Πέμπτη, 16 Μάρτιος 2017 17:40

Προσευχή μέ σταυρό

Ὁ Μωυσῆς προσεύχεται

  Μετά τήν ἔξοδό του ἀπό τήν ἔρημο Ραφιδείν ὁ ἰσραηλιτικός λαός συναντᾶ τόν πρῶτο ἐχθρικό λαό, τούς Ἀμαληκῖτες (Ἔξ 17,8-16). Οἱ ἐχθροί κάνουν ἀλλεπάλληλες ἐπιθέσεις καί ἐμποδίζουν τόν λαό τοῦ Θεοῦ νά προχωρήσει πρός τή γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Ὁ Μωυσῆς παραγγέλλει στόν πιστό ὑπασπιστή του, τόν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, νά διαλέξει λίγους ἄνδρες δυνατούς καί μαζί μ’ αὐτούς νά πολεμήσει τόν Ἀμαλήκ. Ὁ ἴδιος μαζί μέ τόν Ἀαρών καί τόν Ὤρ ἀνεβαίνει στό βουνό πού ἦταν ἐκεῖ κοντά καί, κρατώντας τήν «ῥάβδον τοῦ Θεοῦ» στά δυό του χέρια, τά ὑψώνει στόν οὐρανό καί προσεύχεται γιά τούς μαχητές τοῦ Ἰσραήλ. Καί τότε γίνεται τό θαῦμα. Ὅσην ὥρα κρατᾶ ὁ Μωυσῆς τά χέρια ὑψωμένα, νικᾶ ὁ Ἰσραήλ. Μόλις κουράζεται καί τά κατεβάζει, νικᾶ ὁ Ἀμαλήκ. Τό ἀντιλαμβάνονται αὐτό οἱ δύο συνοδοί τοῦ Μωυσῆ καί γίνονται βοηθοί του. Τόν βάζουν νά καθίσει σέ μιά πέτρα καί, ὁ ἕνας ἀπό τά δεξιά, ὁ ἄλλος ἀπό τά ἀριστερά, κρατοῦν τά χέρια του γιά νά μήν κουράζονται. Ἔτσι, νικώντας συνεχῶς ὁ Ἰησοῦς μέ τούς μαχητές του κατετρόπωσε καί κατέσφαξε τόν Ἀμαλήκ.

Ἕνα γεγονός-τύπος

  Τό γεγονός τῆς ἐρήμου Ραφιδείν καί ἡ ἱστορία τοῦ Ἀμαλήκ, πού ἐξαφανίσθηκε σάν λαός ἀπό τό πρόσωπο τῆς γῆς, γεννᾶ πολλές ἀπορίες στόν ἀναγνώστη. Ὁ Θεός ξεχώρισε τόν περιούσιο λαό του ἀπό ὅλα τά ἔθνη καί καθόρισε τή στάση του πρός ἐκεῖνα. Ἀπό ἄλλα ἔθνη ἀπαγόρευσε μόνο νά παίρνουν οἱ Ἰσραηλῖτες γυναῖκες, μέ ἄλλα ἀπαγόρευσε κάθε σχέση καί μέ ἄλλα συνέστησε φιλία ἤ συμπάθεια. Ὁ Ἀμαλήκ ὅμως εἶναι τό ἔθνος γιά τό ὁποῖο ὁ Θεός ἀπείλησε ὁλοκληρωτικό ἀφανισμό καί ἔδωσε ἐντολή στούς Ἰσραηλῖτες νά τό μισοῦν πάντα. Κι εὐχαριστήθηκε μέ ὅσους ὑπηρέτησαν στό σχέδιο αὐτό, ἐνῶ τιμώρησε ὅσους συμπάθησαν Ἀμαληκίτη. Ὅλα αὐτά ἑρμηνεύονται ὅταν, στό θαῦμα πού ἔγινε κατά τή μάχη τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, δοῦμε τόν τύπο τοῦ σταυροῦ. Ἔτσι ἄλλωστε βλέπουν τό γεγονός καί οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἡ δύναμη τοῦ σταυροῦ

stayros  Ἀπό τούς πρώτους ἀκόμη αἰῶνες τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, οἱ Ἰουδαῖοι ἀντιλέγοντας στήν ἑρμηνεία τῶν πατέρων, ἰσχυρίζονται ὅτι κανένας τύπος τοῦ σταυροῦ δέν διεγράφη, καί ὅτι ἡ προσευχή τοῦ Μωυσῆ εἶναι ἡ δύναμη πού νίκησε τόν Ἀμαλήκ. Βέβαια κανείς πιστός δέν ἀμφιβάλλει ὅτι ἡ προσευχή εἶναι δύναμη μεγάλη. Στήν περίπτωση ὅμως αὐτή, ἡ νικηφόρα δύναμη δέν εἶναι μόνο ἡ προσευχή ἀλλά ἡ προσευχή μέ τόν σταυρό, ὅπως ἀφήνει ἡ Γραφή νά ἐννοήσουμε. Ὁ Μωυσῆς προσεύχεται βέβαια συνέχεια, ἀλλά δέν ἔχει συνέχεια ὑψωμένα τά χέρια του μέ τή ράβδο, καί ἡ νίκη ἐναλλάσσεται μέ τήν ἧττα, ἀνάλογα μέ τή στάση τοῦ Μωυσῆ. Ὁ Μωυσῆς ἔχοντας ὑψωμένα τά χέρια καί κρατώντας τή ράβδο εἰκονίζει τόν Γολγοθᾶ. Οἱ δύο συνοδοί του, Ἀαρών καί Ὤρ, εἰκονίζουν τούς δύο ληστές. Ὅπως ἐκεῖνοι σταυρώθηκαν δεξιά καί ἀριστερά τοῦ Κυρίου, ἔτσι κι αὐτοί στέκονταν ὅλη τήν ἡμέρα ἕνας στά δεξιά κι ἕνας στ’ ἀριστερά τοῦ Μωυσῆ. Ὁ Ἀαρών, πού ἀργότερα ἔγινε ἀρχιερέας, παραστεκόταν ὡς ἐκπρόσωπος τῆς ἱερωσύνης, ἐνῶ ὁ Ὤρ, πού καταγόταν ἀπό τή βασιλική φυλή τοῦ Ἰούδα, ὡς ἐκπρόσωπος τῆς βασιλείας. Καί οἱ δύο, μαζί μέ τόν μεγάλο προφήτη Μωυσῆ, προτύπωναν τό τριπλό ἀξίωμα τοῦ Ἐσταυρωμένου Κυρίου: προφητικό, ἀρχιερατικό, βασιλικό.
  Ὁ Ἀμαλήκ ὑποχωροῦσε μόνο ἐφόσον διατηροῦνταν τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ. Καί ὅπως ὅταν ὁ δοῦλος Μωυσῆς ἅπλωσε τά χέρια νικήθηκε ὁ Ἀμαλήκ, ἔτσι κι ὅταν ὁ Κύριός του Ἰησοῦς ἅπλωσε τά χέρια του στόν σταυρό, καταλύθηκε τό κράτος τοῦ νοητοῦ Ἀμαλήκ, τοῦ σατανᾶ. Αὐτός πού κατετρόπωσε τόν Ἀμαλήκ λεγόταν Ἰησοῦς, κι αὐτός πού κατέλυσε τό κράτος τοῦ διαβόλου ὀνομαζόταν κι αὐτός Ἰησοῦς. Καί ὅπως ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ ἔμεινε στήν ἱστορία σάν στρατηλάτης κατά τοῦ Ἀμαλήκ, ἔτσι καί ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ἐμφανίσθηκε στόν κόσμο σάν στρατηλάτης κατά τοῦ σατανᾶ. Καί ὁ ἀρχαῖος Ἰησοῦς πολέμησε μέ λίγους δυνατούς πού τούς διάλεξε μόνος του, καί ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ἔκανε τόν πόλεμό του κατά τοῦ σατανᾶ μέ λίγους ἀποστόλους, πού τούς διάλεξε ὁ ἴδιος. Ὁ Κύριός μας τήν ὥρα πού ἦταν πάνω στόν σταυρό νικοῦσε τόν σατανᾶ. Ἐπειδή ὅμως αὐτό δέν ἦταν δυνατό νά τό προτυπώσει μόνος ὁ Μωυσῆς σάν ἁπλός ἄνθρωπος, γι’ αὐτό τόν Κύριο σάν Ἐσταυρωμένο τόν προτυπώνει ὁ Μωυσῆς, ἐνῶ σάν νικητή τοῦ σατανᾶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ. Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι πολλά πρόσωπα συγχρόνως προτύπωναν τόν Κύριο.

Δυνατοί μέ τόν σταυρό

  Ὁ Ἀμαλήκ ἐμπόδιζε τόν Ἰσραήλ νά βαδίσει πρός τή γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Ὁ σατανᾶς ἐμποδίζει τούς πιστούς νά μποῦν στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν, τήν πνευματική γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Ἀλλά τά παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ἀγκαλιάζουμε καί παίρνουμε πάνω στούς ὤμους μας τόν σταυρό, πού τότε προτύπωσε ὁ Μωυσῆς, καταδιώκουμε τόν νοητό Ἀμαλήκ καί ἀνοίγουμε τόν δρόμο πρός τούς οὐρανούς. Τῶν χριστιανῶν ἡ προσευχή πρέπει νά γίνεται μέ σταυρό, ὅπως πολλές φορές διδάσκει ἡ Παλαιά καί ἡ Καινή Διαθήκη. Μόνο ἡ σταυρική θυσία τοῦ Θεανθρώπου δίνει νόημα στίς προσευχές μας, γιατί μόνο ἡ ἀνεξάντλητη ἀξιομισθία της δίνει ἐξιλαστική δύναμη καί ἀξία σ’ αὐτές, καθώς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία. Μόνο ὁ σταυρός τοῦ Κυρίου ἀνεβάζει τίς προσευχές μας στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Χωρίς αὐτόν τά ἔργα καί ἡ θυσία τοῦ μεγαλύτερου ἁγίου εἶναι νόμισμα τοῦ ὁποίου καταργήθηκε ἡ ἀξία, καί κάθε ἅγιος εἶναι ἀνάξιος νά εἰσακουσθεῖ.
   Ἡ ἐκπομπή τῆς προσευχῆς μας φθάνει στ’ αὐτιά τοῦ Θεοῦ μόνον ὅταν μεταδοθεῖ μέ τήν κεραία τοῦ σταυροῦ τοῦ Κυρίου. Καί ἔχουμε τόν σταυρό τοῦ Κυρίου μόνον ὅταν ζοῦμε σταυρωμένοι. Ὅταν προσευχόμαστε, γράφουμε τόν σταυρό ἐξωτερικά καί ἐσωτερικά. Ἐξωτερικά, κάνοντας τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, ἐσωτερικά ἔχοντας ἀγωνία, κόπο, ἱδρώτα, θυσία. Αὐτό εἶναι σταυρός καί ὄχι τά ξερά λόγια. Ἡ προσευχή μας, λοιπόν, νά γίνεται μέ σταυρό. Γι’ αὐτό ἄλλωστε ἀρχίζουμε καί τελειώνουμε κάνοντας τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Ἀλλά τό σημεῖο αὐτό νά εἶναι ἔκφραση τῆς ἐσωτερικῆς μας διαθέσεως καί ἀγωνίας καί ὄχι τυπική κίνηση. Μέ τυπικές κινήσεις προσεύχονται μόνον οἱ μωαμεθανοί. Τί θά διαφέρουμε ἀπό αὐτούς ἐμεῖς, ἄν ἡ κίνησή μας, πού διαγράφει τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, δέν εἶναι ἐνσυνείδητη, ζωντανή καί καθαρή; Πῶς θά εἰσακουσθοῦμε, ἄν λείψει τό ἐσωτερικό ἀντίκρυσμα τῆς κινήσεώς μας καί ἀντί σταυροῦ παίζουμε κιθάρα; Γιατί χωρίς τήν οὐσία του ὁ τύπος στρεβλώνεται καί παραμορφώνεται. Καί τότε παθαίνουμε ὅ,τι πάθαινε ὁ Ἰσραήλ, ὅταν ὁ Μωυσῆς κατέβαζε τά χέρια του. Νά κάνουμε, λοιπόν, τόν σταυρό μας καθαρά καί ἐνσυνείδητα, γιατί ἀλλοιῶς νικᾶ ὁ ἐχθρός.

Στέργιος Ν. Σάκκος
Ἀπολύτρωσις 37 (1982) 115-116

Κατηγορία Τριώδιον
Παρασκευή, 13 Σεπτέμβριος 2019 03:00

Χριστιανός καί σταυρός

stayros2 Χριστιανός σημαίνει μικρός Χριστός κι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Ἐσταυρωμένος, ἄρα χριστιανός εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ σταυροῦ. Γι᾿ αὐτό εἶναι ἀνάρμοστο καί ξένο στόν χριστιανό νά ἀναζητᾶ τίς εὐκολίες καί τήν ἀνάπαυση. Ὁ Κύριός σου καρφώθηκε στό σταυρό κι ἐσύ ἐπιζητᾶς τήν ἄνεση καί ζῆς μέ πολυτέλεια;

 Ἄν ἀγαπᾶς τόν Κύριό σου, πέθανε ὅπως Ἐκεῖνος. Σταύρωνε τόν ἑαυτό σου, ἔστω κι ἄν δέν σέ σταυρώνει κανείς. Καί σταυρός εἶναι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῆς κακίας καί τῆς ζήλειας σου. Σταυρώνεις τό «ἐγώ» σου, ὅταν ἀρνεῖσαι νά ἱκανοποιήσεις τίς κακές ἐπιθυμίες σου. Κρεμᾶς τόν ἑαυτό σου στό σταυρό, ὅταν ἀφήνεις τόν Θεό νά κατευθύνει τή ζωή σου χωρίς τίς δικές σου λογικές παρεμβάσεις. Πεθαίνεις σάν τόν Κύριό σου, ὅταν ὑποτάσσεσαι στό θέλημά του χωρίς τά ἀτέλειωτα «γιατί».

 Ὁ Κύριος ζήτησε καί ζητᾶ νά τόν ἀκολουθήσουν ὅσοι εἶναι ἀποφασισμένοι νά σηκώσουν τό σταυρό τους, ὅσοι εἶναι ἕτοιμοι νά πεθάνουν, νά ἀρνηθοῦν τίς ἀπολαύσεις καί τήν τρυφή. Διότι ὅποιος ἀγαπᾶ τήν ἀσφάλεια καί τίς ἡδονές τῆς παρούσης ζωῆς εἶναι ἐχθρός τοῦ σταυροῦ, αὐτοῦ τοῦ σταυροῦ πού ὁ χριστιανός ἀγαπᾶ καί σηκώνει μέ ὑπομονή γιά χάρη τοῦ Ἐσταυρωμένου του Κυρίου!...

Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς Φιλιππησίους 13· ΕΠΕ 22,8-10

Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β.Σ.

Κατηγορία Πατερικά
Τετάρτη, 01 Απρίλιος 2015 03:00

Σταυρός καί ὑπομονή

estauromenosΓιά νά ἀποκτήσεις τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς δές τόν Ἐσταυρωμένο. Μέ σπλαγχνικό βλέμμα στρέφεται σέ σένα καί σοῦ λέει: «Παιδί μου, ἐπειδή ἐσύ δέν θέλησες νά ἀντισταθεῖς λιγάκι στά πάθη σου, κοίταξε ποῦ μέ κατάντησαν οἱ ἄτακτές σου ὀρέξεις. Κοίταξε πόσο ὑποφέρω -καί μέ πόση χαρά- γιά τήν ἀγάπη σου καί γιά νά σοῦ δώσω παράδειγμα ἀληθινῆς ὑπομονῆς! Σέ παρακαλῶ, λοιπόν, παιδί μου, γιά ὅλους τούς πόνους μου νά σηκώσεις κι ἐσύ θεληματικά κάθε σταυρό, πού εἶναι εὐάρεστος σέ μένα, ἀφήνοντας χωρίς ἀντίσταση τόν ἑαυτό σου στά χέρια ὅλων ἐκείνων τῶν ἀνθρώπων πού σέ κατατρέχουν, καί στούς ὁποίους ἐγώ θά ἐπιτρέψω νά βλάψουν τήν τιμή καί τό σῶμα σου. Ὢ! καί νά ᾿ξερες πόση χαρά θά μοῦ δώσεις μ᾿ αὐτό».

 

Νικοδήμου Ἁγιορείτου,
Ὁ ἀόρατος πόλεμος σ. 190-191.
Ἐλεύθερη ἀπόδοση Β. Σ.

    

Κατηγορία Πατερικά

staurosΤίποτε πιό ἀταίριαστο καί πιό ξένο γιά ἕναν χριστιανό ἀπό τό νά ἐπιζητεῖ τήν ἄνεση καί τήν ἀνάπαυση. Κι ὅμως ὑπάρχουν μερικοί πού ἐμφανίζονται ὡς χριστιανοί, ἐνῶ ζοῦν μιά ἄνετη καί τρυφηλή ζωή. Οἱ ἀνέσεις καί οἱ ἀπολαύσεις εἶναι ἀντίθετες ἀπό τό σταυρό.
 Ὁ σταυρός εἶναι χαρακτηριστικό ἀγωνιζόμενης ψυχῆς, πού εἶναι διατεθειμένη νά πεθάνει καί δέν ζητᾶ καμία ἄνεση. Ὅσοι ἀναζητοῦν ἀπολαύσεις καί ἐπιδιώκουν ἀνέσεις πολιτεύονται ἐνάντια στό σταυρό. Ἀκόμη κι ἄν λένε ὅτι εἶναι τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἐχθροί τοῦ σταυροῦ. Ἄν ἀγαποῦσαν τό σταυρό, θά προσπαθοῦσαν νά ζοῦν καί σταυρική ζωή. Δέν σταυρώθηκε ὁ Κύριός σου; Μιμήσου τον! Σταύρωσε τόν ἑαυτό σου, κι ἄν κανείς δέν σέ σταυρώνει· δέν ἐννοῶ νά αὐτοκτονήσεις (μή γένοιτο! αὐτό εἶναι ἀσέβεια), ἀλλά σταύρωσε τόν ἑαυτό σου, ὅπως ὁ Παῦλος πού ἔγραφε· «ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται, κἀγώ τῷ κόσμῳ».
 Ἄν ἀγαπᾶς, λοιπόν, τόν Δεσπότη σου, πέθανε κι ἐσύ μέ τόν δικό του θάνατο· μάθε πόση εἶναι ἡ δύναμη τοῦ σταυροῦ, πόσα κατόρθωσε καί πόσα κατορθώνει καί ἀσφαλίζει τή ζωή τοῦ πιστοῦ. Εἴτε βρισκόμαστε στό δρόμο εἴτε στό σπίτι ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ ὁ σταυρός εἶναι μεγάλο ἀγαθό, σωτήριο ὅπλο, ἀκαταμάχητη ἀσπίδα, ἀντίπαλος τοῦ διαβόλου. Ὅταν ἀντιστρατεύεσαι σ᾿ αὐτόν τόν ἐχθρό, τότε βαστάζεις στ᾿ ἀλήθεια τόν σταυρό, ὄχι ἁπλῶς σημειώνοντάς τον πάνω σου σάν σφραγίδα, ἀλλά ζώντας τίς συνέπειες τοῦ σταυροῦ. Ὁ Χριστός ὀνόμασε, ὅπως ξέρεις, τά πάθη σταυρό, ὅταν εἶπε· «ἐάν μή τις ἄρῃ τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήσῃ μοι», ἐάν, δηλαδή, ἐκεῖνος πού θά τόν ἀκολουθήσει δέν εἶναι ἕτοιμος γιά θάνατο.
 Ὅσοι ὅμως ἀγαποῦν τήν ἄνετη ζωή καί τήν καλοπέραση τοῦ σώματός τους καί ἐκεῖνοι πού ἀγωνιοῦν γιά τήν ἐξασφάλιση τῆς παρούσης ζωῆς καί γιά τήν κατάκτηση τῶν ἐπίγειων ἀπολαύσεων εἶναι ἐχθροί τοῦ σταυροῦ· τοῦ σταυροῦ, τόν ὁποῖο ὁ Παῦλος ἔχει γιά μοναδικό καύχημά του καί τόν ἐναγκαλίζεται καί ἐπείγεται νά κολλήσει πάνω του, γιά νά ἑνωθεῖ μέ τόν ἐσταυρωμένο Κύριό του.

Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς Φιλιππησίους 13,1
ΕΠΕ 22,8-10
Ἀπόδοση κειμένου Β.Σ.

Κατηγορία Πατερικά
Σάββατο, 02 Αύγουστος 2014 03:00

Ἡ ἐπιστροφή

epistrofhἜκλεισε πόρτες καί μαντάλωσε παράθυρα ἡ κυρα-Λίζα. Τέτοια ντροπή, ὄχι, δέν μποροῦσε νά τή σηκώσει. Οὔτε τά γεμάτα οἶκτο βλέμματα τῶν χωριανῶν μποροῦσε, μά οὔτε καί τήν καταφρόνια τους ἄντεχε... Ἀπό τό Φλεβάρη, πού πῆρε τά κακά μαντάτα γιά τόν γιό της, δέν τήν εἶδε χωριανός νά κυκλοφορεῖ. Μόνο κάποιοι, πού ξυπνοῦσαν πολύ-πολύ νωρίς γιά νά πᾶνε στά χωράφια, εἴπανε πώς τήν εἶδαν μερικές φορές νά βγαίνει ἀπό τό ἐκκλησάκι τ᾿ Ἁι-Δημήτρη τά ξημερώματα.
 Ἕναν γιό εἶχε σ᾿ αὐτή τή ζωή καί τίποτε ἄλλο. Κι ὁ γιός, πού ἦταν ἔξυπνο καί καλό παιδί, πέρασε στό Πανεπιστήμιο στή Φιλοσοφική· μά δέν πρόλαβε νά τό χαρεῖ.
 - Τί εἶναι αὐτό πού μέ βρῆκε, Θεέ μου, ἔλεγε καί ξανάλεγε. Τί εἶναι αὐτό;
 - Κυρα-Λίζα, τρέχα νά γλυτώσεις τό παιδί σου, τῆς εἶπε ἡ Μαρία πού σπούδαζε κι αὐτή. Ἔχει μπλέξει ἄσχημα μέ ἀνατολικές θρησκεῖες.
 - Ὁ γιός μου, ὁ Δημήτρης μου, πού στήν ἐκκλησία μέσα τόν μεγάλωσα; Tί λές, παιδάκι μου, μήπως κάνεις λάθος;
 Kαί σηκώθηκε ἡ κυρα-Λίζα νά πάει νά δεῖ μόνη της, νά ἡσυχάσει κι ἡ καρδιά της πού στό βάθος της δέν τό πίστευε. Kαί γύρισε στό σπίτι κατάπικρη καί τό μαντάλωσε. Ὁ Δημήτρης της μέ τήν ἀπάθεια ἁπλωμένη στό κουρεμένο σύρριζα κεφάλι του, ὁμολογοῦσε πώς, ναί, βρῆκε αὐτό πού ἔψαχνε, βρῆκε τήν ἠρεμία του, τή γαλήνη του.
  Ἀστροπελέκι χτύπησε τήν κυρα-Λίζα. Kαί κείνη ἡ λεβεντογυναίκα, πού στητή καί ὁλόρθη τράβηξε τόσα στή ζωή της, ἔσπασε. Mέσα σέ δυό μῆνες ἔμεινε ἡ μισή. Ἔλειωνε κάθε βράδυ λίγο-λίγο μπροστά στό εἰκόνισμα τῆς Παναγιᾶς, πάνω στίς πλάκες τ᾽ Ἁι-Δημήτρη.
 Ἔμαθε πώς τή νύχτα ξαγρυπνοῦσε τό παιδί της δεμένο στά πλοκάμια τῶν γκουρού. Tή νύχτα κι αὐτή τήν ἀφιέρωνε σέ προσευχή, νά σώσει ὁ Θεός τόν γιό της.
 Ἦρθε ἡ Kυριακή τῶν Bαΐων. Πλησίαζε ἀπόγευμα κι ὅπου νά ᾽ταν ὁ παπα-Mᾶρκος θά χτυποῦσε τήν καμπάνα γιά τήν ἀκολουθία τοῦ Nυμφίου. Mέσα ἀπό τή μανταλωμένη πόρτα ἡ κυρα-Λίζα περίμενε νά τήν ἀκούσει. Ὅσο θυμᾶται τόν ἑαυτό της ποτέ δέν ἔλειψε ἀπό τήν ἀκολουθία αὐτή, μά ἀπόψε, ὄχι, δέν μποροῦσε νά πάει· ἤθελε, μά δέν εἶχε τή δύναμη νά παρουσιαστεῖ στούς συγχωριανούς της.
 Ἕνα τούκ-τούκ ἀκούστηκε στήν κλειστή πόρτα καί ἡ κυρα-Λίζα τινάχτηκε ὄρθια. Ὄχι, δέν θ᾽ ἄνοιγε σέ κανέναν.
  - Ὁ παπα-Mᾶρκος εἶμαι, Λίζα, ἄνοιξέ μου.
 Ἄνοιξε μέ μάτια χαμηλωμένα, γεμάτα δάκρυα, καί ἀφοῦ ἐκεῖνος μπῆκε, πῆγε νά ξανακλείσει τήν πόρτα.

- Ὄχι, Λίζα, ὄχι, κόρη μου, μήν κλείνεις! Kαιρός εἶναι πιά νά τήν ἀνοίξεις. Ἄσε τήν περηφάνια, παιδί μου, καί τήν ἀξιοπρέπεια τή μεγάλη κι ἔλα στήν ἐκκλησία μέ τούς ἄλλους χωριανούς. Tόσα δάκρυα καί τόση προσευχή μή θές νά πᾶνε χαμένα. Tαπείνωση, Λίζα, ταπείνωση θέλει ὁ Θεός, γιά ν᾽ ἀκούσει τόν πόνο σου.
 Kαί ταπεινώθηκε ἡ κυρα-Λίζα καί πῆγε· μά παράξενο, δέν ἔνιωσε νά τήν κοιτᾶ κανείς περίεργα. Ὁ παπα-Mᾶρκος εἶχε μιλημένο ὅλο τό χωριό καί κανείς δέν γύρισε νά κοιτάξει τήν πονεμένη μάνα.
 Mεγάλη Δευτέρα, Mεγάλη Tρίτη, Mεγάλη Tετάρτη. Θεέ μου, τί Γολγοθᾶς εἶναι αὐτός π᾽ ἀνεβαίνει! Ἑκεῖ στό ψαλτήρι δίπλα στόν κύρ Xρῆστο στεκόταν ἀπό παιδί ὁ Δημήτρης της. Kαί τώρα! Ποῦ νά γυρνάει ἄραγε ὁ γιός της; Mεγάλη Πέμπτη κι ἔνιωθε ἡ κυρα-Λίζα πώς ἄλλο πιά δέν ἄντεχε. «Mάνα τοῦ Xριστοῦ», ἔλεγε καί ξανάλεγε, «Παναγιά μου, τό παιδί μου!».
 «Ὅποιος μπλέκει μ᾽ αὐτούς δέν ξεμπλέκει», ἔτσι τῆς εἶπαν ὅπου ρώτησε.
 Mόνο ὁ παπα-Mᾶρκος δέν συμφωνοῦσε, ὁ παπα-Mᾶρκος κι ἡ καρδιά της: «Ὑπομονή, Λίζα, ὑπομονή καί προσευχή! Mόνο μή χάσεις τήν ἐλπίδα σου».
 Mά σήμερα, Mεγάλη Πέμπτη, ἡ κυρα- Λίζα ἀπόκαμε. Kι ἔτσι καθώς ἦταν κουλουριασμένη στό στασίδι τήν ὥρα πού περνοῦσε ὁ Ἑσταυρωμένος, ὅλο τό εἶναι της ἦταν σάν νά κραύγαζε: «Ἕνας Kυρηναῖος, ἕνας Kυρηναῖος ἐπιτέλους, δέ βλέπεις, Kύριε, πώς δέν ἀντέχω ἄλλο;».
 Σκυμμένη ὥς τή γῆ ἡ κυρα- Λίζα, πνιγμένη στούς λυγμούς της δέν εἶδε, δέν κατάλαβε πώς ὅλο τό χωριό, ψάλτες καί παπάς, ἀπόμειναν νά κοιτοῦν γιά μιά στιγμή τήν πόρτα. Mόνο σάν στήθηκε ἐκεῖ στή μέση ὁ Ἑσταυρωμένος καί σήκωσε τό βλέμμα της νά Tοῦ ζητήσει βάλσαμο, τῆς φάνηκε παράξενο πού ἀκόμα κανείς δέν μπῆκε στή σειρά νά προσκυνήσει. Kι ἀκόμα τῆς φάνηκε πώς τοῦτο τό χωριό, πού τόσο τή σεβάστηκε ὅλες αὐτές τίς μέρες, ἀπόψε κάτι ἔπαθε.
 Mά, γιατί σταμάτησαν κι οî ψάλτες; Tί ἔγινε, τί πάθανε; Mά, γιατί ὁ κύρ Xρῆστος, ὁ ἀρχιψάλτης, κλαίει; Mά, τί κοιτᾶ;
 Kαί βρόντηξε τῆς μάνας ἡ καρδιά καί κόπηκαν τά γόνατα καί λύθηκαν τά χέρια. Ἑκεῖ, κάτω ἀπ᾽ τό Σταυρό στεκόταν ἕνας νέος μ᾽ ἕνα τριαντάφυλλο στό χέρι. Kι εἶχε τό κεφάλι κουρεμένο σύρριζα καί τά μάτια γεμάτα δάκρυα. Ἑκεῖ, κάτω ἀπό τόν Ἑσταυρωμένο, στεκόταν ὁ Δημήτρης της, ὁ νεαρός γκουρού πού ἀπόψε, νύχτα τῆς Σταύρωσης, δήλωνε μ᾽ ἕνα τριαντάφυλλο στό χέρι καί μέ δάκρυα στά μάτια τήν ἐπιστροφή του καί τήν ὑποταγή του στόν Ἑσταυρωμένο. Kι ἔτσι, καθώς ἐκεῖνος ἔσκυψε νά προσκυνήσει, ὁ κύρ Xρῆστος μ᾽ ἕνα λυγμό στή βροντερή φωνή του ἔψαλε τό «Δεῖξον ἡμῖν καί τήν ἔνδοξόν σου ἀνάστασιν».

Κατηγορία Διηγήματα
Τρίτη, 01 Αύγουστος 2023 03:00

Μιά ξεχασμένη γιορτή...

 cross-m-cΠρωτομηνιά. Παίρνω στά χέρια μου τό Μηναῖο τοῦ Αὐγούστου... Θυμόμουν ὅτι γιορτάζουν οἱ ἑπτά Μακκαβαῖοι. Ὅμως μόλις ἀνοίγω τό βιβλίο, βλέπω πώς πρῶτα ἀναφέρεται μία ἄλλη γιορτή: ἡ Πρόοδος τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ. «Γι’ αὐτό», σκέφτομαι, «στόν Ἑσπερινό ψάλαμε “Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν Σου...”». Αὐθόρμητα μία ἀπορία μοῦ δημιουργήθηκε: Τί ἀκριβῶς γιορτάζουμε; Μήπως ἀπό τόν Αὔγουστο ἑτοιμαζόμαστε γιά τήν Ὕψωση τοῦ τιμίου Σταυροῦ στίς 14 Σεπτεμβρίου; Μᾶλλον εἶναι πολύ μακρινός ὁ συσχετισμός...

 Ἀναζητώντας τίς ρίζες αὐτῆς τῆς γιορτῆς ἔφτασα στά χρόνια τοῦ Βυζαντίου. Στά μέσα τοῦ 10ου αἰώνα βρῆκα στόν πολυγραφότατο Κωνσταντῖνο Πορφυρογέννητο μία ἐνδιαφέρουσα μαρτυρία. Στό ἔργο του «Ἔκθεσις Βασιλείου Τάξεως» ἀναφέρει πώς στήν Κωνσταντινούπολη ἄρχιζε ἀπό τίς 23 Ἰουλίου ἡ προσκύνηση τοῦ Τιμίου Ξύλου, πού διαρκοῦσε ἑπτά ἡμέρες. Στή συνέχεια, ἀπό τήν 1η Αὐγούστου καί γιά δύο ἑβδομάδες, γινόταν ἡ «Πρόοδος», δηλαδή ἡ περιφορά τοῦ Τιμίου Ξύλου σχεδόν σ’ ὅλη τήν Πόλη καί τά περίχωρα πρός ἁγιασμό τῶν πιστῶν. Τήν παραμονή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (14 Αὐγούστου) περιέφεραν τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου στά ἀνάκτορα καί τέλος, τόν ἐναπέθεταν στό ἐκκλησάκι τῶν Ἁγίων Θεοδώρων πού βρισκόταν μέσα στό παλάτι.

 Ἡ ἐπίσημη ἑορτή θεσπίστηκε, ὅπως φαίνεται, ἀργότερα. Τόν 12ο αἰώνα, στά χρόνια της αὐτοκρατορίας τοῦ Μανουήλ Κομνηνοῦ, οἱ Βυζαντινοί σώθηκαν ἀπό ἐπιδρομή τῶν Σαρακηνῶν μέ τή βοήθεια τοῦ Τιμίου Ξύλου. Ἔκτοτε ἡ ἑορτή ὁρίστηκε τήν πρώτη μέρα τῆς νηστείας τοῦ Δεκαπενταυγούστου (1 Αὐγούστου) καί συνοδευόταν ἀπό λιτάνευση (πρόοδο) τοῦ τιμίου Σταυροῦ. Ὁ Πατμιακός κώδικας 266 ἀναγράφει ὅτι ἐπίσης κατά τήν 1η Αὐγούστου στή Μεγάλη Ἐκκλησία ἐτελεῖτο «ἡ Βάπτισις τῶν τιμίων Ξύλων». Ὁ Σ. Εὐστρατιάδης σημειώνει: «Κατά τήν ἡμέραν ταύτην ἐξήγετο ἐκ τοῦ σκευοφυλακίου τῆς μεγάλης ἐκκλησίας ὁ τίμιος Σταυρός, περιήγετο ἀνά τήν πόλιν καί ἐξετίθετο εἰς διαφόρους ναούς πρός προσκύνησιν καί ἁγιασμόν τῶν πιστῶν καί πάλιν ἀπετίθετο εἰς τό σκευοφυλάκιον».

 Ταξιδεύω μέ τόν νοῦ στούς δρόμους τῆς Πόλης καί βλέπω τήν περιφορά τοῦ Σταυροῦ. Οἱ πιστοί στέκουν στά πλάγια καί κάνουν εὐλαβικά τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Ἄλλοι συνοδεύουν τήν πομπή μέ κατάνυξη καί προσεύχονται καθώς ἁγιάζεται κάθε γωνιά τῆς Βασιλεύουσας. Καμαρώνεις καί χαίρεσαι γιά τήν εὐλάβεια τῶν χριστιανῶν πού τιμοῦσαν τόσο ἔντονα τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ... Σοφά θεσπίστηκε αὐτή ἡ γιορτή. Ἡ Ἐκκλησία εἶχε πείρα τῆς δυνάμεως τοῦ Σταυροῦ ἀπό τή γέννησή της, ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῶν διωγμῶν. Ἔτσι σέ κάθε δυσκολία ἀτομική ἤ συλλογική οἱ πιστοί προσέτρεχαν πάντοτε στό Τίμιο Ξύλο, πού κατατρόπωσε τόν κοσμοκράτορα τοῦ αἰῶνος τούτου, πού νίκησε τό μεγαλύτερο κακό στόν κόσμο, τήν ἁμαρτία...

 Σήμερα, ὡστόσο, πόσο ξεθώριασε τούτη ἡ γιορτή! Κι ὅμως ἔχουμε ἀνάγκη τήν ἀναβίωσή της περισσότερο ἀπό ποτέ, θαρρῶ. Μπορεῖ σήμερα νά μή γίνονται ἐπιδρομές Σαρακηνῶν, ἀλλά ἡ πατρίδα μας πλήττεται ἀπό χειρότερες ἐπιδρομές. Δέν εἶναι μόνο οἱ ἐπιθέσεις τῶν δυνατῶν, ἀλλά καί οἱ ὕπουλες χρόνιες διαβρωτικές ἐπιθέσεις ἐκ τῶν ἔνδον, πού ροκάνισαν τίς ρίζες τῆς φυλῆς μας.

 Βρισκόμαστε σέ τόσο δεινή θέση... κι ἐξακολουθοῦμε νά βυθιζόμαστε στήν ἀπελπισία... Μά τέλος πάντων, τί συμβαίνει; Μήπως στέρεψε ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ; Ἄπαγε τῆς βλασφημίας! Τότε ποῦ βρίσκεται τό πρόβλημα; Μήπως λείπουν οἱ χριστιανοί πού προστρέχουν στόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καί προσεύχονται μέ πίστη ἀταλάντευτη;

 Ἡ ἱστορία μας ἔχει τόσα νά μᾶς διδάξει... Ἡ πίστη μας εἶναι τόσο ζωντανή... Στό χέρι μας εἶναι νά ἀναβιώσουν ἐκεῖνες οἱ μέρες πού οἱ πιστοί δέονταν μέ ὅλη τή θέρμη τῆς καρδιᾶς τους, μέ ἐμπιστοσύνη ἀκουμποῦσαν ὅλα τά θέματά τους στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ Πατέρα ἦταν βεβαία, ὄχι γιά νά φέρει τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά δεινά κατά τό δικό μας θέλημα, ἀλλά γιά νά φέρει τήν ἔκβαση κατά τό ἅγιό του θέλημα καί τό συμφέρον τῶν ψυχῶν.

Ἀγγελική Τσιραμπίδου

Φιλόλογος

Κατηγορία ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Τρίτη, 01 Ιούλιος 2014 03:00

Ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ (Γέ 22,1-12)

 θυσία Ισαάκ  Μία εἰκόνα τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου μας προτυπώνει καί ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ. Ἀνάμεσα σέ ὅλα τά γεγονότα πού ἐκτυλίσσονται καί στά ἀντικείμενα πού ἐμφανίζονται, δεσπόζει ὁ σταυρός. Ἄς δοῦμε ὅμως πρῶτα τό γεγονός, ὅπως μᾶς τό παρουσιάζει ἡ Γένεσις.
  Ὁ Ἀβραάμ, ὁ ἐκλεκτός δοῦλος καί φίλος τοῦ Θεοῦ, ἔπλεε μέσα στόν πλοῦτο, τή χαρά καί τήν εὐτυχία. Διήνυε τήν πιό εὐτυχισμένη περίοδο τῆς ζωῆς του. Αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἐποχή διάλεξε ὁ Θεός, γιά νά τόν ὑποβάλει στήν πιό σκληρή δοκιμασία. Τόν καλεῖ καί τοῦ λέγει: «Πάρε τόν υἱό σου τόν ἀγαπητό, αὐτόν πού ἀγαπᾶς, τόν Ἰσαάκ, πήγαινε στό βουνό, θυσίασέ τον καί κάνε τον ὁλοκαύτωμα σ’ ὅποιο ὕψωμα σοῦ πῶ» (βλ. Γέ 22,2).
   Προφανῶς νύχτα ἔλαβε ὁ Ἀβραάμ τό μήνυμα. Τό πρωί σηκώνεται, σαμαρώνει τή γαϊδούρα του, παίρνει μαζί του δυό δούλους καί τόν Ἰσαάκ, παίρνει καί ξύλα σχισμένα ἕτοιμα, γιά νά κατακάψει τό θύμα του, καί μετά ἀπό πορεία τριῶν ἡμερῶν φτάνει στόν τόπο πού τοῦ ὑπέδειξε ὁ Θεός. Ὅταν εἶδε ἀπό μακριά τό ὕψωμα ὅπου θά γινόταν ἡ θυσία, ἔδωσε ἐντολή στούς δούλους του νά μείνουν ἐκεῖ μέ τό ζῶο. Αὐτός μέ τό παιδί, εἶπε, θά πᾶνε μέχρι τό μέρος ἐκεῖνο, θά προσκυνήσουν καί θά γυρίσουν. Φορτώνει τά ξύλα στόν Ἰσαάκ, πράγμα πού δείχνει ὅτι τό παιδί θά ἦταν παλληκάρι γύρω στά δεκαπέντε του χρόνια, παίρνει ὁ διος τή φωτιά καί τό μαχαίρι καί ξεκινοῦν γιά τό ὕψωμα. Στό δρόμο ὁ Ἰσαάκ τόν ρωτάει:
  - Πατέρα, βλέπω μόνο τή φωτιά καί τά ξύλα· ποῦ εἶναι τό πρόβατο, πού θά γίνει ὁλοκαύτωμα;
  - Ὁ Θεός, παιδί μου, θά βρεῖ πρόβατο γιά ὁλοκαύτωμα, ἀπαντάει ὁ Ἀβραάμ.
   Ἔφτασαν στόν τόπο τῆς θυσίας, πού ὅρισε ὁ Θεός. Ἐκεῖ ὁ Ἀβραάμ ἔστησε τό θυσιαστήριο κι ἔβαλε πάνω τά ξύλα. Ἔπειτα πιάνει τόν Ἰσαάκ, τοῦ δένει τά πόδια, τόν βάζει πάνω στά ξύλα καί ἁπλώνει τό χέρι νά πιάσει τό μαχαίρι, γιά νά σφάξει τόν υἱό του. Ἐκείνη τήν ὥρα τοῦ φωνάζει ἕνας ἄγγελος Κυρίου ἀπό τόν οὐρανό:
  - Ἀβραάμ!
  - Ἐδῶ εἶμαι, ἀπαντάει αὐτός καί σταματᾶ.
  - Μή βάζεις τό χέρι σου φονικό στό παιδί καί μήν τοῦ κάνεις τίποτε· τώρα βλέπω ὅτι σέβεσαι τόν Θεό καί δέν λυπήθηκες νά σφάξεις γιά χάρη μου τόν γιό σου τόν ἀγαπημένο.
  Εὔκολα ἐντοπίζεται ἡ ἀντιστοιχία ἀνάμεσα στά περιστατικά τῆς θυσίας τοῦ Ἰσαάκ καί τῆς θυσίας τοῦ Ἰησοῦ.
  • «Ὁ Θεός ἐπείρασε τόν Ἀβραάμ... καί εἶπε· Λαβέ τόν υἱόν σου τόν ἀγαπητόν, ὅν ἠγάπησας, τόν Ἰσαάκ, καί πορεύθητι εἰς τήν γῆν τήν ὑψηλήν καί ἀνένεγκον αὐτόν ἐκεῖ εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ’ ἕν τῶν ὀρέων, ὧν ἄν σοι επω» (Γέ 22,1-2). «Υἱός ἀγαπητός» ὁ Ἰσαάκ, «Υἱός ἀγαπητός» καί ὁ Ἰησοῦς. Τό διο στόμα ὀνόμασε καί τούς δύο υἱούς ἀγαπητούς τοῦ πατέρα τους. Ὁ Θεός Ἀ-βραάμ καί Θεός Ἰσαάκ μετά ἀπό δύο χιλιάδες περίπου χρόνια εἶπε γιά τόν Ἰησοῦ· «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Μθ 3,17· 17,5· πρβλ. Μρ 1,11· 9,7· Λκ 3, 22· 9,35).
  • Ὁ Ἀβραάμ, ὡς ἐκπρόσωπος τῆς ἀνθρωπότητος, προσέφερε τόν γιό του τόν ἀγαπητό στόν Θεό. Ὁ Θεός προσέφερε τόν γιό του τόν ἀγαπητό στήν ἀνθρωπότητα. Θυσία τοῦ ἀγαπητοῦ, λοιπόν, καί ἐκείνη καί αὐτή.
  • «Εἰς γῆν ὑψηλήν» ὁρίστηκε νά γίνει ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ. Πρόκειται γιά τό λόφο Μορία, πού βρισκόταν κοντά στό Γολγοθᾶ, ὅπου ὁδηγήθηκε γιά νά θυσιαστεῖ ὁ Ἰησοῦς. Σέ καμία ἄλλη περίπτωση προηγουμένως ὁ Θεός δέν εἶχε ὁρίσει συγκεκριμένο τόπο θυσίας. Τό κάνει πρώτη φορά στήν περίπτωση τοῦ Ἰσαάκ, δείχνοντας ἔτσι τήν ἰδιαίτερη πρόνοιά του γιά τήν τέλεση τῆς θυσίας αὐτῆς. Θέλει νά φανερώσει, κατά κάποιο τρόπο, ὅτι αὐτή ἡ θυσία προεικονίζει ἕνα κατεξοχήν σοβαρό γεγονός, τό γεγονός τῆς ἀπολυτρωτικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ.
  •  Μέ ὄνο πῆγε ὁ Ἰσαάκ μέχρι τό ὄρος· καθισμένος ἐπάνω σέ ὄνο μπῆκε ὁ Ἰησοῦς στήν πόλη τοῦ μαρτυρίου του.
  • Μέ δύο δούλους πορευόταν ὁ Ἰσαάκ πρός τή θυσία· μέ δύο ληστές ἀνέβηκε ὁ Ἰησοῦς στό Γολγοθᾶ.
  •  Ὁ Ἀβραάμ «ἔσχισε ξύλα» (Γέ 22,3) γιά τή θυσία· καί οἱ ἀπόγονοί του ἔσχισαν ξύλα, γιά νά κατασκευάσουν τό ὄργανο τῆς θυσίας, τό σταυρό.
  •  Ὁ Ἀβραάμ ἑτοίμασε τή θυσία τοῦ Ἰσαάκ ἀπό ὑπακοή· οἱ σταυρωτές τοῦ Χριστοῦ ἀπό ἀπείθεια. Ἐκεῖνος ἐκτελώντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτοί ἐναντιούμενοι στόν Θεό.
  • «Ἔλαβε δέ Ἀβραάμ τά ξύλα τῆς ὁλοκαρπώσεως καί ἐπέθηκεν Ἰσαάκ τῷ υἱῷ αὐτοῦ» (Γέ 22,6). Παράδοξη ἡ ἐνέργεια τοῦ πατέρα! Δέν ἀγαποῦσε τρυφερά τόν Ἰσαάκ ἡ πατρική καρδιά τοῦ Ἀβραάμ; Δέν πονοῦσε τόν μικρό μονογενῆ του ὁ φιλόστοργος πατέρας; Ἔκανε μία θυσία. Δέχτηκε νά προσφέρει ὁλοκαύτωμα τό μονάκριβο σπλάχνο του. Ἔστω. Γιατί ὅμως φορτώνει ἐπάνω στούς ἀσθενικούς παιδικούς ὤμους τοῦ Ἰσαάκ τά ξύλα τῆς θυσίας; Γιατί δέν σέβεται τίς τελευταῖες στιγμές τοῦ ἄκακου παιδιοῦ; Ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἀβραάμ φαίνεται ἀνθρώπινα ἀνεξήγητη, διότι εἶναι θεοκίνητη. Δέν πράττει ὅ,τι θέλει, ἀλλά ἀντιγράφει τό μέλλον. Καμία λογική δέν ἔχει τόπο σέ μυστήρια τέτοιου εἴδους. Ὁ Ἰσαάκ, ὁ ὁποῖος σηκώνει ἐπάνω στούς ὤμους του τά ξύλα, καθώς ἀνεβαίνει ἐπάνω στό ὄρος, προδιαγράφει σαφῶς τόν Χριστό, πού πορεύεται πρός τό Γολγοθᾶ καί σηκώνει τό σταυρό τοῦ μαρτυρίου του.
  • Καθώς ὁ Ἀβραάμ ἀνεβαίνει ἐπάνω στό ὄρος μέ τό γιό του, κρατάει στά χέρια του φωτιά καί μαχαίρι. Ἡ φωτιά συμβολίζει τήν ἀγάπη τοῦ Ἐσταυρωμένου, πού θυσιάστηκε «ὑπέρ τοῦ κόσμου».
  • Τό μαχαίρι εἶναι προτύπωση τῆς λόγχης τοῦ στρατιώτη, ὁ ὁποῖος «ἔνυξε» τήν πλευρά τοῦ Ἰησοῦ (Ἰω 19,34).
  • Κατά τήν ἀνάβαση ἐκτυλίσσεται ἕνας συγκινητικότατος διάλογος μεταξύ τοῦ στοργικοῦ πατέρα καί τοῦ ἀθώου παιδιοῦ: «Εἶπε δέ Ἰσαάκ πρός Ἀβραάμ τόν πατέρα αὐτοῦ· πάτερ. Ὁ δέ εἶπε· τί ἐστι τέκνον; Εἶπε δέ· ἰδού τό πῦρ καί τά ξύλα· ποῦ ἐστι τό πρόβατον τό εἰς ὁλοκάρπωσιν; Εἶπε δέ Ἀβραάμ· ὁ Θεός ὄψεται ἑαυτῷ πρόβατον εἰς ὁλοκάρπωσιν, τέκνον» (Γέ 22,7-8).
  «Ὁλοκάρπωσις» ἤ ὁλοκαύτωμα εἶναι ἡ θυσία κατά τήν ὁποία τό θυσιαζόμενο καίγεται ὁλόκληρο καί γίνεται στάχτη. Σέ ἄλλες θυσίες τά προσφερόμενα ἁπλῶς ψήνονταν καί τρώγονταν. Ὁ Ἰσαάκ θά κατακαιγόταν, μέχρι νά γίνει στάχτη. Ποιός εἶπε στόν Ἰσαάκ ὅτι τό θύμα ἔπρεπε νά εἶναι πρόβατο; Παιδί μιλάει ἤ στόμα προφήτη; Πρόβατο ἀσφαλῶς ἔπρεπε νά εἶναι τό θύμα, ἀρνί ὅπως ὁ Ἰσαάκ, ὅπως ὁ Κύριός μας. Καί πράγματι ἀρνί ἔδωσε ὁ Θεός γιά τή θυσία.
 Ἀλλά καί ὁ Ἀβραάμ ὡς προφήτης μιλάει· «Ὁ Θεός θά φανερώσει τό πρόβατό του». Βέβαια ἄλλη ἦταν ἡ σκέψη τοῦ Ἀβραάμ, ὅταν μιλοῦσε γιά τό πρόβατο, καί ἄλλη ἦταν ἡ σκέψη τοῦ Ἰσαάκ. Ἀλλά οἱ γλῶσσες καί τῶν δύο ἦταν θεοκίνητες. Καί ἐνῶ διαφορετικό ἦταν τό νόημα τῶν λόγων τους, ἐκφράστηκαν μέ τίς διες λέξεις. Προέλεγαν μυστικά τήν δια θυσία, τή θυσία τοῦ Θεανθρώπου, τή θυσία τοῦ Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ, πού φορτώνεται τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου. Οἱ λόγοι καί τοῦ πατέρα καί τοῦ γιοῦ ὑποδήλωναν τό λυτρωτικό ἔργο τοῦ Θεοῦ.
  Σύντομα περιγράφει ἡ Γραφή τή στιγμή τῆς ἀτέλεστης θυσίας· «Καί ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ Ἀβραάμ τό θυσιαστήριον καί ἐπέθηκε τά ξύλα, καί συμποδίσας Ἰσαάκ τόν υἱόν αὐτοῦ, ἐπέθηκεν αὐτόν ἐπί τό θυσιαστήριον ἐπάνω τῶν ξύλων. Καί ἐξέτεινεν Ἀβραάμ τήν χεῖρα αὐτοῦ λαβεῖν τήν μάχαιραν σφάξαι τόν υἱόν αὐτοῦ» (Γέ 22,9-10). Γιά νά θυσιάσουν ἕνα μοσχάρι ἤ πρόβατο, πρῶτα τοῦ ἔδεναν τά πόδια, ὥστε νά τό ρίξουν κάτω καί νά μήν κλωτσάει. Τό διο κάνει καί ὁ Ἀβραάμ.
  •  Ἀλλά, ὅσο κι ἄν τεντώσει κανείς τό αὐτί του, δέν θά ἀκούσει παράπονο ἀπό τό στόμα τοῦ Ἰσαάκ. Ὁ Ἀβραάμ δένει τά πόδια του, τόν ἀνεβάζει ἐπάνω στό βωμό ὡς σφάγιο, ἁπλώνει τό χέρι του νά πάρει τό μαχαίρι καί νά τό μπήξει στό λαιμό τοῦ παιδιοῦ του. Τό ἄκακο παιδί δέν αἰφνιδιάζεται, δέν ρωτᾶ κἄν γιατί ὁ πατέρας του προβαίνει σ’ αὐτή τή φοβερή πράξη. Ὁ Ἰσαάκ μένει ἄφωνος. Γιατί; Γιά νά εἶναι τύπος τοῦ Ἰησοῦ. Καί ὁ Ἰησοῦς, ὁ Κύριός μας, ἄφωνος ὑπέμεινε τό φρικτό μαρτύριό του, χωρίς νά γογγύσει, χωρίς νά ἀντιδράσει, χωρίς νά διαμαρτυρηθεῖ γιά τήν ἄδικη σφαγή: «Ὡς ἀμνός ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτόν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τό στόμα», προφήτευσε ὁ Ἠσαΐας (53,7· πρβλ. Πρξ 8, 32). Ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος σημείωσε ὅτι ὁ Ἰησοῦς «οὐκ ἀπεκρίθη... πρός οὐδέ ἕν ρῆμα, ὥστε θαυμάζειν τόν ἡγεμόνα λίαν» (Μθ 27,14). Ὁ Ἰσαάκ καί τυπικά καί ἠθικά προδιαγράφει τόν Χριστό.
  • Ὁ Ἰσαάκ ἐπάνω στό θυσιαστήριο καί ὁ Ἀβραάμ ἕτοιμος νά ὑψώσει τό μαχαίρι ἐπάνω ἀπό τόν μονογενῆ του. Ὁ μικρός Ἰσαάκ, μέ φρόνημα ὑπακοῆς πρός τόν πατέρα του, ἄφωνος ἀντιμετωπίζει τή σφαγή· ἀγόγγυστα ἔχει ἀποφασίσει τή θυσία ὁ Ἀβραάμ, μέ φρόνημα ὑπακοῆς πρός τόν οὐράνιο Πατέρα. Τί μεγαλεῖο πίστεως, ἀγάπης καί ὑπακοῆς! Ὁ ἄγγελος βέβαια ἐμπόδισε τόν Ἀβραάμ νά σφάξει τόν υἱό του. Στήν οὐσία ὅμως ἡ θυσία τελέσθηκε, ἀφοῦ ἡ ἀπόφαση εἶχε ληφθεῖ ἀμετάκλητα ἀπό τόν Ἀβραάμ, καί ὁ Ἰσαάκ εἶχε ὁδηγηθεῖ καί εἶχε τοποθετηθεῖ ἐπάνω στό θυσιαστήριο ἀδιαμαρτύρητα. Τά περαιτέρω δέν ἦταν παρά ζήτημα στιγμιαίας κίνησης. Ἡ ἀρετή τοῦ Ἀβραάμ δοκιμάσθηκε καί βρέθηκε γνήσια καί μεγάλη.
  Ἀλλά ἡ προτύπωση τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου στό συγκεκριμένο περιστατικό δέν τελειώνει στό σημεῖο αὐτό. Ἡ τελευταία φάση της, ἡ πιό θεολογική καί μυστική, φαίνεται στή θυσία τοῦ κριοῦ καί στό φυτό σαβέκ, ὅπως θά δοῦμε στή συνέχεια.
Στεργίου Σάκκου, Ὁ Σταυρός στήν Π.Δ., β΄ ἔκδ., σελ. 49-56
Κατηγορία Τριώδιον
Πέμπτη, 04 Απρίλιος 2024 02:00

Ὁ σταυρός Του καί ὁ σταυρός μου

 stauros-disi Τό εὐαγγέλιο μιλᾶ γιά δύο σταυρούς· τό σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί τό σταυρό τό δικό μας. Ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἐκεῖνος πού καταδέχθηκε ὁ Κύριος νά τόν σηκώσει στόν ὦμο του καί ὕστερα νά σταυρώσει πάνω σ' αὐτόν τή σάρκα του καί νά παραδώσει τό πνεῦμα του, νά δοκιμάσει μέ αὐτόν τό θάνατο. Εἶναι ἐκεῖνος πού μπήχτηκε στό Γολγοθᾶ καί ἔμπηξε καρφί μεγάλο μές στήν καρδιά τοῦ ἅδη, διέρρηξε τήν κοιλιά του καί τόν ἀνάγκασε νά ξεράσει τούς νεκρούς του. Ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό ξύλο μέ τό ὁποῖο συνέτριψε ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς τό κεφάλι τοῦ διαβόλου καί τό ὁποῖο χαρίζει στούς πιστούς τή λύτρωση. Ποιός εἶναι ὅμως ὁ δικός μας σταυρός;
  Ἀπό τότε πού ὁ Χριστός ἔπαθε καί ὑπέφερε ὅσο κανένας ἄλλος ἄδικα καί βαθιά, σταυρό οἱ ἄνθρωποι λέμε τά παθήματα καί τίς θλίψεις μας. Σταυρός εἶναι ἡ ἀρρώστια, ἡ φτώχεια, ἡ ἀδικία· σταυρός εἶναι ἡ ξενιτειά, ὁ καημός, ἡ ταλαιπωρία· σταυρός εἶναι ἡ ἐγκατάλειψη, ἡ δυστυχία, ὁ χαροκαμός. Κι εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅλα τοῦτα σταυρώνουν τόν ἄνθρωπο, τόν κάνουν μιμητή τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ, ἰδίως ὅταν τά ὑφίσταται ἄδικα, καί πρό πάντων ὅταν τά ὑπομένει μέ τή συνείδηση ὅτι ὑπάρχει Θεός πού δέν θά τόν ἀφήσει νά χαθεῖ. Μ' αὐτές τίς προϋποθέσεις τά παθήματα ἀποκτοῦν πράγματι ἕνα θεϊκό νόημα καί μία χάρη, παίρνουν ἀξία ἀπό τήν ἀξία τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ καί δίνουν σ' αὐτόν πού πάσχει δόξα καί ἐλπίδα· δόξα, διότι μοιάζει μέ τόν Κύριο, καί ἐλπίδα, διότι μπορεῖ νά περιμένει τήν παρηγοριά καί τήν ἀναψυχή ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό. «Τοῦτο γάρ χάρις», κηρύττει ὁ ἀπόστολος Πέτρος, «εἰ διά συνείδησιν Θεοῦ ὑποφέρει τις λύπας, πάσχων ἀδίκως» (Α’ Πέ 2,19).
  Ἐν τούτοις, ὁ χριστιανός δέν ὑποφέρει μόνο ἀπό βάσανα καί πόνους· βασανίζεται καί ἀπό σκάνδαλα καί πειρασμούς, μαρτυρεῖ ἀπό τή φθορά τοῦ ἴδιου του τοῦ ἑαυτοῦ καί ἀπό τή διαφθορά τοῦ κόσμου. Ἀποφασίζοντας νά ζήσει σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ μπαίνει σέ ἕναν ἀγώνα πού τόν φέρνει ἀντιμέτωπο μέ τό δικό του θέλημα, μέ τίς ἐπιθυμίες καί τίς ὀρέξεις πού φωλιάζουν ὕπουλα μέσα στήν ψυχή του καί κινοῦν βίαια τό κορμί του. Ἀγωνίζεται καί παλεύει νά ὑποτάξει τό ἐγώ του γιά νά ὑπακούσει στόν Θεό κι αὐτή ἡ πάλη πονᾶ περισσότερο ἀπό ἀρρώστια, σφίγγει δυνατότερα κι ἀπό δυστυχία, πικραίνει βαθύτερα κι ἀπό καημό. Ἀνακούφιση δέν ὑπάρχει, μετριασμός δέν γίνεται κι ὁ κόσμος γύρω δέν βοηθᾶ, ἀλλά πολεμᾶ σκληρότερα. Μέ θέλγητρα καί μέ φόβητρα ζητᾶ νά ἀπομακρύνει τόν πιστό ἀπό τήν Ἐκκλησία, μέ πονηριά ἀλλά καί μέ κυνικότητα προσπαθεῖ νά τόν φέρει σέ διάσταση μέ τόν Θεό. Συνεχῶς καί ἀδιαλείπτως ὁ χριστιανός ζῆ ἕνα μαρτύριο, διαγράφει ἕναν σταυρό, καθώς ἀντιτίθεται στήν τυραννία τῶν παθῶν του καί ἀντιστέκεται στή δεσποτεία τοῦ κόσμου. «Οἱ δέ τοῦ Χριστοῦ τήν σάρκα ἐσταύρωσαν σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Γα 5, 24).
  Ὑπάρχουν μερικοί ἄνθρωποι, ἐκλεκτοί καί μακάριοι, οἱ ὁποῖοι μέ τή ζωή τους ἔδειξαν καθαρά τί σημαίνει σταυρός τοῦ χριστιανοῦ καί φανέρωσαν πρακτικά ποιά γνωρίσματα συνιστοῦν αὐτόν τό σταυρό. Εἶναι οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, δίκαιοι καί προφῆτες, ἀπόστολοι καί μάρτυρες, πατέρες, ἀσκηταί καί διδάσκαλοι, ὅλοι ὅσοι βάδισαν γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ δρόμους σκληρούς καί ἔφθασαν στό τέρμα μέ ἱλαρό τό πρόσωπο καί εὐφροσύνη στήν καρδιά. Μέ μύριους τρόπους καί μέ μύρια χρώματα ἡ πορεία τοῦ καθενός ἀπό αύτούς ζωγραφίζει τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ. Ἄλλοι ὑπέμειναν τόν ὀνειδισμό τοῦ κόσμου, τήν ἀπόρριψη καί τήν καταφρόνηση τῆς κοινωνίας. Ἄλλοι ὑπέστησαν τό διωγμό καί τό βασανισμό ἀπό ἄρχοντες καί δημίους. Ἄλλοι ἀνέλαβαν τόν κόπο καί τήν ταλαιπωρία τοῦ κηρύγματος, τό βάρος τῶν ψυχῶν. Ἄλλοι διάλεξαν τήν ἄσκηση τοῦ σώματος καί τοῦ πνεύματος, τήν ἀπάρνηση τῶν ἐγκοσμίων καί τίς στερήσεις τῆς ἐρήμου. Μέσα σ’ αὐτή τήν ποικιλία τῶν σταυρικῶν σχημάτων δύο εἶναι τά κοινά γνωρίσματα· ἕνα τό «ἑκούσιον πάθος», ἄλλο τό «χάριν Χριστοῦ». Μέ τή θέλησή τους καί γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ὁ καθένας σήκωσε τό σταυρό του καί μᾶς καλεῖ νά μιμηθοῦμε ὄχι τό σχῆμα του, ἀλλά τό φρόνημα καί τή νοοτροπία του.
  Νά, λοιπόν, ποιός εἶναι ὁ δικός μας ὁ σταυρός γιά τόν ὁποῖο μιλᾶ τό εὐαγγέλιο, ὁ σταυρός πού καθίσταται ὄντως μίμηση τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, σημάδι γνησιότητος τοῦ χριστιανοῦ. Δέν εἶναι μόνο τά χτυπήματα τῆς ζωῆς οὔτε ἁπλῶς οἱ θλίψεις· εἶναι αὐτά καί ἄλλα πολλά, τά ὁποῖα ὑπογράφονται μέ τό αἷμα τῆς καρδιᾶς μας καί σφραγίζονται μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀγάπη μας γι' αὐτόν καί ἡ ἀγάπη του γιά μᾶς δίνουν νόημα καί ἀξία στό κάθε πάθημά μας καί τό καθιστοῦν σταυρό ἅγιο. Ἔτσι σταυρός εἶναι μία πράξη ὑπέρτατης θυσίας, πού συγκλονίζει τούς αἰῶνες, ἀλλά καί μία πράξη καθημερινῆς ἀνοχῆς, πού περνᾶ ἀπαρατήρητη ἀπό τούς πολλούς. Σταυρός εἶναι νά ἀκρωτηριάζεσαι ἀπό τούς ἀπίστους καί σταυρός εἶναι νά ἐξευτελίζεσαι ἀπό τούς συναδέλφους -ἀρκεῖ να γίνεται γιά τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ μέ δοξολογία. Σταυρός εἶναι ὅταν σέ ταλαιπωροῦν μέ ἄγρια βία, σταυρός εἶναι κι ὅταν ἐσύ ταλαιπωρεῖς μέ ἄσκηση ἥμερη τόν ἑαυτό σου -ἀρκεῖ νά γίνεται γιά χάρη τοῦ Θεοῦ μέ εὐχαριστία. Τό μυστικό εἶναι ὅτι ὁ δικός μας σταυρός, γιά νά εἶναι γνήσιος, χρειάζεται νά ἔχει κοινή ρίζα μέ τό σταυρό τοῦ Χριστοῦ, νά βλαστάνει ἀπό τόν τίμιο κορμό του, ἤ νά ἐμφυτεύεται μέσα σ' αὐτόν μέ τά ἱερά μυστήρια καί τή χάρη τοῦ Πνεύματος, ὥστε νά ἀνθοβολεῖ καί νά καρποφορεῖ τήν ἁγιωσύνη.
  Δύο σταυρούς ὑψώνει καί ἡ Ἐκκλησία τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή· ἕναν μέ τόν Ἐσταυρωμένο καί ἕναν χωρίς αὐτόν. Ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ μένει ἄδειος μετά τήν ἀποκαθήλωση, ἀλλά παραμένει ὑψωμένος, γιά νά μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι πρέπει ἐκεῖ ἐπάνω νά σταυρώσουμε πλέον τόν ἑαυτό μας. Ὁ Χριστός μᾶς ἀφήνει τό σταυρό του, γιά νά τόν κάνουμε δικό μας σταυρό. Μή μᾶς τρομάζει τό ὕψος του, μή μᾶς φοβίζει τό πλάτος του. Τή μεγάλη θυσία τήν ἔχει ἐπιτελέσει ἤδη ὁ Κύριος. Ἐμεῖς φθάνει νά εἴμαστε μέλη στό σῶμα του, ζωντανά μέλη τῆς Ἐκκλησίας του, γιά νά πληρώσουμε τό χρέος τοῦ σταυροῦ μας· θά μᾶς ἀνεβάσει ὁ ἴδιος πάνω στό σταυρό, θά μᾶς κρατᾶ ἐκεῖ αὐτός μέσα στήν ἀγκαλιά του καί στό τέλος τῶν αἰώνων θά μᾶς δοξάσει μέ τή δική του δόξα.
Στέργιος Ν. Σάκκος
Ἀπολύτρωσις 48 (1993) 49-51

 
 
Κατηγορία Τριώδιον
Σάββατο, 10 Αύγουστος 2024 03:00

Σταυρός τό ξύλον τῆς ζωῆς

 estauromenos  Μετά τήν παράβαση τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ, ὁ Θεός ὅρισε ἀγγελικές δυνάμεις νά φρουροῦν τό «ξύλον τῆς ζωῆς», ἀπαγορεύοντας στούς ἀνθρώπους νά φᾶνε ἀπ’ αὐτό. Μετά τή σταύρωση ὅμως καί τήν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, οἱ ἀγγελικές στρατιές δορυφοροῦν τό ξύλο τοῦ σταυροῦ καί καλοῦν ὅλους τούς πιστούς νά φᾶνε ἀπό τούς καρπούς του, γιά νά γίνουν ἀθάνατοι καί μέτοχοι αἰωνίου ζωῆς.
   Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὑπόσχεται νά χαρίσει τό «ξύλον τῆς ζωῆς» στόν κάθε ἀγωνιζόμενο χριστιανό. Στήν πρώτη ἀπό τίς ἑπτά ἐπιστολές πρός τούς «ἀγγέλους (=ἐπισκόπους) τῶν ἐκκλησιῶν» τῆς Ἀποκαλύψεως, τίς ὁποῖες τό ἅγιο Πνεῦμα κοινοποιεῖ σέ ὅλες τίς ἐκκλησίες, ὁ Κύριος βεβαιώνει ὅτι θά δώσει σέ ὅλους τούς πιστούς «τό ξύλον τῆς ζωῆς» (Ἀπ 2,7). Τί γλυκειά ὑπόσχεση! Γιά νά ἀπολαύσουμε ὅμως αὐτό τό βραβεῖο, τό ἀπαράμιλλο ἔπαθλο, τό μέγιστο δῶρο, ἀπαιτεῖ ὁ Κύριος νά μετανοήσουμε, νά ἐπανέλθουμε στήν πρώτη ἀγάπη καί νά μισήσουμε τά ἔργα τῶν νικολαϊτῶν, πού καί σήμερα ὀργιάζουν. Ἀλλά καί στόν ἕβδομο καί τελευταῖο μακαρισμό τῆς Ἀποκαλύψεως ὁ Κύριος, βραβεύοντας τήν ἀφοσίωση ἐκείνων πού θά τηρήσουν τίς ἐντολές του, προσφέρει σ᾿ αὐτούς τήν ἐξουσία «ἐπί τό ξύλον τῆς ζωῆς» (22,14).
   Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ὁ παράδεισος, μέσα στόν ὁποῖο γευόμαστε ἤδη τούς καρπούς τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς μέ τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Προσφέροντας σέ μᾶς τό ἄχραντο σῶμα καί τό τίμιο αἷμα του, ὁ Κύριος μᾶς μεταγγίζει συνεχῶς αἰώνια ζωή, μᾶς χαρίζει τήν πρόγευσή της. Καί αὐτή ἡ πρόγευση λειτουργεῖ ὡς ἐφόδιο πού μᾶς δυναμώνει στήν πορεία αὐτῆς τῆς ζωῆς, ἀλλά καί ὡς ἄσειστη ἐγγύηση, ἡ ὁποία μᾶς βεβαιώνει γιά τήν αἰώνια χαρά καί δόξα πού μᾶς περιμένει στόν οὐρανό.

Στεργίου Σάκκου,
«Ὁ σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη»,
Β΄ ἔκδοση, βελτιωμένη καί ἐπαυξημένη.
Κατηγορία Τριώδιον
Παρασκευή, 09 Σεπτέμβριος 2022 03:00

Τύποι καί προφητεῖες

226854 1athos cross Πολλοί οἱ τύποι τοῦ σταυροῦ, καί σέ μία μελέτη δύσκολα κατορθώνει κανείς νά τούς συμπεριλάβει ὅλους. Ὅσο μελετᾶ κανείς, τόσο περισσότερους ἀνακαλύπτει. ῾Ο ἀριθμός τους δέν εἶναι ὁρισμένος, ὅπως δέν εἶναι ὁρισμένος καί ὁ ἀριθμός τῶν σημείων πού ἀναφέρονται στήν ἁγία Γραφή. Διότι, ἄν κανείς ἐπιχειρήσει νά τά μετρήσει ἀρχίζοντας ἀπό τίς θεραπεῖες καί τίς ἀναστάσεις, θά φθάσει νά μετρήσει καί τά «τάδε λέγει Κύριος...», καί τά «ἦσαν προσκαρτεροῦντες τῇ διδαχῇ... καί τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου» (Πρξ 2,42), διότι καί κάθε ἀποκάλυψη θείων λόγων εἶναι σημεῖο καί κάθε τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας εἶναι σημεῖο.
    Στόν πνευματικό μας περίπατο μέσα στήν Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε τό σταυρό τοῦ Κυρίου νά ἐμφανίζεται μυστηριωδῶς καί κατά ποικίλους τρόπους στούς ἄνδρες καί στό λαό, πού ἐπί χιλιάδες χρόνια ἦταν οἱ φορεῖς τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Θεοῦ. Τόν βλέπουμε νά ἐμφανίζεται
► στόν ᾿Αδάμ ὡς «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γέ 2,9· 3,22-24) καί ὡς πρωτευαγγέλιο (3,15),
► στόν ᾿Αβραάμ ὡς φυτό σαβέκ (Γέ 22,13),
► στόν ᾿Ιακώβ ὡς ράβδος (Γέ 47,31) καί σχῆμα εὐλογίας (48,13-20),
► στόν Μωυσῆ στήν ᾿Ερυθρά θάλασσα καί στήν ἔρημο ὡς ράβδος (῎Εξ 14,16), ὡς ξύλο πού γλυκαίνει τά νερά (῎Εξ 15,22-27), ὡς ξύλο πού ἀνοίγει πηγή νεροῦ στό βράχο (῎Εξ 17,1-7· ᾿Αρ 20,11), ὡς ξύλο ὅπου ὑψώνεται ὁ χάλκινος ὄφις (᾿Αρ 21,8-9), ὡς σχῆμα προσευχῆς (῎Εξ 17,8-16),
► στόν ᾿Ααρών ὡς ράβδος πού βλάστησε (᾿Αρ 17,16-27),
► στό λαό ὡς παράταξη (᾿Αρ 2-3),
► στόν Δαβίδ ὡς βακτηρία καί ράβδος σιδηρᾶ (Ψα 2,9· 22,4· 44,7· 73,2· 109,2), ὡς ἄφεση (Ψα 102, 11-12), ὡς ὑποπόδιο (Ψα 98,5· 131,7), ὡς σημεῖο (Ψα 59,5-6· 85,17),
► στούς προφῆτες ὡς «ἀξίνη» (Δ´ Βα 6,1-7), ὡς θανατηφόρο βότανο (᾿Ιε 11,19), ὡς γράμμα ταῦ (Τ) (᾿Ιζ 9,4).

Ἐπιπλέον:

• Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε, διότι ἦταν ἀπό ξύλο, ὅπως ὁ σταυρός, κι ἔγινε μέσο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους (Γέ 6-8).
• Τύπο τοῦ σταυροῦ διέγραψε ἡ διάσωση τοῦ Μωυσῆ ἀπό τήν ἐντολή τοῦ παιδοκτόνου τυράννου (῎Εξ 2,1-10).
• Τύπο τοῦ σταυροῦ ὑποδήλωσε καί ὁ ᾿Ιησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὅταν ὕψωσε τά χέρια στόν οὐρανό καί ζήτησε ἀπό τόν Θεό τήν παράταση τῆς ἡμέρας, μέ ἀποτέλεσμα νά καθηλώσει τόν ἥλιο καί τή σελήνη στίς θέσεις τους (᾿Ιη 10,12-13). Τότε παρατάθηκε τό φῶς καί ἐξολοθρεύθηκαν οἱ ἐχθροί τοῦ Θεοῦ· κατά τή σταύρωση τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ σκοτίσθηκε τό φῶς, γιά νά ἐξουδετερωθοῦν οἱ νοητοί ἐχθροί τοῦ Θεοῦ μέ τήν κατάβαση τοῦ Κυρίου στόν ἅδη.
• Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν τά δύο ξύλα πού ἀναζητοῦσε ἡ πτωχή χήρα ἀπό τά Σαρεπτά τῆς Σιδωνίας, ἡ ὁποία κατά τόν καιρό τῆς πείνας φιλοξένησε στό σπίτι της τόν προφήτη ᾿Ηλία (Γ´ Βα 17,12-15).
• Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ὁ ᾿Ηλίας μέ τό πύρινο ἅρμα, ὅταν ἀνέβαινε στόν οὐρανό (Δ´ Βα 2,11).
• Καί ὁ προφήτης ᾿Ιωνᾶς, ὅταν μέσα στό κῆτος ἀνέπεμπε ἱκεσία πρός τόν Θεό, τό σταυρό προδιέγραφε (᾿Ιν 2). Δέν λέγει βέβαια ἡ Γραφή, ἄν ὕψωσε τά χέρια του, ἀλλά ἔτσι τόν φαντάζεται ἡ ἐκκλησιαστική παράδοση. Αὐτό ψάλλει καί ὁ μελωδός Κοσμᾶς·
«Νοτίου θηρός ἐν σπλάγχνοις παλάμας ᾿Ιωνᾶς σταυροειδῶς διεκπετάσας τό σωτήριον πάθος προδιετύπου σαφῶς».
• Σταυρός σχηματιζόταν καί ὅταν, καθώς λέγει ἡ παράδοση, οἱ δήμιοι πριόνιζαν τόν προφήτη ᾿Ησαΐα.
• Σταυρό σχημάτιζαν οἱ φλόγες μέ τούς τρεῖς παῖδες στήν κάμινο (Δα 3).
    Πάντοτε ἐμφανιζόταν ὁ τύπος τοῦ σταυροῦ σέ περιστάσεις δύσκολες, σέ καιρούς θλίψεως ἔκτακτης ἤ συνηθισμένης. Πάντοτε ἔδινε πνοή ἐλπίδος, τῆς ὁποίας ἡ δύναμη καί τό μέγεθος δέν ἐξηγοῦνται, ἄν ἐκληφθοῦν ὡς προερχόμενα μόνον ἀπό τά ὁρατά γεγονότα.
     ῾Η θλίψη, ὁ κίνδυνος, ἡ ταλαιπωρία μπῆκαν στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου μετά τή διατάραξη τῶν σχέσεών του μέ τόν Θεό. ῾Ο τύπος τοῦ σταυροῦ, πού σώζει ἀπό τή δύσκολη θέση τούς ἀφοσιωμένους δούλους τοῦ Θεοῦ, δέν ἦταν ἁπλῶς μία σωτήρια ἐπέμβασή του, ἀλλά μία ἐπέμβασή του πού ἐκφράζει πνεῦμα συμφιλίωσης. ῏Ηταν ἐπανάληψη τῆς ὑποσχέσεως τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἔρχεται ἡ ἡμέρα τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν σχέσεών μας· φθάνει ὁ καιρός τῆς καταλλαγῆς τοῦ παραστρατημένου ἀνθρώπου μέ τόν οὐράνιο Πατέρα. ῾Η καταλλαγή ἔμελλε νά γίνει μέ τό σταυρό, καί τά προοίμια τῆς καταλλαγῆς βεβαιώνονταν ἀπό τούς τύπους του. «῾Ο τοῦ Χριστοῦ σταυρός», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, «προανεκηρύττετο καί προετυποῦτο μυστικῶς ἐκ γενεῶν ἀρχαίων, καί οὐδείς ποτε κατηλλάγη τῷ Θεῷ χωρίς τῆς τοῦ σταυροῦ δυνάμεως»2. ῾Η δωρεά, πού δόθηκε ὁριστικά μέ τό σταυρό, δινόταν ἐν μέρει ὡς πρόγευση καί ὡς ἐγγύηση τῆς μεγάλης ἐπαγγελίας.
    Βέβαια, στήν Παλαιά Διαθήκη δέν προτυπώνεται, μόνον ὁ σταυρός. ῞Ολα τά πρόσωπα, τά γεγονότα καί οἱ καταστάσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης ἔχουν στήν Παλαιά Διαθήκη τόν τύπο τους· κυρίως ὅμως ὁ Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστός καί ἔπειτα ἡ ἁγία του ᾿Εκκλησία, ὁ ζωηφόρος σταυρός, ἡ κυρία Θεοτόκος Μαρία, ὁ τίμιος ᾿Ιωάννης ὁ Πρόδρομος, οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι, τά ἱερά μυστήρια.
• Τύπος τοῦ Χριστοῦ ἐπισημότερος ὅλων τῶν ἄλλων εἶναι ὁ ᾿Αδάμ ὡς ἀρχηγός τῆς ἀνθρώπινης γενιᾶς. Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος ἀποκαλεῖται νέος ᾿Αδάμ, δεύτερος ᾿Αδάμ καί πνευματικός ᾿Αδάμ.
    ῎Επειτα, τύποι τοῦ Χριστοῦ εἶναι·
• ῾Ο δίκαιος ῎Αβελ ὡς θῦμα φθόνου.
• ῾Ο Νῶε ὡς σωτήρας τοῦ γένους.
• ῾Ο ᾿Αβραάμ ὡς πατριάρχης.
• ῾Ο ᾿Ισαάκ ὡς υἱός ἀγαπητός πού ὁδηγήθηκε στή θυσία.
• ῾Ο ᾿Ιακώβ ὡς γενάρχης.
• ῾Ο πάγκαλος ᾿Ιωσήφ ὡς ἄκακος καί πουλημένος μέ χρήματα.
•῾Ο Μωυσῆς ὡς νομοθέτης τοῦ παλιοῦ νόμου.
•῾Ο ᾿Ααρών ὡς ἀρχιερέας τῆς παλιᾶς ἱεροσύνης.
•῾Ο Δαβίδ ὡς βασιλιάς τῆς παλιᾶς βασιλείας τοῦ ᾿Ισραήλ.
    Οἱ τρεῖς τελευταῖοι τύποι προτυπώνουν ὁ καθένας τους ἕνα ἀπό τά τρία ἀξιώματα τοῦ Κυρίου.
• ᾿Επιπλέον, τύπος τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ὡς πρός τήν καινούργια ἱεροσύνη εἶναι ὁ Μελχισεδέκ· γι’ αὐτό ὁ Κύριος λέγεται «ἱερεύς κατά τήν τάξιν Μελχισεδέκ» (Ψα 109,4· ῾Εβ 5,6).
    ᾿Αναρίθμητοι εἶναι οἱ τύποι τοῦ Χριστοῦ. ῾Ο ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρει (Α´ Κο 10,1-4) ἀνάμεσα σ’ αὐτούς ὄχι μόνο πρόσωπα ἀλλά καί
• τήν πέτρα πού ἀκολουθοῦσε τούς ᾿Ισραηλίτες στήν ἔρημο καί
• τό νερό, πού ἀνέβλυζε ἀπό ἐκείνη τήν πέτρα καί
• τό μάννα.
    Τύποι τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι·
♦ὁ παράδεισος,
♦ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε,
♦ὁ λαός τοῦ ᾿Ισραήλ,
♦ἡ νύμφη τοῦ ῎Ασματος τῶν ἀσμάτων,
♦τό μικρό κατάλοιπο τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι ἔμειναν μακριά ἀπό τή γενική ἀποστασία, ἀφοσιωμένοι πάντοτε σ’ Αὐτόν.
    Τύποι τῆς Θεοτόκου Μαρίας εἶναι·
♦ ἡ προμήτωρ Εὔα,
♦ ἡ ἄφλεκτη βάτος πού εἶδε ὁ Μωυσῆς,
♦ ὁ πόκος τοῦ Γεδεών,
♦ ἡ ἀδιάβατη πύλη τοῦ ᾿Ιεζεκιήλ, κ.ἄ.
    Οἱ τύποι κυριαρχοῦν στήν Παλαιά Διαθήκη. ῾Ο σκοπός τους προφανής. ῾Η Παλαιά Διαθήκη ὁλόκληρη εἶναι μία προειδοποίηση καί ὑπόσχεση ὅτι ἔρχεται, ἔρχεται ὁ Λυτρωτής τῆς πεσμένης ἀνθρωπότητος. ῾Η ἀγγελία αὐτή δίνεται, ὅπως εἴδαμε, γιά πρώτη φορά κατά τή θλιβερή ὥρα τῆς πτώσεως τῶν προπατόρων μας. Στή συνέχεια ἐπαναλαμβάνεται μέχρι τή γέννηση τοῦ Σωτήρα, καί δίδεται εἴτε μέ μυστικούς τύπους εἴτε μέ ἐκτενέστερες προφητεῖες.
    Κατά τά πανάρχαια χρόνια τῶν γεναρχῶν τῆς ἀνθρωπότητος καί τῶν πατριαρχῶν τοῦ ᾿Ισραήλ δίνεται ἡ ἀγγελία τῆς ἐλεύσεως τοῦ Σωτήρα περισσότερο μέ τύπους καί λιγότερο μέ λόγια. ῞Οσο οἱ καιροί περνοῦν καί πλησιάζει τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, πληθύνονται οἱ προφητεῖες καί ὑποχωροῦν οἱ τύποι. Αὐξάνεται ἡ ἐναγώνια προσμονή τοῦ Μεσσία, ὡριμάζει ὁ πόθος τῆς ἀπολυτρώσεως. Κατά τό μέτρο τῆς προσδοκίας δίνεται ὁ πλοῦτος καί ἡ λεπτομέρεια τοῦ μεγάλου ἀγγέλματος. Στήν προφητική ἐποχή οἱ προφητεῖες γίνονται ὁλόκληρα κηρύγματα καί περιγραφές, ἐνῶ οἱ τύποι σπανίζουν. ῾Ο τύπος, λοιπόν, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία σιωπηρή καί ἀμυδρή προφητεία· εἶναι τό λυκαυγές τῆς προφητείας.
    ᾿Από τή σκοπιά αὐτή πρέπει νά βλέπουμε καί τούς τύπους τοῦ σταυροῦ, πού προανήγγειλαν
• τό σχῆμα του,
• τό βαθύτερο νόημά του καί
• τό εἶδος τῆς περιστάσεως, κατά τήν ὁποία ἐπρόκειτο νά ἐμφανισθεῖ.
    ῾Ο ἐσταυρωμένος καί ἀναστημένος Κύριός μας νά δώσει, ὥστε ὁ σταυρός νά εἶναι γιά μᾶς τό κύριο γνώρισμα τῆς ζωῆς μέχρι τήν ὥρα τοῦ θανάτου μας.

 

Στεργίου Σάκκου, "Ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη", ἔκδ. 2η, σελ. 218-225

Κατηγορία ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ