Θά μποροῦσε λόγῳ τῆς θέσης του νά ἀνήκει στούς διῶκτες τοῦ χριστιανισμοῦ. Ὑψηλόβαθμο πρόσωπο στήν κοσμοπολίτικη Θεσσαλονίκη τοῦ 300 μ.Χ., ἀριστοκράτης στήν καταγωγή μέ οἰκονομική ἐπιφάνεια, μόρφωση καί δυνατότητες κοινωνικῆς ἀνέλιξης. Ὡστόσο, στά μάτια τοῦ Δημητρίου ὅλα αὐτά τά μάταια τοῦ κόσμου φαίνονται πολύ φτωχά, τά θεωρεῖ σκύβαλα μπροστά στόν θησαυρό τόν κεκρυμμένο.
Προτιμᾶ νά δώσει τήν καρδιά καί τόν δυναμισμό του γιά νά φυλάξει ὅσα κληροδότησε στήν ἐκκλησία τῆς Θεσσαλονίκης ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν: τήν πίστη στόν ἀληθινό Θεό καί τήν ὑπακοή στό θέλημά του. Πῶς νά νιώθει ἄραγε ὅταν κρυφά καί εὐλαβικά μελετᾶ τίς ἐπιστολές πού δύο αἰῶνες πρίν ἔστειλε στούς Θεσσαλονικεῖς ὁ πυρφόρος Παῦλος; Πῶς σκιρτᾶ ἡ καρδιά του; Ποιά ἐσωτερική ἐπικοινωνία βιώνει μέ τόν ἀπόστολο;
Ὁ νεαρός Θεσσαλονικέας αἰσθάνεται μία ἔκτακτη κλήση ἐντός του νά τόν καθοδηγεῖ. Πρόσκληση - πρόκληση γιά ἕνα ἄλλου εἴδους ἀξίωμα, ὕψιστο στή συχνότητα τοῦ Θεοῦ, μωρία δίχως προηγούμενο γιά τήν ἐποχή του• ἐποχή τῶν φοβερῶν διωγμῶν τοῦ Διοκλητιανοῦ... Τετρωμένος ἀπό τή θεία ἀγάπη παραδίδεται μέ ὅλο του τό εἶναι στό ἔργο τῆς ἐξάπλωσης τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Τόν προίκισε ὁ Θεός μέ χαρίσματα πολλά: παράστημα καί ὀμορφιά καί λόγο. Κι ὅλα τά κατέθεσε στή διακονία Του.
Κάθε μέρα ὁ χριστιανός ἀξιωματοῦχος ἀδημονεῖ νά ᾽ρθει τό σούρουπο. Εἶναι ἡ ὥρα πού ὁ Δημήτριος ἀντικαθιστᾶ τή μεγαλόπρεπη στολή μέ μία ἁπλή κι ἀπέριττη φορεσιά καί κατηφορίζει ἀθόρυβα καί διακριτικά γιά τή στοά τῶν χαλκέων... Ἐκεῖ συναντᾶ μία ὁμάδα νέων. Δέν τόν ἀπασχολεῖ ὁ ἀριθμός. Ἔστω κι ἕνας. «Εἷς πρὸς ἕνα πρὸς Ἰχθύν» εἶναι τό σύνθημά του! Ρίχνεται μέ λαχτάρα καί ζῆλο στήν κατήχηση.
Μεταγγίζει στίς νεανικές ψυχές τῆς Θεσσαλονίκης τή φωτιά πού ἄναψε μέσα του ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Μά πιότερο ἀπό τόν φλογερό λόγο του δίδασκε ἡ ὁλοφώτεινη ζωή του. Τό παράδειγμά του ἀπέπνεε ἁγιότητα κι ἐνέπνεε στά νέα παιδιά τή μίμηση. Λαμπρή ἀπόδειξη αὐτῆς τῆς δυναμικῆς κατήχησης ἀποτελοῦν οἱ μαθητές του. Ἡ ἱστορία κατέγραψε ἕναν Νέστορα, ἅγιο καί μάρτυρα τῆς πίστης. Στήν ἴδια ὁμάδα νέων ἀνῆκαν καί οἱ τρεῖς παρθενομάρτυρες ἀδελφές Ἀγάπη, Εἰρήνη καί Χιονία, πού ἡ Ἐκκλησία τίς ἔχει κατατάξει στό ἁγιολόγιό της.
Στέκεται μπροστά μας ἀπαράμιλλος κατηχητής ὁ ἅγιος Δημήτριος. Μπορεῖ γιά μᾶς τούς σύγχρονους χριστιανούς νά μοιάζει ἄφθαστο πρότυπο… Ὅμως, στ’ ἀλήθεια, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τέτοιους κατηχητές πού ὁ λόγος καί ἡ ζωή τους θά ἐμπνέουν τούς μαθητές τους.
Ἅγιε Δημήτριε, γίνε συμπαραστάτης καί ὁδηγός στό κατηχητικό ἔργο τά δύσκολα καί ἄγονα τοῦτα χρόνια... Πρέσβευε νά ἀναδείξει ὁ Θεός εὐλαβεῖς, ἀγωνιστές κατηχητές πού θά μεταλαμπαδεύσουν φρόνημα μαρτυρίου σέ νέους Νέστορες• θά σπείρουν μέσα στήν ψυχή μίας νέας Ἀγάπης τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ· θά ἐμπνεύσουν σέ μία σύγχρονη Χιονία τό θάρρος τῆς ὁμολογίας, θά μεταγγίσουν σέ μία σημερινή Εἰρήνη τόν πόθο γιά ἁγνή ζωή.
Χάρισε, Κύριε, στήν Ἐκκλησία σου ἁγίους διδασκάλους, γιά νά χαροῦμε καί ἁγίους μαθητές. Στήν ἐποχή μας, πού περίσσεψε παντοῦ ἡ ἁμαρτία, ἄς πρεσβεύει ὁ μυροβλύτης Ἅγιος νά ὑπερπλεονάσει ἡ χάρη σέ κάθε τόπο ὅπου κατηχοῦνται ψυχές.
Ἀγγελική Τσιραμπίδου
Φιλόλογος
Ἀπολύτρωσις 70 (2015) 239-240
Τί θέλει νά συμβολίσει ἡ εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὡς ἀρματωμένου καβαλάρη;
• Πρῶτον, ἡ ἀρματωσιά εἶναι σύμβολο τῆς πνευματικῆς πανοπλίας, τῆς «πανοπλίας τοῦ Θεοῦ» (Ἐφ 6,10-18), μέ τήν ὁποία καλεῖται ὁ κάθε πιστός νά ἀντιμετωπίζει τίς ἐπιθέσεις τοῦ ἐχθροῦ διαβόλου. Οἱ ἅγιοι χρησιμοποίησαν μ᾿ ἐπιτυχία τά ὅπλα τοῦ Πνεύματος, γι᾿ αὐτό πολλοί ἀπ᾿ αὐτούς -μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ ἅγιος Δημήτριος- εἰκονίζονται ἐξοπλισμένοι.
• Ἔπειτα, ἡ λαχτάρα τοῦ λαοῦ, πού ζήτησε καί ἔλαβε ἀμέριστη τή βοήθεια τοῦ ἁγίου σέ ποικίλες δύσκολες περιστάσεις, ἀρμάτωσε τόν Δημήτριο μέ στρατιωτική πανοπλία, διότι τόν νιώθει ὡς ἰσχυρό προστάτη της. Καβάλα στό κόκκινο ἄλογό του τρέχει κάθε φορά, γιά νά συνδράμει ὅσους τόν ἐπικαλοῦνται καί μάλιστα τούς συμπατριῶτες του Θεσσαλονικεῖς.
• Ὅταν στίφη ἐχθρῶν κυκλώνουν τή Θεσσαλονίκη, ὁ ἅγιος τήν ὑπερασπίζεται.
• Τή σώζει ἀπό τίς βαρβαρικές ἐπιδρομές.
• Καταπαύει τίς τρικυμίες πού ταράσσουν τή θάλασσά της.
• Ὅταν ἰσχυροί σεισμοί ἀπειλοῦν νά καταστρέψουν τήν πόλη του συθέμελα, ὁ «συμπολίτης ἅγιος» συγκρατεῖ καί στερεώνει τή γῆ.
Κι ὅταν αἱρέσεις καί κακοδοξίες ἀπειλοῦν νά σαλεύσουν τήν ὀρθόδοξη πίστη, ἐκεῖνος τή στηρίζει.
...Ἀλλά ἄν μείνουμε σ᾿ αὐτό τό σύμβολο, πού παριστάνει τόν Δημήτριο ἀρματωμένο πάνω στό ἄλογο νά ἐξολοθρεύει τόν κατακτητή, ὅπως μέ τήν εὐχή του ἐνίσχυσε τόν Νέστορα γιά νά συντρίψει τόν Λυαῖο, τόν ἀδικοῦμε σκληρά. Τόν ἀνακηρύττουμε ἐθνικό ἥρωα. Δέν εἶναι ὅμως ἥρωας. Εἶναι ἅγιος, μεγαλομάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, βλαστός τῆς θείας χάριτος.
Στέργιος Ν. Σάκκος
(Ἀπό τό βιβλίο
"Ὁ Κατηχητής
τῆς Θεσσαλονίκης")
Ε ἶναι πρόβλεψη καί προφητεία τοῦ Κυρίου ὅτι ἀπό τό ξεκίνημά της καί μέχρι τήν συντέλεια τοῦ κόσμου ἡ Ἐκκλησία θά ἀντιμετωπίζει πάντοτε τόν διπλό κίνδυνο: Ἀπό τή μιά ἡ κοσμική ἐξουσία, ἄλλοτε μέ τά θέλγητρα κι ἄλλοτε μέ τά φόβητρά της, θά ἐπιχειρεῖ νά φιμώσει τήν Ἐκκλησία ἤ νά τήν ἁλώσει. Ἀπό τήν ἄλλη ἡ πλάνη, ἄλλοτε μέ τήν ἔπαρση τῆς γνώσης κι ἄλλοτε μέ τόν σκοτισμό τῶν παθῶν, θά προσπαθεῖ νά διαστρέψει τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ, τήν ἁγία ἐντολή, νά ἀλλοιώσει τόν αἰώνιο λόγο τοῦ Εὐαγγελίου (βλ. Μθ 7,15∙ 24,5ἑ.∙ Μρ 13,22).
Ἀνάμεσα σ’ αὐτές τίς συμπληγάδες σκληρή καί ἀδυσώπητη ἡ πάλη τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ κάθε πιστοῦ, μά εἶναι βέβαιο καί ἀσφαλές τό ἀποτέλεσμα: Θά νικήσει ἡ πίστη! Ἀποτυπώνεται συμβολικά καί πολύ παραστατικά ὁ ἀγώνας αὐτός στό μοναδικό προφητικό βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης, τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη. Μέ τήν καθοδήγηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁ τελευταῖος ἐπιζῶν μαθητής τοῦ Κυρίου, ὁ μαθητής τῆς ἀγάπης ἀλλά καί υἱός τῆς βροντῆς, περιγράφει προφητικά τί πρόκειται νά συμβεῖ στήν Ἐκκλησία καί μᾶς προειδοποιεῖ νά μή φοβόμαστε. Στό τέλος θά νικήσει τό ἐσφαγμένο καί «ἑστηκός» ἀρνίο (βλ. Ἀπ 5,6), ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού σταυρώθηκε ἀλλά ἀναστήθηκε. Καί θά νικήσουν μαζί του ὅλοι ὅσοι θά παραμείνουν πιστοί σ᾽ Αὐτόν.
Σέ μία, λοιπόν, ἀπό τίς ἑπτά ἐπιστολές τῆς Ἀποκαλύψεως (βλ. 3,7-13), τό ἅγιο Πνεῦμα ἀπευθύνεται στήν μικρή μά εὐλογημένη ἐκκλησία τῆς Φιλαδέλφειας: Ἔχεις μικρή δύναμη, ὁ κόσμος δέν σέ ὑπολογίζει. Δέν ἔχεις στούς κόλπους σου ἄρχοντες καί ἰσχυρούς, φτωχοί καί ταπεινοί τῆς γῆς εἶναι τά μέλη σου, ὅμως εἶσαι εὐλογημένη! Εἶσαι ἀπό τίς ἀγαπημένες μου ἐκκλησίες, καί δέν θά σέ ἐγκαταλείψω, λέγει ὁ Κύριος. Γιατί; Διότι τήρησες τήν πίστη, τήρησες τήν ὑπομονή, τήρησες τόν λόγο μου καί δέν ἀρνήθηκες τό ὄνομά μου. Ὅμως, πρόσεξε! Μήν ξυπαστεῖς ἀπό τόν ἔπαινο. «Κράτει ὃ ἔχεις»! Καί τί εἶναι αὐτό πού ἔχει ἡ μικρή αὐτή ἐκκλησία; Αὐτό πού ὁ Κύριος τῆς ἔδωσε∙ «τί δὲ ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες;», ρωτᾶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α´ Κο 4,7). Ὅ,τι καλό καί ὡραῖο διαθέτουμε εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, Αὐτός μᾶς τό χαρίζει.
Καί τί εἶναι αὐτό πού μᾶς χαρίζει ὁ Θεός; Εἶναι ἡ ζωή καί ἡ ἀνάσταση, εἶναι τό φῶς, εἶναι ἡ Ἐκκλησία του∙ εἶναι τό Σῶμα του καί τό Αἷμα του, ὁ ἑαυτός του. Γι᾽ αὐτό ἔγινε ἄνθρωπος ὁ Κύριος, γιά νά μᾶς χαρίσει ὄχι ἀντικείμενα, ὄχι ἰδέες καί ἰδανικά, ἀλλά τόν ἑαυτό του! Τό ἔχουμε συνειδητοποιήσει αὐτό; Τόν ἑαυτό του μᾶς χαρίζει ὁ Κύριος νά γίνει ἑαυτός μας, τήν ζωή του μᾶς χαρίζει νά γίνει ζωή μας. Καί θέλει νά τό κρατήσουμε καλά αὐτό, νά μήν τό χάσουμε, νά μή μᾶς στερήσει κανείς τό στεφάνι τῆς δόξας.
Ἐπαινώντας τήν ἐκκλησία τῆς Φιλαδέλφειας ὁ Κύριος εἶναι σάν νά λέει σέ ὅλους ἐμᾶς: Νά ποιοί εἶναι αὐτοί πού ἀγαπῶ: αὐτοί πού φυλάγουν τόν λόγο μου, πού τηροῦν τίς ἐντολές μου καί δέν ἀρνοῦνται τό ὄνομά μου. Αὐτούς θά τούς φυλάξω στήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ. Δέν θά τούς ἐγκαταλείψω!
Πολύ παρήγορα ὅλα αὐτά, ἀλλά καί ἐλεγκτικά. Οἱ πολιτικές, κοινωνικές καί οἰκονομικές ἀναστατώσεις τῶν ἡμερῶν μας καθιστοῦν ἐμφανῆ τόν μεγάλο πειρασμό πού βιώνουμε σήμερα στήν πατρίδα μας ἀλλά καί σέ παγκόσμια κλίμακα. Οἱ καιροί μας εἶναι δύσκολοι καί τά πράγματα γίνονται ὅλο καί δυσκολότερα. Μᾶς τσακίζει ἡ ἀγωνία, μᾶς κυκλώνει ἡ ἀνασφάλεια κι ὁλοένα αὐξάνει ὁ φόβος γιά τό αὔριο, ἡ ἀπελπισία γιά τό μέλλον. Δέν ξέρουμε τί μᾶς περιμένει. Κι ὅμως ὑπάρχει ἕνα ἔρεισμα σταθερό, μία ἐγγυημένη ἀσφάλεια. Ὁ ἀδιάψευστος λόγος τοῦ Κυρίου βεβαιώνει γιά τήν θεϊκή του βοήθεια, ἀλλά μέ μία προϋπόθεση: Νά τηρήσουμε τό χάρισμα τοῦ Θεοῦ, τήν ὀρθόδοξη πίστη μας, νά τηρήσουμε τόν λόγο τοῦ Κυρίου, νά φυλάξουμε τό ὄνομά του, νά κρατήσουμε τήν ὑπομονή.
Τήν διαβεβαίωση αὐτή τήν προσυπογράφει καί ἡ νεώτερη ἱστορία τῆς πατρίδας μας. Ἀπό τήν παλιγγενεσία τοῦ 1821 μέχρι τό ἔπος τοῦ 1940 καί μέχρι σήμερα, πόσες φορές δέν μᾶς ἔσωσε ὁ Θεός! Καί πόσο δέν μᾶς στήριξε ἡ πίστη σ’ Αὐτόν! Ἡ πίστη πού ἔγινε ἐνθουσιασμός καί κουράγιο καί ἀντοχή, πού ἀνέδειξε ἥρωες τούς μικρούς κι ἀσήμαντους βιοπαλαιστές τῆς καθημερινότητας. Ἡ πίστη πού ἐνέπνευσε ἡρωικές θυσίες, ὥστε νά ὑποκλίνονται θαυμαστικά οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς καί νά ὁμολογοῦν ὅτι «οἱ ἥρωες πολεμοῦν σάν Ἕλληνες». Αὐτή τήν πίστη νά κρατήσουμε καί σήμερα. Εἶναι ἡ σίγουρη ἐλπίδα γιά τήν Ἑλλάδα καί γιά τόν κόσμο ὅλο!
Εὐ. Ἀλ. Δάκας
Ἀποτελεῖ, στ' ἀλήθεια, ἐξαιρετική τιμή ἀλλά καί σοβαρή εὐθύνη τό νά εἶσαι κατηχητής, νά σπέρνεις τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στίς παιδικές ψυχές καί νά τίς χειραγωγεῖς στά μονοπάτια τῆς πίστης, ὥσπου νά ἀποκτήσουν τίς δικές τους πνευματικές ἐμπειρίες...
Μιά συμβολή στήν προετοιμασία γιά τό σπουδαῖο αὐτό ἔργο θέλουμε νά ἀποτελέσει ἡ Νέα σειρά Κατηχητικῶν Βοηθημάτων «Μαθαίνω γιά τόν Θεό» (γιά τά παιδιά τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου).
Στά τριάντα μαθήματα πού περιλαμβάνει κάθε Βοήθημα κύρια βάση ἀποτελεῖ ἡ ἁγιογραφική διήγηση. Οἱ περισσότερες διηγήσεις στόν Α΄ τόμο, πού ἤδη ἐκδόθηκε, εἶναι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Τά γεγονότα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀπό τά Εὐαγγέλια καί τίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων εἶναι τό ἀντικείμενο τῶν δύο ἑπομένων τόμων.
Τό Βοήθημα συνοδεύεται καί ἀπό CD μέ ἐποπτικό ὑλικό (εἰκόνες, ζωγραφιές, σχεδιαγράμματα, προβολές, παιχνίδια, κατασκευές).
Τιμή: 9€.
Ζητῆστε το στό Βιβλιοπωλεῖο "Ἀπολύτρωσις", τηλ. 2310 274518.
Ὁ ἀρχιεπίσκοπος Χρύσανθος (1881-1949)
στά χρόνια τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου καί τῆς Κατοχῆς Σαρώνει τήν Εὐρώπη ὁ Β´ παγκόσμιος πόλεμος. Ἁπλώνει τά πλοκάμια του καί στή μικρή μας Ἑλλάδα. Στῆς Πίνδου τίς κορφές ἀξιωματικοί καί στρατιῶτες μας ἀναχαιτίζουν τίς ἰταλικές φάλαγγες καί ἀμύνονται τοῦ πατρίου ἐδάφους. Τό μέτωπο βαστᾶ γερά.
Κάτω ἀπό τέτοιες ἔκρυθμες καταστάσεις, ἡ ἀρχιεπισκοπική ποιμαντορία τοῦ Χρύσανθου γίνεται ἀκόμη πιό δύσκολη. Δέν πτοεῖται, ἀλλά στέκεται στό ὕψος τῶν εὐθυνῶν του καί τῆς κρισιμότητας τῶν περιστάσεων. Στήν ἀρχή τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου, 28 Ὀκτωβρίου 1940, ἀπευθύνει διάγγελμα στόν ἑλληνικό λαό καί τόν καλεῖ νά ριχτεῖ σ' ἕναν ἀμυντικό ἀγώνα ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος.
Ὁ ἴδιος δίνει τό παράδειγμα τοῦ ἀφοσιωμένου πατέρα στό ποίμνιό του. Γιά νά ἐνισχύσει τίς σκιαγμένες ἀπό τόν πόλεμο καρδιές τῶν ἀνθρώπων καί νά δυναμώσει τήν πίστη τους στόν Θεό, ὁρίζει νά γίνεται μιά φορά τήν ἑβδομάδα ὁμιλία ἀπό τό ραδιόφωνο μέ τόν τίτλο «Ὁ ἀγών μας ὑπό τό χριστιανικόν φῶς». Ξεκινᾶ πρῶτος τήν εὐλογημένη αὐτή σειρά τῶν ὁμιλιῶν ὁ ἱεροκήρυκας τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῶν Ἀθηνῶν ἀρχιμανδρίτης Σεραφείμ Παπακώστας.
Ἐπίσης, στέλνει στήν πρώτη γραμμή πολλούς ἐθελοντές ἱκανούς κληρικούς-ἐξομολόγους, νά συμπαρασταθοῦν πνευματικά στά στρατευμένα παιδιά. Πόσο, στ' ἀλήθεια, ἀναπτερώνουν τό φρόνημα τοῦ στρατοῦ μας μέ τό θερμό τους κήρυγμα καί τά ἁγιαστικά μέσα τῆς Ἐκκλησίας!
Ὀργανώνει ὁμάδα πρόνοιας γιά ἀλληλογραφία μέ τό μέτωπο καί ἀποστολή δεμάτων καί βιβλίων. Νοιάζεται γιά τούς τραυματίες πολέμου, γιά τίς οἰκογένειες τῶν πολεμιστῶν καί ξοδεύει ἑκατομμύρια δραχμές γιά τίς ἀνάγκες τους. Ἐπισκέπτεται καθημερινά ὁ ἴδιος τούς τραυματίες στά διάφορα νοσοκομεῖα καί σμίγει τό δάκρυ του μέ τό δάκρυ τους.
Τά παγωμένα Χριστούγεννα πάνω στά βορειοηπειρωτικά βουνά γίνονται ζεστά γιά τούς μαχητές, γιατί αἰσθάνονται τή θωπεία τοῦ πνευματικοῦ πατέρα τοῦ Ἔθνους. Μέ τόν ἀντιπρόσωπό του τούς στέλνει χρυσούς καί ἀργυρούς σταυρούς, Καινές Διαθῆκες καί μικρές εἰκόνες τῆς Παναγίας. Διηγοῦνται πώς τήν ὥρα τῆς μάχης ἕνα βλῆμα ὅπλου κτύπησε ἕναν στρατιώτη, ἀλλά ὡς ἐκ θαύματος ἔμεινε ὁ ἴδιος ἀπρόσβλητος, γιατί τό βλῆμα σφήνωσε στήν Καινή του Διαθήκη.
Μεταβάλλει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τά μετόπισθεν σέ στρατόπεδα προσευχῆς. Προγραμματίζει νά γίνονται κάθε μέρα σ' ὅλους τούς ναούς τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καί Πειραιῶς παρακλήσεις «ὑπὲρ τῆς εἰρήνης». Μάλιστα, συντάσσει εἰδική προσευχή γιά τούς μαθητές τῆς Ἑλλάδας, γιά νά ὑψώνουν κραυγή ἱκεσίας στόν Θεό γιά τή χειμαζόμενη πατρίδα. Ἔτσι, ἐνῶ ὁ στρατός μας ὑπερασπίζεται μέ τή λόγχη τήν ἐλευθερία μας, ὁ ἄμαχος πληθυσμός δέεται γονατιστός στίς ἐκκλησίες γιά τήν ἐλευθερία καί τήν εἰρήνη.
Μά, ξαφνικά, ἔρχονται μέρες πικρές. Γερμανική κατοχή. Ἡ ἑλληνική κυβέρνηση καί ὁ βασιλιάς Γεώργιος Β´ ἀναγκάζονται νά ἐγκαταλείψουν τήν Ἀθήνα καί νά συνεχίσουν τόν ἀγώνα στήν Αἴγυπτο. Προτείνουν καί στόν Χρύσανθο νά τούς ἀκολουθήσει. Ἀρνεῖται λέγοντας: «Ἡ θέσις μου ὡς ἐθνάρχου εἶναι νά παραμείνω ἐδῶ, διά νά προστατεύσω τόν ἑλληνικόν λαόν». Δέν θέλει νά ἀνήκει στήν Ἐπιτροπή ὑποδοχῆς τῶν Γερμανῶν μέσα στήν Ἀθήνα, τονίζοντας στόν Δήμαρχο τῶν Ἀθηναίων: «Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐλευθερώνει, δέν ὑποδουλώνει».
Ματώνει ἡ ψυχή του, ὅταν ἀπό τό παράθυρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς ἀντικρύζει τή χιτλερική σημαία νά ὑψώνεται στήν Ἀκρόπολη. Γι' αὐτή τήν ἀποφράδα μέρα σημειώνει στό ἡμερολόγιό του: «Εἶμαι περίλυπος μέχρι θανάτου». Δέν ἐπιτρέπει νά γίνει δοξολογία στόν Μητροπολιτικό ναό τῶν Ἀθηνῶν μέ τήν ἄφιξη τῶν Γερμανῶν. Κι ὅταν δέχεται τήν πρόσκληση-πρόκληση νά ὁρκίσει τήν κατοχική Κυβέρνηση Τσολάκογλου, ἀπαντᾶ: «Ἡ ἐθνική Κυβέρνησις, τήν ὁποία ὥρκισα, ἐξακολουθεῖ νά ὑφίσταται καί νά συνεχίζῃ τόν πόλεμον. Ἄλλην Κυβέρνησιν δέν δύναμαι νά ὁρκίσω».
Ἄκαμπτος, ἀγέρωχος, προσηλωμένος στό ἱερό καθῆκον του ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί μετά τήν εἴσοδο τῶν Γερμανῶν στόν τόπο μας, προκαλεῖ τόν θαυμασμό τοῦ ἀρχιμανδρίτη Ἄνθιμου Παπαδόπουλου, πού θά ὑπογραμμίσει: «Ὁ ἐλάχιστος χρόνος τῆς παραμονῆς του εἰς τόν θρόνον μετά τήν ὑποδούλωσιν τῆς πατρίδος ὑπῆρξε ἡ λαμπροτέρα φάσις τῆς ζωῆς του». Μάλιστα, ὅταν κάποιοι τοῦ ἔκαναν παρατήρηση ὅτι μέ τή σκληρή του στάση ὁ θρόνος του κινδυνεύει, τούς ἀπαντᾶ: «Ὄχι μόνον τόν θρόνον μου ἀλλά καί τήν ζωήν μου εἶμαι ἕτοιμος νά θυσιάσω διά τό καθῆκον μου».
Μεθοδεύεται δυστυχῶς ἡ ἐκθρόνισή του. Τόν ἀπομακρύνουν τελικά ἀπό τόν θρόνο, ἀλλά παραμένει θρονιασμένος, γιά τίς πολλές ἀρετές του, μές στίς καρδιές τόσων Ἑλλήνων. Ἀποσύρεται σ' ἕνα σπιτάκι στήν Κυψέλη. Δέν πονάει γιατί ἔχασε τόν θρόνο οὔτε γιατί τοῦ στέρησαν καί τήν παραμικρή οἰκονομική ἐνίσχυση καί ζῆ πάμφτωχα ἀπό τίς γενναιοδωρίες χριστιανῶν. Τόν συνθλίβουν βαθύτατα οἱ περιπέτειες τοῦ σκλαβωμένου λαοῦ. Στά παρασκήνια κάνει τόν δικό του ἀντιστασιακό ἀγώνα. Σ' ὅλο τό διάστημα τῆς κατοχῆς λειτουργεῖ στό σπίτι του ὁ «ἀσύρματος τοῦ Δεσπότη». Μέ τόν μυστικό αὐτό πομπό ἐπικοινωνίας ἐνημερώνει τήν ἐξόριστη Κυβέρνηση γιά ὅσα συμβαίνουν στήν κατοχική Ἑλλάδα καί παίρνει ὁδηγίες γιά τό πῶς θά δράσουν στή συνέχεια. «Παίζει» τή ζωή του, γιατί, ἄν ἀνακάλυπταν τόν ἀσύρματο οἱ Γερμανοί, θά τόν ἐκτελοῦσαν πάραυτα. Σ' ὅλο τό διάστημα τῆς Κατοχῆς συμπάσχει μέ τόν μαρτυρικό λαό, ὑπομένει φτώχεια, στερήσεις. Ἡ προσωπικότητά του γίνεται τό σύμβολο τοῦ ἀγώνα καί τῆς ἀντίστασης κατά τῶν Γερμανῶν.
Τό θαυμαστό μέ τόν ἱεράρχη Χρύσανθο εἶναι πώς κι ὅταν ἔσπασαν οἱ ἁλυσίδες τῆς σκλαβιᾶς κι ἀνέτειλε ὁ ἥλιος τῆς λευτεριᾶς στήν πατρίδα μας, δέν δέχεται νά ἐπανέλθει στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο. Λίγες μέρες προτοῦ πεθάνει, ὁ βασιλιάς Παῦλος τοῦ ἀπονέμει τόν μεγαλόσταυρο τοῦ Σωτῆρος. «Τόν σταυρόν φέρω ἐν τῇ καρδίᾳ μου καί μέ αὐτόν ἠγωνίσθην εἰς ὅλην μου τήν ζωήν», ὁμολογεῖ ταπεινά.
«Προτιμῶ ἱπτάμενος ὡς ἀετός νά πέσω ἤ ἕρπων νά ζήσω», εἶχε πεῖ στήν ἐνθρόνισή του ὡς μητροπολίτης Τραπεζοῦντος τό 1913. Ὄντως, σέ καιρούς δύσκολους, πάλεψε νά ἐφαρμόσει τήν ἐπιθυμία αὐτή τῶν νεανικῶν του χρόνων καί νά ζήσει μέ ἀξιοπρέπεια, μέ ἐθνική ὑπερηφάνεια, δίχως νά μολύνει τή διακονία του. Ὥσπου, στίς 28 Σεπτεμβρίου 1949, ὁ πνευματικός ἀετός τῆς Ἐκκλησίας πετᾶ γαλήνιος νά συναντήσει τόν Κύριο. Θέλημά του ἦταν νά τοῦ γίνει ἁπλή ἀνεπίσημη κηδεία μ' ἕναν μόνον ἱερέα. Τοῦ ἔγινε ὅμως ἐπίσημη, μέ τιμές ἀρχιεπισκόπου, γιατί «ὁ Χρύσανθος δέν ἀνῆκεν εἰς τήν οἰκογένειάν του, ἀλλά εἰς τό Ἔθνος καί τήν Ἐκκλησίαν».
Ἑλληνίς
Ἀπολύτρωσις 70 (2015) 244-246
Δευτέρα, 8 Μαρτίου 1904,
ὥρα 10π.μ.
Ζήτω ἡ Μακεδονία!Ἐτελείωσαν, Νάτα μου, τά βάσανά μας• ἀπό τάς 4 τό πρωί εὑρισκόμεθα μεταξύ τοῦ ἐγκαταλελειμμένου χωρίου Ρομπάτι καί τῆς Φυλῆς τοῦ Ἁλιάκμονος.
... Οὐδέποτε, σέ βεβαιῶ, ἐπίστευσα τόσον εἰς τήν θείαν Πρόνοιαν ὅσον χθές τήν νύκτα. Ὅταν ἐξεκινήσαμεν ἦτο σκότος βαθύ• οἱ ὁδηγοί ἀμφέβαλλαν καί πάλιν περί τοῦ δυνατοῦ τῆς πορείας• ἀλλ᾽ ἐπειδή ἐπεμένομεν, ὑπήκουσαν. Μόλις ὅμως διήλθομεν εἰς τό σκότος τήν ἐπικίνδυνον τουρκικήν ζώνην ἀμέσως, ὡς διά μαγείας, τά πυκνά νέφη διελύθησαν καί ἡ σελήνη καί τά ἄστρα μᾶς ἐφώτισαν τόν φοβερώτατον δρόμον, τόν ὁποῖον ἐπί 3 ὥρας ἠκολουθήσαμεν διά μέσου παρθένων δασῶν, κρημνῶν, ἀνωφερειῶν καί λοιπῶν. Ναί, Νάτα μου, ἐπιστεύσαμεν ὅλοι, μέ ὅλην τήν ψυχήν μας, ὅτι ὁ Θεός ἐκείνην τήν στιγμήν εὐλόγει τό ἔργον μας καί διά τῶν ἀστέρων του ἐφώτιζε τόν δρόμον μας. Ἡ πεποίθησις αὕτη μᾶς ἔδωκε δυνάμεις ὑπερανθρώπους καί, χωρίς νά τό ἐννοήσωμεν σχεδόν, ἐβαδίσαμεν ἐπί 9 ὥρας, ἕκαστος φέρων βάρος 15-20 ὀκάδων. Τάς δυσκολίας τάς ὁποίας ὑπερνικήσαμεν, δέν ἠμπορῶ νά σοῦ τάς περιγράψω.
... ... ...
Δέν φαντάζεσαι πόσον ἀνυπομονῶ νά φθάσω ἐκεῖ. Ἔχω τήν πεποίθησιν ὅτι... μέ ὀλίγην γενναιότητα καί μέ πολλήν καλωσύνην καί φιλανθρωπίαν, θ᾽ ἀλλάξουν τά πράγματα... Ὅταν συλλογίζωμαι ὅτι ἴσως μέ βοηθήση ὁ Χριστός νά ἐπιτύχω, νομίζω ὅτι μοῦ ἔρχεται τρέλα. Τί χαρά δι᾽ ὅλους μας ἄν γίνη τοῦτο, καί πρό πάντων τί εὐτύχημα διά τήν Πατρίδα, ἡ ὁποία θ᾽ ἀναθαρρήση καί θά ἰδῆ ὅτι ἄν κινηθῆ ὀλίγον, ναί μέν δέν ἠμπορεῖ νά κάμη μεγάλα πράγματα, ἀλλ᾽ ἠμπορεῖ νά κάμη ὥστε νά παύση αὐτός ὁ παμβουλγαρισμός εἰς τά μέρη ἐκεῖνα...
Εἰπέ εἰς τήν Ζωήν μου ὅτι ἐσφύριζα κατά τήν πορείαν τά τραγουδάκια της καί τήν ἐσυλλογιζόμην διαρκῶς. Ἐπίσης καί τό Μικάκι μου, τό ἐφανταζόμην εἰς τήν καρδιά μου, καί εἰς τήν ἀγκαλιά μου, καί ἔσφιγγα δυνατά δυνατά τό εὐλύγιστον κορμάκι του• καί σᾶς ὅλους ἀνεξαιρέτως σᾶς ἐσυλλογιζόμην κατά σειράν καί σχεδόν διαρκῶς, καί σᾶς ἀγαποῦσα. Σοῦ στέλλω 2 φύλλα κυκλαμίνων τῆς Μακεδονίας. Εἴθε μίαν ἡμέραν νά ἔλθετε αἱ ἴδιαι νά τά κόψετε. Ἡ ὡραιότης τῶν μερῶν τούτων εἶναι ἀπερίγραπτος. Τί λυπηρόν νά εὑρίσκωνται εἰς τέτοια χέρια.
Χίλια φιλιά μακεδονικά...
Σέ φιλῶ καί σέ λατρεύω
Παῦλος.
(Ἀπό τό βιβλίο τῆς Ναταλίας Μελᾶ,
«ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ», ἐκδ. «ΔΩΔΩΝΗ»)
Κάθε Ὀκτώβριο, καθώς ὁ μεγάλος Σποριάς καλεῖ τούς ἐργάτες του στόν κόπο τῆς σπορᾶς, φέρνω στό νοῦ μου τούς ἀκάματους σποριάδες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ σέ κάθε ἐποχή. Καί πλάι στούς μεγάλους καί γνωστούς, δίπλα στούς Ἀποστόλους καί Πατέρες, ἀναζητᾶ ἡ ψυχή μου ἐνθάρρυνση σέ κείνους τούς μικρούς καί ταπεινούς, οἱ ὁποῖοι κράτησαν μέ δέος ἀλλά καί ζῆλο τό σπόρο τῆς αἰώνιας ἀλήθειας καί ἀφειδώλευτα τόν ἔσπειραν γύρω τους. Σέ κείνους τούς ἄγνωστους καί ἀνώνυμους ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι στήν ἱερή σκυταλοδρομία τοῦ πνεύματος προσέφεραν σκυτάλη φωτεινή τήν δια τους τή ζωή. Στούς ἁγίους καί μάρτυρες, πού ἔγιναν μέ τή ζωή τους τά ἱερά φυτά καί δημιούργησαν νέα φυτώρια καί περιβόλια χάριτος σέ ὅλη τή γῆ.
Στά χρόνια τοῦ Νέρωνα στή βόρεια Ἰταλία, ἕνας νέος μέ φλογερή ψυχή καλεῖ τούς ἀνθρώπους μέ τό λόγο καί τό παράδειγμά του στό κάλλος τῆς ἀλήθειας τοῦ Ἰησοῦ. Σάν νά ᾿χει ἀγγέλων φτερά στά πόδια καί στήν καρδιά, ὁδοιπορεῖ καί διδάσκει. Ἡ λομβαρδική πεδιάδα δέχεται τό μήνυμα τοῦ ἀληθινοῦ φωτός, αὐτό πού ὁ ἀπόστολος Παῦλος καί οἱ συνεργάτες του εἶχαν κηρύξει σέ τοῦτο τόν τόπο. Ὁ Γερβάσιος δίνει τήν καρδιά του στόν Χριστό, δίνει τό στόμα του, τήν ὁρμή τῆς νιότης του, τό χρόνο του, τή ζωή του ὅλη. Τό μαρτύριο σφραγίζει τήν ἱερή διακονία αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου, πού ἔταξε τή ζήση του στόν εὐαγγελισμό τῶν ψυχῶν, προσέφερε σέ φρυγμένα χείλη τό ζείδωρο ὕδωρ τοῦ οὐρανοῦ, χόρτασε τήν πείνα ἐκείνη πού βασανιστικά τυραννᾶ τόν ἄνθρωπο τόν πλασμένο γιά τήν αἰωνιότητα.
Στό δικαστήριο ὁ ὁμολογητής τῆς πίστεως μέ τή διδασκαλία, τήν ὑπομονή καί τήν ἱλαρότητά του γίνεται πόλος ἕλξεως. Ἀλλά ὁ ἀλαζόνας ἔπαρχος Ἀνούλιος μένει ἀσυγκίνητος. Τά βασανιστήρια εἶναι στ᾿ ἀλήθεια φρικτά, ὅμως ὁ ἀθλητής τοῦ Χριστοῦ στέκει ἀκλόνητος. Στό σκοτάδι τῆς φυλακῆς συναντᾶ κι ἄλλους ἡρωικούς συναθλητές. Ὁ Ναζάριος καί ὁ Προτάσιος εἶναι κι αὐτοί δέσμιοι γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Στό ἀδελφικό ἀντάμωμα ὑποχωρεῖ τό σκοτάδι καί ἀχτίδες χαρᾶς πλημυρίζουν τίς καρδιές τῶν ἀγωνιστῶν. Ἐνθαρρύνουν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί σμίγουν τά λόγια καί τά δάκρυα σέ προσευχή. Μέ κοινό τό φρόνημα θά πορευθοῦν μαζί καί στόν διά ἀποκεφαλισμοῦ θάνατο. Τή ζωή καί τό μαρτύριό τους τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας στίς 14 Ὀκτωβρίου καί προτρέπει κι ἐμᾶς νά γενοῦμε συνεχιστές τῆς δικῆς τους ζωῆς καί διακονίας, μέτοχοι στό μόχθο τῆς σπορᾶς ἀλλά καί στό γιορτάσι τοῦ θερισμοῦ.
Ἰχνηλάτης
Ἀπολύτρωσις 59 (2004) 200
«Οἱ πράξεις τῶν ἁγίων ἀποτελοῦν τή δυνατότερη μαρτυρία πρός ἔπαινό τους καί πρός ὠφέλεια αὐτῶν πού ἐπιδιώκουν τήν ἀρετή». Ὁ λόγος αὐτός τοῦ Μεγάλου Βασιλείου μοῦ ἔρχεται στή σκέψη, καθώς ἀναπολῶ τή μορφή τοῦ μακαριστοῦ ἐπισκόπου Σιδηροκάστρου κυροῦ Ἰωάννη (= 8 Ὀκτωβρίου 2001). Δέν σκοπεύω, βέβαια, νά ἐγκωμιάσω τήν πατερική φυσιογνωμία τοῦ ἐκλιπόντος, διότι καί ὁ ἴδιος ἐκ φύσεως ἀποστρεφόταν τόν ἔπαινο.
Θά ἦταν ὅμως, νομίζω, σκόπιμο γιά τή δική μας ὠφέλεια νά στρέψουμε τήν προσοχή στή μυστική ἐκείνη δύναμη πού ἐνέπνεε τόν τίμιο ἱεράρχη ἀπό τήν πρώτη του νεότητα μέχρι τά βαθιά γηρατειά. Νά ψηλαφίσουμε τό μυστικό τῆς ἀξιοθαύμαστης δραστηριότητας, τοῦ νεανικοῦ ζήλου καί τῆς ἀκαταπόνητης δημιουργικότητας, πού τροφοδότησε τίς ὑψηλές πτήσεις καί τίς ἀξιοζήλευτες κατακτήσεις τῆς διακονίας του. Εἶναι ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνει μεγάλα καί ὑψηλά, ὅταν βρεῖ μιά ψυχή πού θερμά καί ἀπέραντα ἀγαπᾶ τόν Κύριο, ὁλόψυχα καί ἄδολα ἀφιερώνεται στή δούλεψή του.
Ἡ ζωή, ἡ ἐξέλιξη καί ἡ ὅλη διακονία τοῦ μακαριστοῦ ἱεράρχη φέρει ἔκδηλη τή σφραγίδα τῆς θείας χάριτος. Ἡ δική του μερίδα εἶναι ὅτι ἀποδείχθηκε συνεργάσιμος μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί κράτησε μέχρι τέλους ἐκείνη τή λεβέντικη ἁπλότητα, πού πήγαζε ἀπό τή συναίσθηση ὅτι δέν ἔχει τίποτε δικό του, ἀπό τή συνείδηση ὅτι εἶναι ἕνα ἄσημο σκεῦος τῆς χάριτος, ἕνας ταπεινός δουλευτής τοῦ Κυρίου του.
Ὁ μακαριστός ἐπίσκοπος Ἰωάννης Παπάλης εἶδε τό φῶς τῆς ζωῆς στόν Ἀμπελώνα Λαρίσης τό 1914. Οἱ δύσκολες συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποῖες ζοῦσε ἡ ἀγροτική οἰκογένειά του τόν ἀνάγκασαν ἀπό μικρός νά ριχθεῖ στή βιοπάλη. Μόλις ἀποφοίτησε ἀπό τό Δημοτικό ἔκανε τή δύσκολη δουλειά τοῦ βοσκοῦ. Μά ἐκεῖνες οἱ δυσκολίες τόν σκληραγώγησαν, τοῦ νεύρωσαν τήν ψυχή καί τοῦ ἀτσάλωσαν τή θέληση. Ἦταν τά πρῶτα ἐφόδια μέ τά ὁποῖα τόν ἐξόπλιζε καί τόν προετοίμαζε ἀπό τότε ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Ὡστόσο, ἡ πίστη καί ἡ βαθιά ριζωμένη εὐσέβειά του ἦταν φανερά στήν καθάρια κι ἁγνή ζωή του, στόν τακτικό ἐκκλησιασμό, στόν πόθο του γιά τό λόγο τοῦ Θεοῦ, στή φλόγα τῆς ἱεραποστολῆς, πού πύρωνε τήν καρδιά του. Μέ συγκίνηση μοῦ διηγοῦνταν πρίν χρόνια ὁ ἀείμνηστος παπα-Εὐθύμιος, ἐφημέριος σέ χωριό τῆς Πίνδου, πώς τήν πρώτη γνωριμία του μέ τήν ἁγία Γραφή καί τήν Ἐκκλησία τή χρωστοῦσε σέ κάποιον βοσκό Ἰωάννη Παπάλη. «Ἐκεῖνος», ἔλεγε, «μοῦ ἔβαλε στά χέρια τοῦτο τό ἅγιο βιβλίο καί μοῦ μίλησε γιά τόν Χριστό μας μέ λόγια πύρινα».
Αὐτό πού πρόσφερε στόν παπα-Εὐθύμιο ὁ τότε βοσκός Ἰωάννης τό ἐπανέλαβε καί σέ πολλές ἄλλες ψυχές πού πλησίασε κατά τή μακροχρόνια ζωή του, ὡς πνευματικός πλέον ποιμένας. Διότι, καθώς ἐκεῖνος ἔβοσκε τά πρόβατα τοῦ πατέρα του, ὁ οὐράνιος Πατέρας κατέστρωνε τό σχέδιο γιά νά τόν μεταθέσει σέ ὑψηλότερη ἀποστολή, νά τοῦ ἀναθέσει τή διαποίμανση λογικῶν προβάτων. Ἡ γνωριμία του μέ ἱεραποστολικά πρόσωπα τῆς ἀδελφότητας «ΖΩΗ» τοῦ ἔδωσε τή δυνατότητα νά ἐκπληρώσει τόν πόθο του γιά μάθηση, νά σπουδάσει τή Θεολογία καί νά μπεῖ στίς τάξεις τοῦ ἱεροῦ κλήρου. Ἡ εὐγενής καί εὐθεία καρδιά του δέν λησμόνησε ἐκείνη τήν εὐεργεσία ποτέ.
Μιλοῦσε πάντοτε μέ ἐκτίμηση καί θαυμασμό γιά τό ἔργο τῶν χριστιανικῶν ἀδελφοτήτων. Ὡς ἱεράρχης συνεργαζόταν μαζί τους καί ἀξιοποιοῦσε τό ἔργο τους. Κι ὅταν χρειάσθηκε, ἔδωσε μία περισπούδαστη ἀπάντηση σέ κάποιους πού συκοφαντοῦσαν αὐτό τό ἔργο (βλ. περ. ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΙΣ, ἀρ. φ. 507, Μάρτιος 1988).
Μέ εὐγνωμοσύνη μνημονεύει καί ἡ δική μας ἀδελφότητα τήν ἀγάπη μέ τήν ὁποία ὁ ἀείμνηστος περιέβαλλε τό ἔργο τῶν κατασκηνώσεων τῆς «Χριστιανικῆς Ἐλπίδας», πού λειτουργοῦν στήν περιφέρειά του ἐδῶ καί μία δεκαετία περίπου.
Τήν ἱερατική του διακονία τήν ἄρχισε ὡς ἀρχιμανδρίτης - ἱεροκήρυκας τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως Σάμου καί Ἰκαρίας, ὅπου εὐδόκιμα διακόνησε ἐπί μία 17ετία (1951-1967). Ἐκεῖ, στήν ἐσχατιά τοῦ Αἰγαίου, ὀνειρευόταν νά ὁλοκληρώσει τήν ὑψηλή ἀποστολή του ὁ σεμνός λευΐτης, διακονώντας ὁλόψυχα καί ταπεινά τούς ἐλαχίστους ἀδελφούς τοῦ Χριστοῦ.
Μά ἄλλο σχέδιο εἶχε γι᾿ αὐτόν ἡ θεία χάρη, πού στίς 7 Ἰουνίου τοῦ 1967 τόν ἀνέδειξε καί τόν τοποθέτησε στό θρόνο τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου. Ἐνδεικτικό τοῦ φρονήματός του εἶναι τό γεγονός ὅτι ὁ ἴδιος ὄχι μόνο δέν ἐπιδίωξε ἐκείνη τήν ἀνάδειξη, ἀλλά κι ὅταν ἔγινε, τήν πληροφορήθηκε ἀπό μαθητές καί γνωστούς του, ἐνῶ ἦταν ἀφοσιωμένος στή διακονία του. Καί τόσο ἀνίδεος ἦταν, ὥστε δισπιστοῦσε.
Σ᾿ αὐτή τή θέση, ὅπου ἐπί τρεῖς καί πλέον δεκαετίες ἐργάσθηκε ὁ ἀκαταπόνητος ποιμένας, διέλαμψε τό διοικητικό του χάρισμα· βρῆκε διέξοδο ἡ ἀνεξάντλητη δημιουργικότητά του, ποικίλους τρόπους ἔκφρασης ἡ ἀπέραντη ἀγάπη του γιά τόν Θεό καί τό λαό πού ἐκεῖνος τοῦ ἐμπιστεύθηκε. Μέ συγκίνηση θυμοῦνται οἱ πιστοί τῆς περιοχῆς πώς κατ᾿ ἐπανάληψη περιόδευε τίς πόλεις καί τά χωριά, τά σχολεῖα, τά στρατόπεδα καί τά πλέον ἀκριτικά φυλάκια, γιά νά βλέπει καί νά ἐκτιμᾶ ἀπό κοντά τίς ἀνάγκες, ὥστε νά δρᾶ κατάλληλα ὡς γενναῖος καί ἔμπειρος ἐπιτελάρχης τοῦ Χριστοῦ. Ἀξιοποιώντας ὅλες τίς μάχιμες δυνάμεις τῆς περιφερείας του, ἀνάστησε ψυχές μέ τό λόγο τῆς χάριτος, τίς στήριξε στήν πίστη, τίς ποδηγέτησε στήν κατά Χριστόν ζωή, τίς παρηγόρησε. Ἰδιαίτερη ἡ μέριμνά του γιά τόν καταρτισμό στελεχῶν, γιά τήν καλλιέργεια ὅλου τοῦ ποιμνίου. Εἶχα τήν εὐλογία νά συμμετέχω σέ ἱερατικά συνέδρια, πού τακτικά διοργάνωνε, ἀλλά καί στό συστηματικό κηρυκτικό ἔργο· κατά καιρούς κήρυττα στίς πολυπληθεῖς ἑσπερινές συνάξεις τῆς Κυριακῆς στό Σιδηρόκαστρο.
Λιτός καί αὐστηρά ἀσκητικός στήν προσωπική του ζωή, μέχρι τά τελευταῖα του, ὅταν τά γηρατειά καί ἡ ἀσθένεια καταπονοῦσαν τό κακουχημένο σαρκίο του, γνώριζε νά σκύβει μέ στοργή καί ν᾿ ἀντιμετωπίζει μέ πατρική τρυφερότητα τά θέματα τοῦ ποιμνίου του. Μία ἁλυσίδα εὐαγῶν ἱδρυμάτων (γηροκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, μαθητικά οἰκοτροφεῖα, κατασκηνώσεις), μαζί μέ τίς τρεῖς ἱερές μονές πού ἄφησε στή μητροπολιτική του περιφέρεια εἶναι τά εὔγλωττα μνημεῖα τῆς ποιμαντικῆς του μέριμνας, ἡ ὁποία τόν τόν θρόνιασε μέσα στίς ψυχές «εἰς τόπον Χριστοῦ». Πόσο ὑψώνει κι ἀνεβάζει ἡ θεία χάρη αὐτούς πού τήν ἐμπιστεύονται κι ἀνυστερόβουλα παραδίδονται στήν ἐξουσία της!
Μπροστά στό θρόνο τῆς θείας χάριτος τώρα ὁ μακαριστός ἱεράρχης δέεται, πιστεύουμε, γιά τίς ψυχές πού ἀγάπησε, γιά τή συνέχεια τοῦ ἔργου πού πίσω του ἄφησε, γιά τό φωτισμό καί τήν ἐνίσχυση τῆς θείας χάριτος στόν διάδοχό του σεβασμιώτατο Μακάριο.
Ἄς ἀναπαύει ὁ Κύριος τή θεοφιλῆ ψυχή του. Ἰωάννου τοῦ ἐπισκόπου καί ἱεράρχου ἡμῶν γενομένου αἰωνία ἡ μνήμη!
Στέργιος Ν. Σάκκος
Ἀπολύτρωσις 57 (2002) 14-15
Τόν τελευταῖο καιρό πυκνώνουν οἱ εἰδήσεις πού ἀναφέρονται στήν ἀσύμμετρη ἀπειλή τῆς μαζικῆς μετανάστευσης, δημιουργώντας μεγάλη ἀνησυχία καί ἀγωνία. Ἀναντίρρητα, βρισκόμαστε μπροστά σέ μία φοβερή κρίση ἀνθρωπιστική καί ταυτόχρονα πολιτική.
Δέν εἶναι ὅμως apriori ὅλοι οἱ μετανάστες «ἀθῶα θύματα», «ταλαίπωροι», «φτωχοί» καί κατατρεγμένοι Σύριοι. Μεταξύ τους δυστυχῶς ὑπάρχουν ἐγκληματίες, πιστοί στρατιῶτες τοῦ «προφήτη» μέ «ἀποστολή» καί ἀφιονισμένοι σφαγεῖς τῶν «ἀ- πίστων», νεαροί, ὑγιεῖς ἄνδρες οἱ ὁποῖοι, ἀντί νά μείνουν νά πολεμήσουν γιά τήν πατρίδα τους, τήν ἐγκαταλείπουν στό «ἔλεος» τῶν δημίων. Ὑπάρχουν καί κάποιοι πού σκορποῦν χιλιάδες εὐρώ -τό θαλάσσιο ταξίδι στοιχίζει ἀπό 3.000 μέχρι 11.000 εὐρώ-, γιά νά φθάσουν στήν Εὐρώπη. Ἐκμεταλλευόμενοι τόν «ἀνθρωπισμό» τῆς Δύσης, ἀποδομοῦν κοινωνίες καί παραδόσεις μέ συμπαρομαρτοῦντα τήν αὔξηση τῆς ἐγκληματικότητας, τῆς πορνείας, τῶν βιασμῶν κτλ.
Ἀπό αὐτούς 90% εἶναι μουσουλμάνοι καί μοιραῖα ἡ διάδοση τοῦ ἰσλαμισμοῦ καί ὁ ἐξισλαμισμός ὅσο τό δυνατόν περισσότερων εὐρωπαίων πολιτῶν εἶναι στίς προτεραιότητές τους. Εὔστοχα ὁ οὖγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ὀρμπάν δήλωσε: «Τό μεταναστευτικό θά ὑπονομεύσει τίς χριστιανικές ρίζες τῆς γηραιᾶς ἠπείρου». Ἄν σκεφθοῦμε, μάλιστα, ὅτι ἀνάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται καί πολλοί τζιχαντιστές, τό μεταναστευτικό ἐξελίσσεται σέ βραδυφλεγῆ βόμβα γιά τή χριστιανική Δύση.
Βεβαίως εἶναι γνωστό ὅτι ἡ Τουρκία εἶναι ἡ χώρα διακίνησης τῶν λαθρομεταναστῶν. Πρίν ἀπό 20 χρόνια ὁ τότε πρωθυπουργός της Τουρκούτ Ὀζάλ εἶχε πεῖ: «Δέν χρειάζεται νά κάνουμε πόλεμο μέ τήν Ἑλλάδα· ἀρκεῖ νά τούς στείλουμε κάμποσα ἑκατομμύρια μετανάστες. Μετά, κάποια μέρα, θά φορέσουμε τά μαγιό μας καί θά πᾶμε νά τούς καταλάβουμε». Κι ἐπειδή ἡ πολιτική τῆς Τουρκίας εἶναι πάγια, ἡ δήλωση τοῦ Ὀζάλ προδίδει τίς προθέσεις τῆς Ἄγκυρας.
Ὅσον ἀφορᾶ στήν πατρίδα μας, χρόνια τώρα οἱ ἐγχώριοι φωταδιστές ἀσχολοῦνται μέ τό φλέγον αὐτό θέμα καί τό μόνο πού κατόρθωσαν εἶναι νά τό καταστήσουν φλεγμαίνουσα καί πυορροοῦσα πληγή, καθώς ἡ χώρα μας ἀποτελεῖ βασική πύλη εἰσόδου τῶν μεταναστῶν. Τεράστιες οἱ εὐθύνες τῆς πολιτείας καί πρόχειρη ἡ ἀντιμετώπιση, μέ ἀνυπολόγιστες συνέπειες στόν καθ’ ἡμᾶς ἐν γένει βίο! Μέ τίς συγκρουσιακές διαφωνίες, μάλιστα, οἱ ὁποῖες χαρακτηρίζουν τόν πολιτικό χῶρο, καί τήν ἀκυβερνησία, πού ταλανίζει τόν τόπο μας, πῶς νά ὁμονοήσουν οἱ ταγοί μας καί νά ἀποφασίσουν σωφρόνως καί ἐθνωφελῶς!
Ἀναμφισβήτητα ὁ λαός μας, φιλόξενος ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων καί ἔχοντας στραγγίσει τό ποτήρι τῆς ξενιτιᾶς καί τῆς φτώχειας, συμπαραστέκεται συγκινητικά στούς «ξένους» παρά τά προσωπικά του ἀδιέξοδα. Σέ πολλές ὅμως πόλεις ὁ φρενήρης ρυθμός εἰσόδου λαθρομεταναστῶν ἔχει δημιουργήσει ἀσύλληπτο πρόβλημα. Σύμφωνα μέ τήν Ἑλληνική Ἀστυνομία, τά τελευταῖα ἐννέα χρόνια ἔχουν συλληφθεῖ στή χώρα μας 1.065.746 μετανάστες -συγκεκριμένα 156.726 τό πρῶτο ἑπτάμηνο τοῦ 2015- δίχως νόμιμα ἔγγραφα.
Ἰδιαίτερα τά νησιά τοῦ Αἰγαίου βιώνουν μία ἀνείπωτη τραγωδία, καθώς ἡ «ἀθρόα μετακίνηση» λαμβάνει ἐκρηκτικές διαστάσεις πλέον κι ἔχει προκαλέσει σέ αὐτά ἀνήκεστη βλάβη. Ἐπιστολή τοῦ Προέδρου τοῦ Λιμενικοῦ Ταμείου ἀποκαλύπτει: «Ὁλοκληρώθηκε σήμερα ἡ ὁριστική κατάληψη τοῦ Ἐπιβατικοῦ Λιμανιοῦ τῆς Μυτιλήνης ἀπό παράνομους πρόσφυγες. Ὁλοκληρώθηκε ἡ πλήρης καταστροφή ὅλων τῶν λιμενικῶν ἐγκαταστάσεων... Ὅλη ἡ ἔκταση τοῦ λιμανιοῦ ἔχει μετατραπεῖ σέ μία ἀπέραντη χωματερή καί χῶρο ὑπαίθριων ἀφοδευτηρίων. Ὁ κίνδυνος μολύνσεων μετά τή μόνιμη ρύπανση εἶναι ὁρατός» (βλ. lesvosreport.gr).
Κι ἐπειδή τό μεταναστευτικό ἔχει πολλές παραμέτρους, ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά θίξω κάποιες ἀπό αὐτές:
Ποιός δέν αἰσθάνεται ντροπή, ἀντικρίζοντας στόν 21ο αἰώνα ἀνθρώπους σέ αὐτή τήν κατάντια; Ἡ ἀπόλυτη ἐξαθλίωση καί ὁ εὐτελισμός τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου σέ ὅλο του τό μεγαλεῖο! Πότε ἐπιτέλους θά σταματήσουν αὐτά τά σκλαβοπάζαρα; Πότε οἱ δουλέμποροι τῶν ψυχῶν καί τῶν ἐθνῶν θά ἀποδώσουν τήν ὀφειλόμενη ἀξία στήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Ποιά κυκλώματα δροῦν ἀνεξέλεγκτα, μεταφέροντας τσουβαλιασμένο ἀνθρώπινο φορτίο πού συχνά τό πετοῦν στή θάλασσα ἤ στή στεριά χωρίς καμιά προοπτική; Ποιά συμφέροντα παίζονται στίς πλάτες αὐτῶν τῶν δυστυχισμένων ὑπάρξεων;
Ἀλλά καί πόσους μετανάστες μπορεῖ νά ἀντέξει ἡ πολύπαθη πατρίδα μας; Τί θά ἀπογίνουμε, ὅταν ἡ Εὐρώπη κλείσει τήν «καρδιά της» καί τά σύνορά της στούς παράτυπους μετανάστες; Ἐπιπλέον, μελέτες ἐπισημαίνουν ὅτι μετά ἀπό δύο δεκαετίες θά ἀλλάξει ἀπειλητικά ἡ σύνθεση τοῦ πληθυσμοῦ μας καί ἡ Ἑλλάδα κινδυνεύει νά ὁδηγηθεῖ μέ μαθηματική ἀκρίβεια στόν μουσουλμανικό κόσμο λόγῳ τῆς αὔξησης τῶν «μεταναστῶν», τῆς συνεχοῦς εἰσόδου τους ἀλλά καί τῶν αὐξημένων γεννήσεων.
Ἄς μή μᾶς διαφεύγει, ἐπίσης, ὅτι τακτική τοῦ Ἰσλάμ εἶναι νά διεκδικεῖ διά τῆς βίας τόν χῶρο ὑποδοχῆς καί ἀνοχῆς του, ὅταν δημιουργήσει ἐκεῖ μία εὐάριθμη μάζα. Ἔτσι ἡ Ἑλλάδα ἴσως βρίσκεται πολύ κοντά στό φαινόμενο τῆς «ἰσλαμικῆς ἔκρηξης» ἤ τῆς «ἰσλαμικῆς ἄνοιξης». Συνεπῶς αὐτοί οἱ «δυστυχισμένοι» λαθρομετανάστες μέ τίς γεμάτες πολλές φορές τσέπες καί τούς φορητούς ὑπολογιστές, τό ἀμέτρητο κομβόι τῶν ἑκατοντάδων χιλιάδων ἐξελίσσεται προφανῶς σέ πυριτιδαποθήκη στά θεμέλια τῆς χώρας μας.
Κι ἐμεῖς τί κάνουμε;
Παρά τίς δυσοίωνες προβλέψεις, ἄς μή χάσουμε τό θάρρος μας. Χρέος μας νά προσευχόμαστε γιά τήν πατρίδα μας· νά φωτίσει ὁ Κύριος τούς ἄρχοντες νά ἐργασθοῦν ἀνυστερόβουλα γι’ αὐτήν. Ἄς μήν ἐγκαταλείψουμε τό ὅραμά μας καί τίς παραδόσεις μας. Νά ξαναγίνει ἡ πατρίδα μας «τό φῶς τοῦ κόσμου». Ἑνωμένοι, μέ πίστη στόν Χριστό καί στά ἰδανικά μας, θά ὑπερβοῦμε τίς δυσκολίες καί «ὁ Θεός σώζοι (=ἄς σώσει) τήν Ἑλλάδα»!
Εὐδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος - Θεολόγος
Ἀπολύτρωσις, Ὀκτώβριος 2015
Σεπτέμβριος λοιπόν! Καιρός γιά… λίγη τάξη στό γραφεῖο. Νέοι φάκελοι, νέα ἔγγραφα, νέα βιβλία, νέο ἀρχεῖο. Τακτοποιώντας τά νέα καί σκαλίζοντας τά παλιά, ἔπιασα στά χέρια μου ἕνα κουτί ἀπό τά… πολύ παλιά χρόνια. Λίγο ἡ ὥρα, λίγο ἡ νοσταλγία, λίγο ἡ κούραση, δέχτηκα τήν πρόκληση καί τό ἄνοιξα! Ἔπιασα στά χέρια μου ἕνα διπλωμένο χαρτί, κομμένο ἀπό κάποιο παλιό σημειωματάριο καί κιτρινισμένο ἀπό τόν χρόνο. Μαζί μέ αὐτό ἄρχισα νά ξεδιπλώνω ἀναμνήσεις…
Καλοκαίρι στό χωριό! Παιχνίδι, ξενοιασιά, ἱστορίες ἀπό τόν παππού καί τή γιαγιά, ἀνταλλαγή ἐπισκέψεων καί... οἱ ἀπαραίτητες σκανδαλιές! Ὁ ἱερέας παππούς μου συχνά πυκνά ἔκανε ἐπισκέψεις στούς συγχωριανούς του ἤ ἔρχονταν αὐτοί στό σπίτι, μιᾶς καί τόν χειμώνα αὐτός καί ἡ γιαγιά κατέβαιναν στήν πόλη.
Ἕνα ἀπόγευμα, ἐνῶ ἔπαιζα στήν αὐλή μας πλάι στούς μεγάλους, ἄθελα «ἔπιασα» μιά κουβέντα:
- Πές μου, πάτερ, δέν εἶναι ἀδικία; ἄκουσα ἕναν ἀπό τούς ἐπισκέπτες νά ρωτᾶ ἐναγωνίως τόν παππού.
- Ἐγώ, λέω, νά βάλεις στό μυαλό σου τά ἑφτά πί καί κυρίως ἐκεῖνο τό μεγάλο καί τότε οὔτε ἀδικίες θά σκέφτεσαι οὔτε τίποτα, ἀπάντησε ὁ παππούς κοφτά καί ὁ συνομιλητής του κατέβασε τό κεφάλι, σάν νά συμφωνοῦσε συνωμοτικά μαζί του.
Ἐκεῖνο τό φθινόπωρο θά πήγαινα στήν Πρώτη Δημοτικοῦ καί ἤδη οἱ γονεῖς μου προσπαθοῦσαν νά μοῦ μάθουν τό ἀλφάβητο. Ἔτσι, ἤξερα πώς κάπου ὑπάρχει κάποιο γράμμα πί καί ὁποιαδήποτε ἀναφορά σέ αὐτό ἦταν γιά μένα… ἀποκάλυψη!
Ὅταν, μάλιστα, ἄνοιξαν τά σχολεῖα ἔνιωθα ἕτοιμος καί ἐνθουσιασμένος! Κι ὅταν ἦρθε ὁ καιρός νά μάθουμε στό σχολεῖο τό γράμμα πί, περήφανος γιά τίς… γνώσεις μου, θέλησα νά τίς μοιραστῶ μέ τή δασκάλα μου καί νά… διαφωτίσω τούς συμμαθητές μου!
- Κυρία, τά πί εἶναι ἑφτά καί ὑπάρχει ἕνα μεγάλο!
- Τί εἶναι αὐτά πού λές; ἦταν ἡ ἄμεση ἀντίδραση δυσαρέσκειας τῆς δασκάλας μου.
- Μά, κυρία, ἄκουσα τόν παππού νά τό λέει, ἀπολογήθηκα καί ἦταν ἡ πληγωμένη μου ἀξιοπρέπεια πού συγκρατοῦσε τά δάκρυά μου.
Ἡ προσβολή ἦταν βαρειά! Ἀκοῦς ἐκεῖ τί λέω! Κι ἄν ὁ παππούς, πού ἦταν πολύ γέρος, ἔκανε λάθος; Μά ὅλοι λένε πώς ὁ παππούς ξέρει πολλά! Ἄρα;…
Γύρισα σπίτι ἀγανακτισμένος καί μέ φόρα μπῆκα στό δωμάτιό του:
- Παππού, εἶσαι ψεύτης! φώναξα ξαναμμένος, μόλις τόν εἶδα, κι ἔβαλα τά κλάματα!
Ξαφνιασμένος ἐκεῖνος μέ ρώτησε:
- Τί συμβαίνει, παιδάκι μου; Πότε εἶπα ψέματα;
- Τό καλοκαίρι, εἶπες στόν κύριο Φώτη, σέ ἄκουσα μέ τά αὐτιά μου, γιά τά πί πού εἶναι ἑφτά καί γιά ἐκεῖνο τό μεγάλο, ἀλλά ὅταν τό εἶπα σήμερα στήν κυρία μέ μάλωσε, εἶπα μέ ἀναφιλητά.
Ὁ παππούς δέν γέλασε. Ἔμεινε γιά λίγο σιωπηλός κι ἔπειτα μοῦ ἔδωσε ἕνα στυλό. Γράμματα δέν ἔκανα καλά. Στήν πραγματικότητα μόλις μάθαινα νά γράφω. Ἔκλεισε στό δυνατό, ἔμπειρο χέρι του τό δικό μου ἄμαθο, παιδικό. Πῆρε μία σελίδα ἀπό τό σημειωματάριό του κι ἀρχίσαμε μαζί νά γράφουμε τό γράμμα πί, τό ἕνα κάτω ἀπό τό ἄλλο, ἑφτά φορές! Δίπλα σέ κάθε γράμμα ὁ παππούς σημείωσε τήν ἀντίστοιχη λέξη: ποθεινὴν πατρίδα παράσχου μοι, Παραδείσου πάλιν ποιῶν πολίτην με (ἀπό τά νεκρώσιμα εὐλογητάρια).
- Εἶναι μία προσευχή πού μποροῦμε νά λέμε γιά νά σκεφτόμαστε τόν Παράδεισο, μοῦ ἐξήγησε ὁ παππούς. Συνήθως τή λέμε ὅταν πεθαίνει κάποιος. Ὅμως, γιατί νά περιμένουμε τήν... κηδεία μας γιά νά μᾶς τήν ποῦνε οἱ ἄλλοι; μονολόγησε ἀπευθυνόμενος περισσότερο στόν ἑαυτό του παρά σέ μένα.
Καί κάπως ἔτσι ἔμαθα νά γράφω τό γράμμα πί. Ἀργότερα ἔμαθα πώς γιά τούς χριστιανούς στόχος καί πατρίδα εἶναι ὁ Παράδεισος, ὅπου πολίτες εἶναι οἱ ἅγιοι, ὅσοι ἀγωνίζονται νά διατηροῦν μία βαθειά προσωπική σχέση μέ τόν Θεό καί νά ζοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημά του. Δέν ἤξερα τότε πώς αὐτό τό ἁπλό γράμμα, πού ἐξαιτίας του ἡ μικρή μου καρδιά ἔνιωσε τόσο προσβεβλημένη, ἦταν τό ἀγαπημένο τοῦ παπποῦ, ὁ ὁποῖος -εἶμαι σίγουρος γι᾽ αὐτό- ἀπολαμβάνει πιά τό μεγάλο Π, τήν ποθεινή πατρίδα…
Κ. Ἄτρας
Ἀπολύτρωσις 70 (2015) 210-211