Tό συνάντησα σέ διαφημιστικό μ’ αὐτή τή μορφή: «The art of tasting».
 Στάθηκα μπροστά στόν τίτλο καί τόν μετέφρασα, σύμφωνα μέ τά λίγα ἀγγλικά πού ξέρω: «Ἡ τέχνη τῆς γεύσης». Λογοπαίζω μέ τόν τίτλο: Σημαίνει «δημιουργῶ γεύσεις»; ἤ «ξέρω νά γεύομαι»; ἤ «ἡ γεύση εἶναι τέχνη»; Ἄς ξεκινήσουμε ἀπό τήν τρίτη σημασία.
 Πράγματι, ἡ γεύση εἶναι μιά ἀληθινή τέχνη. ῾Η αἴ­σθηση τῆς γεύσης εἶναι μιά ἀξιοθαύμαστη λειτουργία, πού πολύ σοφά ἔχει τοποθετηθεῖ πάνω στή γλώσσα μας. Φαίνεται στ’ ἀλήθεια ἀπίστευτο πῶς μπορεῖ ἕνας τόσο πολύπλοκος μηχανισμός, ὅπως αὐτός τῆς λειτουργίας τῆς γεύσης, νά ἐξαρτᾶται κυρίως ἀπό 3060 κύτταρα, μέ τέχνη τοποθετημένα στήν ἐπιφάνεια τῆς γλώσσας μας. Κι αὐτά εἶναι οἱ γευστικοί κάλυκες. Βρίσκονται στοιχημένοι σέ σχηματισμό λάμδα, γιά νά «παγιδεύουν» τή γεύση. Πρόκειται γιά 1012 ἐπάρματαχαρακώματα, πού περικυκλώνονται ἀπό μία τάφρο καί ἀποτελοῦν τό γευστικό λάμδα. Λέγονται «περιχαρακωμένες θηλές», καί μαζί μέ τίς τριχοειδεῖς καί τίς μυκητοειδεῖς θηλές ἀποτελοῦν τόν ἐξειδικευμένο βλεννογόνο τῆς γλώσ­σας. Σ’ αὐτόν συναντοῦμε πλῆθος ἀπό ἀπολήξεις ὁπτικῶν σωματίων, πού ἐπε­ξεργάζονται τήν ὑφή τῶν τροφῶν καί πληροφοροῦν τόν ἐγκέφαλό μας γιά τή συγκεκριμένη γεύση.
 Μπορεῖς ἄραγε νά καταμετρήσεις τήν ποσότητα τῶν γευστικῶν ἐρεθισμάτων; Τήν ἱκα­νότητα διάκρισης τῶν εἰδῶν; Τή δυ­νατότητα μνήμης, τόσο ἰσχυρῆς, ὥστε νά προτιμᾶται ἕνα γευστικό ἐρέθισμα ἀπό τόν ὀργανισμό, ὅσο χρονικό διάστημα κι ἄν ἔχει περάσει; Εἶναι, λοιπόν, τέχνη ἡ λειτουργία τῆς γεύσης, ὅπου παίζει ρόλο καί ἡ προσωπική κρίση καί γνώση. Τολμῶ ὅμως νά τή χαρακτηρίσω θεοδίδακτη τέχνη, πού μᾶς χαρίστηκε γιά τήν ἀσφάλεια ἀλλά καί τήν ἱκανοποίησή μας.
 Ἄν, λοιπόν, πᾶμε στή δεύτερη σημασία τοῦ τίτλου μας «ξέρω νά γεύομαι», βάζουμε πιά τήν προσωπική ἐπιλογή στά γευστικά ἐρεθίσματα. Μιά ὑγιής γλώσσα ἀπορρίπτει τό βλαπτικό ἐρέθισμα πρίν αὐτό καταστρέψει τόν ὀργανισμό. Μιά καθαρή γλώσσα γίνεται πιό εὐαίσθητη στίς διάφορες γεύσεις καί ἀποτελεῖ ἕναν καλό φρουρό γιά μιά σωστή διατροφή. Ἡ γλώσσα πού δέν ἔχει κάποιο τραῦμα ἤ ἔγκαυμα ἔχει ἀντικειμενική γεύση καί συμβάλλει στή σωστή προσωπική ἐπιλογή. Χρειάζονται, λοιπόν, κάποιες προϋποθέσεις ἁπλές ἤ καί σύνθετες κάποιες φορές, γιά νά γίνει ἡ τέχνη χρήσιμη καί νά εἶναι ἕνας καλός σύμβουλος καί ὁδηγός.
 Ἔτσι ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, πολυμήχανος καί εὐρεσιτέχνης, δημιούργησε γεύσεις... κι αὐτό τό ὀνόμασε «the art of tasting». Καί ἡ διαφήμιση συνεχίζεται καί μ’ ôλλους τίτλους: Ἔβαλε στόχο ὑψηλό μέ τό ὄνομα «Everest». Ὄρισε τόπο συνάντησης μέ τό ὄνομα «Corner». ῾Υποσχέθηκε ἐπικαιρότητα μέ τόν τίτλο «All fresh», ἀλλά καί χρυ­σή ἐπιτυχία διαφημίζοντας «Golden». Προσείλκυσε τούς πελάτες του μέ τόν τίτλο «Γι’ αὐτούς πού ξέρουν». Τούς κάλεσε μέ μιά οἰκειότητα στόν «Γιώτη» ἤ στόν «Θεῖο Βάνια», γιά νά τούς προτείνει «ποιότητα πού ξεχωρίζει» καί νά τούς δελεάσει μέ «γεύση πού προκαλεῖ». Καί οἱ διαφημιστικοί τίτλοι συνεχίζονται κάπως ἔτσι: Ἐσύ πού ἀναζητᾶς «ζωή καί κότα» καί ἔχεις καταληφθεῖ ἀπό «Γυρομανία», ψάξε μήπως κάτι σοῦ λείπεια στό «Καί» θά ἀναπληρώσεις, μόνο κάν’ το «μέ... νοῦ».
 Μήν ἐπηρεάζεσαι ἀπό τά τόσα «Μenu». Βάλε σέ ἐνέργεια τή θεοδίδακτη τέχνη πού διακρίνει τό ὡφέλιμο καί φυλάγει ἀπό τό ἄχρηστο. ῾Η γεύση σου ἀναζητᾶ τό γνήσιο πού ἔβαλε ὁ Θεός στή φύση. ῾Oδηγεῖται ἀπό μόνη της σέ ὅ,τι οἰκοδομεῖ γερά τόν ὀργανισμό μας. Ἀξιοποίησε μέ νοῦ αὐτή τήν τέχνη πού χωρίς κόπο ἔχεις μάθει ἀπό τό σοφό, ἀριστοτέχνη Δημιουργό σου. Σοῦ ἔδωσε Ἐκεῖνος τή δυνατότητα νά γεύεσαι ὅλα τά δῶρα τῆς φυσικῆς του δημιουργίας, ὅπως ἕνα παιδί ἀπολαμβάνει τά δῶρα τοῦ Πατέρα του. Καί ἔγινε ἡ γεύση ἡ πιό δυνατή συμμετοχή στίς χειροπιαστές δωρεές τοῦ Θεοῦ. Ἔγινε ἡ πιό δυνατή α­ἴσθηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀποτελεῖ πιά προσωπική του ἐμπειρία.
 Αὐτός, λοιπόν, πού μᾶς δημιούργησε εἶναι καί ὁ μόνος πού μπορεῖ νά μᾶς προσκαλεῖ σέ μιά προσωπική ἐμπειρία τῆς ζωῆς κοντά Του. Εἶναι ὁ μόνος πού μπορεῖ γιά ὅλα τά δικά Του νά καλεῖ χωρίς τήν ἀνάγκη διαφήμισης «γεύσασθε καί ­ἴδετε»... κι εἶναι τό προσκλητήριο πού ἀποτελεῖ καί στόχο καί τόπο συνάντησης· εἶναι μέσα στήν ἐπικαιρότητα καί χαρίζει σίγουρη ἐπιτυχία. Καλεῖ ὅλους ἀδιάκριτα μέ μιά μοναδική οἰκειότητα. Ἐσύ, λοιπόν, πού ἀναζητᾶς ζωή καί προσφορά καί λαχταρᾶς αἰωνιότητα, δῶσε τό «παρών» στή γεύση αὐτῆς τῆς ζωῆς... μόνο κάν’ το μέ καρδιά!
 

Eὐγενία Xατζηιωαννίδου

Οἱ δύο μῆνες Ἰούλιος-Αὔγουστος ἀποτελοῦν στήν πατρίδα μας τήν καρδιά τοῦ καλοκαιριοῦ. Εἶναι, γιά τό λόγο αὐτό, οἱ μῆνες κατά τούς ὁποίους οἱ περισσότεροι ἔχουν σχόλη, διακοπή ἀπό τίς τακτικές ἐργασίες τους. Ὅλο τό χρόνο περιμένουμε μέ λαχτάρα τίς μέρες αὐτές γιά μιά ἀνάπαυλα ἀπό τόν κόπο τῆς δουλειᾶς, ἕνα σπάσιμο τῆς καθημερινῆς ρουτίνας, εὐκαιρία γιά νέες ἐμπειρίες ἀναψυχῆς καί διασκέδασης ἤ ἔστω ἐνασχόλησης μέ ὅ,τι δέν «χωρᾶ» στό καθημερινό πρόγραμμα. Εὐχή μας νά χαρίσει ὁ Κύριος εἰρήνη καί ὑγεία σέ ὅλους, γιά νά χαροῦμε πραγματικά τίς διακοπές μας!
 Νά μή λησμονοῦμε ὅμως καί τόσους συνανθρώπους μας, πού ἑκούσια ἤ ἀκούσια στεροῦνται τό δικαίωμα τῆς ἀδείας. Τό πρόγραμμά τους γίνεται βαρύτερο, καθώς μέσα στόν καύσωνα συνεχίζουν φορτωμένοι μέ τίς εὐθύνες καί τά βάρη ὅλης τῆς χρονιᾶς. Συχνά μάλιστα ἐπωμίζονται περισσότερες εὐθύνες, γιά νά δοθεῖ ἄνεση στούς «ἀδειούχους».
  Τό μήνυμα ἀπευθύνεται καί στίς δύο ὁμάδες. Ὅλους τούς χαιρετίζουμε μέ τό λόγο πού σαλπίζει ὁ ψαλμωδός μεταφέροντας τή φωνή τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ· «σχολάσατε καί γνῶτε ὅτι ἐγώ εἰμί ὁ Θεός» (Ψα 45,11). Ἀναμφισβήτητη ἡ ἀναγκαιότητα τῆς σχόλης. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος συμβούλευσε τούς μαθητές του «ἀναπαύεσθε μικρόν» (Μρ 6,31). Σέ καμία περίπτωση ὅμως δέν πρέπει νά χάνεται ὁ χρόνος τῆς ἀργίας μέ τέλεια ἀπραξία, διότι τότε ἐπιβεβαιώνεται ἡ θυμόσοφη παροιμία «ἀργία μήτηρ κακίας». Ἤδη ὁ Σοφοκλῆς ἀποφαίνεται ὅτι «τίκτει οὐδέν ἐσθλόν (=λαμπρό, ἔνδοξο) εἰκαία (=ἡ μάταιη, ἄσκοπη) σχολή». Καί ὁ Ἰσοκράτης σοφά συνιστᾶ: «Κατανάλισκε τήν ἐν τῷ βίῳ σχολήν εἰς τήν τῶν λόγων φιληκοΐαν», δηλαδή νά ἀξιοποιεῖς τήν ἀνάπαυλα τῆς δουλειᾶς σου μέ τό νά ἀκοῦς χρήσιμα λόγια.
 Ὁ ψαλμικός λόγος ἐπικυρώνει καί τελειοποιεῖ αὐτά πού οἱ ἄνθρωποι διαπιστώνουν. Συνιστᾶ ὄχι μόνο νά ἀξιοποιήσουμε τή σχόλη, ὅσοι εἴμαστε ἀπαλλαγμένοι ἀπό δουλειές αὐτό τόν καιρό, ἀλλά καί ὅλοι οἱ ἄλλοι, τό καλοκαίρι καί πάντα, νά ἐφευρίσκουμε εὐκαιρίες σχόλης, νά παραμερίζουμε τίς βιοτικές μέριμνες. Ἡ μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς, ἡ ἀνάγνωση ἑνός πνευματικοῦ βιβλίου, ἡ προσεκτική μελέτη τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς πού μᾶς περιβάλλει, ἡ παρακολούθηση τοῦ Ἑσπερινοῦ ἤ τοῦ Ὄρθρου ἤ τῶν ὑπέροχων Παρακλήσεων τῆς Παναγίας μας κατά τό Δεκαπενταύγουστο, ἡ κατ᾿ ἰδίαν περισυλλογή εἶναι μερικοί ἁπλοί τρόποι σχόλης. Ὅλα αὐτά, καί πολλά ἀκόμη, μᾶς ἀνάγουν στήν πνευματική σφαίρα καί μᾶς χειραγωγοῦν στό νά γνωρίσουμε τόν Θεό! Ὅποιος δέν ἀπαλλάσσεται ἀπό τίς κοσμικές φροντίδες, δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τόν Θεό, διδάσκει ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος.
 Ἡ θεογνωσία θά φέρει τήν αὐτογνωσία, τήν ἀληθινή ἐπικοινωνία μέ τόν ἑαυτό μας, ἀλλά καί τήν ἀνθρωπογνωσία, τήν ἀληθινή γνώση καί προσέγγιση τοῦ ἄλλου. Θά συμφωνήσετε πώς ὅλα αὐτά εἶναι μεγάλος πλουτισμός. Νά δώσει ὁ Θεός ὅλοι νά τόν ἀπολαύσουμε, ἀκολουθώντας τόν πνευματικό ὁδηγό πού μᾶς χαρίζει γιά τίς διακοπές, καί ὄχι μόνο, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.

Στέργιος  Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 61 (2006) 195

Ἡ ἱστορία τοῦ πύργου τῆς Βαβέλ εἶναι γνωστή σέ ὅλους. Ἀπό ἐκείνη τήν ἐποχή μέχρι σήμερα πέρασαν χιλιάδες χρόνια, καί παρόμοιο ἐγχείρημα δέν ἀναφέρεται σ᾿ ὅλη τήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Θά ἔπρεπε, λοιπόν, νά βγάλουμε τό συμπέρασμα ὅτι ὁ πύργος τῆς Βαβέλ ἦταν ἕνα μεμονωμένο ἀτυχές γεγονός, πού προῆλθε ἀπό τό συνδυασμό τῆς ὑπεροψίας καί τῆς ἄγνοιας τῶν ἀρχαίων Σεννααρητῶν γιά τόν περιβάλλοντα φυσικό κόσμο. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι γεμάτη ἀπό γνώση κάθε μορφῆς. Παρατηροῦμε, μάλιστα, ὅτι ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἀναπτύσσεται τεχνολογικά καί γνωσιολογικά, τόσο πιό τρομακτικοί πύργοι κτίζονται.
 Οἱ ἀρχαῖοι Σενναρῆτες, μόλις ἔμαθαν νά κτίζουν στερεά οἰκοδομήματα, ἀμέσως «τά μυαλά τους πῆραν ἀέρα» καί βασιζόμενοι σ᾿ αὐτή τήν τεχνολογική πρόοδο, προσπάθησαν νά ὑψώσουν πύργο «ἕως τοῦ οὐρανοῦ», γιά νά φθάσουν τόν Θεό (καί ἴσως ἀκόμα καί νά τόν «ἐκθρονίσουν»). Παρομοίως, καί στή σύγχρονη ἐποχή, κάθε φορά πού γίνεται μία σημαντική ἐπιστημονική ἀνακάλυψη, πολλοί πιστεύουν ὅτι θά μπορέσουν κάποτε νά γίνουν θεοί καί νά θέσουν σέ ἀχρηστία τόν Θεό. Ἡ γνωστή «τεχνική τῆς κλωνοποίησης» εἶναι ἕνα παράδειγμα ἑνός «πύργου τῆς Βαβέλ», ὁ ὁποῖος προέκυψε ὅταν ὁ ἄνθρωπος γνώρισε τό DΝΑ καί τή δομή του.
 Οἱ σύγχρονοι «πύργοι τῆς Βαβέλ» δέν προέρχονται οὔτε ἀπό τίς θεωρητικές ἐπιστῆμες (φιλοσοφία, φιλολογία, ἱστορία κτλ.) οὔτε ἀκόμα ἀπό τίς φυσικές ἐπιστῆμες, οἱ ὁποῖες, χρησιμοποιώντας τή σύγχρονη τεχνολογία, ἔχουν ὡς σκοπό νά μᾶς γνωρίσουν τά ὑλικά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τή φύση.
 Τό παράδοξο εἶναι ὅτι, ἐνῶ οἱ φυσικές ἐπιστῆμες εἶναι ὑπεύθυνες γιά τή δημιουργία τῶν πλέον τρομακτικῶν «πύργων τῆς Βαβέλ», οἱ ἴδιες αὐτές ἐπιστῆμες καί ἡ ἐμβάθυνσή τους ἀποδεικνύουν τήν ἡμιμάθειά μας καί τό πόσο μάταιο εἶναι ὄχι μόνο νά προσπαθήσει ὁ ἄνθρωπος νά πάρει τή θέση τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀκόμα καί νά γνωρίσει πλήρως τά ὑλικά δημιουργήματά του. Ἐξετάζοντας, μάλιστα, τήν ἱστορία καί τήν ἐξέλιξη τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν, διαπιστώνουμε ὅτι ὅσο πιό πολύ ἐμβαθύνουμε σ᾿ αὐτές, τόσο πιό θαυμαστά καί πιό πολύπλοκα φαινόμενα ἀνακαλύπτουμε, καί, ταυτόχρονα, τόσο πιό πολύ ἀποκαλύπτεται ἡ ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
 Κάθε «πύργος τῆς Βαβέλ» βασίζεται στήν ἡμιμαθῆ γνώση μας γιά τό φυσικό περιβάλλον. Οἱ ἀρχαῖοι Σεννααρῆτες, π.χ., ἀγνοοῦσαν τήν ὕπαρξη καί σύσταση τῆς ἀτμόσφαιρας (καί τή μικρή ποσότητα ὀξυγόνου σέ μεγαλύτερα ὕψη) καί προέβησαν στό ἀστεῖο, μέ τά σημερινά δεδομένα, ἐγχείρημά τους. Παρομοίως, οἱ σύγχρονοι «πύργοι τῆς Βαβέλ» βασίζονται στήν ἡμιμαθῆ γνώση μας γιά τήν ὕλη κάθε μορφῆς (ἀπό τό πολύ μικρό ἕως τό πολύ μεγάλο). Ἐκεῖνο πού πρέπει νά ὑπογραμμίσουμε εἶναι ὅτι ἡ ἡμιμάθεια αὐτή θά ὑπάρχει πάντοτε, ὁσοδήποτε μεγάλη καί νά εἶναι ἡ ἐπιστημονική καί ἡ τεχνολογική ἀνάπτυξη στό μέλλον. Τό συμπέρασμα αὐτό ἐξάγεται μέ βάση τήν ὕπαρξη μερικῶν φυσικῶν νόμων, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν ἀξεπέραστα ἐμπόδια γιά τήν πλήρη γνώση καί διερεύνηση φυσικῶν φαινομένων κάθε κλίμακας (μικρο-,μεσο-, μακρο-σκοπικῶν), καί εἶναι συνυφασμένοι μέ τήν ὕπαρξη τῆς ὕλης:
 * Στήν προσπάθεια τῆς διερεύνησης τοῦ πολύ μεγάλου, ὑπάρχει ὁ νόμος πού ἀπαγορεύει ἕνα ὑλικό σωματίδιο μέ συγκεκριμένη μάζα νά ὑπερβεῖ τήν ταχύτητα τῶν 300.000 Κm/sec (ταχύτητα τοῦ φωτός).
 * Στήν προσπάθεια τῆς διερεύνησης τοῦ πολύ μικροῦ ὑπάρχει ἡ «ἀρχή τῆς ἀπροσδιοριστίας» τῆς κβαντικῆς μηχανικῆς.
 * Ἀκόμα καί στήν ἁπλή (ἐκ πρώτης ὄψεως) διερεύνηση φυσικῶν συστημάτων, πού ἀντιλαμβάνεται ὁ ἄνθρωπος μέ τίς αἰσθήσεις του, διαπιστώθηκε ἡ ὕπαρξη τῶν λεγομένων «χαοτικῶν» ἤ «μή γραμμικῶν» φαινομένων. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά φαινόμενα ἀποτελοῦν ἕνα ἀξεπέραστο ἐμπόδιο γιά τήν πλήρη γνώση ἀκόμα καί ἁπλῶν φυσικῶν φαινομένων τῆς καθημερινῆς ζωῆς.
 Προκύπτει, λοιπόν, τό συμπέρασμα ὅτι ὁ Θεός ἔχει κατασκευάσει τόν ὑλικό κόσμο (ἀπό τό πολύ μικρό ἕως τό πολύ μεγάλο) καί τούς φυσικούς νόμους, πού διέπουν τή συμπεριφορά τῆς ὕλης, κατά τρόπον, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά μήν μπορέσει ποτέ νά γνωρίσει πλήρως τή φύση, ὅπως πράγματι αὐτή ὑπάρχει καί λειτουργεῖ. Κατά συνέπεια, κάθε «πύργος τῆς Βαβέλ» θά εἶναι πάντοτε καταδικασμένος σέ ἀποτυχία λόγῳ τῆς μόνιμης ἀνθρώπινης ἡμιμάθειας.

Π. Καραφίλογλου
Ἀν. καθηγητής κβαντικῆς χημείας Α.Π.Θ.
τ. μόνιμος ἐρευνητής τῆς C.N.R.S.

 Εἶναι ἀναρίθμητα καί πολύτιμα. Ὅσο καί ὁ ἄνθρωπος. Κάθε ἄνθρωπος ἕνα ὄνομα, κάθε ὄνομα ἕνα πρόσωπο, κάθε πρόσωπο μιά ἱστορία.

 Καί ἄγνωστα ἤ ξεχασμένα. Τόν πρῶτο ἄνθρωπο τόν ἔλεγαν Ἀδάμ. Τόν τελευταῖο πῶς θά τόν λένε; Πῶς ἔλεγαν τό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων πού πέρασαν πάνω ἀπ᾿ αὐτή τή γῆ ἤ θά περάσουν;

 Καί τό σοβαρότερο ἐρώτημα: Τί τά κάνουμε ὅλα αὐτά τά ὀνόματα πού μᾶς κατακλύζουν; Τά προσπερνᾶμε σάν νά μήν τά συναντήσαμε ποτέ;

 «Γέροντα», ἔλεγε μιά ψυχή σ᾿ ἕναν ἀσκητή, «συγχωρέστε με πού σᾶς κουράζω μέ τόσα ὀνόματα πού σᾶς φέρνω νά μνημονεύσετε». Κι αὐτός τῆς ἀπάντησε: «Νά σᾶς πληρώσω νά μοῦ φέρετε κι ἄλλα». Γιά τήν Ἐκκλησία τά ὀνόματα εἶναι ἱερά. Ὅσο καί ὁ ἄνθρωπος. Κάθε ἄνθρωπος μιά ἱστορία. Κάθε ἱστορία μία ἀτελείωτη ἀγωνία γιά τή σωτηρία. Γι᾿ αὐτό ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς μνημονεύει. Συνεχῶς καί ἀδιακρίτως. Ζωντανούς, κεκοιμημένους, γνωστούς, ἀγνώστους, ἐχθρούς, δίκαιους, ἁμαρτωλούς, ἄρχοντες καί λαούς. Καί μέσα σ᾿ αὐτήν τή μεγάλη ἀγωνία μήπως κάποιον ξεχάσει, ἔχει καί τήν εἰδική ἀναφορά: «Μνημόνευσον, Κύριε, κι αὐτούς πού ἐμεῖς δέν μνημονεύσαμε ἀπό ἄγνοια ἤ λησμονιά ἤ ἀδυναμία ἀπ᾿ τό πλῆθος τῶν ὀνομάτων». Ἤ ἐπειδή δέν εἶχαν ὄνομα, ὅπως τά παιδιά πού δέν γεννήθηκαν ποτέ.

 Ἡ μνημόνευση τῶν ὀνομάτων γιά τήν Ἐκκλησία δέν εἶναι μιά στατική ἀπαρίθμηση, ἀλλά μιά δυναμική ὑπενθύμιση. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα τά ὀνόματα τῶν ἀνθρώπων στέκεται Ἕνα, τό ὑπέρ πᾶν Ὄνομα, καί ἡ Ἐκκλησία πιστεύει πώς κουβαλώντας μέ κόπο ὅλα τά ὀνόματα τῶν ἀνθρώπων μπροστά στά ἐσταυρωμένα πόδια Του, ὑπάρχει ἀκόμα ἐλπίδα ὅλοι νά σωθοῦν. Μνημονεύει συνεχῶς «ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καί ἐπιγείων καί καταχθονίων» (Φι 2,10).

 «Ὅσο μπορεῖς περισσότερα ὀνόματα νά μνημονεύεις», ἔλεγε ὁ γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης. «Νά, ἐμένα παλιά μοῦ ἔδωσε ὁ π. Ἀρσένιος, ὁ παραδερφός τοῦ γερο-Ἰωσήφ, κάτι ὀνόματα ἀπ᾿ ὅταν ἦταν μετανάστης ἀπ᾿ τή Ρωσία καί ἦρθε στήν Ἑλλάδα. Κι ἐγώ τά μνημόνευα κι εἶχα τήν πληροφορία ὅτι ἔνιωθαν ἀνακούφιση. Ὁ παπα-Πλανᾶς γιατί ἁγίασε; Ἐμνημόνευε ὁλόκληρα χαρτιά, ἐμνημόνευε. Ἐγώ μόνο τό Γυμνάσιο ἔβγαλα, δέν πῆγα παραπάνω. Κι ἔγραψα ὅλους τούς συμμαθητές μου, ὅλους τούς καθηγητές μου, τούς δασκάλους ἀπ᾿ τήν Πρώτη Δημοτικοῦ μέχρι τήν τελευταία τάξη τοῦ Γυμνασίου. Κι ὅταν τά μνημονεύω, πόσην χαράν λαμβάνω».

 Ἀλλά τά ὀνόματα εἶναι τόσα πού ἕνας ἄνθρωπος, ἀκόμα καί χαρισματοῦχος στήν προσευχή, δέν μπορεῖ νά τά σηκώσει μόνος του. Χρειαζόμαστε ὅλοι. Ἀκόμα κι ἐμεῖς πού δέν ξέρουμε νά προσευχόμαστε, πού δέν ἔχουμε χρόνο νά προσευχόμαστε καί πού εὔλογα ἀναρωτιόμαστε: ἑπομένως πρός τί νά προσευχόμαστε;

 Ἡ μνημόνευση ὀνομάτων ὅμως εἶναι ἕνα κλειδί πού ξεκλειδώνει ταυτόχρονα πολλές πόρτες μέσα στίς ὁποῖες ἔχει παγιδευτεῖ ἡ προσευχή μας: τόν λίγο μας χρόνο, τόν λανθασμένο μας τρόπο, τόν θορυβώδη μας τόπο, τή φτωχή μας διάθεση, τήν ἀμφίβολη ἀποτελεσματικότητα τῆς προσευχῆς μας. Ὀνόματα μπορεῖς νά μνημονεύεις ἁπλά, παντοῦ καί πάντοτε καί νά εἰσακούεσαι. Γιατί ἡ προσευχή μας γιά τούς ἄλλους πάντοτε εἰσακούεται οὕτως ἤ ἄλλως.

 Κι ἔτσι μεταμορφώνονται τά ξερά ὀνόματα, πού στήν ἀρχή δύσκολα καί ἀπρόθυμα τά προφέρουμε μέ ἕνα ἴσως αἴσθημα ματαιοπονίας. Μεταμορφώνονται σέ κραυγή ἱκεσίας γιά τό κάθε ὄνομα, πού εἶναι μία καί μοναδική ὕπαρξη πού πέρασε μιά φορά τίς πύλες αὐτῆς τῆς ζωῆς καί πρέπει νά κάνουμε ὅλοι τά πάντα γιά νά περάσει καί τίς πύλες τῆς αἰωνιότητας. Θυμίζοντας συνεχῶς τά ὀνόματα μπροστά στόν Θεό, γιά νά μήν ξεχάσει νά τά γράψει στό βιβλίο τῆς ζωῆς. Καί νά τούς δώσει τότε τό καινούργιο ὄνομα πού δέν θά τό ξέρει κανένας ἄλλος, παρά μόνο ὁ καθένας μας καί Αὐτός.

 Καί καταλήγει ὁ γέροντας Ἐφραίμ: «Γι᾿ αὐτό, παιδάκι μου, θέλεις νά σωθεῖ ἡ ψυχή σου δωρεάν; Ὅσο μπορεῖς περισσότερα ὀνόματα νά μνημονεύεις».

Ζωή Γούλα, Φιλόλογος

Πρῶτα ψάχνω νά βρῶ τήν Κωνσταντινούπολη. Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό κέντρο. Τήν ἱστορία τῶν 1.600 περίπου χρόνων καί τήν ἀγωνία τῶν 2.000 περίπου Ὀρθοδόξων πού ζοῦν γύρω ἀπό αὐτό. Ὕστερα πάω μέσα στήν Τουρκία, πάνω στά βουνά τοῦ Πόντου καί στά βάθη τῆς Καππαδοκίας καί θυμᾶμαι μέ ρίγος ὅσα ἀκούω γι’ αὐτούς πού εἶναι μέχρι σήμερα κρυφοί χριστιανοί καί παραδίδουν στά σκοτεινά ἀπό γενιά σέ γενιά τή μία πίστη.
 Μετά κατεβαίνω κάτω στό ἀρχαῖο Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας. Συρία! Ἱστορία ἀλλά καί σύγχρονη παρουσία. Ἕνας Ἕλληνας, πού κάνει πανεπιστημιακή καριέρα στήν Ἀμερική, πρώην ἄθεος, γνώρισε, μοῦ εἶπε, τόν Χριστό ἀπό μετόχι τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας στήν Ἀμερική. Κι ὕστερα τό Πατριαρχεῖο Ἰεροσολύμων· πάντα μιά φλεγόμενη βάτος καί «ἡ ὁδός ἡ καταβαίνουσα ἀπό Ἰερουσαλήμ εἰς Γάζαν» ὄχι πλέον ἔρημη ἀλλά ἐρειπωμένη.
 Πηδάω ἀπέναντι στήν Αἴγυπτο. Προσκύνημα πρῶτα στό Πατριαρχεῖο καί στήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας. Καί μετά πορεία σ’ ὅλη τήν Ἀφρική μέσα ἀπ᾿ τίς ζοῦγκλες καί μέσα ἀπ᾿ τίς πτωχές ὀρθόδοξες ἱεραποστολές.
 Ξαναπερνάω ἀπέναντι στήν Ἀραβία. Τό ἕνα μετά τό ἄλλο ἁπλώνονται ἐδῶ τά μουσουλμανικά κράτη, ἀπό κάτω ἀπ᾿ τή θάλασσα μέχρι ἐπάνω ψηλά στά ἀπρόσιτα βουνά. Ἐδῶ μπορεῖ νά μιλήσει καί μόνος του ὁ Θεός. Ὁ Θεός ὁ Ἕνας, ὁ Τριαδικός. Ὅπως μίλησε σ’ ἐκεῖνον τόν μουσουλμάνο ἀπ᾿ τό Ἀφγανιστάν πού ὁμολόγησε δημόσια «πιστεύω στόν Χριστό, εἶμαι χριστιανός», καί ἐπενέβη ἡ διεθνής κοινότητα, γιατί ἡ τιμωρία του ἦταν ἀπαγχονισμός. Ἤ ὅπως μίλησε σ’ ἕνα ἀνδρόγυνο τούρκων ἐπιστημόνων, διανοουμένων πού δήλωσαν ἐπίσημα -ἐκτός Τουρκίας βέβαια, στήν Εὐρώπη ὅπου ζοῦν σήμερα- ὅτι ἔφτασαν στήν Ὀρθοδοξία μέσα ἀπό προσωπική ἀναζήτηση, γιατί δέν τούς ἱκανοποιοῦσε ὁ μουσουλμανισμός.
 Ἄπω Ἀνατολή. Κίνα, Κορέα, Ἰαπωνία. Ἀλλοῦ μικρές κι ἀλλοῦ μεγάλες, ἀλλά ὅλες ζῶσες Ἐκκλησίες. Στήν Ταϊβάν ἕνας ἀρχιμανδρίτης ἀπ᾿ τήν Ἑλλάδα ἵδρυσε πρίν λίγο καιρό τήν πρώτη Ἐκκλησία. Ἐλάχιστοι ἄνθρωποι 15-20 ἄτομα πού μέσα στόν μοναδικό μικρό ναό, σ’ ἕνα διαμέρισμα, κοινωνοῦν τή μέγιστη Δωρεά τοῦ Ἄρτου καί τοῦ Ονου.
 Αὐστραλία τοῦ ἀπόδημου Ἑλληνισμοῦ καί τῆς Ὀρθοδοξίας πού κουβαλοῦν μαζί τους. Κι ἀφοῦ περάσω τόν Εἰρηνικό φτάνω στήν Ἀμερική. Ἐδῶ, μοῦ εἶπαν, μποροῦμε νά μιλοῦμε πλέον γιά ρεῦμα πρός τήν Ὀρθοδοξία, κι ὅταν ρώτησα «πῶς;», ἡ ἀπάντηση ἦταν: «Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἐνημερώνονται, κυκλοφοροῦν βιβλία, ὑπάρχει τό διαδίκτυο κι ἔτσι μαθαίνουν καί καταλαβαίνουν ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι τό ἀρχικό». Πρόσφατα ἕνας Ἑβραῖος ἔγινε Ὀρθόδοξος καί δημοσίευσε σέ βιβλίο τή συγκλονιστική ἐπιστροφή του.
 Ἀπ᾿ τήν παγωμένη Ἀλάσκα, ἀπέναντι στή Ρωσία. Μία χώρα μέ τέτοια παράδοση καί τόσους ἁγίους εἶναι σίγουρο ὅτι θά βρίσκει πάντα τό δρόμο της ὅσες φορές καί ἄν τόν χάνει. Κι ὕστερα ὅλη ἡ Εὐρώπη μέ τίς ὀρθόδοξες νησίδες, μοναστήρια, ἐνορίες, κοινότητες, διάσπαρτες παντοῦ, στή Φινλανδία, στό Ἔσσεξ, στή Γαλλία, στήν Ἐλβετία, παντοῦ. Καί οἱ μεμονωμένες ἀλλά πολύ χαρακτηριστικές περιπτώσεις ἐπιστροφῆς προτεσταντῶν καί καθολικῶν στήν πίστη τῶν Πατέρων.
 Σειρά ἔχουν τά Βαλκάνια, ὀρθόδοξα ἀπό αἰῶνες, φιμωμένα γιά χρόνια, ἀλλά πλέον μέ ἐλευθέρα Ἐκκλησία. Τό ταξίδι τελειώνει. Κύπρος καί Ἑλλάδα. «Χιονίζει ἀπόψε στά Καυσοκαλύβια», ἔλεγε ἕνα βράδυ ὁ προορατικός γέροντας Πορφύριος, ἐνῶ ὁ ἴδιος βρισκόταν στήν Ἀθήνα κι ἔσφιγγε πάνω του τό ταπεινό μοναχικό ἔνδυμα σάν νά τόν διαπερνοῦσε κιόλας ἀπό τόσο μακριά τό κρύο. Τό Ἅγιο Ὄρος ἀλλά καί ὅλη ἡ Ἐκκλησία τῶν ἀγωνιζομένων, τῶν ἀσκητῶν, τῶν ἁγίων· καί γι’ αὐτό καί ἡ Ἑλλάδα ἐπίσης θά βρίσκει πάντα τό δρόμο της ὅσες φορές καί ἄν τόν χάνει.
 Ρώτησα: «Στά 20 καί παραπάνω μοναστήρια πού ἔκανε ὁ γέροντας Ἐφραίμ στήν Ἀμερική τί εἶναι οἱ μοναχοί; Ἕλληνες, Ρῶσοι, Ἀμερικανοί, κάτι ἄλλο;» καί ἡ ἀπάντηση ἦταν «everything, τά πάντα». Γι᾿ αὐτό μ’ ἀρέσει νά κάνω συχνά αὐτό τό ταξίδι γύρω ἀπ᾿ τήν ὑδρόγειο σφαίρα. Γιά νά βλέπω αὐτό πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Τά πάντα. Ἀρκεῖ νά εἶναι τοῦ Χριστοῦ.

Ζωή Γούλα, Φιλόλογος
    

Ἡ προσδιορισιμότητα τοῦ σύμπαντος ἀπασχολοῦσε ἀνέκαθεν τόν ἄνθρωπο, ἡ ποσοτική διάσταση, πού προσπαθοῦσε ἀπό τήν ἀρχαιότητα ἀκόμα νά ἐντοπίσει σέ αὐτά πού ἔβλεπε καί θαύμαζε. Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος θαύμαζε αὐτό πού ἔβλεπε. Εἶναι σίγουρα πιό βάσιμο νά θαυμάζεις κάτι πού βλέπεις σέ σχέση μέ κάτι πού δέν βλέπεις. Αὐτοί οἱ μακρινοί ἀστέρες πού προσπαθοῦσε νά μελετήσει, ἀναμφίβολα τὀν γέμιζαν δέος καί τόν προκαλοῦσαν νά τούς ἐξερευνήσει. Γιατί σέ ὅλο τό σύμπαν αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἦταν ὁ ἐκλεκτός, καθώς ὁ Δημιουργός τόν ὅρισε.

 Χρόνια ἀργότερα, χιλιετίες ἀναμονῆς ἔφεραν τά ἐπιθυμητά ἀποτελέσματα. Ὁ ἄνθρωπος κατέκτησε τό διάστημα. Ἠχηροί τίτλοι στίς ἐφημερίδες τῆς τότε ἐποχῆς, ἕνα ντελίριο συναισθημάτων καί ἰαχῶν. Σίγουρα δέν ἦταν κάτι μικρό ἡ πρώτη προσεδάφιση στόν ἀγαπημένο μας γείτονα, πού οἱ γιαγιάδες ἐπικαλοῦνταν νά μᾶς φωτίζει στόν δρόμο γιά τό σχολεῖο. Οὔτε ἦταν ἀμελητέα ἡ ἀποστολή ἀνθρώπινου ὑλικοῦ, πού μόλις πρίν ἀπό ἕνα μήνα βγῆκε μετά ἀπό 30 χρόνια ταξιδιοῦ ἀπό τό ἡλιακό μας σύστημα καί κινεῖται ἀέναα στό ἀχανές σύμπαν. Σημαντικές στιγμές γιά τήν ἀνθρωπότητα. Ξαφνικά ὁ ὁρισμός τῶν λέξεων ἀπέκτησε μιά ἄλλη διάσταση. Ὁ ὅρος γειτονιά δεν περιορίζεται μόνο στά κοντινά μας σπίτια, ἀλλά ἀναφέρεται μέ περισσή ἄνεση καί στά γειτονικά πλανητικά συμπλέγματα. Ξαφνικά σπίτι μας εἶναι ἡ γῆ, γειτονιά μας ὁ Ἄρης καί ἡ Ἀφροδίτη, καί περιβάλλον μας τό σύμπαν. Ἡ ποσοτική διάσταση βέβαια ἡ ὁποία εἶναι κατά ἐπιστημονική ὁμολογία ἀσύλληπτη σέ κάθε ἀνθρώπινο νοῦ, εἶναι ἀμελητέα, καθώς κατά τά λεγόμενα καί τοῦ ποιητῆ, καμιά φορά, θαυμάζοντας, ξεχνᾶς, ὅ,τι θαυμάζεις, σοῦ φτάνει ὁ θαυμασμός σου.
 Οἱ διαστημικές, λοιπόν, αὐτές ἀποστολές, πού τόσο θαυμάστηκαν, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μιά ἀκόμα ἐκπλήρωση τῆς ἔμφυτης ἀποστολῆς τοῦ ἀνθρώπου. Πολλοί προσπάθησαν νά ἀλλοιώσουν τό πνεῦμα τους, δίνοντας ἕνα ἐμφατικά κατακτητικό χρῶμα, λησμονώντας πώς ὁ ἄνθρωπος γνωρίζοντας τό διάστημα, γνωρίζει καλύτερα τόν Δημιουργό. Συνδέεται μαζί του. Ἀναλογιζόμενος κανείς τίς διαστάσεις τῆς Δημιουργίας, αἰσθάνεται βαθιά τόν πανταχοῦ Παρόντα, σέ κάθε προέκταση τῆς ζωῆς του. Γιατί, τί τάχα εἶναι ὁ ἄνθρωπος μπρός στό μεγαλεῖο αὐτῆς τῆς Δημιουργίας χωρίς τήν ξεχωριστή ἀγάπη τοῦ Θεοῦ του; Ἡ παρουσία του ἀσήμαντη, ἀκόμα καί οἱ διαστημικές του κατακτήσεις ὠχριοῦν μπροστά στήν χωρική περατότητα τοῦ σύμπαντος. Τά μεγαλύτερα κατορθώματά του χάνουν τήν ἀξία τους. Γιατί ποιός ἄλλος μπορεῖ νά πληρώσει τήν πιὀ ἀνήσυχη ὕπαρξη τοῦ σύμπαντος ἀπό Αὐτόν πού μέ τόση ἀγάπη κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωση τήν ἔπλασε; Καί πῶς ἀλλιῶς μπορεῖς νά νιώσεις σπίτι σου τήν γῆ, χωρίς τήν παρουσία τοῦ Πατέρα; Ποιά λογική μπορεῖ νά δίνει ἀξία στό δημιούργημα, ἀγνοώντας τόν Δημιουργό; Τό σύμπαν ἔχει λογική. Ἐμεῖς;

Ἀθηνᾶ Πεΐδου,
Τοπογράφος Μηχανικός

Τά ξημερώματα τοῦ Σαββάτου 28 Αὐγούστου 2010, ἡμέρα τῶν ψυχῶν, γιορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου κατά τό πάτριο (παλαιό) ἡμερολόγιο καί ἐπέτειο τῆς κοιμήσεως τοῦ ὁμωνύμου του ἁγίου Αὐγουστίνου ἐπισκόπου Ἱππῶνος (+28/8/430), ὁ π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης ἀναχώρησε γιά τήν αἰωνιότητα.
 Ἡ καρδιά πού ἐπί 104 χρόνια ἐδῶ στή γῆ ἔπαλλε γιά Χριστό καί Ἑλλάδα ἔπαυσε νά χτυπᾶ. Μέ «τό ἐξπρές τοῦ οὐρανοῦ», πού ἀπό χρόνια τό περίμενε ὁ γέροντας, ἀναχώρησε γιά τήν αἰώνια χώρα, μέ τῆς ὁποίας τό ὅραμα ἔζησε στή γῆ καί μέ ὅλες του τίς δυνάμεις ἐργάσθηκε νά τήν κάνει προσιτή στόν λαό τοῦ Θεοῦ.
 Τό σκήνωμά του ἔχει ἐκτεθεῖ σέ τριήμερο δημόσιο προσκύνημα στόν μητροπολιτικό ναό τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, στήν Φλώρινα. Τό πρωί τῆς Δευτέρας θά τελεσθεῖ στόν ναό αὐτό ἀρχιερατική θεία λειτουργία καί στίς 12μ. τῆς ἴδιας ἡμέρας θά ψαλεῖ ἡ ἐξόδιος Ἀκολουθία.
 Ἡ εἴδηση συγκλόνισε τόν Ὀρθόδοξο λαό σέ ὅλη τήν πατρίδα μας ἀλλά καί στό ἐξωτερικό. Μέ εὐγνωμοσύνη ἀναπέμπουμε εὐχές στόν ἅγιο Θεό νά ἀναπαύει τήν ψυχή τοῦ ἐπισκόπου Αὐγουστίνου στήν δόξα τοῦ Παραδείσου. Νά τόν κατατάξει ἀνάμεσα στούς ἁγίους πατέρες, πού τόσο ἀγάπησε καί ἀγωνίσθηκε νά τούς μιμηθεῖ μέ τήν ἀδιάβλητη καί ἄσπιλη ζωή του καί μέ τήν ἀνύστακτη δράση του.
 Τό ἔργο του παραμένει ζωντανό μές σέ χιλιάδες ψυχῶν, πού εὐεργετήθηκαν ἀπό τήν ἱεραποστολική, κηρυκτική, ποιμαντική, φιλανθρωπική, κοινωνική καί λοιπή προσφορά του καί καταγραμμένο στίς χιλιάδες σελίδων τῶν βιβλίων καί ἄρθρων τοῦ γέροντα.
 Ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος, πού πολλές φορές ὕψωνε τά ἀρχιερατικά του χέρια ἱκετεύοντας γιά τήν ἄμπελο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἄς δέεται τώρα στό ὑπερουράνιο θυσιαστήριο, νά ἀναδείξει ὁ Πανάγαθος Θεός ἀναστήματα πνευματικά, ψυχές πού θά ἐργασθοῦν μέ ὁδηγό τό ἅγιο εὐαγγέλιο, μέ ἀφοσίωση στήν Ὀρθόδοξη πίστη, ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις πατράσιν.
 Ἡ ἀδελφότητά μας εἶχε μακροχρόνιο δεσμό μέ τόν μακαριστό γέροντα. Σ’ ἐκεῖνον μάλιστα ὀφείλεται καί τό ὄνομα τοῦ περιοδικοῦ μας «ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ», τό ὁποῖο ἔγινε καί τῆς ἀδελφότητος ὄνομα.
 Παραθέτουμε κάποιες σελίδες πού ζωντανεύουν σκηνές ἀπό τήν ζωή καί δράση τοῦ σεπτοῦ γέροντα Αὐγουστίνου, ἀπό τόν βιβλίο τοῦ ὁμ. καθ. κ. Στ. Ν. Σάκκου «Ἀναφορά εὐγνωμοσύνης»., ἔκδ. Ο.Χ.Α. «Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ», Γρεβενά 2006.

Τό ξεκίνημα, σελ. 15-18
Ὅλοι στήν ἐκκλησία, σελ. 50-56
Συγκλονιστική ἀμεσότητα, σελ. 56-59
Θαυμαστή ἐπίδραση, σελ. 135-140.
Νέος Ἁι-Κοσμᾶς, σελ. 175-189.

.............................................................