1955 - 2015. Κύλησαν ἤδη 60 χρόνια ἀπό τήν κυπριακή ἐποποιΐα 1955-1959, τότε πού ὁ εὐωδιαστός ἀνθός τῆς μαρτυρικῆς Κύπρου, τά λεβέντικα χριστιανικά νιάτα της, ἔχυσαν τό ἄλικο αἷμα τους γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ ἀγγλικοῦ ζυγοῦ καί τή λευτεριά τῆς πατρίδας τους.
Σήμερα, πού ἰσχυροί «ἀγέρηδες» στοχεύουν νά γκρεμίσουν διαχρονικές ἀξίες καί ἰδανικά, ἡ ἡρωική μορφή τοῦ Κυριάκου Μάτση (1926-1958) ἐμπνέει τίς νέες γενιές καί τούς δείχνει τόν δρόμο τῆς τιμῆς καί τοῦ χρέους.
Ἀπό μικρός στό ὀρεινό χωριό του, Παλαιχώρι τῆς Λευκωσίας, ὀνειρεύεται νά κάνει κάτι γιά τό πολύπαθο νησί του. Τοῦ στοιχίζει πού οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς κωφεύουν στά δίκαια αἰτήματά τους καί τούς ἀντιμετωπίζουν μέ ψυχρή ἀδιαφορία. Κι ὅσο μεγαλώνει, τόσο φουντώνει μέσα του ὁ πόθος γιά θυσία, γιά ἡρωισμό. Περνᾶ στή Γεωπονική σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ἔρχεται στήν πόλη τοῦ ἁγίου Δημητρίου στίς 28 Ὀκτωβρίου 1946. Ἀμέσως πηγαίνει στό Πανεπιστήμιο, τήν ὥρα πού οἱ φοιτητές γιορτάζουν λαμπρά τήν ἐθνική ἐπέτειο. Στό τέλος ὁ νεαρός Κύπριος παίρνει τόν λόγο καί χαιρετίζει μέ παλμό τούς Ἕλληνες Μακεδόνες. Τό ἀκροατήριο ἐνθουσιάζεται. Ὁ Πρύτανης συγκινεῖται ἀπό τήν πατριωτική φλόγα του καί τόν ἀγκαλιάζει.
Σάν φοιτητής γράφει συνεχῶς καί δίνει διαλέξεις γιά τό ἐθνικό δράμα τῆς Κύπρου. Ἡ ἐφημερίδα τῆς Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» δημοσιεύει τά φλογερά του ἄρθρα. Ὅσοι ἀπολαμβάνουν τή ρητορική του δεινότητα καί τή γλυκειά φωνή του τόν χαρακτηρίζουν «τό ἀηδονάκι τῆς Κύπρου». Μιά μέρα ὁ συγκάτοικός του κύπριος φοιτητής τόν εἰρωνεύεται, γιατί κοιμᾶται μές στίς κουρελοῦδες. Ὁποία ὅμως ἡ ἔκπληξή του, ὅταν πληροφορεῖται ὅτι ὁ Κυριάκος εἶχε χαρίσει τά σκεπάσματά του σ' ἕναν φτωχό ἄρρωστο συμφοιτητή τους!
Εἶναι ἀπό τά πρῶτα μέλη τῆς «Ἐθνικῆς Ὀργάνωσης Κυπρίων Ἀγωνιστῶν» (Ε.Ο.Κ.Α.). Στόν ἐθνικό ξεσηκωμό τοῦ 1955 εἶναι ἀρχηγός τῶν συνδέσμων καί διαβιβάσεων τῆς Ε.Ο.Κ.Α. «Στρατιώτης τοῦ καθήκοντος, ἁγνός καί τίμιος, ὑπόδειγμα εἰς τούς ὑφισταμένους του, ἐμψυχωτής», χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἀρχηγό τῆς Ε.Ο.Κ.Α. Γεώργιο Γρίβα-Διγενῆ. Οἱ Ἄγγλοι ἔχουν ἑστιασμένα τά βλέμματά τους πάνω του. Ἔχουν πληροφορίες πώς ἔχει ἐπαφή μέ τόν Ἀρχηγό. Ἐπείγονται νά τοῦ ἁρπάξουν μυστικά. Τόν συλλαμβάνουν καί τόν βασανίζουν στίς φυλακές τῆς Ὀμορφίτας. Τό παλληκάρι δέν λυγίζει. Ὁ ἄγγλος Κυβερνήτης τῆς Κύπρου, ὁ Τζών Χάρντιγκ, ἔρχεται στή φυλακή νά γνωρίσει αὐτόν τόν θερμό πατριώτη. Προσπαθεῖ νά βρεῖ ἕναν τρόπο νά τοῦ ἀποσπάσει χρήσιμες γιά τόν Ἀγώνα πληροφορίες. Τοῦ προσφέρει μισό ἑκατομμύριο κυπριακές λίρες, ἀρκεῖ νά τοῦ ἀποκαλύψει τό λημέρι τοῦ Ἀρχηγοῦ. Ὁ Κυριάκος ἀηδιάζει τίς βρόμικες διαπραγματεύσεις καί φωνάζει:
- Ἐξοχώτατε, οὐ περὶ χρημάτων τὸν ἀγῶνα ποιούμεθα, ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς!
Μαζί μέ ἄλλους ἕξι πετυχαίνει τή δραπέτευσή τους ἀπό τίς φυλακές. Εἶναι πλέον ἐλεύθερος νά βοηθήσει τήν Ε.Ο.Κ.Α. Ὁ Διγενής τοῦ ἀναθέτει τόν τομέα τῆς γραφικῆς Κερύνειας. Περιδιαβαίνει πόλεις καί χωριά, φτιάχνει κρησφύγετα, τοπογραφικούς χάρτες, προσφέρει τίς στρατιωτικές καί γεωπονικές του γνώσεις. Ξεσηκώνει καρδιές, ἐμπνέει μέ τήν παρουσία του. Σ' ἕνα γράμμα του στούς συγγενεῖς του διακρίνει κανείς τόν σεβασμό του στόν λόγο τοῦ Θεοῦ:
«Εἴμαστε ἀναγκασμένοι νά κάνουμε πέτρα τήν καρδιά, γιά νά σταθοῦμε ἄξιοι τοῦ χρέους μας. Δοκίμασα πιό ἔντονο τόν πειρασμό ὅταν, περαστικός γιά λίγες μέρες ἀπό τό χωριό, ἤμουν ὑποχρεωμένος νά μή πάω νά δῶ τούς δικούς μου. Ἦταν βέβαιο πώς κάποτε θά τούς ρωτοῦσαν ἄν μέ εἶδαν, καί ἔπρεπε νά λέν «ὄχι» καί νά μποροῦν νά ὁρκιστοῦν γι᾽ αὐτό. Μά ἔτσι θά εἶναι πιό ἔντονη ἡ χαρά, ὅταν βρεθοῦμε τή μέρα τῆς ΝΙΚΗΣ». Ὑποφέρει μέ τή σκέψη πώς μποροῦν δικά του πρόσωπα νά ψευδορκήσουν. Τέτοιοι ἱεροί ἀγῶνες δέν πρέπει ἐξαιτίας του νά σπιλωθοῦν.
Κάποτε εἶχε πεῖ στόν ὑπαρχηγό τῆς Ε.Ο.Κ.Α. Γρηγόρη Αὐξεντίου: «Προβλέπω πώς θά ἔχουμε τήν ἴδια τύχη καί ἴσως τό ἴδιο τέλος». Τά προγνωστικά του βγαίνουν ἀληθινά. Εἶναι 19 Νοεμβρίου 1958. Ἄγγλοι ἐρευνοῦν σπιθαμή πρός σπιθαμή τήν περιοχή τοῦ Δικώμου, χτισμένου στίς νότιες πλαγιές τοῦ Πενταδάκτυλου. Ἐκεῖ βρίσκεται τό κρησφύγετο τοῦ Μάτση καί τῶν συντρόφων του. Φεύγουν οἱ ἀποικιοκράτες, μά πάλι ἐπιστρέφουν. «Εἴμαστε προδομένοι», διαπιστώνει ὁ τομεάρχης.
- Ἔ, Μάτση, παραδώσου!
Καπνοί βγαίνουν ἀπό τή σπηλιά. Ὁ Μάτσης καίει ἔγγραφα καί διαταγές τῆς Ε.Ο.Κ.Α. Διατάζει τούς δύο ἀγαπημένους του συντρόφους, τόν Κώστα Χριστοδούλου καί τόν Ἀνδρέα Σοφιόπουλο, νά ἐγκαταλείψουν τό κρησφύγετο. Δέν ὑποχωρεῖ στήν ἄρνησή τους. Μέ δάκρυα τόν ἀσπάζονται γιά τελευταία φορά καί βγαίνουν ἔξω.
- Κυριάκο Μάτση, παραδώσου!, ἐπαναλαμβάνει πολλές φορές ὁ ἐχθρός.
Κι αὐτός θά τούς πεῖ μέ τόν δικό του τρόπο τό ἀρχαῖο «Μολὼν λαβέ».
- Ἄν βγῶ, θά βγῶ πυροβολώντας! Δέν θά μέ βγάλετε ζωντανό ἀπό δῶ μέσα. Ἐλᾶτε, ἄν τολμᾶτε, νά μέ βγάλετε!
Οἱ Βρετανοί δέν κοπιάζουν νά πολεμήσουν κατά μέτωπο μέ τόν γενναῖο ἀντίπαλό τους. Προτιμοῦν τήν εὔκολη λύση. Τοῦ πετοῦν χειροβομβίδες καί σφαῖρες. Ἡ ἐπιθυμία του νά θυσιαστεῖ γιά τήν πατρίδα πραγματοποιεῖται. Τό σῶμα τοῦ ἐθνομάρτυρα μπαρουτοκαπνισμένο, μέ κομμένο τό ἕνα του πόδι, μά ἡ ψυχή του λαμπρή, ἀνάλαφρη πετᾶ γιά τούς οὐρανούς. Ὁ δυνάστης καί νεκρό τόν ἐκδικεῖται. Ἀρνεῖται νά δώσει τή σορό στούς δικούς του γιά νά ταφεῖ μέ τιμές στό χωριό του. Τόν θάβουν ἄδοξα στά «Φυλακισμένα Μνήματα» τῆς Λευκωσίας, πού γίνηκαν πραγματικά μέχρι σήμερα κόσμου προσκυνητάρι.
Ἑλληνίς
Τό ὑπ’ ἀριθμόν ἕνα ἐθνικό μας πρόβλημα σήμερα δέν εἶναι οὔτε τά οἰκονομικά μας ἐλλείμματα οὔτε οἱ ἀπάνθρωπες φοβέρες τῶν ἀδίστακτων δυτικοευρωπαίων. Εἶναι πάνω ἀπ’ ὅλα ἡ ὑφιστάμενη ἤδη δημογραφική μας συρρίκνωση καί ἡ ἐπιχειρούμενη τελευταίως ἀλλοίωση τῆς δημογραφικῆς μας ὁμοιογένειας.
Στίς ἡμέρες μας, δυστυχῶς, ἡ δημογραφική εἰκόνα τῆς πατρίδας μας ἔχει περιέλθει σέ κατάσταση τραγική! Τό βεβαιώνουν τά ἴδια τά γεγονότα:
Μπροστά σ’ αὐτήν τήν πρόκληση τοῦ δημογραφικοῦ μας ἀφανισμοῦ, τί ἔχουμε πράξει ὡς λαός; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ὅτι, δυστυχῶς, δέν ἐπράξαμε σχεδόν τίποτε τό οὐσιαστικό. Καί ὄχι μόνον ὀλιγωρήσαμε καί ἀδρανήσαμε, ἀλλά, σέ κάποιες περιπτώσεις, σπρώξαμε κιόλας τά πράγματα, ὥστε νά ἐπιταχύνουμε ἀκόμα περισσότερο τήν ἐπέλευση τῆς δημογραφικῆς μας καταστροφῆς.
Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, μέ τά ἴδια μας τά χέρια, ὑπογράψαμε καί ἐφαρμόσαμε τή σημερινή μας δημογραφική κατάντια, ὄχι βεβαίως γιατί σαλέψανε ξαφνικά τά μυαλά μας, ἀλλά διότι ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια ἔχουμε πετάξει στό καλάθι τῶν ἀχρήστων τήν πατροπαράδοτη πνευματική μας ὑπόσταση.
Μέ ἄλλα λόγια, τά πραγματικά αἴτια τοῦ σημερινοῦ δημογραφικοῦ μας προβλήματος δέν πρόκειται νά τά βροῦμε οὔτε στίς ἀποφάσεις τῶν τραγικῶν Βουλευτηρίων τῆς λεγόμενης πολιτικῆς ὀρθότητας οὔτε καί στόν ξύλινο λόγο τῶν πνευματικῶν ταγῶν, γιά τόν ἁπλούστατο λόγο ὅτι ἡ δημογραφική μας κατάρρευση εἶναι προϊόν τῆς πνευματικῆς κατάστασης ὁλόκληρου τοῦ λαοῦ μας.
Ἔχει νά κάνει, δηλαδή, ἀποκλειστικά καί μόνο μέ τήν ὑπακοή μας στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τή μυστηριακή μας ζωή καί τό ἐνδιαφέρον μας γιά ἐνεργό συμμετοχή στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.
Στόν βαθμό, λοιπόν, πού θά ξαναμποῦμε στόν στίβο τῆς καθ’ ἠμᾶς Ἀσκητικῆς, ἀγωνιζόμενοι γιά τήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τή θέωση, θά κατορθώσουμε, ἐκτός τῶν ἄλλων, καί τήν ποθούμενη δημογραφική μας σωτηρία.
Ἄλλωστε, πότε οἱ Ἕλληνες ἀναδείχθηκαν συλλογικῶς φιλότεκνοι, φιλότιμοι καί φιλοπάτριδες; Μονάχα ὅταν ἦ- σαν φιλόθεοι καί ἡ ζωή τους στόχευε στήν ἁγιότητα.
Φώτης Μιχαήλ
ἰατρός
Πολλά ἀσφαλῶς εἶναι τά θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν∙ προσωπικά, οἰκογενειακά, ἐπαγγελματικά, ἐθνικά, κοινωνικά κτλ. Ὡστόσο, δέν θά διαφωνήσετε, νομίζω, ὅτι ἕνα ἀπό τά πιό «καυτά» -ἄν ὄχι τό πρῶτο- πού ἀφορᾶ ἄμεσα στήν ἐπιβίωσή μας μέσα στήν ἀνθρώπινη κοινωνία εἶναι οἱ διαπροσωπικές μας σχέσεις: Πῶς βλέπω τόν ἄλλο, τί σκέπτομαι γι’ αὐτόν, ποιά σχέση ἔχω μαζί του; Ἀπό αὐτό ἐξαρτᾶται τόσο ἡ προσωπική μου ἰσορροπία ὅσο καί ἡ ἁρμονία τοῦ περιβάλλοντός μου, τῆς κοινωνίας γενικότερα.
Ὅσο κι ἄν φαίνεται ἀληθινή καί ἐπιβεβαιώνεται καθημερινά ἡ ἄποψη τοῦ Σάρτρ ὅτι «Ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλασή μου», δέν μπορεῖ νά γίνει καθοδηγητική, ἐκτός ἄν ἐπιθυμοῦμε νά ἐγκαταστήσουμε ὄντως τήν κόλαση στήν γῆ μας. Μία ἁπλή ἀνάγνωση τῆς ἁγίας Γραφῆς ἀρκεῖ γιά νά μᾶς «ἀνοίξει τά μάτια», νά μᾶς πείσει ὅτι ὁ ἄλλος δέν εἶναι ἀναγκαστικά ἐχθρός, δέν εἶναι ἀκόμη ἀπρόσωπος∙ εἶναι ὄν σάν κι ἐμένα, συνοδοιπόρος μου∙ εἶναι ὁ πλησίον μου, ὁ ἀδελφός μου.
Καταρχήν, κάθε ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος ὅπως κι ἐγώ «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ», πού σημαίνει ὅτι εἶναι προικισμένος μέ τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ: σκέπτεται, ἀποφασίζει, ἐνεργεῖ, θέλει, εἶναι ἐλεύθερος. Δέν εἶναι, λοιπόν, ἕνα τυχαῖο ὄν, ἀλλά μία προσωπικότητα μέ ἀρετές καί χαρίσματα θαυμαστά. Εἶναι μάλιστα προορισμένος νά ἀναπτύξει αὐτές τίς θεϊκές δωρεές, γιά νά ἐκπληρώσει τόν σκοπό τῆς ὑπάρξεώς του, τό «καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ». Ὅλοι ἔχουμε ἕναν κοινό σκοπό∙ νά ὁμοιωθοῦμε μέ τόν Θεό.
Τήν εἰκόνα του βλέπει ὁ Θεός στόν κάθε ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι» (Α΄ Τι 2,4), ὅλους νά τούς ἀπαλλάξει ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας, ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο, πνευματικό καί σωματικό, πού μᾶς κληροδότησαν οἱ πρωτόπλαστοι πρόγονοί μας. Γιά νά πραγματοποιηθεῖ ὅμως ἡ σωτηρία ὀφείλει ὁ καθένας προσωπικά νά προσλάβει τήν δωρεά τοῦ Θεοῦ, νά συνεργασθεῖ μαζί του καί πρωτίστως νά τόν μιμηθεῖ στήν ἀγάπη. Νά ἀγαπᾶ ὅλους, κατά τό δυνατόν ἀδιάκριτα, ἀνυπόκριτα καί ἀπέραντα, ὅπως Ἐκεῖνος, πού «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους» (Μθ 5,45).
Ἐφαρμόζοντας αὐτή τήν ἀλήθεια ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾶ στούς πιστούς· «μὴ τὰ ἑαυτῶν ἕκαστος σκοπεῖτε, ἀλλὰ καὶ τὰ ἑτέρων ἕκαστος» (Φι 2,4). Τεκμηριώνει δέ τό παράγγελμά του ἀναφέροντας τό συγκλονιστικό παράδειγμα τοῦ Θεανθρώπου. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν ἐνδιαφέρθηκε μόνο γιά τόν ἑαυτό του, νοιάστηκε τούς ἀνθρώπους. Δέν ἀρκέσθηκε στήν θεϊκή του μακαριότητα, ἀλλά «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών» (Φι 2,7) καί ἔγινε «ὑπήκοος μέχρι θανάτου» καί μάλιστα σταυρικοῦ, γιά μένα, γιά σένα, γιά τόν κάθε ἄνθρωπο.
Ἐπίμονα ἀναφέρεται στό θέμα τῆς ἀγάπης ἐπίσης ὁ θεολόγος καί μαθητής τῆς ἀγάπης εὐαγγελιστής Ἰωάννης. Ἀπερίφραστα ἀποφαίνεται ὅτι ὅποιος δέν ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό παραμένει στό σκοτάδι τοῦ θανάτου (βλ. Α΄ Ἰω 2,9). Γι’ αὐτόν δέν ἀναστήθηκε ὁ Χριστός! Ἡ ἔλλειψη ἀγάπης τόν καθιστᾶ ἀνθρωποκτόνο, δηλαδή φονιά (βλ. Α΄ Ἰω 3,15). Δέν ἔχει σημασία πού δέν θά τόν συλλάβει ἡ ἀστυνομία καί κανένα δικαστήριο δέν θά τόν καταδικάσει. Τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως θά καταδικαστεῖ ὡς φονιάς, διότι στά μύχια τῆς ὕπαρξής του ἔμπηξε τό μαχαίρι στήν καρδιά τοῦ ἀδελφοῦ του, στοῦ ὁποίου τό πρόσωπο ὄφειλε νά βλέπει τόν Θεό. Τί σημασία ἔχει ἡ κρίση τοῦ κόσμου ὅταν μᾶς καταδικάζει τοῦ Θεοῦ ἡ κρίση;
Καί γιατί εἶναι τόσο σημαντικό νά ἀγαπᾶμε τούς ἀδελφούς; Διότι, λέει πάλι ὁ Ἰωάννης, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη (Α΄ Ἰω 4,8). Θέλεις νά γνωρίσεις τόν Θεό; Πρέπει νά μάθεις νά ἀγαπᾶς ὄχι μόνο τόν Θεό πού δέν βλέπεις, ἀλλά καί τόν ἄνθρωπο, αὐτόν πού βλέπεις. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος χαρακτηρίζει ὡς πρώτη καί μεγάλη ἐντολή τό «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» καί δεύτερη ὅμοια, δηλαδή ἴσης ἀξίας, τό «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Μρ 12,30.31). Δέν ξεχωρίζεται ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό ἀπό ἐκείνη πρός τόν ἄνθρωπο. Ἑπομένως, ἀκόμη καί ἄν τηρήσουμε ὅλες τίς ἐντολές, ἄν εἴμαστε κατά πάντα εὐσεβεῖς, ἀλλά δέν ἀγαποῦμε, δέν συγχωροῦμε τόν πλησίον, σφάλλουμε ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί δέν πρόκειται νά λάβουμε συγχώρεση, προειδοποιεῖ ὁ Κύριος.
Προσοχή, ὅμως, διότι συνήθως γίνεται ἕνα λάθος. Ὅταν μιλᾶμε γιά πλησίον, γιά συνάνθρωπο, ἡ σκέψη μας πάει σέ φίλους, γνωστούς, ξένους, σέ διάφορα πρόσωπα πού ἔχουν ἀνάγκη ἐλεημοσύνης. Ὑπάρχουν ὅμως πολύ πιό κοντινοί συνάνθρωποί μας τούς ὁποίους ξεχνᾶμε νά ἀγαπήσουμε ἤ τούς ἀγαποῦμε μέ ἕναν τρόπο ἄρρωστο, ἰδιοτελῆ, στόν ὁποῖο καθόλου δέν ἀναπαύεται ὁ Θεός. Νά, μερικές περιπτώσεις παρεξηγημένων πλησίον:
Οἱ γονεῖς, ἔναντι τῶν ὁποίων ὡς παιδιά μόνο ἀπαιτήσεις προβάλλουμε συνήθως, εἶναι καί αὐτοί εἰκόνες Θεοῦ, πολῖτες τῆς βασιλείας του. Ξεχνᾶμε ὅτι ὁ πατέρας, ἡ μάνα μας, δέν εἶναι μόνο ὁ γονιός μας, τόν ὁποῖο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ συνιστᾶ νά τιμοῦμε (Ἔξ 20,12). Εἶναι ἐπίσης ἕνας ἄνθρωπος πού ἔχει προοπτική νά βασιλεύσει στόν οὐρανό μαζί μέ τόν Θεό. Τοῦ ὀφείλουμε σεβασμό, σάν νά πρόκειται γιά τόν ἴδιο τόν Θεό, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος βεβαιώνει ὅτι «ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Μθ 25,40).
Τά παιδιά μας, πού συνήθως τά ὑπολογίζουμε ὡς κτῆμα καί προέκταση τοῦ ἑαυτοῦ μας, εἶναι καί αὐτά ὁ πλησίον, ὁ Χριστός δίπλα μας. Ἔχουμε εὐθύνη οἱ γονεῖς νά μήν τά ἀποκλείσουμε ἀπό τό αἰώνιο μέλλον, τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ὁποία Ἐκεῖνος τά ἔπλασε. «Οἱ πατέρες μὴ παροργίζετε τὰ τέκνα ὑμῶν, ἀλλ’ ἐκτρέφετε αὐτὰ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφ 6,4), συνιστᾶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Μήν τούς ἐμπνέετε τό δικό σας θέλημα, ἀλλά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δικά του εἶναι καί ἔχετε εὐθύνη κοντά του νά τά ὁδηγήσετε. Τότε θά τά ἔχετε καί κοντά σας πραγματικά, συγκοινωνούς καί συμμετόχους στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Πλησίον ἐπίσης εἶναι ὁ ἤ ἡ σύζυγος: Τό κάθε μέλος τῆς συζυγίας στόν χριστιανικό γάμο δέν εἶναι ἀνταγωνιστής οὔτε ἁπλῶς συνεταῖρος σέ μία σύμβαση πού ἔκανε μέ τό ἄλλο μέλος. Εἶναι συνάνθρωπος, πνευματικός ἀδελφός. Εἶναι ἀστεῖο νά συμπονᾶς τόν φτωχό τῆς γειτονιᾶς καί νά μήν πονᾶς γιά τόν ἤ τήν σύζυγό σου.
Καί γιά νά παραλείψω ὅλες τίς ἄλλες περιπτώσεις ἔρχομαι στήν πιό δύσκολη περίπτωση συνανθρώπου. Εἶναι ὁ ἐχθρός μας. Βρίσκεται ἀπέναντί μας, μᾶς ἀδίκησε, μᾶς ἔβλαψε. Ὡστόσο, ἔχουμε εὐθύνη καί γι’ αὐτόν, νά μπεῖ στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τό παράδειγμα μᾶς τό δίνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Ἡ τελευταία προσευχή του, λίγο πρίν παραδώσει τό πνεῦμα του ἐπάνω στόν σταυρό, ἦταν γιά τούς σταυρωτές του! Ἄν δέν μάθουμε ὄχι ἁπλῶς νά συγχωροῦμε, ὅπως ὑποσχόμαστε ἀπαγγέλλοντας τήν Κυρια- κή προσευχή, ἀλλά νά ἀγαποῦμε καί τούς ἐχθρούς μας, δέν ξέρουμε τί θά πεῖ Θεός, δέν ἔχουμε σχέση μαζί του!
Τό θέμα εἶναι καυτό, ἀλλά καί πολύ ἁπλό: Αὐτούς πού εἶναι δίπλα μας ἤ στέκουν ἀπέναντί μας, πρέπει νά μάθουμε νά τούς ἀγαποῦμε. Αὐτό προάγει τίς διαπροσωπικές μας σχέσεις, μᾶς καθιστᾶ εὐάρεστους στόν Θεό καί μᾶς ἀποδεικνύει γνήσια παιδιά του.
Εὐάγγελος Ἀλ. Δάκας
ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ ΣΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΛΗΞΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ "ΕΛΠΙΔΑ", ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΙΣ 7.00 μ.μ.
Τό πρῶτο ἀπό τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς πού ἀναφέρουν οἱ ὕμνοι τοῦ Πεντηκοσταρίου εἶναι ὅτι ἡ ἐπιδημία τοῦ ἁγίου Πνεύματος φώτισε τόν κόσμο. Εἰδικώτερα οἱ ὑμνογράφοι περιγράφουν τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς ἐκθέτοντας τό ἔργο πού ἐπιτέλεσαν οἱ μαθητές μετά τήν ἐπιφοίτηση καί χάρις σ’ αὐτήν.
1. Φώτισαν τόν κόσμο·
«Ἐπί παφλάζοντος πάλαι πυρίνου
ἅρματος ὁ ζηλωτής Ἠλίας
καί πυρίπνους ἐν δόξῃ ὀχούμενος
ἐδήλου τήν νῦν ἐν Σιών ἀποστόλοις
ἐκλάμψασαν ἀφ’ ὕψους θείαν
ἐπίπνοιαν ἐμφανῶς,
δι’ ἧς κόσμον κατελάμπρυναν».
2. Ἔδιωξαν τήν αἵρεση καί τήν πλάνη·
«Ἡ τοῦ Πνεύματος αἴγλη
τούς ἀποστόλους ἐμφορήσασα,
Σῶτερ, φωστῆρας ἔδειξε,
τήν τῶν αἱρέσεων ἀχλύν
ἀποδιώκοντας ἀπό τῆς γῆς,
καί τῶν πιστῶν καταφωτίζοντας ψυχάς,
λατρεύειν σου τόν Πατέρα
καί τό πανάγιον Πνεῦμα
τό ἁγιάζον τούς προσκυνοῦντας σε».
Στό τροπάριο αὐτό ὁ ὑμνογράφος ζῆ τά ἀποτελέσματα τῆς Πεντηκοστῆς στήν ἐποχή του· οἱ μαθηταί ἔγιναν φωστῆρες καί ρίχνουν τό φῶς τους διώχνοντας τή θολούρα τῶν αἱρέσεων καί φωτίζοντας ἄπλετα τίς ψυχές τῶν πιστῶν, ὥστε νά λατρεύουν τήν ἁγία Τριάδα, νά ἔχουν, δηλαδή, τήν ὀρθή πίστη.
3. Ἐξουθένωσαν τίς σοφιστεῖες τῶν φιλοσόφων·
«Ἄληπτός ἐστιν ἡ Θεαρχικωτάτη·
ρήτρας γάρ ἐξέφηνε τούς ἀγραμμάτους,
ἅλις σοφιστάς συστομίζοντας λόγῳ
καί τῆς βαθείας νυκτός ἐξαιρουμένους
λαούς ἀπείρους ἀστραπῇ τοῦ Πνεύματος».
Δηλαδή ὁ Θεός ἀπέδειξε τούς ἀγραμμάτους ρήτορες καί ἱκανούς νά ἀποστομώνουν τούς σοφιστές, αὐτούς πού καταγίνονται μέ τά σοφίσματα, καί νά ἐλευθερώνουν μέ τήν ἀστραπή τοῦ Πνεύματος ἀπείρους λαούς ἀπό τή βαθειά νύχτα τῆς ἀπιστίας. Σημειωτέον ὅτι οἱ μαθηταί χαρακτηρίζονται ἀγράμματοι, ὄχι διότι δέν ἤξεραν γράμματα -ἐφόσον καί τήν Παλαιά Διαθήκη μελετοῦσαν καί κείμενα συνέγραψαν-, ἀλλά σέ σχέση μέ τούς σοφιστές, τούς φιλοσόφους καί ρήτορες τοῦ κόσμου, αὐτοί δέν εἶχαν σπουδάσει σέ φιλοσοφικές σχολές οὔτε εἶχαν ἀσκηθεῖ στή ρητορική.
«Ἐν πυριμόρφοις ταῖς γλώσσαις οἱ θεορρήτορες,
βαπτίσματος τοῦ θείου οἱ πρός ὕδωρ καλοῦντες,
ῥητόρων φληναφίας ἀθέων πυρί τῷ τοῦ Πνεύματος ἔφλεξαν.
Ἀλλά φωτίσαις, Παράκλητε, καί ἡμᾶς τούς πιστῶς θεολογοῦντάς σε».
Τό τροπάριο μνημονεύει ἀπό τό κείμενο τῶν Πράξεων τήν πρόσκληση τοῦ Πέτρου πρός τό λαό νά βαπτισθοῦν. Καί αὐτό ὅμως καί τό προηγούμενο μεταφέρουν τά ἀποτελέσματα τῆς ἐπιφοιτήσεως ἀπό τόν συγκεκριμένο χρόνο καί τόπο τῆς Ἰερουσαλήμ τότε στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν καί σ’ ὅλο τόν κόσμο, ὅπου κηρύχθηκε τό εὐαγγέλιο καί κατατρόπωσε τίς φιλοσοφίες.
4. Ὑπέταξαν τήν οἰκουμένη στήν πίστη·
«Ὅτε τό Πνεῦμά σου κατέπεμψας, Κύριε,
καθημένοις τοῖς ἀποστόλοις…
ἰδιῶται γάρ ὄντες ἐσοφίσθησαν·
καί τά ἔθνη πρός πίστιν
ζωγρήσαντες τά θεῖα ἐρρητόρευον…».
«Εὐλογητός εἶ, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν,
ὁ πανσόφους τούς ἀλιεῖς ἀναδείξας,
καταπέμψας αὐτοῖς τό Πνεῦμα τό ἅγιον
καί δι’ αὐτῶν τήν οἰκουμένην σαγηνεύσας,
φιλάνθρωπε, δόξα σοι».
Στό πρῶτο τροπάριο ἡ μεταφορά εἶναι ἀπό τά ζῶα, στό δεύτερο ἀπό τά ψάρια. Βέβαια, οἱ μαθηταί δέν αἰχμαλώτισαν στήν πίστη, καί μάλιστα μέ μιᾶς, ὅλον τόν κόσμο, ἀλλά οἱ ὑμνογράφοι θέλουν νά δείξουν μέ τήν ὑπερβολή τήν οἰκουμενικότητα τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος.
Παυσανίας Κουτλεμάνης
Ἀπολύτρωσις 42 (1987) 85
Τόν περασμένο Αὔγουστο, ἑκατοντάδες χιλιάδες ἰρακινοί χριστιανοί ἐγκατέλειψαν τά σπίτια τους ἐξαιτίας τῶν ἰσλαμιστῶν τῆς τρομοκρατικῆς ὀργάνωσης Ἰσλαμικό Κράτος (ISIS). Πάνω ἀπό δύο ἑκατομμύρια ἐκτοπισμένοι Ἰρακινοί ζοῦν σέ καταυλισμούς• ἀνάμεσά τους καί ἡ οἰκογένεια τῆς δεκάχρονης Myriam.
- Εἴχαμε ἕνα σπίτι καί περνούσαμε καλά, ἐξηγεῖ σέ ἕναν δημοσιογράφο ἡ Myriam, ἀλλά δόξα τῷ Θεῷ, ὁ Θεός μᾶς φροντίζει.
- Τί ἐννοεῖς σᾶς φροντίζει ὁ Θεός;
- Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ ὅλους, ὄχι μόνο ἐμένα, ὁ Θεός ἀγαπάει τούς πάντες.
- Πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός ἀγαπάει καί ὅσους σέ ἔβλαψαν ἤ ὄχι;
- Τούς ἀγαπάει, ἀλλά δέν ἀγαπᾶ τόν Σατανᾶ.
- Ποιά εἶναι τά συναισθήματά σου γιά αὐτούς πού σέ ἔδιωξαν ἀπό τό σπίτι σου;
- Δέν ἔχω νά κάνω τίποτα γιά αὐτούς, ζητῶ μόνο ὁ Θεός νά τούς συγχωρήσει.
Ὁ δημοσιογράφος τή ρωτᾶ ἄν εἶναι δύσκολο νά συγχωρήσει τήν ISIS, καί ἡ Myriam ἀπαντᾶ:
- Δέν θά τούς σκοτώσω. Γιατί νά τούς σκοτώσω; Εἶμαι ἁπλῶς λυπημένη πού μᾶς ἔδιωξαν ἀπό τά σπίτια μας. Γιατί τό ἔκαναν αὐτό;
- Δέν αἰσθάνεσαι μερικές φορές λυπημένη; Δέν αἰσθάνεσαι ὅτι ὁ Ἰησοῦς σέ ἔχει ἐγκαταλείψει;
- Ὄχι, μερικές φορές κλαίω γιατί ἔφυγα ἀπό τό σπίτι μας καί τό Qaraquosh, ἀλλά δέν εἶμαι θυμωμένη μέ τόν Θεό, ἐπειδή ἀφήσαμε τό Qaraquosh.
- Τόν εὐχαριστῶ γιατί μᾶς φροντίζει. Ἀκόμη καί ἄν ὑποφέρουμε ἐδῶ, μᾶς φροντίζει.
- Μοῦ ἔμαθες τόσα πολλά πράγματα, λέει ὁ δημοσιογράφος, φανερά συγκινημένος.
Καί γιά μᾶς, μικρή Myriam, ἀποτελεῖς παράδειγμα συγχωρητικότητας. Ὁ ἀναστημένος Κύριος, πού συγχώρεσε τούς σταυρωτές του, νά ἐνισχύει τήν πίστη σου καί τήν ἀντίστασή σου.
Ε.Α.
Εἶναι ψυχές πού ἀγαποῦν τά γήινα μά ἡ ἀγάπη τους, μιά ἀγάπη πήλινη, εἶναι εὔθραυστη· καί ὅταν «σπάσει», τά κομμάτια της εἶναι αἰχμηρά• πονοῦν ὅσους ἀγάπησαν καί ἀγαπήθηκαν γήινα. Κι εἶναι ψυχές πού ἀγαποῦν τά οὐράνια, γι’ αὐτό ἡ ἀγάπη τους εἶναι πύρινη, δέν σπάει, δέν πληγώνει, ἀλλά θεραπεύει, παρηγορεῖ καί δείχνει οὐρανό, ἐκεῖ πού ὑπάρχει ἡ ὄντως Ἀγάπη.
Τέτοιες ψυχές, ψυχές πού ἀγάπησαν τά οὐράνια, ὑπῆρξαν οἱ τρεῖς τῆς Τριάδος ἐραστές Ἅγιοι, αὐτοί πού ἡ Ἐκκλησία μας τούς στεφάνωσε μέ τό ἐπίθετο «Θεολόγος». Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, πού βίωσε ὡς ἀγάπη τόν Θεό. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πού «ἔφευγε» ἀναζητώντας τήν Ἀγάπη, καί ὁ ἅγιος Συμεών ὁ νέος Θεολόγος, πού καλοῦσε τή μόνη Ἀγάπη νά συντροφεύσει τή μόνη ψυχή του. Καί κλείστηκε ὁ θεῖος ἔρωτας μέσα στήν ἁπλότητα τοῦ Ἰωάννη, στήν εὐφυῆ εὐαισθησία τοῦ Γρηγορίου καί στήν ποιητική ἔκφραση τοῦ Συμεών.
Ἰωάννης, ὁ ἠγαπημένος τοῦ Ἰησοῦ, ὁ μαθητής «ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς»· ἕνας τίτλος πού ἀποτελοῦσε τό κρυφό καύχημά του, πίσω ἀπό τό ὁποῖο σεμνά κρυβόταν ἡ δική του ἀγάπη γιά τόν μόνο ἠγαπημένο του Κύριο. Σάν ἀνταπόδομα αὐτῆς του τῆς ἀγάπης τοῦ ᾽δωσε ὁ Θεός τήν ἀετήσια τή ματιά κι ἀγνάντεψε ὄχι ἀπό ψηλά ἀλλά τά ὑψηλά. Εἶδε καί λούστηκε στό φῶς τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἀποτυπώνοντας μέ τό ἀπέριττο τῆς πένας του τά λόγια τοῦ «Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου».
Γρηγόριος, ὁ ἅγιος τῆς φυγῆς… Ἐκεῖνος πού ἔφευγε ἀπ’ τά γήινα γιά νά λουφάξει ἡ σκέψη, ὁ νοῦς κι ἡ εὐαίσθητη καρδιά του στά θεϊκά σκηνώματα. Καί κεῖ, στό ἅγιο καταφύγιο, ἀγνάντεψε τά τοῦ Θεοῦ, λούστηκε στό φῶς Του καί ἔγραψε γιά τήν Τριάδα, τήν «ἠγαπημένη του Τριάδα». Ἀπέθεσε τήν ἀνθρώπινη εὐαισθησία στό κατώφλι τοῦ Οὐρανοῦ καί προχώρησε… καί συνάντησε τόν Θεό καί ἡ Τριάδα ἡ «ἠγαπημένη» ἀποδείχθηκε «ὁ μέγας πλοῦτος» τῆς ζωῆς του.
Αἰῶνες μετά, ἕνας τρίτος ἐραστής τῆς Τριάδος, ὁ Συμεών ὁ νέος Θεολόγος, ὕφανε τήν ποίησή του μέ τά θεϊκά του βιώματα, μεταποιώντας τή μυστική του ἀγάπη γιά τόν Θεό σέ στίχους. Βυθισμένος στήν ἁγία σιωπή του, καλοῦσε τό Πνεῦμα τό ἅγιον, τό «ἀνεκφώνητον πρᾶγμα», νά συντροφεύσει τή μοναξιά του, κι ἀναφωνοῦσε σιωπώντας: «ἐλθὲ ὁ μόνος πρὸς μόνον, ὅτι μόνος εἰμί». Ἔβρισκε τόν Θεό στήν ἀπουσία τῶν πάντων. Ἡ μοναξιά του ἦταν τόπος συνάντησης μέ τόν Θεό καί ἡ σιωπή του ἡ μόνη γλῶσσα νά μιλήσει γιά τά θεῖα.
Τά βιώματα τῶν ἐραστῶν τῆς Ἀγάπης ἐξιστοροῦν τά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ. Ὁ καθένας ἀπό αὐτούς μέ τά δικά του ἰδιαίτερα χρώματα ζωγράφισαν λές μιά βυζαντινή εἰκόνα τῆς Τριάδος λουσμένη στό ἱλαρό φῶς τῆς ἁγιότητας. Συνάντησαν τήν Τριάδα στήν ἁπλότητα, στή φυγή ἀπό τά ἀνθρώπινα, στή μόνωση, στή σιωπή, στήν ἀφθονία τῶν πνευματικῶν βιωμάτων... ἐκεῖ πού βρίσκει ὁ ἁπλός καί ταπεινός τήν οὐράνια πληρότητα, ὁ εὐαίσθητος καί ἐσωστρεφής τό ἅπλωμα στόν ἀδελφό καί ὁ μόνος τή συντροφιά τῆς Τριάδος, πού εἶναι «ὁ ἕνας, τά πάντα καί κανείς».
Δ. Καλογεράκη
Δρ Θεολογίας
Μάης μήνας κι ἡ σκέψη ἀτίθαση ξεστρατίζει ἀπ’ τά λουλουδιασμένα μονοπάτια, μέ τά μύρια χρώματα καί ἀρώματα, σέ μνῆμες θλιβερές, μέ δάκρυ ποτισμένες. 29 Μαΐου1453. Ἐκείνη ἡ ἀποφράδα Τρίτη μένει σημάδι πυρωμένο στήν καρδιά ἐδῶ καί 562 χρόνια. Ὄχι, δέν εἶναι ὁπωσδήποτε ἀφορμή ἀπελπισίας ἤ ἀπόγνωσης. Μπορεῖ νά λειτουργήσει θετικά. Νά γίνει ἀφορμή σκέψης, κρίσης καί ἀποφάσεων ὁδηγητικῶν γιά τή συνέχεια. Νά γίνει δάσκαλος καί ἐμπνευστής τρόπων δράσης γιά τό ξεπέρασμα τῶν δυσκολιῶν τοῦ καιροῦ μας.
Δέν σταματᾶ ἡ ἱστορία. Λέχθηκε ὅτι τά ἔθνη περνοῦν μέσα ἀπό τίς σελίδες της ὅπως κυλοῦν στή γῆ τά ποτάμια∙ ἄλλοτε λάμπουν στήν ἐπιφάνεια καί στολίζουν τή γῆ μέ τά δῶρα τους κι ἄλλοτε κατεβαίνουν στό βάθος. Νομίζεις τότε πώς χάνονται, μά δέν εἶναι ἔτσι. Σάν προέρχεται ἀπό φλέβες γερές τό ποτάμι, σάν ἔχει πηγές βαθειές καί πλούσια νερά, ξαναβγαίνει στοῦ ἥλιου τό φῶς κι εὐεργετεῖ τό περιβάλλον. Χιλιετίες μετρᾶ ἡ ἱστορία τῆς φυλῆς μας, πού ἀρδεύει μέ τά νάματα τοῦ πολιτισμοῦ της τή γῆ. Κι ἄς θόλωσαν πολλές φορές τά νερά της βάρβαροι κι ἄξεστοι πολιτισμοί πού ἀνακατεύθηκαν στήν κοίτη της, κι ἄς σύλησαν τούς θησαυρούς της χέρια βέβηλα, πού γκρέμισαν ἐκκλησιές κι ὄρθωσαν μιναρέδες δίπλα στήν Ἁγια-Σοφιά.
Δέν χάνει τή φωτιστική δύναμή του ὁ Ἑλληνισμός, διότι αὐτή δέν πηγάζει ἀπό τήν ἀνθρώπινη εὐφυΐα καί ἱκανότητα. Ἔχει μπολιασθεῖ μέ τή θεϊκή ἀλήθεια, ὅπως τήν ἀποκάλυψε ὁ Θεός μέ τόν μονογενῆ Υἱό του, πού ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά σώσει τόν κόσμο. Αὐτό τό παναρμόνιο τραγούδι παιανίζει μές στούς αἰῶνες ἡ Ρωμιοσύνη ἀπ’ τόν καιρό πού τό ταίριαξε στόν αὐλό της ἡ Ὀρθοδοξία. Κι εἶναι αὐτό πού κρατᾶ ὄρθια κι ἀπροσκύνητη τήν ἑλληνική ψυχή, αὐτό πού τήν καθιστᾶ ἄγγελο ἐλπίδας σ’ ὅλη τήν οἰκουμένη.
Εἶναι αὐτή ἡ ἑλληνορθόδοξη ψυχή, πού καί ὅταν «ἡ πόλις ἑάλω», δέν ἔχασε τήν πίστη καί τό ὅραμά της. Δέν γονάτισε οὔτε μαράθηκε μέσα στό «πικρῆς σκλαβιᾶς χειροπιαστό σκοτάδι», πού τέσσερις αἰῶνες τήν ἔπνιγε, ἀλλά ἔμεινε ζωντανή∙ ἀγωνίσθηκε μέ κάθε τρόπο, κάποτε ὑπεράνθρωπα, γιά νά ἑτοιμάσει καί νά πραγματώσει τό θαῦμα τῆς παλιγγενεσίας τοῦ 1821. Καί στή συνέχεια, ἔγραψε τόσο λαμπρές σελίδες στούς Βαλκανικούς πολέμους, στόν πρῶτο καί στόν δεύτερο Παγκόσμιο, στήν Κύπρο, παντοῦ.
Κι εἶχε πάντα τό φρόνημα, πού τόσο λιτά καί σεμνά ἀλλά σαφέστατα διατύπωσε ὁ θρυλικός Μακρυγιάννης, ὅταν ὁ γάλλος ναύαρχος Δεριγνύ παρατήρησε πώς εἶναι πολύ ἀνίσχυρη ἡ ὀχύρωση τῶν Ἑλλήνων στούς Μύλους. «Οἱ θέσεις μας εἶναι ἀδύναμες, ἀλλά εἶναι δυνατός ὁ Θεός μας». Εἶναι ὄντως δυνατός ὁ Θεός μας, ἀρκεῖ νά μήν ἀπορρίπτουμε τή συμμαχία του. Νά, ἕνα μήνυμα πού ἰδιαίτερα μᾶς χρειάζεται σήμερα.
Ἰω Χρυσοστόμου, ὁμ. στό κατά Ματθαῖον εὐαγγέλιο
Πολλοί ἀπ’ αὐτούς πού νομίζουν ὅτι ζοῦν δέν διαφέρουν καθόλου ἀπό τούς νεκρούς, ὅταν ζοῦν μέσα στήν κακία. Μᾶλλον βρίσκονται σέ χειρότερη κατάσταση ἀπό τούς νεκρούς, «διότι ὅποιος ἀπέθανε», λέγει, «ἔχει παύσει πλέον νά ἁμαρτάνει» (Ρω 6,7), ἐνῶ ὁ ζωντανός δουλεύει ἀκόμη στήν ἁμαρτία.
Μή μοῦ πεῖς βέβαια σάν ἐπιχείρημα τό γεγονός ὅτι δέν κατατρώγεται ἀπό τά σκουλήκια καί δέν βρίσκεται σέ τάφο, οὔτε ἔκλεισε τά μάτια του, οὔτε ἔχει τυλιχθεῖ μέ τό σάβανο. Διότι παθαίνει χειρότερα ἀπό τόν πεθαμένο, ἐπειδή δέν τόν κατατρώγουν τά σκουλήκια, ἀλλά τόν κατασπαράσσουν χειρότερα ἀπό τά θηρία τά πάθη τῆς ψυχῆς. Τό ὅτι ἔχει ἀνοικτά τά μάτια του εἶναι χειρότερο ἀπό τό νά εἶχαν κλείσει. Διότι τά μάτια τοῦ νεκροῦ δέν βλέπουν τίποτε τό πονηρό, ἐνῶ αὐτός συγκεντρώνει ἀνυπολόγιστα κακά στόν ἑαυτό του, μέ τό νά ἔχει ἀνοικτά τά μάτια του. Καί ὁ μέν νεκρός βρίσκεται στόν τάφο ἀκίνητος γιά τό κάθε τι, ἐνῶ ὁ ζωντανός ἔχει καταχωθεῖ στόν τάφο τῶν ἀμετρήτων νοσημάτων.
Ἀλλά δέν βλέπεις τό σῶμα του νά σαπίζει; Καί ποιά σημασία ἔχει αὐτό; Διότι πρίν ἀπό τό σῶμα του ἡ ψυχή του ἔχει διαφθαρεῖ καί ἔχει χαθεῖ, καί αὐτή παθαίνει τή μεγαλύτερη καταστροφή. Ὁ μέν νεκρός μυρίζει γιά δέκα ἡμέρες, ἐνῶ αὐτός σ’ ὅλη του τή ζωή ἀποπνέει δυσωδία, ἀφοῦ τό στόμα του εἶναι πιό ἀκάθαρτο ἀπό τόν ὀχετό. Συνεπῶς τόσο διαφέρει ὁ ζωντανός ἀπό τό νεκρό, ὅσο ὅτι ὁ ἕνας παθαίνει μόνο τή φυσική φθορά, ἐνῶ ὁ ἄλλος πάνω σ’ αὐτή τή φθορά προσθέτει καί τή φθορά πού προέρχεται ἀπό τήν ἀσωτεία, ἐπειδή καθημερινά ἐφευρίσκει διάφορες ἀφορμές διαφθορᾶς.
Μά περιφέρεται ἔφιππος; Καί τί σημασία ἔχει αὐτό; Καί ὁ νεκρός μεταφέρεται πάνω στή νεκρική κλίνη, καί τό ἀκόμη χειρότερο εἶναι ὅτι, ἐνῶ αὐτός λειώνει καί σαπίζει, δέν τό βλέπει κανένας, ἐπειδή ἔχει σάν παραπέτασμα τό φέρετρο καί τόν τάφο. Ἀντίθετα ὁ ζωντανός γυρίζει παντοῦ καί μυρίζει κουβαλώντας στό σῶμα του, σάν σέ τάφο, μιά νεκρή ψυχή.
Ἄν μποροῦσε κανείς νά δεῖ τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου πού ζῆ στήν τρυφή καί τήν κακία, θά ἔβλεπε ὅτι εἶναι πολύ καλύτερα νά βρίσκεται δεμένος στόν τάφο, παρά νά εἶναι δεμένος μέ τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας, πέτρα νά εἶχε πάνω του, παρά τό βαρύ σκέπασμα τῆς ἁμαρτίας.
Κι ἄν θέλετε, ἄς πάρουμε ἕναν ἀπό τούς μεγάλους καί τρανούς. Ἀλλά μή φοβᾶστε, θ’ ἀναφέρω ἀνώνυμα τό παράδειγμα… Ἄς δοῦμε, λοιπόν, τό κεφάλι τους δεμένο. Διότι, ὅταν συνεχῶς εἶναι μεθυσμένοι, ὅπως ἀκριβῶς οἱ νεκροί μέ τά καλύμματα καί τό σάβανο, ἔτσι καί αὐτῶν παραλύουν καί δεσμεύονται ὅλα τά αἰσθητήρια ὄργανα. Ἄν θέλεις νά ἐξετάσεις καί τά χέρια τους, θά ἰδεῖς ὅτι καί αὐτά εἶναι δεμένα στήν κοιλιά τους ὄχι μέ τό σάβανο καί τά λοιπά νεκρικά δεσμά, ἀλλά μέ κάτι πού εἶναι πολύ χειρότερο ἀπό αὐτά, δηλαδή μέ τά δεσμά τῆς πλεονεξίας. Διότι αὐτή δέν ἀφήνει τά χέρια νά ἁπλωθοῦν, γιά νά δώσουν ἐλεημοσύνη, οὔτε γιά νά κάνουν κάποια παρόμοια θεάρεστη πράξη, ἀλλά τά καθιστᾶ πιό ἄχρηστα καί ἀπό τά χέρια τῶν νεκρῶν.
Θέλεις νά δεῖς καί τά πόδια τους δεμένα; Κοίταξε ὅτι καί αὐτά πάλι δεσμεύονται ἀπό τίς φροντίδες καί δέν εὐκαιροῦν νά πορευθοῦν στόν οἶκο τοῦ Θεοῦ. Εἶδες τόν νεκρό; Κοίταξε τώρα καί τόν νεκροθάφτη. Ποιός εἶναι, λοιπόν, ὁ νεκροθάφτης τους; Μά ὁ διάβολος, πού τούς δεσμεύει τόσο ἔντεχνα καί δέν ἐπιτρέπει στόν ἄνθρωπο νά συμπεριφέρεται σάν πραγματικός ἄνθρωπος, ἀλλά τόν καταντᾶ ξύλο ξηρό.
Ἐπειδή, λοιπόν, αὐτοί εἶναι κατά κάποιον τρόπον σάν νεκροί χωρίς καμιά αἴσθηση, ἄς πλησιάσουμε γιά χάρη τους τόν Ἰησοῦ καί ἄς τόν παρακαλέσουμε νά τούς ἀναστήσει, ἄς τραβήξουμε τόν λίθο καί ἄς λύσουμε τά νεκρικά δεσμά.
Ὅσοι, λοιπόν, εἶσθε φίλοι τοῦ Χριστοῦ, ὅσοι εἶσθε μαθηταί του, ὅσοι ἀγαπᾶτε αὐτόν πού πέθανε πνευματικά, πλησιάστε τόν Ἰησοῦ καί παρακαλέστε τον. Διότι κι ὅταν ἀκόμη ἀποπνέει ἀποπνικτική δυσωδία, οὔτε καί τότε πρέπει νά τόν ἐγκαταλείπουν οἱ συγγενεῖς του, ἀλλά περισσότερο πρέπει νά παρακαλοῦν τόν Ἰησοῦ γι’ αὐτόν. Καί δέν πρέπει νά σταματήσουμε τήν παράκληση, τή δέηση καί τήν ἱκεσία παρά μόνο ἀφοῦ λάβουμε αὐτόν ζωντανό.
Πραγματικά, ἐάν μέ αὐτό τόν τρόπο τακτοποιοῦμε καί τά ἰδικά μας πνευματικά ζητήματα καί τά τῶν πλησίον μας, τότε θά ἀποκτήσουμε σύντομα καί τή μέλλουσα ζωή.
Ἀπολύτρωσις 45 (1990) 28-29
Ἡ πρόσκληση τοῦ προέδρου τῆς Ἀρμενίας τό 2010 γιά νά μιλήσω στό διεθνές συνέδριο στό Ἐρεβάν, μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση 60 ἐτῶν ἀπό τήν ἐπικύρωση τῆς σύμβασης τοῦ ΟΗΕ, γιά τή Γενοκτονία, ἦταν μία ἀπό τίς σημαντικές στιγμές πού ἔζησα στή διαδρομή γιά τήν ἀναγνώριση τοῦ μαζικοῦ ἐγκλήματος ἐνάντια στούς προγόνους μας. Ἐκεῖ στήν ἀρμενική πρωτεύουσα ζήτησα ἀπό τούς παριστάμενους ἀρμένιους ὑψηλούς θεσμικούς ἐκπροσώπους νά ἀναγνωρίσει ἡ χώρα τους τή Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων. Ἡ ἀπάντηση ἦταν γνωστή, μόνο πού ἤθελα νά ἐπιβεβαιώσω ἀπό ἐπίσημα ἀρμενικά χείλη αὐτό πού ὅλοι ξέραμε ἀπό καιρό: Αὐτή πού ἀντιδρᾶ γιά τήν ἀναγνώριση τῆς Γενοκτονίας ἀπό τήν Ἀρμενία εἶναι ἡ Ἑλλάδα!
Αὐτό τό ἀναφέρω γιά πρώτη φορά καί ὀφείλω νά τό πράξω, ὅπως θά δημοσιοποιήσω καί ἄλλα γεγονότα πού ἔχουν συμβεῖ στήν ἐπώδυνη διαδρομή τῆς ἀναγνώρισης, πού εἶχε ὡστόσο ἀναστάσιμη κατάληξη. Ἄλλωστε αὐτήν τήν Ἀνάσταση τήν ἔνιωσα ὅτι θά συμβεῖ ὅταν φύτεψα ἕνα δέντρο στό Τσιτσερνακαταμπέρντ, στό μνημεῖο τῆς Γενοκτονίας στό Ἐρεβάν. Καί δέν ἄργησε, γιατί ἡ Ἀρμενία ἔπραξε τό καθῆκον καί τό χρέος της ἔναντι τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἀναγνωρίζοντας τή Γενοκτονία, ἀναγνώριση πού ἔχει συμβολικές καί οὐσιαστικές διαστάσεις.
Συμβολικές, γιατί πραγματοποιεῖται τίς ἡμέρες αὐτές πού συμπληρώνονται 100 χρόνια ἀπό τό πρῶτο ἔγκλημα τοῦ 20οῦ αἰώνα, τή Γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων. Οὐσιαστικές, γιατί ἀνοίγει ἕναν νέο κύκλο στόν μεγάλο ἀγώνα τῆς ἀναγνώρισης. Ἡ συνέπεια τῶν Ἀρμενίων ἔναντι τῆς δικῆς τους ἱστορίας ὁδηγεῖ καί τούς λίγους ἀλλά ἀποφασισμένους Ἕλληνες νά συνεχίσουν. Εἶναι μία μεγάλη στιγμή γιά ὅλους μας καί θά πρέπει νά εὐχαριστήσουμε τόν ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἀντιπρόεδρο τῆς Βουλῆς τῆς Ἀρμενίας Ἔντουαρντ Σαρμαζάνοφ, καθώς τούς Ἀρμένιους καί τίς Ἀρμένιες πού ἔκαναν πράξη τό αἴτημα κεκοιμημένων καί ζώντων Ἑλλήνων. Ὁ ἀγώνας συνεχίζεται.
Υ.Γ. Πρίν λίγες ἡμέρες ὁ πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας τῆς Ἀρμενίας ἀπηύθυνε πρόσκληση σέ ἐπιστήμονες ἀπό ὅλον τόν πλανήτη, οἱ ὁποῖοι ἔχουν συμπαρασταθεῖ ἀνιδιοτελῶς στήν ὑπόθεση τῆς ἀναγνώρισης τῆς Γενοκτονίας τῶν Ἀρμενίων, νά βρεθοῦν καί νά μιλήσουν στό Ἐρεβάν, στίς ἐκδηλώσεις μνήμης γιά τά 100 χρόνια ἀπό τήν 24η Ἀπριλίου 1915. Εἶναι μεγάλη τιμή καί χαρά πού συμπεριέλαβε στίς προσκλήσεις καί ἐμένα, τή στιγμή πού ἡ χώρα τῆς ὁποίας εἶμαι πολίτης, ὅταν δέν εἶναι ἀντίθετη μέ τήν ἀναγνώριση τῆς Γενοκτονίας, τήν ὑπονομεύει!
• Ὁ Θ. Μαλκίδης εἶναι μέλος τῆς Διεθνοῦς Ἕνωσης Ἀκαδημαϊκῶν γιά τή Μελέτη τῶν Γενοκτονιῶν, ἡ ὁποία τό 2007 ἀναγνώρισε τή Γενοκτονία, τῶν Ἑλλήνων, τῶν Ἀρμενίων καί τῶν Ἀσσυρίων. Ἔχει γράψει καί μεταφράσει βιβλία γιά τή Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων καί τῶν Ἀρμενίων.