ὁ Πορθητής. Πρός τιμήν του ἀνεγέρθηκε τό «Τζαμί Φετιχιέ» (Φατίχ = κατακτητής), δηλαδή «τζαμί τῆς κατάκτησης», τῆς ὑ­ποδούλωσης τῆς Ἀθήνας, καταραμένο! Σύμφωνα μάλιστα μέ ἀρχαιολογικές μαρτυρίες χτίστηκε ἐπάνω σέ τρίκλιτη βασιλική, ἡ ὁποία μέχρι τήν ἅλωση τῆς πόλης ἀπό τούς Τούρκους πιθανόν νά λειτουργοῦσε ὡς ὁ ὀρθόδοξος Μητροπολιτικός Ναός στό Δουκάτο τῶν Ἀθηνῶν (1205-1458)! Ὡς οἰκοδομικό ὑλικό γιά τό «Φετιχιέ Τζαμί» χρησιμοποιήθηκε μία ἀπό τίς στῆλες τοῦ ἀρχαίου ναοῦ τοῦ Ὀλυμπίου Διός.
 Ἀπό τό 1458, ὁπότε καί χτίστηκε, ἄρχισε γιά τήν Ἀθήνα ἡ φοβερή περίοδος τῆς Ὀθωμανοκρατίας, μέ ὅλα τά φρικτά ἐγκλήματα, πού τή σφράγισαν! Τό «Φετιχιέ Τζαμί» εἶναι, λοιπόν, σημεῖο κατατεθέν τῆς σκλαβιᾶς καί τῆς τυραννίας τῆς πόλης, τήν ὁποία μέ τά δάκρυα, τή θυσία, καί τό αἷμα τους καθαγίασαν καί ἀπελευθέρωσαν ἡ ἁγία Φιλοθέη, ὁ ἅγιος Μιχαήλ Πακνανᾶς καί τόσοι ἀ­κόμη νεομάρτυρες καί ἐθνομάρτυρες.
 Ἤδη ξεκίνησαν οἱ ἐπισκευαστικές ἐργασίες μέ ἐθνικούς πόρους. Ἄς εἶναι καλά οἱ ἀγρίως φορολογούμενοι συνέλληνες, νά ἀναμένουν καί νά ἐξοφλοῦν περαιώσεις ἐπί περαιώσεων μέχρι τό πέ­ρας τῶν ἐργασιῶν. Τί κι ἄν ἡ Τουρκία μετέτρεψε τούς δικούς μας ναούς στή Μικρά Ἀσία καί στήν κατεχόμενη Κύ­προ σέ στάβλους, κινηματογράφους, γυμναστήρια! Ἐμᾶς δέν μᾶς ἀπασχολεῖ οὔτε καί μᾶς ἐνδιαφέρει. Τί νά ποῦμε καί τί νά πρωτοθυμίσουμε στούς Νενέκους (Νενέκος: ὁ ὁπλαρχηγός τοῦ Κολοκοτρώνη, πού προσκύνησε τόν Ἰμ­πραήμ) τῶν ἡμερῶν μας; «Μέ φωνή πού καταπείθει, /Προχωρώντας, ὁμιλεῖς: “Σή­μερ’, ἄπιστοι, ἐγεννήθη/Ναί, τοῦ κόσμου ὁ Λυτρωτής.
 Αὐτός λέγει ... Ἀφοκρασθῆτε·/Ἐγώ εἰμ᾽ Ἄλφα, Ὠμέγα ἐγώ·/Πέστε, ποῦ θ᾽ ἀ­ποκρυφθῆτε/Ἐσεῖς ὅλοι, ἄν ὀργι­σθῶ;”», σαλπίζει ἐπίκαιρα ὁ ἐθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός.
 Καί μία ὑποχρέωση πού τήν ἐνταφιάσαμε: Τό 1822, ὁ Γέρος τοῦ Μωριᾶ στά Δερβενάκια, στόν Ἅγιο Σώστη, ὅρ­κισε τά παλληκάρια του, γιά νά δοξάσουν τόν Θεό, νά νηστέψουν καί νά κτίσουν Ναό τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἀρ­γότερα, στίς 25 Ἰουνίου 1829 στό Ἄργος οἱ πρόγονοί μας ἐκφράζοντας τήν εὐ­γνωμοσύνη τους γιά τό θαῦμα τῆς νε­κρα­νάστασης τοῦ Γένους μας κατά τή διάρκεια τῶν ἐργασιῶν τῆς Δ΄ Ἐθνοσυνέλευσης ἀποφασίζουν: «Ὅ­ταν ἡ τοπική περιφέρεια τῆς Ἑλλάδος καί ἡ καθέδρα τῆς Κυβερνήσεώς της κατασταθῶσιν ὁ­ριστικῶς καί οἱ οἰκονομικοί πόροι τοῦ κράτους ἐπιτρέψωσιν, θέλει ἀνεγερθῇ κατά διαταγήν τῆς Κυβερνήσεως εἰς τήν καθέδραν αὐτῆς Ναός ἐπ’ ὀνόματος τοῦ Σωτῆρος τιμώμενος» (Ψήφισμα Η΄). Τό διάταγμα ὑπογράφεται καί ἀπό τόν πρωτομάρτυρα τοῦ Νεοελληνισμοῦ, τόν μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο κυβερνήτη Ἰωάννη Καποδίστρια.
 Στά 180 χρόνια πού πέρασαν ἀπό τότε, ἡ πατρίδα μας ἐξασφάλισε τίς ἀ­παιτούμενες προϋποθέσεις. Ὅταν ἡ οἰ­κονομία μας τό ἐπέτρεπε, μπορούσαμε νά ἐκτελέσουμε τό τάμα. Μεθυσμένοι ὅ­μως ἀπό τούς καρπούς τοῦ ἀχαλίνωτου εὐδαιμονισμοῦ καί τοῦ κουλτουριάρικου ψευτοπροοδευτισμοῦ, ἀπολησμονήσαμε τό χρέος μας καί συμπεριφερθήκα­με μέ ἀχαριστία. Καί τώρα ἀντί γιά τά­μα, χτίζουμε τέμενος. Ἄς χαροῦμε, λοιπόν, τήν προκοπή μας!
 Ἀξίζει μάλιστα νά ἀναφέρουμε ὅτι ὅλοι οἱ ὁμόδοξοι λαοί ἐκπλήρωσαν τό τάμα τους. Οἱ Σέρβοι οἰκοδόμησαν στό Βελιγράδι τόν μεγαλύτερο ναό τῶν Βαλκανίων πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Σάββα. Οἱ Ρῶσοι ἐπανοικοδόμησαν στή Μόσχα τό μισογκρεμισμένο ναό τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, οἱ Πολωνοί στό Μπιαλιστόκ, οἱ Γεωργιανοί στήν Τιφλίδα πρός τιμήν τῆς ἁγίας Τριάδος.
 Ἐπιβάλλεται, πρίν τό νέφος τῶν ἱε­ρομαρτύρων καί τῶν ἐθνομαρτύρων μᾶς ἀναθεματίσει, νά ἀφυπνισθοῦμε καί νά συνειδητοποιήσουμε ποῦ ὁδεύουμε. Ἀπό ’δῶ καί πέρα τό ἐπίσημα ἀνεγειρόμενο τζαμί καί τό ἐπισκευαζόμενο «Φετιχιέ» θά ἀποτελοῦν τό σύμβολο τῆς ἐπέκτα­σης τοῦ μουσουλμανισμοῦ στήν Ἀθήνα. Τό ἰοστεφές ἄστυ, τό κέντρο τοῦ πο­λι­τισμοῦ, ἡ πόλη τοῦ Παρθενώνα, τοῦ Πλάτωνα, τοῦ Αἰσχύλου, τοῦ Δημο­σθέ­νη, τοῦ Βασιλείου Β΄ περιέρχεται στόν ἔλεγχο τοῦ Ἰσλάμ. Ἄς προβλημα­τισθοῦ­με σοβαρά· μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου μήπως ὁδηγηθοῦμε στήν ἀναγνώριση μουσουλμανικῆς μειονότητας στήν Ἑλ­λάδα μέ συνέπεια τή συρρίκνωση τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου στήν ἴδια τήν πρω­τεύουσα; Ὁ Θεός ἄς βάλει τό χέρι του κι ἄς μήν εἶναι βαρύ!

Εὐδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος-Θεολόγος

 Μετά ἀπό πέντε ἄγονους διαγωνισμούς, τήν ἀνέγερση τοῦ τεμένους ἀνέλαβε ἡ κοινοπραξία τῶν «παραδοσιακά ἐθνικῶν» ἐργολάβων, δηλαδή οἱ «ΑΒΑΞ» (ὅμιλος Ἰωάννου), «ΤΕΡΝΑ» (ὅμιλος Περιστέρη), «ΑΚΤΩΡ» (ὅμιλος Μπόμπολα) καί «ΙΝΤΡΑΚΑΤ» (ὅμιλος Κόκκαλη). Πρώτη φορά μετά τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τόν ὀθωμανικό ζυγό καί τήν ἵδρυση τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους, οἱ κυβερνῶντες ἀποφάσισαν νά στήσουν ἐπίσημο ἰσλαμικό τέμενος στό ἱερό καί δοξασμένο ἔδαφος τῆς Ἀθήνας.
 Κι ἐνῶ ἡ κρίση μαίνεται, σχολεῖα ἔχουν κλείσει, εἰδικότητες στά ἐπαγγελματικά λύκεια καταργήθηκαν, ἐκπαιδευτικοί καί διοικητικοί ὑπάλληλοι τέθηκαν σέ διαθεσιμότητα, φερέλπιδες νέοι μεταναστεύουν, ἡ μείωση τῶν δημοσίων δαπανῶν γιά τήν παιδεία ἀνῆλθε ἀπό τό 2009 μέχρι σήμερα στό 33%, Ἕλληνες πεινοῦν, φτωχαίνουν, λιμοκτονοῦν, αὐτοκτονοῦν, ἐνῶ, λοιπόν, συμβαίνουν αὐτά, τό Ὑπουργεῖο Παιδείας χρηματοδοτεῖ τήν ἀνέγερση τοῦ τεμένους, κληροδοτώντας πιστώσεις ὕψους 946.000 εὐρώ στό ὑπουργεῖο Ἀνάπτυξης.
 Τό τέμενος θά ἀνεγερθεῖ στό Βοτανικό, σέ ἔκταση τοῦ ἑλληνικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ. Καί πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι βάσει τοῦ κορανίου ἡ περιοχή τοῦ χώρου λατρείας γιά τούς μουσουλμάνους ἀποτελεῖ καί ἰδιοκτησία τους. Παραχωροῦμε, δηλαδή, ἑλληνικό ἔδαφος σέ ποιούς; Γνωρίζουμε σέ ποιά ἀκριβῶς χέρια θά περιέλθει; Ποῦ εἶσαι, Μιαούλη, κι ἐσύ, Κανάρη, νά μᾶς καμαρώσετε!
 Βεβαίως, βάσει τῆς συνταγματικῆς ἀρχῆς τῆς ἀνεξιθρησκίας, ὁποιαδήποτε θρησκευτική πίστη εἶναι σεβαστή. Γιά τόν λόγο αὐτό ἑκατοντάδες χῶροι σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα δίνουν τή δυνατότητα στούς μουσουλμάνους νά τελοῦν τά θρησκευτικά τους καθήκοντα. Ἡ ἀνέγερση ὅμως ἰσλαμικοῦ τεμένους μέ δαπάνες τοῦ κράτους ἀναδεικνύει σέ προνομιακή θέση τή μουσουλμανική θρησκεία. Τί ντροπή καί «ὕβρις»! Τό «Τάμα τοῦ Ἔθνους» ἐκκρεμεῖ, τή στιγμή μάλιστα πού τά ἀπαιτούμενα χρήματα εἶναι ἐξασφαλισμένα ἀπό φιλογενεῖς πατριῶτες καί ὑπολείπεται ἁπλῶς ἡ παραχώρηση οἰκοπέδου.
 Κι ἐμεῖς ἀκάθεκτοι προχωροῦμε στήν ἀνέγερση τζαμιοῦ, παραβλέποντας τό γεγονός ὅτι οἱ Τοῦρκοι μετατρέπουν τίς ἐκκλησίες στήν κατεχόμενη Κύπρο σέ στάβλους καί καζίνο. Ὅπως ἐπίσης μᾶς ἀφήνει ἀδιάφορους ἡ πρόταση τοῦ ἀντιπροέδρου τοῦ νεοοθωμανικοῦ κράτους νά ἐπαναλειτουργήσει ἡ Ἁγία Σοφία ὡς τζαμί. Κι οὔτε μᾶς ἀπασχόλησε ἡ γενοκτονία τῶν χριστιανῶν στή Μέση Ἀνατολή. Κι οὔτε ἀκούστηκε φωνή διαμαρτυρίας γιά ὅσα διαδραματίζονται στή Συρία, ὅπου ἐκκλησίες πυρπολοῦνται, ἰσλαμιστές προβαίνουν σέ ἀπαγωγές ἱερωμένων, μοναζουσῶν, δολοφονίες παιδιῶν τοῦ ἑλληνορθόδοξου σχολείου. Τό αἷμα ὅμως τῶν ἀδικοχαμένων νέων μαρτύρων φθάνει στά ὦτα Κυρίου παντοκράτορος. Τελικά ποιά ἰσορροπία καί ἰσοτιμία διέπει τίς σχέσεις τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τό Ἰσλάμ; Ποιά μουσουλμανική χώρα ἐπέτρεψε τήν ἵδρυση ὀρθόδοξου ναοῦ;
 Ὅπως κι ἄν ἔχει ἡ κατάσταση, ἀκούσαμε τόν ἁρμόδιο ὑπουργό νά διακηρύττει: «Χαίρομαι πού γίνεται ἐπί ὑπουργίας μου τό τζαμί... Καί εἶμαι ὑπερήφανος... Νιώθω πιό Ἕλληνας». Δικαιολογημένα, λοιπόν, τά ἐρωτήματα: Ποιό μήνυμα ἐκπέμπει ἡ κυβέρνηση γιά τήν ἔννοια τῆς ἑλληνικότητας; Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἀπότοκος τῆς ἀνέγερσης ἰσλαμικοῦ τεμένους; Ποιά ἡ σχέση τοῦ δικοῦ μας πολιτισμοῦ μέ αὐτό; Μήπως στόχος της εἶναι τό λιβάνισμα ἀλλόθρησκων ἐπήλυδων;
 Διδακτικό τό παράδειγμα τῆς Ταϊτῆς. Οἱ κάτοικοί της ξεχύθηκαν στούς δρόμους φωνάζοντας μεταξύ ἄλλων: «Τό 90% τῶν ἐγκλημάτων τῆς τρομοκρατίας διαπράττονται ἀπό ἰσλαμιστές... Αὐτό καί μόνο εἶναι ἀρκετό, ὥστε νά μήν αἰσθάνομαι ἀσφαλής»! Ἐξαιτίας τῶν ἀντιδράσεών τους ἡ μικρή χώρα ἀνάγκασε τίς ἀρχές νά κλείσουν τό τζαμί πού μόλις εἶχε ἀνοίξει στήν πρωτεύουσα.
 Πόσο δίκαιο εἶχαν! Τό τέμενος μπορεῖ νά ἐξελιχθεῖ σέ κέντρο ἀνεξέλεγκτης βίας, καθώς σοβοῦν προβλήματα μεταξύ τῶν ἰσλαμιστικῶν σεχτῶν πού ἔχουν μεταξύ τους ἀβυσσαλέο μίσος μέ ἄμεσο ἀντίκτυπο στήν ἀσφάλεια τῶν Ἑλλήνων καί στήν εὔρυθμη λειτουργία τῆς κοινωνίας μας.
 Γιά νά περιορίσουν τίς ἀντιρρήσεις, οἱ ὑποστηρικτές του ἰσχυρίζονται ὅτι τό σχέδιο τοῦ τεμένους δέν προβλέπει τήν ἀνέγερση μιναρέ. Ποιός ὅμως μᾶς διαβεβαιώνει ὅτι δέν θά ἀνεγείρουν στή συνέχεια μιναρέ ἐντός τοῦ τεμένους; Ποιά πολεοδομική ὑπηρεσία τότε θά ἀναλάβει τήν εὐθύνη τῆς κατεδάφισης; Ποιός μπορεῖ νά εἰσέλθει ἐντός τοῦ ἀσύλου τους; (ὅρα τζαμιά Θράκης). Ἔχουμε ἀναλογιστεῖ τίς συνέπειες ἀπό μία τέτοια ἐπιχείρηση;
 Πέρα ὅμως ἀπό αὐτή τήν πλευρά τοῦ θέματος, ἐντείνονται οἱ ὑπόνοιες ὅτι ὁ θρησκευτικός χαρακτήρας τοῦ κτηρίου ἀποτελεῖ πρόσχημα· ὁ συγκεκριμένος χῶρος θά χρησιμοποιηθεῖ ὡς ἐφαλτήριο γιά τή δημιουργία ἐπίσημων μουσουλμανικῶν κοινοτήτων στήν Ἀττική, προωθώντας ἔτσι μιά κοσοβοποίησή της. Κι ἀκόμη, ἀνοίγει ὁ δρόμος γιά νά χτιστοῦν τεμένη καί στήν ὑπόλοιπη χώρα καί, κατά συνέπεια, γιά τήν ἀναγνώριση μουσουλμανικῶν μειονοτήτων σέ ὅλη τήν ἐπικράτεια.
 Συνεπῶς τό τέμενος τῆς Ἀττικῆς δέν εἶναι μόνον δικό της θέμα· ὑπερβαίνει τά ὅριά της καί γίνεται ἐθνικό. Ὅλους πρέπει νά μᾶς ἀπασχολήσει, πρίν εἶναι ἀργά. Ἄς ξυπνήσουμε, ἐπιτέλους!

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος-Θεολόγος

Στά πλαίσια τῆς ἐπιμήκυνσης τοῦ σχολικοῦ ἔτους τό Ὑπουργεῖο Παιδείας μελετᾶ τόν περιορισμό τῶν διακοπῶν τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα, τήν κατάργηση τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τοῦ τοπικοῦ πολιούχου, τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας καί τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν.
 Κατ’ ἀρχάς ὅσον ἀφορᾶ στίς ἀργίες δέν ὑπερβαίνουμε τίς ἀντίστοιχες τῶν εὐρωπαϊκῶν χωρῶν. Τόσο ἡ διάρκεια τοῦ διδακτικοῦ ἔτους ὅσο καί ἡ διάρκεια τῶν σχολικῶν διακοπῶν συμβαδίζουν κατά μέσο ὅρο μέ αὐτόν τῶν κρατῶν τῆς Εὐρώπης (βλ. http/kemete.sch. gr). Ἀσφαλῶς οἱ λόγοι γιά τήν κατάργηση ἀργιῶν εἶναι βαθύτεροι. Μέ τόν μανδύα τῆς ἐπιμήκυνσης καλύπτεται μᾶλλον μιά ἐκκλησιομαχική καί συνάμα ἀντεθνική πολιτική πού στοχεύει στήν ἀλλοίωση τῆς ἰδιοπροσωπίας τῆς πατρίδας μας καί στήν ἀποκοπή ἀπό τίς ρίζες τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσής μας.
 Τό θέμα ὅμως τῶν ἑορτῶν εἶναι ὑπαρξιακό, καθώς ὁ ὑγιής ψυχικά ἄνθρωπος αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά ἑορτάσει. Οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας εἶχαν συνειδητοποιήσει ὅτι «βίος ἀνεόρταστος μακρὰ ὁδὸς ἀπανδόχευτος» (Δημόκριτος, παρά Στοβαίῳ 154,38). Κάθε κοινωνία -ἀκόμη καί οἱ ἀθεϊστικές καί οἱ πρωτόγονες- καί κάθε πολιτισμός σφραγίζεται ἀπό τίς δικές του γιορτές, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν τά στοιχεῖα τῆς ταυτότητάς του καί τόν κοινωνικό του «καθρέπτη». Συνιστοῦν ἀναπόσπαστο κομμάτι στόν ἄξονα ἐργασίας καί ἀνάπαυσης τοῦ ἀνθρώπου καί μορφή ἀντίστασης στόν ἐργασιακό ὁλοκληρωτισμό, πού κατεδαφίζει τά πάντα. Ἡ νέα τάξη πραγμάτων προφανῶς δέν λαμβάνει ὑπ’ ὄψη της ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι «ἑορταστικόν ὂν» καί συνεπῶς δέν μπορεῖ νά ζήσει χωρίς γιορτές καί διακοπές. Ὡστόσο, ὁ ἀντιεορταστικός πόλεμος ἀποδεικνύει ὅτι οἱ γιορτές δύσκολα μποροῦν νά ξερριζωθοῦν καί νά ἐξαφανιστοῦν ἀπό τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Κοινωνική ζωή χωρίς γιορτές εἶναι ζωή φτωχή, ἐπίπεδη, ἄοσμη, ἄχρωμη καί ἀνούσια.
 Στίς μέρες μας, μέσα στό γενικότερο κλίμα τῆς ἐκκοσμίκευσης καί τῆς ἀπαξίωσης τῆς παράδοσής μας, αὐξάνονται οἱ κοσμικές γιορτές καί προσπαθοῦν νά ἐκτοπίσουν καί νά ἀντικαταστήσουν τίς χριστιανικές. Ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ πατήρ Παΐσιος: «Δυστυχῶς πᾶνε σιγά-σιγά οἱ ἄνθρωποι νά μήν ἀφήσουν οὔτε γιορτές οὔτε τίποτε... Ἔβαλαν τή γιορτή τῆς Μάνας, τοῦ Μάη, τοῦ Ἀπρίλη. Σέ λίγο θά ποῦν: Σήμερα εἶναι ἡ γιορτή τῆς ἀγκινάρας, τήν ἄλλη τοῦ κυπαρισσιοῦ, τήν ἄλλη τά γενέθλια αὐτοῦ πού βρῆκε τήν ἀτομική βόμβα ἤ τό ποδόσφαιρο». Οἱ χριστιανικές ὅμως γιορτές δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τίς γιορτές «τοῦ κόσμου τούτου». Ἀποπνέουν τή φυσίζωο χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἀποτελοῦν ἀδιάκοπο κάλεσμα σωτηρίας. «Κεφάλαιον ἑορτῆς μνήμη Θεοῦ», ἀποφαίνεται ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (PG 36,345B).
 Σέ μιά κοινωνία ὅπου ἡ λήθη ἀπειλεῖ νά ξεθωριάσει τίς μνῆμες, οἱ γιορτές ἀποτελοῦν τό πιό δραστικό ἀντίδοτο καί τό ἀσφαλές ἀνάχωμα κατά τῆς καταλυτικῆς δύναμης τοῦ χρόνου. Μέ αὐτές ἐπιπλέον ὁ πιστός νοηματοδοτεῖ τήν ὕπαρξή του καί σηματοδοτεῖ τήν πορεία του. Στίς γιορτές τῆς Ἐκκλησίας μας γιορτάζουμε, ἐπειδή γιορτάζει ὁ Χριστός· «Καὶ γὰρ τὸ πάσχα ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστός» (Α΄Κο 5,7). «Ἡμῖν ὁ Χριστὸς τὰς ἑορτὰς ἐκτετέλεκεν», διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (PG 96,545B). Γι᾽ αὐτό οἱ Πατέρες χαρακτηρίζουν τήν Ἐκκλησία ὡς «ἐκκλησία ἑορταζόντων ἀξίως τοῦ Πνεύματος» (Ἰω. Δαμασκηνοῦ, PG 96,761C).
 Κέντρο βεβαίως ὅλων τῶν ἑορτῶν εἶναι ἡ ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Γύρω ἀπό τήν Ἀνάσταση περιστρέφεται ὅλο τό ἑορτολόγιο, ἡ ἀνάμνηση τῶν ἱερῶν γεγονότων καί τά ἱερά πρόσωπα. Ἔτσι ὁ ὑπέροχος ὀργανικός ἱστός τους ὑφαίνει γιά κάθε ἐποχή τό δικό της μοναδικό βάθος, διακοσμώντας το ἀναλόγως. Χαρακτηριστικό ἀκόμη τῶν ἑορτῶν μας εἶναι οἱ «ἐπὶ τὸ αὐτό» συνάξεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας. Ὅλοι μαζί ζοῦμε καί πανηγυρίζουμε ἐντονότερα τόν θρίαμβο τῆς Ἀναστάσεως, γι’ αὐτό καί ψάλλουμε: «Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα...». Ὑπάρχει ἔτσι μία κοινωνική δυναμική στίς γιορτές. Ἡ λατρεία ἔχει σαφῆ ἐπικοινωνιακό καί κοινωνικό χαρακτήρα. Ἐξασφαλίζει ἀληθινή κοινωνικότητα καί «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» κοινωνία. Ἡ σύγχρονη μαζοποιημένη κοινωνία μέ τίς ἀνώνυμες καί ἀπρόσωπες σχέσεις της, τήν ἀπελπισία καί τήν ἀγωνία βρίσκει πραγματικό καταφύγιο, παρηγοριά καί διέξοδο, χαρά καί αἰσιοδοξία στίς ἑορταστικές συνάξεις τῆς φιλόστοργης μητέρας Ἐκκλησίας.
 Οἱ γιορτές εἶναι τόπος καί τρόπος πνευματικῆς ἀφύπνισης καί ψυχικῆς ἀνακαίνισης. Γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος προσκαλεῖ πανηγυρικά: «Ἑόρταζε, Χριστοῦ Ἐκκλησία... Χαίρετε ἐν Κυρίῳ, Χριστοῦ νεολαία, χαίρετε» (PG 43,432B -433C). Νά τί εἶναι γιορτή: ὁ Χριστός καί ἡ βασιλεία του στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων, γιατί «ἀνέστη Χριστὸς καὶ ζωὴ πολιτεύεται». Ἐπιπλέον, μέ τήν εὐκαιρία τῶν ἑορτῶν μᾶς δίδεται ἡ δυνατότητα νά μετέχουμε στό ἑορταστικό δεῖπνο τῆς Βασιλείας πού ἡ Ἐκκλησία μας παραθέτει. Γινόμαστε «κοινωνοὶ θείας φύσεως» καί ἔτσι ὄχι μόνον γιορτάζουμε, ἀλλά οἱ ἴδιοι γινόμαστε γιορτή· «Μὴ μόνον τὰ τῆς ἑορτῆς κατοπτεύσωμεν καὶ τιμήσωμεν, ἀλλὰ αὐτοὶ ἑορτὴ γενώμεθα», προτρέπει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος (PG 128,141ABC).
 Εἰς πεῖσμα ὅλων τῶν ἀντιεκκλησιαστικῶν προσπαθειῶν, πού λυσσωδῶς καί ποικιλοτρόπως βάλλουν κατά τῶν ἑορτῶν, ὀφείλουμε νά γιορτάζουμε οὐσιαστικότερα καί πιό ἐνσυνείδητα, ὄχι «κοσμικῶς» ἀλλά «ὑπερκοσμίως». Ἄς μήν αὐταπατώμεθα. Τήν πνευματική πείνα καί δίψα τῶν γκρίζων καιρῶν μας δέν μποροῦν νά τίς ἱκανοποιήσουν τά ἀσωτικά ξυλοκέρατα καί οἱ πομφόλυγες τῶν ἰσχυρῶν. Μέ τή χάρη τοῦ ἀναστάντος Κυρίου μας ἐπαναλαμβάνουμε τόν λόγο τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου: «Ἡμᾶς ἀκορέστως ἔχειν δεῖ πρὸς τὰς ἑορτάς» (PG 50,645).

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

Φιλόλογος-Θεολόγος

(Ἀφιερωμένο στούς κατηχητές τῆς Ἐκκλησίας μας,
πού ὑπακούοντας στό κάλεσμα τοῦ θείου Σποριᾶ
δουλεύουν μέ ζῆλο κι ἐπιμονή γιά τήν καλλιέργεια τῶν ψυχῶν).

Ἐπέστρεψα περασμένα μεσάνυχτα. Ἔσυρα τά πόδια μου κουρασμένα, Θεέ μου, μπροστά σου. Ἕνας ἀγέρας ἀπογοήτευσης φυσᾶ στήν καρδιά μου. Τόσος κόπος, τόσος ἱδρώτας, τόση ἀγωνία... ὅλα «εἰς μάτην». «Ἐπιάσαμεν οὐδέν».
Μ᾿ ἀκοῦς, Θεέ μου; Στό κάλεσμά σου, «δεῦτε ὀπίσω μου καί ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων», ἔδωσα τό παρόν. Εἶπα· θά δαπανήσω τό "εἶναι" μου στήν ἱερή διακονία. Καί τώρα;
 Τά κουρασμένα μου πόδια λύγισαν. Ἐκεῖ μπροστά στόν Ἐσταυρωμένο ἔμεινα ὥρα πολλή. Ἔνιωσα μέσα βαθιά μου τό γλυκό του ψίθυρο νά φθάνει σάν παρηγοριά, σάν βάλσαμο, σάν ἀχτίδα φωτός μές στά χαλάσματα. Τόν ἔνιωσα νά φορᾶ τό λέντιο μέ τήν ἴδια στοργική ἀγάπη, πού ἔδειξε στούς μαθητές του τό βραδινό τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καί νά σφουγγίζει τά μέλη μου τά κοπιασμένα. Τούτη ἡ περιποίησή του μ᾿ ἄφησε νά καταλάβω πώς γιά Κεῖνον μέτρησε πάνω ἀπ᾿ ὅλα ὁ κόπος, τό δόσιμο, ἡ προσπάθεια, ἡ ἐπιμονή, ἡ λαχτάρα μου νά μοιραστῶ μαζί του τοῦτο τό σκληρό ἔργο.
 Ἐκεῖ, στοῦ ταμείου μου τή μόνωση, ἔφερα μπροστά του ὅλες τίς ψυχές, πού φάνηκαν ἀπρόθυμες στοῦ λόγου τή σπορά· ὅλες ἐκεῖνες τίς ὑπάρξεις, πού ἔμειναν ἀδιάφορες στῆς ἀγάπης του τήν προσφορά τήν ἀκούραστη· ὅλες ἐκεῖνες τίς καρδιές, πού στάθηκαν ψυχρές στό κάλεσμά του τό λυτρωτικό. Τίς θυμηθήκαμε μαζί. Καί γινόταν τούτη ἡ θύμησή τους ὥρα μέ τήν ὥρα ἐλπιδοφόρο μήνυμα γιά πλούσια καρποφορία. Ἴσως νά ᾿ταν πιό ἐντυπωσιακό, ἄν εἶχα συναντήσει ψυχές πρόθυμες, θερμές καί καρδιές ἀνοιχτές στό κάλεσμα τοῦ Ἰησοῦ... Μά Ἐκεῖνος μοῦ τό ᾿πε πώς ὅσοι σήμερα φωνάζουν «ὡσαννά», ἴσως αὔριο θά ζητοῦν «σταυρωθήτω». Δέν ἀποκλείεται ὅμως ἀργότερα κάποιοι ἀπ᾿ αὐτούς μετανοιωμένοι καί κατανενυγμένοι νά ρωτοῦν· «τί με δεῖ ποιεῖν ἵνα σωθῶ;».
 Ἀργά καί σταθερά καί σίγουρα κατεργάζεται τή σωτηρία τῶν ψυχῶν ὁ Λυτρωτής. «Αὐτομάτῃ γάρ ἡ γῆ καρποφορεῖ». Ἀργά καί σταθερά καί σίγουρα μποροῦμε κι ἐμεῖς νά ὀργώνουμε στόν ἀγρό τοῦ Θεοῦ μέ τήν προσευχή. Κείνη τήν νύχτα μοῦ ᾿μαθε ὁ Ἰησοῦς, ἐκεῖ στοῦ ταμείου μου τή μόνωση, ὅτι τά μεγαλύτερα ἔργα εἶναι ἐκεῖνα τά σιωπηρά καί ἀφανῆ, πού πετυχαίνει ἡ ψυχή στά γόνατα. Εἶναι τό ἱερό μυστικό τῶν ἐργατῶν τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Θεός ξημερώνει ἄλλη μία Κυριακή. Κι ἐμεῖς βρισκόμαστε ἀκόμη στήν ἔνδοξη Κωνσταντινούπολη. Σήμερα γιά ἐκκλησιασμό στό πρόγραμμα ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Ταξιάρχη στό Μπαλατά. Βρίσκεται στήν περιοχή τοῦ Φαναρίου, ἀπό τή μεριά τοῦ Κεράτιου. Τήν εἴδηση γιά τή θεία Λειτουργία στόν Ταξιάρχη μάθαμε ἀπό τήν «Ἀπογευματινή», τήν τοπική ἐφημερίδα τῆς Ρωμιοσύνης, πού μᾶς προμήθευσαν φιλικά χέρια ὁμογενοῦς.

Μιᾶς καί ἡ λειτουργία ξεκινᾶ κάπως ἀργά, ἔχουμε ὅλη τήν ἄνεση νά καμαρώσουμε τόν Κεράτιο. Παρά τίς βροχές πού προηγήθηκαν, μοιάζει ἤρεμος. Ἀνηφορίζουμε στά στενά δρομάκια τῆς συνοικίας. Σέ μιά ψηλή σιδερένια πόρτα, πού κρύβει μαζί μέ τόν ἀκόμη πιό ψηλό μαντρότοιχο ὅ,τι ὑπάρχει πίσω της, σταματοῦμε. Ἡ δίγλωσση ἐπιγραφή πού ὑπάρχει μᾶς ἐνθαρρύνει, πώς δέν λαθέψαμε. Περνοῦμε στό ἐσωτερικό. Ἕνας ἄλλος κόσμος ξανοίγεται μπρός μας. Κλείνουμε πίσω μας τή βαρειά πόρτα. Ἔξω ἀπ᾽ αὐτήν κανείς δέν ὑποπτεύεται τί συμβαίνει ἐδῶ μέσα.

Νά ὁ ναός! «Ἔτος 1833», διαβάζω. Φῶς ἱλαρό, εἰκόνες ἁγίων, γλυκειά, σιγανή, ἤρεμη ψαλμωδιά, ζεστασιά, ἀνάπαυση ψυχῆς καί σώματος. Νά ὁ ἐπί- σκοπος· λειτουργός μαζί μέ τούς ἱερεῖς τοῦ Ὑψίστου. Μπαίνουμε κάπως δειλά. Ἀνιχνευτικά ψάχνουμε τόν τόπο γιά τά κεράκια. Ὅλα ἀστράφτουν ἀπό καθαριότητα. Λάμπουν. Μά ποῦ εἶναι τό ἐκκλησίασμα; Στά ἀδειανά στασίδια καί στίς ὄμορφες καλογυαλισμένες θέσεις βρίσκεται μόνο μιά κυρία... Προστεθήκαμε κι ἐμεῖς οἱ πέντε καί ὁ ἀριθμός τοῦ ἐκκλησιάσματος αὐξήθηκε θεαματικά! Ἡ Λειτουργία προχωρᾶ. Ὡστόσο κανείς δέν θά ξανανοίξει τήν πόρτα. Οἱ πιστοί θά παραμείνουμε ἕξι ὥς τό τέλος...

Αἰσθάνομαι ἕνα μούδιασμα στήν καρδιά. Ὅπως μάθαμε στό τέλος ἀπό τήν κυρία Κυριακή, τήν συνεκκλησιαζόμενή μας, ὁ ναός εἶναι σχεδόν ἔρημος ἀπό ἐνορίτες. Ὅμως ἡ τάξη, ἡ ἁρμονία, ἡ καθαριότητα, ἡ ἀνακαίνιση παντοῦ σέ ξεγελοῦν, σάν τίποτε νά μήν ἔχει ἀλλάξει ἀπό τόν παλιό καλό καιρό. Γιατί ὅπως μαρτυρεῖ τό ὅλο κτηριακό συγκρότημα, κόσμος πολύς μπαινόβγαινε στήν αὐλή τοῦ Ταξιάρχη, κι ἠχοῦσε σάν κελάηδημα ἡ χαρακτηριστική πολίτικη λαλιά. Διαβάζω γύρω μου: «Ρωμαϊκό σχολεῖο τῆς κοινότητας», «Φιλόπτωχος ἀδελφότης», «Ἁγίασμα ἁγ. Νικολάου» καί πιό κεῖ τό παρεκκλήσι τοῦ Ταξιάρχη μέ τή θρυλική Ζουλόπετρα. Ὅλα μέ κέντρο τό ναό. Ὑπάρχει μάλιστα συνήθεια νά περνᾶ κάθε προσκυνητής τρεῖς φορές ἀπό τό στενό ἄνοιγμα τῆς Ζουλόπετρας, πού ἀγγίζει τό ἔδαφος, γιά εὐλογία. Σπεύδει καί ἡ δική μας συντροφιά νά συμμορφωθεῖ μέ τίς ἀπαιτήσεις αὐτῆς τῆς παράδοσης.

Καθώς περιμένω νά περάσουν κι οἱ ἄλλοι, σκέφτομαι πόσο βαθιά χαράχτηκε μέσα μου ἡ σημερινή Κυριακή. Νιώθω πώς ἡ μοναξιά καί ἡ ἐρήμωση τοῦ ναοῦ μᾶς ἔφερε κοντύτερα στόν Θεό. Ἄ, ὄχι! Δέν μετανιώνω στιγμή γιά τήν ἐπιλογή μας...

Χτές πού ἐπισκεφθήκαμε τόν πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγ. Γεωργίου, ἄλλες σκηνές ξετυλίχθηκαν μπρός στά μάτια μας. Πρωταγωνιστές οἱ τουρίστες συμπατριῶτες μας ἀπό τήν Ἑλλάδα, χωρίς καθόλου ἐκκλησιαστική παιδεία, χωρίς θρησκευτική ἀγωγή, μήπως καί χωρίς φόβο Θεοῦ; Δέν μπορῶ νά ξέρω. Ἴσως ἀρκετοί ἀπ᾽ αὐτούς δέν γνωρίζουν οὔτε τήν ἐκκλησία τῆς ἐνορίας τους. Αἰσθάνεσαι σάν νά μπῆκαν οἱ βάρβαροι ἐντός τῶν πυλῶν. Τά φλάς ἀστράφτουν. Κουβέντες μεγαλοφώνως. Ὁ ἕνας φωνάζει τόν φίλο ἤ τόν συγγενῆ του. Ὁ ἄλλος ποζάρει χαμογελαστά γιά μιά ἀναμνηστική φωτο­γραφία. Μά γίνεται θεία Λειτουργία! ἐκπλήσσεσαι. Ἀδιάφορο. Κάποιοι ἦρθαν γιά νά δοῦν τόν πατριάρχη, ὡς ἕνα ἐπιπλέον ἀξιοθέατο αὐτῆς τῆς Πόλης, κι ἀφοῦ συντελέστηκε κι αὐτό τό «καθῆκον», θεωροῦν τήν παρουσία τους περιττή πιά μέσα στό ναό. Βγαίνουν ἔξω φωνασκώντας. Νά πάρουν καί λίγο ἀέρα, βρέ ἀδερφέ! Μέσα σέ δέκα λεπτά τῆς ὥρας ὅλοι εἴχαμε γίνει ἄνω κάτω.

Χρειάζεται ὡστόσο νά μάθουμε ὡς ἐπισκέπτες ν᾽ ἀφουγκραζόμαστε τήν καρδιά τῆς ὀρθόδοξης Ρωμιοσύνης στά ἅγια αὐτά μέρη. Νά μάθουμε νά μπαίνουμε μέ σεβασμό καί εὐλάβεια στόν πατριαρχικό ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἤ στόν ὅποιον ἄλλο ξεχασμένο ἤ ἔρημο, ἀλλά ὄχι καί ἐρημωμένο ναό τῆς ὅποιας γειτονιᾶς τῆς Πόλης... Νά νιώσουμε τί πάει νά πεῖ νά δίνεις χαρά μέ μόνη τήν παρουσία σου στούς λιγοστούς ἐνορίτες, στούς ἱερεῖς καί ἐπισκόπους πού λειτουργοῦν ἐκεῖ, στούς ψάλτες -ἄν ὑπάρχουν, γιατί εἶναι τό πλέον δυσεύρετο εἶδος στόν τόπο-, ἀλλά καί στόν ἴδιο τόν ἅγιο χῶρο τῶν ναῶν, μέ τίς γλυκειές μορφές τῶν ἁγίων. Φέρνοντας ἴσως δύο κόμπους θυμίαμα ἤ λαμπάδες γιά τήν ἁγία Τράπεζα ἀπό καθαρό κερί ἤ ἔστω ἕνα πρόσφορο. Ἴσως καί τά λίγα κέρματα, πού θά ἠχήσουν κούφια στό παγκάρι, γιά τή συντήρηση καί τήν ἀνακαίνιση τῶν ναῶν. Γιά νά μήν πάψουν νά λειτουργοῦν...

Αὔριο ἐπιστρέφουμε. Νιώθω ἕνα σφίξιμο στήν καρδιά. «Τήν ἄγγιξε καί πάλι ἡ ἀνατολή»1, σκέφτομαι. Φεύγουμε ἀφήνοντας κάτι ἀπό τό εἶναι μας πίσω καί «παίρνοντας κάτι ἀπό τό ἄρωμα τῆς Πόλης μαζί μας»2. «Κι οἱ πληγές πού ἀνοίχτηκαν θά πάρουν καιρό γιά νά γιάνουν»3, διάβασα κάπου. Ἄν γιάνουν καί ποτέ, συμπληρώνω. Γιατί «πεθαίνεις καί ξαναγεννιέσαι»4 σέ τούτη τήν Πόλη, ὑψώνεσαι καί καταβαραθρώνεσαι, σταυρώνεσαι κι ἀνασταίνεσαι, γιά νά τήν κουβαλᾶς γιά πάντα στήν καρδιά σου τήν αἰώνια πολυαγαπημένη Κωνσταντινούπολη.

Μικρός Ταξιδευτής

Ἀπολύτρωσις 65 (2010) 203-204

 ...................................

1-4. Κ. Σταματοπούλου, Βήματα στά Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἁγία οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ. Τά μέλη της ἀπολαμβάνουν τήν ἀγάπη καί φροντίδα τοῦ Θεοῦ πατέρα, κληρονομοῦν τήν ἀτίμητη περιουσία του, χαίρονται τήν κοινωνία καί τόν σύνδεσμο μέ τούς ἀδελφούς, μέ πρωτότοκο ἀδελφό τόν θεάνθρωπο Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι ἐπίσης ἡ ἱερή στρατεία· ὅλοι οἱ πιστοί πειθαρχημένοι στόν νόμο καί τά παραγγέλματα τοῦ ἀρχηγοῦ καί τελειωτοῦ τῆς πίστεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀγωνίζονται γενναῖα καί πορεύονται σταθερά πρός τήν νίκη. Ἀλλά γιά νά οἰκειοποιηθοῦν οἱ πιστοί τόν πλοῦτο τῆς οἰκογένειας τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἀξιοποιοῦν τά ὅπλα πού τούς χαρίζει ὡς ἱερή στρατεία καί νά ἀγωνίζονται φιλότιμα καί θεάρεστα τόν καλόν ἀγώνα, πρέπει πρωτίστως νά γνωρίζουν καί νά βιώνουν τήν Ἐκκλησία ὡς σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ.
  Ὡς διδάσκαλος περπάτησε πάνω στήν γῆ μας ὁ Ἰησοῦς Χριστός· εἶναι ὁ αἰώνιος καί μοναδικός διδάσκαλος (Μθ 23,8). Οἱ δάσκαλοι τοῦ κόσμου διδάσκουν τίς ἐπιστημονικές ἀλήθειες. Οἱ ἐπιστῆμες, ὅταν ἀσκοῦνται μέ ἀγάπη (βλ. Α΄ Κο 13), καί -ὅπως ἔλεγε ὁ ἀρχαῖος σοφός- δέν ἐξοβελίζουν τήν ἀρετή, βελτιώνουν τήν ζωή· συντελοῦν στήν ἐπαγγελματική ἀποκατάσταση καί καταξιώνουν τήν ἐπίγεια σταδιοδρομία. Οἱ αἰώνιες ἀλήθειες, τίς ὁποῖες ἀποκαλύπτει καί μεταγγίζει ὁ διδάσκαλος Χριστός, ὁδηγοῦν στήν πνευματική ἀποκατάσταση, ἐξασφαλίζουν τήν αἰώνια σταδιοδρομία, διότι ἐλευθερώνουν καί ἁγιάζουν, χαρίζουν τήν αἰώνια λύτρωση καί δόξα. Ἀλλά ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν εἶναι μόνο ὁ διδάσκαλος τῆς ἀλήθειας. Εἶναι ἐπίσης καί ὁ μοναδικός «καθηγητής», δηλαδή ὁ καθοδηγητής πού προπορεύεται καί δείχνει στούς ἀνθρώπους τόν δρόμο γιά τήν βίωση τῆς ἀλήθειας στήν καθημερινή ζωή.
  Βιβλίο στό σχολεῖο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ Βίβλος, ἡ ἁγία Γραφή, Παλαιά καί Καινή Διαθήκη. Ὡς βοηθήματα πού διευκολύνουν καί καθοδηγοῦν στήν κατανόησή της χρησιμοποιοῦνται τά συγγράμματα τῶν ἁγίων καί θεοφόρων πατέρων καί διδασκάλων. Αὐτοί μελέτησαν, βίωσαν καί ἑρμήνευσαν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἀναδείχθηκαν ἄξιοι μαθητές-μιμητές τοῦ Κυρίου καί θεοφώτιστοι ὁδηγοί τῶν χριστιανῶν. Ἡ σοφία τοῦ πνεύματος καί ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου τούς κατέστησε ἀσφαλές φρούριο, ὅπου συντρίβονται οἱ αἱρετικές κακοδοξίες καί πλάνες.
 «Μαθητές» ὀνόμασε ὁ Κύριος τούς πρώτους ἀκολούθους του καί γνωρίζουμε ὅτι ἐκτός ἀπό τόν κύκλο τῶν δώδεκα μαθητῶν εἶχε ἐπίσης τόν εὐρύτερο κύκλο τῶν ἑβδομήκοντα καί τόν ἀκόμη εὐρύτερο. Φεύγοντας μάλιστα ἀπό τόν κόσμο αὐτό, ἀνέθεσε στούς δικούς του τήν ἀποστολή νά καταστήσουν μαθητές ὅλα τά ἔθνη· «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη...» (Μθ 28,19). Ἔτσι ἕνα ἀπό τά ὀνόματα τῶν χριστιανῶν, πολύχρηστο στίς Πράξεις τῶν ἀποστόλων, εἶναι «μαθηταί».
 Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὀνομάζει τήν χριστιανική πίστη, δηλαδή τήν Ἐκκλησία, «χάριν» (Ρω 5,2· Ττ 2,11) καί τήν θεωρεῖ σχολεῖο, ἐκπαιδευτήριο τοῦ Θεοῦ. Γράφει στόν μαθητή του Τίτο· «Ἐπεφάνη γάρ ἡ χάρις (=ἡ χριστιανική πίστη, ἡ Ἐκκλησία) τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις, παιδεύουσα ἡμᾶς ἵνα ἀρνησάμενοι τήν ἀσέβειαν καί τάς κοσμικάς ἐπιθυμίας σωφρόνως καί δικαίως καί εὐσεβῶς ζήσωμεν» (Ττ 2,11-12). Ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, κατά τόν ἀπόστολο, εἶναι νά ἐκπαιδεύει τά τέκνα της στά ἑξῆς μεγάλα μαθήματα: Νά μένουν μακριά ἀπό κάθε δογματική πλάνη (ἀσέβειαν) καί ἀπό κάθε ἠθική διαφθορά (κοσμικάς ἐπιθυμίας). Παράλληλα, νά ζοῦν σέ ἁρμονική σχέση μέ τόν ἑαυτό τους (σωφρόνως), μέ τόν συνάνθρωπο (δικαίως) καί μέ τόν Θεό (εὐσεβῶς).
  Γιά νά γνωρίσει καί νά ἐφαρμόσει αὐτά τά μαθήματα ὁ πιστός, «ἀπό βρέφους» (Β΄ Τι 3,14) καί μέχρι τέλους, θά μελετᾶ τά ἱερά γράμματα καί θά ἀγωνίζεται νά τά καθιστᾶ ὁδηγό τῆς ζωῆς του. Εἶναι γνώρισμά του ἰσόβιο ἡ μαθητεία. Μ᾿ αὐτό τό φρόνημα ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος σέ μεγάλη ἡλικία, πορευόμενος ἤδη πρός τό μαρτύριο, ἔγραφε «νῦν ἄρχομαι μαθητής (Χριστοῦ) εἶναι» (Πρός Ρωμαίους 5).
 Πράγματι, δέν ἐπαρκεῖ ἡ ζωή μας ὅλη γιά νά μελετήσουμε καί νά κατανοήσουμε τίς θεόσδοτες ἀλήθειες τῆς θείας ἀποκαλύψεως. Ἡ γνώση μας θά ὁλοκληρωθεῖ καί θά τελειοποιηθεῖ στήν θριαμβεύουσα Ἐκκλησία. Ἐκεῖ τό Πνεῦμα τό ἅγιο θά μᾶς ἀποκαλύψει ὅλη τήν ἀλήθεια. Ἐκεῖ θά ἀξιωθοῦμε νά βλέπουμε τόν Κύριο πρόσωπο πρός πρόσωπο καί θά ἔχουμε τήν ἐμπειρική γνώση του, ἀφοῦ θά μᾶς καταστήσει «κοινωνούς θείας φύσεως» (Β΄ Πέ 1, 4), μετόχους στήν δόξα του. Μέχρι τότε ὅμως ὀφείλουμε μέ ἐνδιαφέρον καί ἐπιμέλεια νά ἐντρυφοῦμε στά ἱερά λόγια τοῦ Θεοῦ, νά μαθητεύουμε στό ἅγιο θέλημά του. Αὐτή ἡ μαθητεία ἀνοίγει τόν δρόμο γιά τήν Θεογνωσία καί τήν ἀνθρωπογνωσία, ἀφοῦ προηγουμένως ὁδηγεῖ στήν αὐτογνωσία. Γίνεται ὁ ἀσφαλής χειραγωγός στήν ἀξιοποίηση τοῦ μοναδικοῦ προνομίου πού μᾶς χαρίζει ὁ Κύριος νά εμαστε «διδακτοί Θεοῦ» (Ἠσ 54,13). Αὐτή ἡ μαθητεία ἐμπνέει τόν προφήτη Ἀββακούμ, ὥστε στημένος πάνω στό φυλάκιό του νά ἐντείνει ὅλες τίς αἰσθήσεις του πασχίζοντας νά ἀκούσει «τί λαλήσει ἐν ἐμοί» ὁ Κύριος (Ἀβ 2,1).
 Μέσα μας, μέσα σέ κάθε θεοφιλῆ ψυχή, λαλεῖ ὁ Θεός. Εἶναι πολύ συγκεκριμένη ἡ φωνή του μετά τήν ἐνανθρώπησή του. Αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὄχι μόνο ὁ «διδάσκαλος καί καθηγητής», ἀλλά καί τό μάθημα τῶν χριστιανῶν, γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ἐφ 4,20). Κι αὐτό τό μάθημα, διδάσκει ἡ σχολική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, προσφέρεται ὡς λόγος ἄσαρκος στό βιβλίο τῆς ἁγίας Γραφῆς ἀλλά καί ἔνσαρκος στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Τό πρῶτο προετοιμάζει τόν πιστό, τό δεύτερο τόν ἁγιάζει. Ἡ ἁγία Γραφή τόν καλλιεργεῖ, τό ἱερό μυστήριο τόν τελειοποιεῖ.
 Χωρίς τά ἱερά μυστήρια ὁ Χριστιανισμός χάνει τήν λυτρωτική του δύναμη, διότι παραθεωρεῖ τόν θάνατο καί τήν ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καταντᾶ θεωρία, φιλοσοφία, πού ἐλάχιστα σχετίζεται μέ τήν ζωή τοῦ πιστοῦ. Ἀλλά καί χωρίς τήν μελέτη καί κατανόηση τοῦ θείου λόγου, ὁ χριστιανός βυθίζεται στό σκοτάδι τῆς ἀμάθειας καί ὑποβιβάζει τά ἱερά μυστήρια σέ τυπικές τελετουργικές πράξεις.
 Ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς σκιαγραφεῖ τέσσερις διαβαθμίσεις τῆς μαθητείας στόν Ἰησοῦ Χριστό, πού τίς μελετοῦμε ἀντίστοιχα:

•     Σέ μία ἁπλή γυναίκα τοῦ ὄχλου, ἡ ὁποία ἀκούει τόν Κύριο νά διδάσκει, τόν θαυμάζει καί ἐνθουσιάζεται (Λκ 11,27).
•     Στήν ἀδελφή τοῦ Λαζάρου Μαρία· «παρακαθήσασα παρά τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ» (Λκ 10,39) δέν χορταίνει νά ἀκούει τόν λόγο του. Ἔχει ζῆλο.
•     Στήν μεγαλύτερη ἀδελφή της Μάρθα· θυσιάζει τήν προσωπική της εὐχαρίστηση γιά νά διακονήσει τόν διδάσκαλο καί τήν συνοδία του (Λκ 10, 40). Αὐτή ἔχει θυσία.
•     Στήν Παναγία μητέρα τοῦ Κυρίου, τήν πιό ἐκλεκτή μαθήτριά του, τήν πρώτη μετά τόν Ἕνα. Ἡ Παρθένος δέν ἀρκέσθηκε στόν θαυμασμό, οὔτε μόνο στήν μαθητεία. Δέν περιορίσθηκε σέ μία ὁποιαδήποτε θυσία, ἀλλά πρόσφερε ὁλοκληρωτικά καί ἀπόλυτα τόν ἑαυτό της (Λκ 1,38) σκεῦος ἐκλεκτό, μέσα στό ὁποῖο «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰω 1,14).

 Σ᾿ αὐτές τίς διαβαθμίσεις μπορεῖ ὁ κάθε χριστιανός νά καθρεφτίσει καί νά ζυγίσει τόν ἑαυτό του. Εἶναι δέ φανερό ὅτι, ἄν θέλουμε νά πάει μπροστά ἡ Ἐκκλησία, νά ἀνταποκριθεῖ στήν ὁδηγητική καί σωτήρια ἀποστολή της μέσα στόν κόσμο, ὀφείλει νά λειτουργήσει καί ὡς σχολεῖο. Κι ὅλα τά μέλη της νά ἀνταποκρινόμαστε στίς ὑποχρεώσεις μας ὡς μαθητές της.

Στέργιος Ν. Σάκκος 

Ἀπολύτρωσις 63 (2008) 228-230

Tό συνάντησα σέ διαφημιστικό μ’ αὐτή τή μορφή: «The art of tasting».
 Στάθηκα μπροστά στόν τίτλο καί τόν μετέφρασα, σύμφωνα μέ τά λίγα ἀγγλικά πού ξέρω: «Ἡ τέχνη τῆς γεύσης». Λογοπαίζω μέ τόν τίτλο: Σημαίνει «δημιουργῶ γεύσεις»; ἤ «ξέρω νά γεύομαι»; ἤ «ἡ γεύση εἶναι τέχνη»; Ἄς ξεκινήσουμε ἀπό τήν τρίτη σημασία.
 Πράγματι, ἡ γεύση εἶναι μιά ἀληθινή τέχνη. ῾Η αἴ­σθηση τῆς γεύσης εἶναι μιά ἀξιοθαύμαστη λειτουργία, πού πολύ σοφά ἔχει τοποθετηθεῖ πάνω στή γλώσσα μας. Φαίνεται στ’ ἀλήθεια ἀπίστευτο πῶς μπορεῖ ἕνας τόσο πολύπλοκος μηχανισμός, ὅπως αὐτός τῆς λειτουργίας τῆς γεύσης, νά ἐξαρτᾶται κυρίως ἀπό 3060 κύτταρα, μέ τέχνη τοποθετημένα στήν ἐπιφάνεια τῆς γλώσσας μας. Κι αὐτά εἶναι οἱ γευστικοί κάλυκες. Βρίσκονται στοιχημένοι σέ σχηματισμό λάμδα, γιά νά «παγιδεύουν» τή γεύση. Πρόκειται γιά 1012 ἐπάρματαχαρακώματα, πού περικυκλώνονται ἀπό μία τάφρο καί ἀποτελοῦν τό γευστικό λάμδα. Λέγονται «περιχαρακωμένες θηλές», καί μαζί μέ τίς τριχοειδεῖς καί τίς μυκητοειδεῖς θηλές ἀποτελοῦν τόν ἐξειδικευμένο βλεννογόνο τῆς γλώσ­σας. Σ’ αὐτόν συναντοῦμε πλῆθος ἀπό ἀπολήξεις ὁπτικῶν σωματίων, πού ἐπε­ξεργάζονται τήν ὑφή τῶν τροφῶν καί πληροφοροῦν τόν ἐγκέφαλό μας γιά τή συγκεκριμένη γεύση.
 Μπορεῖς ἄραγε νά καταμετρήσεις τήν ποσότητα τῶν γευστικῶν ἐρεθισμάτων; Τήν ἱκα­νότητα διάκρισης τῶν εἰδῶν; Τή δυ­νατότητα μνήμης, τόσο ἰσχυρῆς, ὥστε νά προτιμᾶται ἕνα γευστικό ἐρέθισμα ἀπό τόν ὀργανισμό, ὅσο χρονικό διάστημα κι ἄν ἔχει περάσει; Εἶναι, λοιπόν, τέχνη ἡ λειτουργία τῆς γεύσης, ὅπου παίζει ρόλο καί ἡ προσωπική κρίση καί γνώση. Τολμῶ ὅμως νά τή χαρακτηρίσω θεοδίδακτη τέχνη, πού μᾶς χαρίστηκε γιά τήν ἀσφάλεια ἀλλά καί τήν ἱκανοποίησή μας.
 Ἄν, λοιπόν, πᾶμε στή δεύτερη σημασία τοῦ τίτλου μας «ξέρω νά γεύομαι», βάζουμε πιά τήν προσωπική ἐπιλογή στά γευστικά ἐρεθίσματα. Μιά ὑγιής γλώσσα ἀπορρίπτει τό βλαπτικό ἐρέθισμα πρίν αὐτό καταστρέψει τόν ὀργανισμό. Μιά καθαρή γλώσσα γίνεται πιό εὐαίσθητη στίς διάφορες γεύσεις καί ἀποτελεῖ ἕναν καλό φρουρό γιά μιά σωστή διατροφή. Ἡ γλώσσα πού δέν ἔχει κάποιο τραῦμα ἤ ἔγκαυμα ἔχει ἀντικειμενική γεύση καί συμβάλλει στή σωστή προσωπική ἐπιλογή. Χρειάζονται, λοιπόν, κάποιες προϋποθέσεις ἁπλές ἤ καί σύνθετες κάποιες φορές, γιά νά γίνει ἡ τέχνη χρήσιμη καί νά εἶναι ἕνας καλός σύμβουλος καί ὁδηγός.
 Ἔτσι ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, πολυμήχανος καί εὐρεσιτέχνης, δημιούργησε γεύσεις... κι αὐτό τό ὀνόμασε «the art of tasting». Καί ἡ διαφήμιση συνεχίζεται καί μ’ ôλλους τίτλους: Ἔβαλε στόχο ὑψηλό μέ τό ὄνομα «Everest». Ὄρισε τόπο συνάντησης μέ τό ὄνομα «Corner». ῾Υποσχέθηκε ἐπικαιρότητα μέ τόν τίτλο «All fresh», ἀλλά καί χρυ­σή ἐπιτυχία διαφημίζοντας «Golden». Προσείλκυσε τούς πελάτες του μέ τόν τίτλο «Γι’ αὐτούς πού ξέρουν». Τούς κάλεσε μέ μιά οἰκειότητα στόν «Γιώτη» ἤ στόν «Θεῖο Βάνια», γιά νά τούς προτείνει «ποιότητα πού ξεχωρίζει» καί νά τούς δελεάσει μέ «γεύση πού προκαλεῖ». Καί οἱ διαφημιστικοί τίτλοι συνεχίζονται κάπως ἔτσι: Ἐσύ πού ἀναζητᾶς «ζωή καί κότα» καί ἔχεις καταληφθεῖ ἀπό «Γυρομανία», ψάξε μήπως κάτι σοῦ λείπεια στό «Καί» θά ἀναπληρώσεις, μόνο κάν’ το «μέ... νοῦ».
 Μήν ἐπηρεάζεσαι ἀπό τά τόσα «Μenu». Βάλε σέ ἐνέργεια τή θεοδίδακτη τέχνη πού διακρίνει τό ὡφέλιμο καί φυλάγει ἀπό τό ἄχρηστο. ῾Η γεύση σου ἀναζητᾶ τό γνήσιο πού ἔβαλε ὁ Θεός στή φύση. ῾Oδηγεῖται ἀπό μόνη της σέ ὅ,τι οἰκοδομεῖ γερά τόν ὀργανισμό μας. Ἀξιοποίησε μέ νοῦ αὐτή τήν τέχνη πού χωρίς κόπο ἔχεις μάθει ἀπό τό σοφό, ἀριστοτέχνη Δημιουργό σου. Σοῦ ἔδωσε Ἐκεῖνος τή δυνατότητα νά γεύεσαι ὅλα τά δῶρα τῆς φυσικῆς του δημιουργίας, ὅπως ἕνα παιδί ἀπολαμβάνει τά δῶρα τοῦ Πατέρα του. Καί ἔγινε ἡ γεύση ἡ πιό δυνατή συμμετοχή στίς χειροπιαστές δωρεές τοῦ Θεοῦ. Ἔγινε ἡ πιό δυνατή α­ἴσθηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀποτελεῖ πιά προσωπική του ἐμπειρία.
 Αὐτός, λοιπόν, πού μᾶς δημιούργησε εἶναι καί ὁ μόνος πού μπορεῖ νά μᾶς προσκαλεῖ σέ μιά προσωπική ἐμπειρία τῆς ζωῆς κοντά Του. Εἶναι ὁ μόνος πού μπορεῖ γιά ὅλα τά δικά Του νά καλεῖ χωρίς τήν ἀνάγκη διαφήμισης «γεύσασθε καί ­ἴδετε»... κι εἶναι τό προσκλητήριο πού ἀποτελεῖ καί στόχο καί τόπο συνάντησης· εἶναι μέσα στήν ἐπικαιρότητα καί χαρίζει σίγουρη ἐπιτυχία. Καλεῖ ὅλους ἀδιάκριτα μέ μιά μοναδική οἰκειότητα. Ἐσύ, λοιπόν, πού ἀναζητᾶς ζωή καί προσφορά καί λαχταρᾶς αἰωνιότητα, δῶσε τό «παρών» στή γεύση αὐτῆς τῆς ζωῆς... μόνο κάν’ το μέ καρδιά!
 

Eὐγενία Xατζηιωαννίδου

Οἱ δύο μῆνες Ἰούλιος-Αὔγουστος ἀποτελοῦν στήν πατρίδα μας τήν καρδιά τοῦ καλοκαιριοῦ. Εἶναι, γιά τό λόγο αὐτό, οἱ μῆνες κατά τούς ὁποίους οἱ περισσότεροι ἔχουν σχόλη, διακοπή ἀπό τίς τακτικές ἐργασίες τους. Ὅλο τό χρόνο περιμένουμε μέ λαχτάρα τίς μέρες αὐτές γιά μιά ἀνάπαυλα ἀπό τόν κόπο τῆς δουλειᾶς, ἕνα σπάσιμο τῆς καθημερινῆς ρουτίνας, εὐκαιρία γιά νέες ἐμπειρίες ἀναψυχῆς καί διασκέδασης ἤ ἔστω ἐνασχόλησης μέ ὅ,τι δέν «χωρᾶ» στό καθημερινό πρόγραμμα. Εὐχή μας νά χαρίσει ὁ Κύριος εἰρήνη καί ὑγεία σέ ὅλους, γιά νά χαροῦμε πραγματικά τίς διακοπές μας!
 Νά μή λησμονοῦμε ὅμως καί τόσους συνανθρώπους μας, πού ἑκούσια ἤ ἀκούσια στεροῦνται τό δικαίωμα τῆς ἀδείας. Τό πρόγραμμά τους γίνεται βαρύτερο, καθώς μέσα στόν καύσωνα συνεχίζουν φορτωμένοι μέ τίς εὐθύνες καί τά βάρη ὅλης τῆς χρονιᾶς. Συχνά μάλιστα ἐπωμίζονται περισσότερες εὐθύνες, γιά νά δοθεῖ ἄνεση στούς «ἀδειούχους».
  Τό μήνυμα ἀπευθύνεται καί στίς δύο ὁμάδες. Ὅλους τούς χαιρετίζουμε μέ τό λόγο πού σαλπίζει ὁ ψαλμωδός μεταφέροντας τή φωνή τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ· «σχολάσατε καί γνῶτε ὅτι ἐγώ εἰμί ὁ Θεός» (Ψα 45,11). Ἀναμφισβήτητη ἡ ἀναγκαιότητα τῆς σχόλης. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος συμβούλευσε τούς μαθητές του «ἀναπαύεσθε μικρόν» (Μρ 6,31). Σέ καμία περίπτωση ὅμως δέν πρέπει νά χάνεται ὁ χρόνος τῆς ἀργίας μέ τέλεια ἀπραξία, διότι τότε ἐπιβεβαιώνεται ἡ θυμόσοφη παροιμία «ἀργία μήτηρ κακίας». Ἤδη ὁ Σοφοκλῆς ἀποφαίνεται ὅτι «τίκτει οὐδέν ἐσθλόν (=λαμπρό, ἔνδοξο) εἰκαία (=ἡ μάταιη, ἄσκοπη) σχολή». Καί ὁ Ἰσοκράτης σοφά συνιστᾶ: «Κατανάλισκε τήν ἐν τῷ βίῳ σχολήν εἰς τήν τῶν λόγων φιληκοΐαν», δηλαδή νά ἀξιοποιεῖς τήν ἀνάπαυλα τῆς δουλειᾶς σου μέ τό νά ἀκοῦς χρήσιμα λόγια.
 Ὁ ψαλμικός λόγος ἐπικυρώνει καί τελειοποιεῖ αὐτά πού οἱ ἄνθρωποι διαπιστώνουν. Συνιστᾶ ὄχι μόνο νά ἀξιοποιήσουμε τή σχόλη, ὅσοι εἴμαστε ἀπαλλαγμένοι ἀπό δουλειές αὐτό τόν καιρό, ἀλλά καί ὅλοι οἱ ἄλλοι, τό καλοκαίρι καί πάντα, νά ἐφευρίσκουμε εὐκαιρίες σχόλης, νά παραμερίζουμε τίς βιοτικές μέριμνες. Ἡ μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς, ἡ ἀνάγνωση ἑνός πνευματικοῦ βιβλίου, ἡ προσεκτική μελέτη τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς πού μᾶς περιβάλλει, ἡ παρακολούθηση τοῦ Ἑσπερινοῦ ἤ τοῦ Ὄρθρου ἤ τῶν ὑπέροχων Παρακλήσεων τῆς Παναγίας μας κατά τό Δεκαπενταύγουστο, ἡ κατ᾿ ἰδίαν περισυλλογή εἶναι μερικοί ἁπλοί τρόποι σχόλης. Ὅλα αὐτά, καί πολλά ἀκόμη, μᾶς ἀνάγουν στήν πνευματική σφαίρα καί μᾶς χειραγωγοῦν στό νά γνωρίσουμε τόν Θεό! Ὅποιος δέν ἀπαλλάσσεται ἀπό τίς κοσμικές φροντίδες, δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τόν Θεό, διδάσκει ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος.
 Ἡ θεογνωσία θά φέρει τήν αὐτογνωσία, τήν ἀληθινή ἐπικοινωνία μέ τόν ἑαυτό μας, ἀλλά καί τήν ἀνθρωπογνωσία, τήν ἀληθινή γνώση καί προσέγγιση τοῦ ἄλλου. Θά συμφωνήσετε πώς ὅλα αὐτά εἶναι μεγάλος πλουτισμός. Νά δώσει ὁ Θεός ὅλοι νά τόν ἀπολαύσουμε, ἀκολουθώντας τόν πνευματικό ὁδηγό πού μᾶς χαρίζει γιά τίς διακοπές, καί ὄχι μόνο, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.

Στέργιος  Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 61 (2006) 195

Ἡ ἱστορία τοῦ πύργου τῆς Βαβέλ εἶναι γνωστή σέ ὅλους. Ἀπό ἐκείνη τήν ἐποχή μέχρι σήμερα πέρασαν χιλιάδες χρόνια, καί παρόμοιο ἐγχείρημα δέν ἀναφέρεται σ᾿ ὅλη τήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Θά ἔπρεπε, λοιπόν, νά βγάλουμε τό συμπέρασμα ὅτι ὁ πύργος τῆς Βαβέλ ἦταν ἕνα μεμονωμένο ἀτυχές γεγονός, πού προῆλθε ἀπό τό συνδυασμό τῆς ὑπεροψίας καί τῆς ἄγνοιας τῶν ἀρχαίων Σεννααρητῶν γιά τόν περιβάλλοντα φυσικό κόσμο. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι γεμάτη ἀπό γνώση κάθε μορφῆς. Παρατηροῦμε, μάλιστα, ὅτι ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἀναπτύσσεται τεχνολογικά καί γνωσιολογικά, τόσο πιό τρομακτικοί πύργοι κτίζονται.
 Οἱ ἀρχαῖοι Σενναρῆτες, μόλις ἔμαθαν νά κτίζουν στερεά οἰκοδομήματα, ἀμέσως «τά μυαλά τους πῆραν ἀέρα» καί βασιζόμενοι σ᾿ αὐτή τήν τεχνολογική πρόοδο, προσπάθησαν νά ὑψώσουν πύργο «ἕως τοῦ οὐρανοῦ», γιά νά φθάσουν τόν Θεό (καί ἴσως ἀκόμα καί νά τόν «ἐκθρονίσουν»). Παρομοίως, καί στή σύγχρονη ἐποχή, κάθε φορά πού γίνεται μία σημαντική ἐπιστημονική ἀνακάλυψη, πολλοί πιστεύουν ὅτι θά μπορέσουν κάποτε νά γίνουν θεοί καί νά θέσουν σέ ἀχρηστία τόν Θεό. Ἡ γνωστή «τεχνική τῆς κλωνοποίησης» εἶναι ἕνα παράδειγμα ἑνός «πύργου τῆς Βαβέλ», ὁ ὁποῖος προέκυψε ὅταν ὁ ἄνθρωπος γνώρισε τό DΝΑ καί τή δομή του.
 Οἱ σύγχρονοι «πύργοι τῆς Βαβέλ» δέν προέρχονται οὔτε ἀπό τίς θεωρητικές ἐπιστῆμες (φιλοσοφία, φιλολογία, ἱστορία κτλ.) οὔτε ἀκόμα ἀπό τίς φυσικές ἐπιστῆμες, οἱ ὁποῖες, χρησιμοποιώντας τή σύγχρονη τεχνολογία, ἔχουν ὡς σκοπό νά μᾶς γνωρίσουν τά ὑλικά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τή φύση.
 Τό παράδοξο εἶναι ὅτι, ἐνῶ οἱ φυσικές ἐπιστῆμες εἶναι ὑπεύθυνες γιά τή δημιουργία τῶν πλέον τρομακτικῶν «πύργων τῆς Βαβέλ», οἱ ἴδιες αὐτές ἐπιστῆμες καί ἡ ἐμβάθυνσή τους ἀποδεικνύουν τήν ἡμιμάθειά μας καί τό πόσο μάταιο εἶναι ὄχι μόνο νά προσπαθήσει ὁ ἄνθρωπος νά πάρει τή θέση τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀκόμα καί νά γνωρίσει πλήρως τά ὑλικά δημιουργήματά του. Ἐξετάζοντας, μάλιστα, τήν ἱστορία καί τήν ἐξέλιξη τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν, διαπιστώνουμε ὅτι ὅσο πιό πολύ ἐμβαθύνουμε σ᾿ αὐτές, τόσο πιό θαυμαστά καί πιό πολύπλοκα φαινόμενα ἀνακαλύπτουμε, καί, ταυτόχρονα, τόσο πιό πολύ ἀποκαλύπτεται ἡ ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
 Κάθε «πύργος τῆς Βαβέλ» βασίζεται στήν ἡμιμαθῆ γνώση μας γιά τό φυσικό περιβάλλον. Οἱ ἀρχαῖοι Σεννααρῆτες, π.χ., ἀγνοοῦσαν τήν ὕπαρξη καί σύσταση τῆς ἀτμόσφαιρας (καί τή μικρή ποσότητα ὀξυγόνου σέ μεγαλύτερα ὕψη) καί προέβησαν στό ἀστεῖο, μέ τά σημερινά δεδομένα, ἐγχείρημά τους. Παρομοίως, οἱ σύγχρονοι «πύργοι τῆς Βαβέλ» βασίζονται στήν ἡμιμαθῆ γνώση μας γιά τήν ὕλη κάθε μορφῆς (ἀπό τό πολύ μικρό ἕως τό πολύ μεγάλο). Ἐκεῖνο πού πρέπει νά ὑπογραμμίσουμε εἶναι ὅτι ἡ ἡμιμάθεια αὐτή θά ὑπάρχει πάντοτε, ὁσοδήποτε μεγάλη καί νά εἶναι ἡ ἐπιστημονική καί ἡ τεχνολογική ἀνάπτυξη στό μέλλον. Τό συμπέρασμα αὐτό ἐξάγεται μέ βάση τήν ὕπαρξη μερικῶν φυσικῶν νόμων, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν ἀξεπέραστα ἐμπόδια γιά τήν πλήρη γνώση καί διερεύνηση φυσικῶν φαινομένων κάθε κλίμακας (μικρο-,μεσο-, μακρο-σκοπικῶν), καί εἶναι συνυφασμένοι μέ τήν ὕπαρξη τῆς ὕλης:
 * Στήν προσπάθεια τῆς διερεύνησης τοῦ πολύ μεγάλου, ὑπάρχει ὁ νόμος πού ἀπαγορεύει ἕνα ὑλικό σωματίδιο μέ συγκεκριμένη μάζα νά ὑπερβεῖ τήν ταχύτητα τῶν 300.000 Κm/sec (ταχύτητα τοῦ φωτός).
 * Στήν προσπάθεια τῆς διερεύνησης τοῦ πολύ μικροῦ ὑπάρχει ἡ «ἀρχή τῆς ἀπροσδιοριστίας» τῆς κβαντικῆς μηχανικῆς.
 * Ἀκόμα καί στήν ἁπλή (ἐκ πρώτης ὄψεως) διερεύνηση φυσικῶν συστημάτων, πού ἀντιλαμβάνεται ὁ ἄνθρωπος μέ τίς αἰσθήσεις του, διαπιστώθηκε ἡ ὕπαρξη τῶν λεγομένων «χαοτικῶν» ἤ «μή γραμμικῶν» φαινομένων. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά φαινόμενα ἀποτελοῦν ἕνα ἀξεπέραστο ἐμπόδιο γιά τήν πλήρη γνώση ἀκόμα καί ἁπλῶν φυσικῶν φαινομένων τῆς καθημερινῆς ζωῆς.
 Προκύπτει, λοιπόν, τό συμπέρασμα ὅτι ὁ Θεός ἔχει κατασκευάσει τόν ὑλικό κόσμο (ἀπό τό πολύ μικρό ἕως τό πολύ μεγάλο) καί τούς φυσικούς νόμους, πού διέπουν τή συμπεριφορά τῆς ὕλης, κατά τρόπον, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά μήν μπορέσει ποτέ νά γνωρίσει πλήρως τή φύση, ὅπως πράγματι αὐτή ὑπάρχει καί λειτουργεῖ. Κατά συνέπεια, κάθε «πύργος τῆς Βαβέλ» θά εἶναι πάντοτε καταδικασμένος σέ ἀποτυχία λόγῳ τῆς μόνιμης ἀνθρώπινης ἡμιμάθειας.

Π. Καραφίλογλου
Ἀν. καθηγητής κβαντικῆς χημείας Α.Π.Θ.
τ. μόνιμος ἐρευνητής τῆς C.N.R.S.