Πάντοτε, βέβαια, ἰδιαίτερα ὅμως στήν ἀρχή τοῦ Σεπτεμβρίου, τοῦ πρώτου μήνα κατά τήν ἐκκλησιαστική τάξη, ταιριάζει νά λέγεται καί νά ἐννοεῖται τό ἀρχαῖο λόγιο «ἀπό Θεοῦ ἄρξασθαι». Νά ᾿ναι ὁ Θεός ἡ ἀρχή κάθε ἔργου, ὁ μπροστάρης καί ὁδηγός μας, τό θεμέλιο καί τό πλήρωμα καί ὁ σκεπαστής τῆς ζωῆς μας, ἡ προστασία μας ἀπό τούς τόσους ἐπίβουλους μνηστῆρες τῆς ἐλευθερίας μας. Νά κατέχει τήν προτεραιότητα στούς ὁραματισμούς καί στά σχέδιά μας. νά μᾶς ὁδηγεῖ καί νά ἀκολουθοῦμε, ὡς πιστοί ὀπαδοί του, νά προστάζει καί νά ὑπακοῦμε, ὡς γνήσια παιδιά του. Σ᾿ αὐτούς τούς χαλεπούς καιρούς μας, ποιά τάχα ἄλλη πιό εὐοίωνη προοπτική γιά τό μέλλον μας ὡς ἀνθρώπων, λαῶν, ἀνθρωπότητας ἀπό τό νά ἐμπιστευθοῦμε τά πάντα στόν Κύριο τοῦ παντός, στόν παντοδύναμο καί πανάγαθο Θεό μας; Σκεφθήκαμε ὅμως ποιό νόημα καί -προπαντός- ποιά πρακτική ἔκφραση ἔχει αὐτή ἡ ἀναγνώριση τοῦ Θεοῦ, αὐτή ἡ παράδοσή μας στήν ἀγάπη καί στήν προστασία του; Ὁ Θεός ἀποκαλύφθηκε στόν κόσμο στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ὁ Χριστός ἐξακολουθεῖ νά εἶναι σήμερα ζωντανός πάνω στή γῆ, μέσα στήν Ἐκκλησία του, τήν ὁποία ὁ ἴδιος συνιστᾶ ὡς τό ἀγαπημένο σῶμα του. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ παρών Θεός.

 Συνεπῶς, παραδέχομαι καί ἀγαπῶ τόν Χριστό σημαίνει παραδέχομαι καί ἀγαπῶ τήν Ἐκκλησία του. Ἡ προτεραιότητα, πού θέλω νά δώσω στόν Χριστό, ἐκδηλώνεται ὡς προτεραιότητα στήν Ἐκκλησία. «Ἐάν ἐπιλάθωμαί σου, Ἰερουσαλήμ, ἐπιλησθείη ἡ δεξιά μου» (Ψα 136,5), ὁρκίζονταν οἱ θεοκρατικοί Ἰσραηλίτες, οἱ πνευματικοί μας πρόγονοι, ἀφοῦ -κατά τήν ἀποκάλυψη τοῦ Κυρίου- ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ νέος Ἰσραήλ τοῦ Θεοῦ. Εἶναι, λοιπόν, ἡ Ἐκκλησία ἡ πρώτη μας ἀγάπη, ἡ «ἀρχή τῆς εὐφροσύνης» μας, ὅπως ἔλεγε ὁ ἀρχαῖος Ἰσραηλίτης γιά τήν Ἰερουσαλήμ, τό πνευματικό ἀντίστοιχο τῆς Ἐκκλησίας στήν Παλαιά Διαθήκη;

 Πρακτικά αὐτό σημαίνει νά ἀγαπῶ ἀληθινά τήν Ἐκκλησία· νά μετέχω στίς λατρευτικές συνάξεις της· νά συμμετέχω μέ ἐμπιστοσύνη καί μέ φρόνημα θυσίας στούς ἀγῶνες της· νά συντρέχω πρόθυμα στίς ἀνάγκες της· νά δίνω τό «παρών» σέ κάθε πρόσκλησή της. Σημαίνει νά νιώθω δική μου, σπίτι καί οἰκογένειά μου, τήν Ἐκκλησία. Ὁ ἅγιος κληρικός, πού ἐπιβάλλεται στό λαό μέ τήν πνοή τοῦ πνεύματος καί τήν ἱλαρότητα τῆς ἁγιότητας, ὁ ἐμπνευσμένος ἱεροκήρυκας, πού μέ παρρησία ἐξαγγέλλει τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ, ὁ φλογερός ἐκκλησιαστικός ἡγέτης, πού «ὡς λέων πῦρ πνέων» δίνει τή μάχη τοῦ Χριστοῦ, γίνονται ἀφορμή χαρᾶς καί δοξολογίας στόν Κύριο γιά κεῖνον πού ἀγαπᾶ τήν Ἐκκλησία.

 Καί κάτι ἀκόμη πιό σημαντικό: Ἀγαπῶ τήν Ἐκκλησία σημαίνει ποθῶ νά δώσω σ᾿ αὐτήν ὅ,τι πολυτιμότερο διαθέτω, νά τήν ὑπηρετήσω μέ τό αἷμα μου. Ἀλήθεια, πόσοι ἀπό τούς ὀρθόδοξους χριστιανούς, τά εὐεργετημένα παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, λαχταροῦμε καί θέλουμε νά δοῦμε τά παιδιά μας στήν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας;

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 55 (2000) 171

  Ἕνα ἀπό τά αἰσχρά ἐγκλήματα πού στιγματίζουν τήν ἱστορία τοῦ κόσμου μας εἶναι ἡ ἀποτομή τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου (29 Αὐγούστου). Τόν ἄνθρωπο τόν ὁποῖο ὁ ἴδιος ὁ Κύριος χαρακτήρισε ὡς «μείζονα ἐν γεννητοῖς γυναικῶν» (Μθ 11,11 πρβλ. Λκ 7,28) τόν ἀποκεφάλισε τό καπρίτσιο μιᾶς διεφθαρμένης γυναίκας, πού κατόρθωσε νά ξεμυαλίσει ἕναν ἀσύνετο βασιλιά. Εἶναι ἀξιοσημείωτη ἡ λιτότητα μέ τήν ὁποία ἀποδίδουν τό γεγονός τά ἱερά Εὐαγγέλια (Μθ 14,3-12· Μρ 6,16-29· Λκ 3,19-20· 9,7-9), σέ ἀντίθεση πρός τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο τό προσεγγίζει ἡ ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀξίζει νά παραθέσουμε ἕνα δεῖγμα: Πῶς ἀποδίδει ἡ ἐκκλησιαστική μας ποίηση τά ἱστορούμενα στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο (14,3-4).
  Ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἡρώδη νά συζευχθεῖ τή γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του Φιλίππου, ἐνῶ ἀκόμη ἐκεῖνος ζοῦσε, ἦταν παράνομη (πρβλ. Λε 18,16· 20,21). Μέ ἐκφραστικά ἐπίθετα καί ἀρνητικά φορτισμένες λέξεις οἱ ὑμνογράφοι διατυπώνουν πληθωρικά τόν ἀποτροπιασμό τους γι᾿ αὐτή τήν παρανομία. Τήν ὀνομάζουν γενικά «ἄνομον πρᾶξιν» ἤ «παρανομίαν» καί εἰδικότερα «συζυγίαν τήν ἄσεμνον» ἤ «παράνομον μῖξιν», τονίζοντας τήν ἠθική ἀπαξία καί τήν πνευματική ἐκτροπή μέ τίς ἐκφράσεις «παρανόμου μοιχείας τήν πρᾶξιν» καί «θεοστυγῆ μῖξιν».
   Ἀλλά δέν ἀρκεῖται ἡ ὑμνογραφία μόνο στό χαρακτηρισμό τῆς πράξεως. Χαρακτηρίζει ἐπίσης -καί μάλιστα μέ σκληρούς χαρακτηρισμούς- τά πρόσωπα, πράγμα πού ἀποφεύγει ἡ εὐαγγελική διήγηση. Ὁ Ἡρώδης, «ὁ τοῦ νόμου ταῖς ποιναῖς ὑπεύθυνος», συλλαμβάνεται «παρανομῶν» καί «πράττων ἀσέμνως τά ἀσελγῆ». Χαρακτηρίζεται ὡς «δεινός», «δείλαιος», «ἄνομος», «δυσσεβής», «ἀσελγής», «ἄφρων» ἀλλά καί «παράφρων», ὅπως σημειώνει τό Συναξάρι. «Ἔχθιστος», «ἄδικος», «ψεύδους ἔκγονος», «ἔκφρων οστρῳ» ἤ «μαινόμενος οστρῳ» πάσχει ἀπό «ψυχοβλαβῆ μέθην καί οἶστρον ἀκόλαστον». «Θελγόμενος ἀκολασίᾳ γυναικείᾳ» καί «κεντούμενος ἀσεβεῖ θηλυμανίᾳ ἀπέτεμε κεφαλήν προδρομικήν».
  Ἡ Ἡρωδιάς χαρακτηρίζεται ἐπίσης μέ ἀντίστοιχα πρός τήν πράξη της ἐπίθετα: «μοιχαλίς», «ἀνοσιουργότροπος», «κακοδαίμων», «ὠμή λέαινα», πού γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ σατανικοῦ της σχεδίου χρησιμοποίησε καί τή θυγατέρα της «φονοτρόπῳ συμβουλῇ».
   Μέ ἔντονη συναισθηματική φόρτιση οἱ ὑμνογράφοι, καθώς ἐκφράζουν τήν ὀργή καί τόν ἀποτροπιασμό τους γιά τά πρόσωπα τῶν ἐνόχων (Ἡρώδη καί Ἡρωδιάδας), ἀφήνουν νά φανεῖ μέσα στίς συνθέσεις τους ὅλη ἡ ἐπιδοκιμασία καί ὁ θαυμασμός τους γιά τόν Ἰωάννη. Στήν περίπτωση τῆς ἀντίθεσής του πρός τόν Ἡρώδη ὁ Ἰωάννης εἶναι ὄχι μόνο γνώστης τοῦ νόμου, μέ τόν ὁποῖο ἔχει ἐκτραφεῖ, ἀλλά καί «νόμου σφραγίς». Γι᾿ αὐτό, ὅπως σημειώνει ὁ μοναχός Ἰωάννης «προκινδυνεύει τῶν ἐντολῶν τοῦ νόμου». Αὐτό τό φρόνημα, τοῦ ὑπερασπιστοῦ τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, τοῦ δίνει τό δικαίωμα νά ἐλέγχει «παρρησίᾳ ἀμέμπτῳ».
  Μέ πολλούς καί ποικίλους τρόπους οἱ ὑμνογράφοι ἐξυμνοῦν τήν παρρησία καί τό θάρρος τοῦ Ἰωάννη, νά στηλιτεύσει μέ δύναμη τήν παρανομία τοῦ Ἡρώδη «οὐκ ἔξεστι λέγων μοιχεύειν τοῦ ἀδελφοῦ σου Φιλίππου τήν γυναῖκα». Μάλιστα, κατά τό δεύτερο τροπάριο τῆς στ΄ ὠδῆς τοῦ πρώτου κανόνα στή μνήμη τῆς ἀποτομῆς τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ Προδρόμου, ὁ ἔλεγχος τοῦ παρανόμου βασιλιᾶ συνεχίζεται καί «μετά τό τέλος», μετά τό θάνατο, τοῦ προφήτη. Ὁ «τῆς παρανομίας κατήγορος» ἐξακολουθεῖ νά διασύρει, καί θά διαπομπεύει τούς ὑπευθύνους στούς αἰῶνες. Καί πρό τῆς ἐκτομῆς καί μετά ἀπ᾿ αὐτήν ἐλέγχει καί καταισχύνει «τῆς ἁμαρτίας τήν φάλαγγα». Καί μέ τόν ἔλεγχο αὐτό «τρανώνει τόν νόμον τοῦ Θεοῦ», δηλαδή κάνει μία πιστή μετάφραση, ἑρμηνεία καί ἀνάπτυξη τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ γιά ὅλους.

Σ. Καρακασίδου
Διδάκτωρ Θεολογίας

 Μέσα στόν καύσωνα τῆς ἐγκληματικῆς ἐποχῆς μας, μέσα στήν πύρωση τῶν παθῶν καί τήν ἀλλοίωση τῆς ἀνθρωπιᾶς σέ μικρούς καί μεγάλους, πυρπολεῖ κι ὁ Θεός μέ τό πῦρ τοῦ ἐλέους του. Λαχταρᾶ νά κάψει τά ἄχρηστα ἀγριόχορτα ἀκόμη καί τῆς πιό ἄγονης καί ἄκαρπης ψυχῆς. Νά εὐφορήσει ἡ γῆ· νά τήν ὀργώσει βαθιά· νά καρποφορήσει ἡ χαρά. Νά γίνει τό θαῦμα! Σάν τό θαῦμα τό ἐκπληκτικό κι ἀπρόσμενο πού ἀναφέρει ὁ Θεοφάνης ὁ ὑμνογράφος τήν 28η Αὐγούστου: «Ἀλλάζοντας πλέον σκεπτικό καί στρεφόμενος πρός αὐτά πού εἶναι πάνω ἀπό τή λογική, ἔζησες τόν καύσωνα τῆς ἀσκήσεως σάν θεία δροσιά».
 Μά γιά ποιόν μιλᾶ; Ποιός εἶναι ὁ μακάριος αὐτός πού ἀπήλαυσε τήν θεϊκή δροσιά; Ποιά εἶναι ἡ ἱερή μορφή πού ἔζησε αὐτό πού θά θέλαμε τόσο νά ζήσουμε κι ἐμεῖς; Ὁ Μωυσῆς ὁ Αἰθίοπας. Ὄνομα, πού στό ἄκουσμά του ὅλοι ἀνατρίχιαζαν. Ὄνομα, πού ἰσοδυναμοῦσε μέ τήν κακία καί τήν ἐγκληματικότητα. Φόβος καί τρόμος τῆς περιοχῆς του, ὁ σωματώδης καί δυνατός Μωυσῆς. Χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ συναξαριστής: Θέλησε κάποτε νά σκοτώσει ἕναν βοσκό, ἐπειδή τόν ἐμπόδισε σ᾿ ἕνα κακό του σχέδιο. Μαθαίνοντας, λοιπόν, ὅτι ὁ βοσκός βρίσκεται στήν ἀπέναντι ὄχθη τοῦ πλημμυρισμένου τότε Νείλου, δέν διστάζει νά τόν περάσει, κρατώντας στά δόντια τό μαχαίρι του. Ὁ βοσκός ἀντιλαμβανόμενος τόν ἐρχομό του τρέχει νά σωθεῖ. Ἔτσι ὁ Μωυσῆς βρίσκει μόνο τό κοπάδι του. Διαλέγει τέσσερα κριάρια, τά σφάζει, τά περνᾶ σ᾿ ἕνα σχοινί, τά φορτώνεται καί περνᾶ τόν ποταμό. Τρώει τό κρέας, πουλᾶ τό δέρμα τους καί πηγαίνει χωρίς καμιά τύψη στούς φίλους του.
 Μά ἡ φωτιά τοῦ ἐλέους καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά λειώσει καί τίς πιό σκληρές, σιδερένιες καρδιές. Νά μαλακώσει, νά ἁπαλύνει, νά δροσίσει. Ν᾿ ἀλλάξει! Νά πετύχει τό ἀνέλπιστο!
 Καί βρίσκουμε, μετά ἀπό χρόνια, τόν ἀρχιλήσταρχο Μωυσῆ καί τούς συντρόφους του σ᾿ ἕνα μοναστήρι, νά κάνει τί; Αὐτό πού μέ πολύ ὄμορφες εἰκόνες περιγράφει ὁ ὑμνωδός: «Σάν ἐργατική μέλισσα δούλεψες μέσα στήν κυψέλη τῆς καρδιᾶς σου καί συλλέγοντας τά ἄνθη τῶν ἀρετῶν, ἀνέβλυσας ἀπ᾿ αὐτά ἀθάνατο γλυκασμό, διώχνοντας τήν πικρία τοῦ διαβόλου». «Τούς δέ σπόρους τοῦ θεϊκοῦ λόγου ἔκρυψες, Μωυσῆ, στά αὐλάκια τῆς διάνοιάς σου, γιά νά γεωργήσεις τό πνευματικό σιτάρι. Καί τοῦτο τό φύλαξες ὡς θησαυρό πού δέν τελειώνει ποτέ». Ὁ μαῦρος στό σῶμα, ὅπως λέει ὁ Θεοφάνης, κατάφερε νά κάνει τήν ψυχή του λαμπρότερη ἀπό τίς ἀκτίνες τοῦ ἥλιου καί νά μαυρίσει τά πρόσωπα τῶν δαιμόνων. Κι ὅλα αὐτά μέ τή δυνατή του μετάνοια, τήν ταπείνωσή του καί τήν ἀδιάλειπτη προσευχή του.
 Καί συνετέλεσε μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του ὁ ἅγιος πλέον Μωυσῆς νά ᾿ρθοῦν κι ἄλλοι κακοποιοί κοντά στή δροσερή πηγή τοῦ θείου ἐλέους. Καί συνεχίζει νά καλεῖ μέ τό παράδειγμά του κι ὅλους ἐμᾶς, τούς σύγχρονους κακοποιούς τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ: «Τήν κατάμαυρη ἀπό τά δαγκώματα τῆς ἁμαρτίας καρδιά μου, καταλεύκανε, ὅσιε Πάτερ, μέ τά δάκρυα τῆς μετανοίας μου καί τίς δικές σου πρεσβεῖες. Ἀμήν».

Μαρία Λαμψίδου

Ἀπολύτρωσις 61 (2006) 201-202

 Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς βγῆκε στόν ἀγώνα τοῦ ἐπανευαγγελισμοῦ τοῦ Γένους μας ὁπλισμένος μέ πέντε εὐλογημένα καί ἀκαταμάχητα ὅπλα, πού τοῦ χάρισαν καί τή νίκη· τήν ἁγία ζωή του, τή θεοφώτιστη διδασκαλία του, τίς θαυμαστές προφητεῖες του, τά θαύματα καί τό μαρτύριό του. Θά μελετήσουμε στή συνέχεια τό ἔκτακτο χάρισμα τῆς προφητείας μέ τό ὁποῖο ὁ Θεός εἶχε προικίσει τόν δοῦλο του.

 Πράγματι, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός δέν ἦταν μόνο ἕνας συναρπαστικός διδάσκαλος, πού ἐκλαΐκευε τίς μεγάλες θεολογικές ἔννοιες καί μέ ἁπλά λόγια καί ζωντανά παραδείγματα τίς ἔκανε προσιτές στό ἁπλοϊκό ἀκροατήριό του. Ἦταν συγχρόνως καί προφήτης. Ἀρκετές προφητεῖες ἐπιβεβαίωσαν τή διδασκαλία του, τόν ἀπέδειξαν ἅγιο ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ καί τόν καθιέρωσαν στή συνείδηση τοῦ λαοῦ καί στήν ἱστορία ὡς προφήτη. Ὁ ἴδιος εἶχε συναίσθηση τῆς δυνάμεως μέ τήν ὁποία τόν μεγάλυνε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά πολύ ταπεινά, μόλις πού ἀναφέρει τό γεγονός στήν ἐπιστολή του πρός τόν ἀδελφό του Χρύσανθο, στόν ὁποῖο γράφει· «Τά κατ' ἐμέ δέ καί περί ἐμέ φαίνονται πολλά καί ἀπίστευτα εἰς τούς πολλούς καί μήτε ἐγώ δύναμαι νά τά καταλάβω. Τόσον δέ μόνον λέγω σοι, διά νά δοξάσης τόν Κύριον καί νά χαρῆς, ὅτι γίνεται ἀρκετή μετάνοια εἰς τούς ἀδελφούς. Ἕως τριάκοντα ἐπαρχίας περιῆλθον... τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος καί τόν λόγον του βεβαιοῦντος διά τινων ἐπακολουθησάντων σημείων» (Αὐγ. Καντιώτου, Κοσμ, σελ. 317-318).

 Γιά τή δόξα τοῦ Κυρίου καί τή μετάνοια ψυχῶν ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καί σημεῖα ἔκανε καί προφητεῖες εἶπε. Ὑποστηρίζεται ὅτι στίς προφητεῖες του ἐπηρεάσθηκε ἀπό τήν «Ὀπτασία τοῦ Ἀγαθαγγέλου», πού κυκλοφοροῦσε εὐρύτατα στίς μέρες του ἀνάμεσα στούς σκλαβωμένους Ἕλληνες καί καλλιεργοῦσε ψεύτικες ἐλπίδες κούφιας παρηγοριᾶς γιά τό «ξανθό γένος», πού θά βοηθοῦσε στήν ἀπελευθέρωση ἀπό τούς Τούρκους. Ἀλλά πουθενά μέσα στίς «Διδαχές» του, ὅπου διαφυλάσσεται ἡ αὐθεντική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, δέν ὑπάρχει δεῖγμα αὐτῆς τῆς νοοοτροπίας. Ἔχω τή γνώμη ὅτι ἡ ἐντύπωση αὐτή δημιουργήθηκε ἐξαιτίας ὁρισμένων πλαστῶν προφητειῶν καί διαφόρων λαϊκοθρησκευτικῶν χρησμῶν, πού ἀποδόθηκαν στόν Πατροκοσμᾶ καί διεκδικοῦν σήμερα τήν πατρότητά του. Αὐτά προκαλοῦν βέβαια κάποια ἐντύπωση στούς ἀδαεῖς, στήν πραγματικότητα ὅμως ὄχι μόνο δέν ὠφελοῦν, ἀλλά καί πολύ ἐπιζήμια εἶναι, διότι ὅταν ἀποδεικνύεται τό νόθο τους, τίθεται σέ ἀμφισβήτηση καί ἡ γνησιότητα τῶν ἀληθινῶν προφητειῶν.

 Εἶναι ἀνάγκη, λοιπόν, νά γίνει ἕνας διαχωρισμός, ἕνα ξεκαθάρισμα ἀνάμεσα στίς πραγματικές προφητεῖες τοῦ ἁγίου καί στούς ἀνεύθυνους χρησμούς καί ἀφορισμούς, πού τόσο ἄφθονοι κυκλοφοροῦν. Τό ὑγιές καί δοκιμασμένο κριτήριο γιά τόν διαχωρισμό αὐτό θά μᾶς τό δώσει ἡ ἁγία μας Γραφή, πού εἶναι ἡ πηγή καί τό ταμεῖο τῆς ἀληθινῆς προφητείας. Καμία ἀπό τίς χιλιάδες προφητεῖες πού περιέχονται στήν ἁγία Γραφή δέν ἔχει σχέση μέ χρησμούς κάι ἐλλιπογράμματες προτάσεις, ὅπου, ἄν προσθέσεις τά ἀνάλογα φωνήεντα ἤ σύμφωνα, σχηματίζεται ἡ προφητική ρήση. Ὅλα αὐτά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τά ἀπορρίπτει καί ἡ Ἐκκλησία δέν τά υἱοθέτησε ποτέ.

 Ἡ προφητεία στήν ἁγία Γραφή ἔχει τό χαρακτηριστικό γνώρισμα ὅτι συμπλέκεται μέ ἱστορικά γεγονότα, συνδέεται μέ πρόσωπα καί πράγματα τῆς ἱστορίας καί ἐκπληρώνεται σταδιακά μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου. Κατά τήν παρατήρηση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, «ὁ Θεός προφητείαν προφητείαις συνάπτει, μακροτέραις ἐγγυτέραν, τήν ἐπί τῆς γενεᾶς αὐτῶν γειναμένην τῶν μακρόν ὕστερον ἐσομένων μεγίστην ἀπόδειξιν παρεχόμενος» (Εἰς τόν Ἠσαΐαν 7· PG 56,77). Ἔχουμε, δηλαδή, μία ἁλυσίδα προφητειῶν, πού ἡ μία ἔχει σχέση μέ τήν ἄλλη καί ἡ τελευταία ἀναφέρεται στό μεγάλο σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας, ἐνῶ οἱ προηγούμενες ἀφοροῦν σέ διάφορα περιστατικά τῆς ἱστορίας. Ἔτσι, καθώς ἐκπληρώνονται μία-μία μέ τή σειρά οἱ προφητεῖες σ' αὐτήν τήν ἁλυσίδα, χαλκεύεται ἡ ἐγγύηση καί ἡ βεβαιότητα ὅτι καί ἡ τελευταία, ἡ ἐσχάτη μεγάλη προφητεία, εἶναι γνήσια καί θά ἐκπληρωθεῖ ὁπωσδήποτε. Ἐξάλλου, καθώς κάθε προφητεία τῆς σειρᾶς ἐκπληρώνεται σέ συνεχόμενες γενιές καί ἐποχές, ἡ δύναμη τῆς προφητείας διατηρεῖται ἀκέραιη ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ἐκστομίσθηκε, μέχρι τήν τελευταία ὥρα πού θά ὁλοκληρωθεῖ.

 Μέ ἄλλα λόγια, ἡ βιβλική προφητεία προσφέρεται μέ τήν ἴδια τήν ἰστορία καί μάλιστα, ἡ προφητεία παρακολουθεῖ τήν πορεία τῆς ἱστορίας καί ἡ ἱστορία προωθεῖ τήν προφητεία. Πρόσωπα, γεγονότα, περιστατικά τῆς ἱστορίας μεταφέρουν τήν προφητεία καί διαφυλάσσουν τό μήνυμά της ἀπό γενιά σέ γενιά. Τό προφητικό βλέμμα ἔχει βέβαια κύριο στόχο του καί σκοπό του τόν Μεσσία καί τή μεσσιακή ἐποχή. Γιά νά φθάσει ὅμως ἐκεῖ, περνᾶ μέσα ἀπό τούς ἐνδιάμεσους αἰῶνες καί διασχίζοντάς τους σταματᾶ σέ καίρια ἱστορικά συμβάντα, τά ἐπισημαίνει, τά προβάλλει καί τά καθιστᾶ μάρτυρες ἀξιόπιστους γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς μεσσιακῆς προφητείας. Οἱ προφῆτες ἐπίσης τῆς ἁγίας Γραφῆς συχνά χρησιμοποιοῦν διάφορα σύμβολα, τά ὁποῖα γίνονται ἄφωνοι ἀλλά παραστατικοί μάρτυρες τῆς προφητείας.

 Κατά τόν ἴδιο τρόπο διατυπώνονται καί οἱ προφητεῖες τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὁ Κύριος π.χ. προφητεύοντας τήν συντέλεια τοῦ κόσμου περιπλέκει τήν περιγραφή μέ τήν προφητεία γιά τήν καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ. Ἡ καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ συνέβη ὅταν ζοῦσαν ἀκόμη πολλοί ἀπό ἐκείνους πού εἶχαν ἀκούσει τήν προφητεία ἀπό τό στόμα τοῦ Κυρίου. Ἡ ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς προφητείας ἐγγυᾶται ὅτι καί ἡ ἄλλη, τήν ὁποία ὁ Κύριος εἶπε συγχρόνως, σχετικά μέ τή συντέλεια τοῦ κόσμου, θά ἐκπληρωθεῖ στόν κατάλληλο καιρό.

 Σέ ἄλλες περιπτώσεις οἱ προφητεῖες τοῦ Κυρίου συνδέονται μέ διάφορα σημεῖα. Ὅταν π.χ. θεράπευσε τόν δοῦλο τοῦ ἑκατοντάρχου, προφήτευσε καί τή συμμετοχή τῶν ἐθνικῶν στήν Ἐκκλησία· «Λέγω δέ ὑμῖν ὅτι πολλοί ἀπό ἀνατολῶν καί δυσμῶν ἥξουσι καί ἀνακλιθήσονται μετά Ἀβραάμ καί Ἰσαάκ καί Ἰακώβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Μθ 8,11). Ἔτσι, οἱ μέν σύγχρονοι πού εἶδαν τό σημεῖο, τό ἔχουν ὡς ἐγγύηση γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας. Ἐπίσης, ἐμεῖς πού ζοῦμε τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας, βεβαιωνόμαστε ἀπό αὐτήν γιά τήν ἀλήθεια τοῦ σημείου καί ὅτι αὐτός πού τό ἔκανε εἶναι ὁ Θεός.

 Τά γνωρίσματα αὐτά τῆς βιβλικῆς προφητείας παρουσιάζουν ὑπό κλίμακα καί οἱ προφητεῖες τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ. Συμπλέκονται, δηλαδή, μέ ἱστορικά γεγονότα καί λαμβάνουν ὡς μάρτυρες διάφορα σημάδια, κυρίως σταυρούς, πού ἔστηνε ὁ ἴδιος.

Στέργιος Ν. Σάκκος

(Ἀπό τό βιβλίο του «Ὁ ἀπόστολος τοῦ σκλαβωμένου Γένους»)

 Μέ γλαφυρότητα καί σαφήνεια ἀποδίδει ὁ ἐκκλησιαστικός ποιητής τά κυριώτερα σημεῖα τῆς ζωῆς τοῦ προφήτου Σαμουήλ, τοῦ ὁποίου ἡ μνήμη τιμᾶται στίς 20 Αὐγούστου. Κατορθώνει μέσα ἀπό τήν ἁπλότητα τῆς ἐκφράσεως νά ζωγραφίσει τό μεγαλεῖο τῆς προφητικῆς προσωπικότητας καί νά ἐπισημάνει τήν πηγή αὐτοῦ τοῦ μεγαλείου, πού εἶναι ἡ ἁρμονική συνεργασία τοῦ ἀνθρώπινου παράγοντα μέ τόν θεϊκό.

   Ἀσφαλῶς ὅλοι οἱ προφῆτες, καί γενικά οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀνοιχτοί στή συνεργασία μέ τόν Θεό. Ὁ Σαμουήλ ὅμως ἀποτελεῖ μία ἰδιάζουσα περίπτωση· ἀρχίζει τή συνεργασία του μέ τόν Θεό πρίν ἀκόμη λάβει τήν ἀνθρώπινη ὀντότητα. Τήν ἀρχίζει μέσῳ τῆς πιστῆς μητέρας του, ἡ ὁποία ζητᾶ ἀπό τόν Θεό νά τῆς χαρίσει ἕνα παιδί γιά νά τό ἀφιερώσει στήν ὑπηρεσία Ἐκείνου. Πόσων εὐλογιῶν αἰτία θά γίνει στή συνέχεια αὐτή ἡ μυστική συμφωνία πού κλείνει ἡ Ἄννα μέ τόν Θεό!

   Τήν πρώτη καί μεγάλη εὐλογία ἀναφέρει ὁ ποιητής στό πρῶτο Στιχηρό τοῦ Ἑσπερινοῦ·

Δῶρον εὐαπόδεκτον ἐκ μητρικῶν σέ ἀνέθετο

ἀγκαλῶν ἡ κυήσασα εὐχῆς γονιμώτατον,

Σαμουήλ καρπόν σε, προσκληρωσαμένη

καί ἀποδοῦσα τῷ Θεῷ

τῷ εὐεργέτῃ καθάπερ ηὔξατο·

διό σοι ἀνεπαύσατο χάρις τοῦ Πνεύματος,

ἔνδοξε, ἀκακίᾳ συναυξάνοντι

καί φρονήσει ἐμπρέποντι.

   Εἶναι ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Πνεύματος πού πληρώνει τόν Σαμουήλ ἀπό τήν ὥρα πού συλλαμβάνεται ὡς ἔμβρυο στά σπλάγχνα τῆς εὐσεβοῦς μητέρας του, ἡ ὁποία τόσα χρόνια εἶχε σηκώσει τόν ὀνειδισμό τῆς ἀτεκνίας. Καί ἀναπαύεται τό Πνεῦμα στήν καρδιά τοῦ Σαμουήλ, καθώς ἡ πιστή Ἄννα, ἐκπληρώνοντας τό τάμα της άποδίδει στόν εὐεργέτη Θεό τόν καρπό τῶν σπλάγχνων της. Ἡ παρουσία τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐκδηλώνεται στή ζωή τοῦ θεοσδότου παιδιοῦ μέ τόν θαυμαστό συνδυασμό ἀκακίας καί φρονήσεως. Ἀσφαλῶς ἐδῶ ὁ ποιητής ὑπονοεῖ τή διαφορά τοῦ Σαμουήλ ἀπό τόν Ὀφνί καί Φινεές, τά δύο κακομαθημένα καί ἀσύνετα παιδιά τοῦ ἱερέα Ἠλί, μαζί μέ τά ὁποῖα μεγάλωνε.

   Καί ἔφθασε ἡ ὥρα, κατά τήν ὁποία ὁ Θεός θά ἐμπιστευθεῖ στό συνεργάτη του τή μεγάλη ἀποστολή, θά τόν καταστήσει ἱερέα του. Αὐτή τήν ἀποστολή ψάλλει τό δεύτερο Στιχηρό·

Χρῖσμα ἱερώτατον, ὡς ἱερεύς περικείμενος

προβλέπεις τά ἔμπροσθεν καί προστάξει θείᾳ

χρίεις βασιλέας καί τά ἐσόμενα δηλοῖς,

κρίνων δικαίως Ἰσραηλίτην λαόν ἀπαύστως  

παραβαίνοντα καί τοῦ Θεοῦ μακρυνόμενον,

Σαμουήλ ἀξιάγαστε, θεοφόρε πανόλβιε.

   Στήν πιό κρίσιμη ἐποχή, ὅταν ὁ «Ἰσραηλίτης λαός» ἀκατάπαυστα παραβαίνει τίς ἐντολές καί ἀπομακρύνεται ἀπό τόν Θεό, ὁ Σαμουήλ δέχεται τό «ἱερώτατον χρῖσμα». Διαδέχεται τόν Ἠλί καί ὡς «χριστός Κυρίου» ἐπιδίδεται στό τριπλό ἔργο πού ἐκεῖνος τοῦ ἔχει ἀναθέσει· «προβλέπει τά μέλλοντα», «χρίει βασιλεῖς» καί «κρίνει», δηλαδή κυβερνᾶ, τόν περιούσιο λαό τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὁ οὐσιαστικός κυβερνήτης τοῦ Ἰσραήλ, ἀφοῦ σ’ αὐτόν ἀπευθύνεται ὁ λαός γιά νά ζητήσει βασιλιά. Αὐτός ἀναδεικνύει τόν Σαούλ διαλέγοντας καί χρίοντάς τον βασιλιά, ἀλλά καί αὐτός τόν ἐξουδετερώνει, ὅταν μέ ἐντολή τοῦ Θεοῦ χρίει νέο βασιλιά, τόν Δαβίδ. Εἶναι ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Γιαχβέ, ἀλλά καί μία προτύπωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθώς συγκεντρώνει στό πρόσωπό του τά τρία ἀξιώματα· ἱερέας, προφήτης, βασιλιάς.

   Προβάλλει λαμπρός ὁ Σαμουήλ πάνω στό αἰώνιο βάθρο, ὅπου ἡ συνεργασία του μέ τόν Θεό τόν τοποθέτησε, σεβαστός καί θαυμαστός ὄχι μόνο στόν «Ἰσραηλίτην λαόν», ἀλλά καί στόν νέον Ἰσραήλ, στήν Ἐκκλησία. Καί εἶναι «ἀξιάγαστος», ἀξιοθαύμαστος καί «πανόλβιος», πανευτυχής, διότι εἶναι «θεοφόρος», θεοκίνητος, ἕνας πιστός καί ἀφοσιωμένος συνεργάτης τοῦ Θεοῦ.

 
«Ὀλυμπιάδα»

 Εἶναι ἡ τελευταία ὥρα. Τό ἄχραντο παρθενικό σῶμα ἐγκαταλείπεται σιγά-σιγά ἀπό τίς ἀσθενικές του δυνάμεις. Ὁ θάνατος δέν θ᾽ ἀργήσει νά κυριαρχήσει ἐπάνω του, συνεπής στήν ὥρα τῆς συνάντησής του μέ τούς θνητούς.
 Τά μάτια πού ἀξιώθηκαν νά δοῦν τά μεγαλεῖα τοῦ Κυρίου κλείνουν στόν κόσμο αὐτό, γιά ν᾽ ανοίξουν σ᾽ ἕναν ἄλλο, ὑπέροχο. Τά χέρια πού φρόντισαν μέ μητρική στοργή τόν ἐνσαρκωμένο Δημιουργό τους καί Δημιουργό ὅλου τοῦ σύμπαντος, γέρνουν εὐλαβικά πάνω στό στῆθος. Θ᾽ ἁπλωθοῦν πάλι· αὐτή τή φορά ὅμως γιά νά σκορπίσουν παντοῦ τό ἀντίδωρο ἐκείνης τῆς ταπεινῆς διακονίας: τά χαρίσματα τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ της. «Αὕτη πρώτη δεχομένη τό διά πάντων ἧκον πλήρωμα τοῦ τά σύμπαντα πληροῦντος, καθίστησι τοῖς πᾶσι χωρητόν, νέμουσα πρός δύναμιν ἑκάστῳ κατά τήν ἀναλογίαν καί τό μέτρον τῆς ἑκάστου καθαρότητος»*.
  Δέν ἐπιδίωξε τίποτε τό ὑψηλό στή ζωή αὐτή. Ἡ Ναζαρέτ μπορεῖ νά μαρτυρήσει γιά τήν ἀσημότητά της, γιά τήν ἀπέριττη ἁπλότητα τῆς ἀναστροφῆς της. Αὐτή παρέμεινε στήν ἀφάνεια ἀκόμη καί ὅταν ὁ Υἱός της ἔγινε τό πρόσωπο τῆς ἡμέρας καί στή σκέψη πολλῶν ὁ σίγουρος βασιλιάς τοῦ Ἰσραήλ...
 Νά ὅμως ὅτι τώρα ὅλα αὐτά παρῆλθαν. Ὁ οὐρανός ὑποδέχεται αὐτοκρατορικά τό πνεῦμα της. Παραμερίζουν τά τάγματα τῶν ἀγγέλων μέ σεβασμό μπροστά της. Ἡ βασίλισσα ἐπιθεωρεῖ τά στρατεύματα τοῦ Βασιλέως τῶν βασιλέων! Τό ὅραμα αὐτό ἀπόλαυσε προφητικά καί ὁ Δαβίδ, ὅπως μαρτυρεῖ ἡ γραφίδα του· «παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου». Καί τονίζει «ἐκ δεξιῶν σου», ἐνῶ γιά τά Σεραφείμ ἡ Γραφή ἀποκαλύπτει ὅτι «εἰστήκεισαν κύκλω αὐτοῦ». «Ὁρᾶτε τήν διαφοράν τῆς στάσεως; Ἀπό ταύτης ἔχετε συνορᾶν καί τήν διαφοράν τῆς κατά τήν αξίαν τάξεως». Ἡ θέση ἐμφαίνει τήν ὕψιστη τιμή...
 Ἡ μητέρα τοῦ Κυρίου κοιμᾶται πλέον. Οἱ ὁμόφυλοί της, πού στέκουν γύρω της, ψιθυρίζουν μέ δέος τό πανάρχαιο κάλεσμα τοῦ Γιαχβέ, ὅπως συνήθιζαν οἱ Ἰσραηλίτες σέ τέτοιες στιγμές· «Ἄκουε, Ἰσραήλ· Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν Κύριος εἶς ἐστι». Πόσο λαμπρύνεται τοῦτο τό αἰώνιο κήρυγμα καί πόσο φωτίζεται ἀπό τήν μορφή της!
 Δέν θά κατανοήσουμε ποτέ τό βάθος πού κρύβει τό μυστήριο τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν παρθένο Μαρία. Καί ἡ ἴδια δέν προσπάθησε νά τό κατανοήσει. Ἁπλῶς τό δέχτηκε.
 Μποροῦμε ὅμως νά μαθητεύσουμε στήν ἄφατη ταπείνωσή της. Νά ἀκολουθήσουμε τήν ἴδια ὁδό ζωῆς, ἔστω κι ἄν θά χρειαστεῖ νά ὑπομείνουμε ροφμαία. Ἔτσι θά ἀντικρύσουμε καλύτερα τόν ἑαυτό μας καί ἴσως τότε ἀκούσουμε κι ἐμεῖς τή λυτρωτική φωνή· «Μή φοβοῦ... εὗρες γάρ χάριν παρά τῷ Θεῷ...».

*Τά χωρία εἶναι τοῦ ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμ. λζ΄, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, PG 151,460ἑ.

Εὐάγγελος Δάκας
Δρ. Θεολογίας

 Ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της.
 Μήνας τῆς Παναγιᾶς ὁ Αὔγουστος σηματοδοτεῖται ἀπό τήν εὐλάβεια τοῦ λαοῦ πρός τήν σεπτή καί πανάχραντη μορφή της. Τά θυμιάματα τῶν Παρακλήσεων διαχέουν τήν εὐωδία τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου μας, πού ἔγινε καί δική μας μητέρα, καί διαποτίζουν μέ τήν χάρη της τόν Δεκαπενταύγουστο, μέ ἀποκορύφωμα τήν γιορτή τῆς Κοιμήσεώς της, πού εἶναι ἡ Πασχαλιά τοῦ καλοκαιριοῦ. Κι ἔπειτα, ἡ ἀπόδοση τῆς γιορτῆς, τά ἐννιάμερα τῆς Παναγίας, μία ἀκόμη ἀφορμή γιά νά μεγαλύνουμε τήν «ἱερά καί εὐκλεῆ μνήμη της», τήν «πεποικιλμένην τῇ θείᾳ δόξῃ».
 Πάμπολλοι καί συγκινητικοί οἱ πατερικοί λόγοι πού προσπαθοῦν νά εἰσδύσουν στό μυστήριο τῆς Θεοτόκου. Λυτρικώτατοι οἱ ἐκκλησιαστικού ὕμνοι, πού τήν ἐξυμνοῦν καί τήν ἐγκωμιάζουν, ἀμέτρητοι οἱ στίχοι καί τά κείμενα, πού γιά χάρη της συνέθεσαν ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι δημιουργοί, ἀδιάκοπες οἱ ἐπικλήσεις μικρῶν καί μεγάλων στήν προστασία καί σκέπη της. Μά ὅλα ἀποδεικνύονται μικρά καί ἀσήμαντα μπρός στήν οὐρανομήκη μορφή της, παιδικά ψελλίσματα κι ἀδέξιες ἀντιγραφές τοῦ βαρυσήμαντου τίτλου μέ τόν ὁποῖο τήν τίμησε ὁ ἴδιος ὁ Θεός· «ἡ Κεχαριτωμένη»!   
 Κανένα πρόσωπο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ ἤ νά παραβληθεῖ μαζί της. Αὐτό ἀκριβῶς δηλώνει καί τό ὄνομά της Παναγία∙ ἀπ’ ὅλους τούς ἁγίους «ὑπερτέρα». Λίγα ρινίσματα ἀπό τόν ἀμύθητο θησαυρό πού περικλείει τοῦτο τό θεῖο σκεῦος θά συλλέξουμε μελετώντας κάποια ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ Θεοτίμητου προσώπου της.
 Ἡ Παναγία εἶναι τό ἀπόσταγμα τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ: Μετά τήν ἔξοδο τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν παράδεισο, γιά τήν ἐπίτευξη τοῦ σχεδίου τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων ὁ Θεός διάλεξε ἕνα πρόσωπο, τόν Ἀβραάμ. Καί τόν διάλεξε γιά τήν πίστη του τήν μοναδική, πού πιστοποιήθηκε μέ τήν ἀπόλυτη καί πολυδοκιμασμένη ὑπακοή του. Εἶναι ὁ πατέρας τῆς πίστεως ὁ Ἀβραάμ. Ἀπό αὐτόν γεννήθηκε ὁ ἐκλεκτός λαός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰσραήλ, πού τό στοιχεῖο γνησιότητός του εἶναι ἡ πίστη. Ἀπό τίς ἀμέτρητες γενιές τῶν Ἰσραηλιτῶν ἕνα μικρό μέρος ἀποτελεῖ τό ἐκλεκτό λεῖμμα, τό κατάλοιπο, τούς ἐκλεκτούς τοῦ Θεοῦ. Καί τούτων τῶν ἐκλεκτῶν τό ἀπόσταγμα εἶναι ἡ κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ Παρθένος Μαρία!
 Εἶναι ἡ μοναδική συνεργάτρια τοῦ Θεοῦ: Ὁ Θεός «εἶπε καί ἐγενήθησαν» τά σύμπαντα. Δημιούργησε τά πάντα μέ μόνο τόν δημιουργικό λόγο του. Τήν καινή κτίση ὅμως, τόν νέο παράδεισο τῆς Ἐκκλησίας, δέν θέλησε νά τόν δημιουργήσει μόνος του, ἀλλά ζήτησε συνεργάτες. Πολλοί εἶναι οἱ χοροί τῶν ἁγίων: προφῆτες, ἀπόστολοι, μάρτυρες, ἀσκητές, πατέρες καί διδάσκαλοι, νεομάρτυρες καί ὁμολογητές καί τόσοι ἄλλοι, πλῆθος ἀναρίθμητο. Συνεργάστηκαν ὅλοι μέ τόν Θεό στό ἔργο τῆς σωτηρίας, ἀλλά ἡ Παρθένος Μαρία εἶναι μοναδική! Ὁ τρόπος, τό εἶδος τῆς συνεργασίας της εἶναι ἀνεπανάληπτο: Δάνεισε στόν Θεό τόν ἑαυτό της, ὥστε νά γίνει Θεάνθρωπος, γιά νά μπορέσει νά μᾶς πλησιάσει, νά μᾶς σώσει, νά ἔχει σῶμα καί αἷμα καί νά μπορεῖ νά τά θυσιάσει γιά μᾶς (βλ. Ἑβ 2,15).
 Τί καταπληκτικό! Μία Κόρη κυοφόρησε στά σπλάγχνα της τόν Θεό ἐννιά μῆνες, κι ἔπειτα τόν θήλασε καί τόν μεγάλωσε σάν ὅλα τά παιδιά τοῦ κόσμου. Τί ὑπερφυής συνεργασία! Κανείς ποτέ στούς αἰῶνες δέν συνεργάστηκε ἔτσι μέ τόν Θεό. Ἰλιγγιᾶ ὁ νοῦς, ἀδυνατεῖ νά συλλάβει τοῦτο τό μέγα μυστήριο.
 Ἀλλά ἡ Παναγία δέν εἶναι μόνο Θεοτόκος, Θεομήτωρ. Εἶναι καί Θεόνυμφη, ἐκλεκτή τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ὁ Θεός θέλησε νά βρεῖ ἀπό τήν ἀνθρωπότητα μία παρθένο γιά νά γεννηθεῖ ὁ Υἱός του. Ἔψαξε μέσα στούς αἰῶνες καί διάλεξε τήν Μαρία. Ἄν δέν τήν εἶχε βρεῖ, καί σήμερα γεννιόταν ἡ Παναγία, σήμερα θά γινόταν ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ! Ἀπό τά δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων τῶν ἀνθρώπων ὅλων τῶν αἰώνων τό πρόσωπο πού ἀπέσπασε τήν συμπάθεια τοῦ Θεοῦ, τήν εὔνοιά του, ἦταν ἡ Παρθένος Μαρία. Τῆς τό ἀποκαλύπτει ὁ θεϊκός ἀπεσταλμένος, ὁ ἄγγελος Γαβριήλ˙ «εὗρες γάρ χάριν, παρά τῷ Θεῷ» (Λκ 1, 30)!
 Γι’ αὐτό ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μία μετά τόν Ἕνα. Καί μέ αὐτή τήν ἔννοια ὀνομάζεται Παναγία. Πιστεύουμε καί διακηρύττουμε ὅτι «εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός». Ἕνας εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἅγιος, ὁ Θεός· ἀλλά μέσα στήν Γραφή ὀνομάζονται ἅγιοι καί ὅλοι ἐκεῖνοι πού ξεχωρίζουν τόν ἑαυτό τους γιά τόν Θεό, οἱ πιστοί. Ἀπό ὅλους αὐτούς τούς ἁγίους ἡ παρθένος Μαρία εἶναι ἡ ὑψηλοτέρα, ἡ λαμπροτέρα, ἡ ἁγιωτέρα, ἡ Παναγία!
 Πῶς νά μιλήσει καί πῶς νά περιγράψει κανείς τίς ἀρετές καί τίς χάρες τῆς Παναγίας; Πῶς νά ἦταν, ἄραγε, αὐτή ἡ ὑπερτέλεια ὕπαρξη, ὥστε τό κάλλος τῆς ψυχῆς της νά ἑλκύσει τόν Θεό; Καί νά σκεφθεῖ κανείς ὅτι ὁ Θεός βλέπει ὅ,τι ἀδυνατεῖ νά διακρίνει τό ἀνθρώπινο μάτι καί δέν μπορεῖ νά συλλάβει τό ἀνθρώπινο μυαλό.
 Πῶς νά ἐννοήσεις τήν γιγάντια πίστη αὐτῆς τῆς ὑπέρτιμης θυγατέρας τοῦ Ἀβραάμ; Μιά πίστη πού εἶναι ἡ πηγή καί τῶν ἄλλων ἀρετῶν καί χαρισμάτων της. Μιά πίστη πού ἀποτυπώνεται στήν ἔνθερμη προσευχή καί στόν ἄκρατο ζῆλο γιά τήν μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς.
 Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ ἄνθρωποι τῆς δυνατῆς καί καθαρῆς προσευχῆς εἶναι ἐπίσης καί ἄνθρωποι μελέτης τῆς Γραφῆς. Μέσα στήν ἁγία Γραφή ἀκοῦνε τόν Θεό νά τούς μιλάει καί μέ τήν προσευχή μιλοῦν οἱ ἴδιοι στόν Θεό. Καί ἡ Παναγία εἶχε αὐτό τό μυστικό καί καθαρό διάλογο μέ τόν Θεό. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς προσευχῆς καί τῆς ἁγίας Γραφῆς. Φαίνεται ἀπό ὅσα διαβάζουμε γι' αὐτήν τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη καί μάλιστα ἀπό τόν ὕμνο της στόν Θεό πού διασώζει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς (1,47-55), καί ἡ Ἐκκλησία μας τόν χρησιμοποιεῖ στήν λατρεία της ὡς τήν Ἐνάτη Ὠδή.
 Πῶς νά προσεγγίσεις τήν ἁγνότητα τῆς Πανάσπιλης; Καί πῶς νά ἐννοήσεις τήν ἀγάπη ἐκείνης πού ἔγινε ἡ μητέρα τῆς ἐνσαρκωμένης Ἀγάπης; Ἡ Παναγία εἶχε τήν τέλεια ἁγνότητα, ἐφόσον παρέμεινε στούς αἰῶνες ὡς ἡ Παρθένος, καί τήν τέλεια καί ἔμπρακτη ἀγάπη. Γι' αὐτό καί στήν συνείδηση ὅλου τοῦ ὀρθοδόξου κόσμου εἶναι ἡ Μητέρα πάντων.
 Μέσα στά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης λαμπρότατη προβάλλει ἐπίσης ἡ ταπεινοφροσύνη καί ἡ ὑπακοή τῆς Παναγίας μας· ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ πράξη τῆς ταπεινοφροσύνης. Προβάλλει ἡ σεμνότητα, ἡ ἐργατικότητα, ἡ λεβεντιά, ἡ σύνεση, ἡ σιωπή της καί τόσες ἄλλες ἀρετές, πού τήν καθιστοῦν τό τέλειο πρότυπο τοῦ ἐν Χριστῷ ἀνθρώπου. Εἶναι ἡ πρώτη καί τέλεια χριστιανή, πού ὁ Θεός τήν προσφέρει ὡς τό ἐπιτυχημένο πείραμα τοῦ Εὐαγγελίου γιά τήν Ἐκκλησία του.
 Συγχρόνως ἡ Παναγία εἶναι καί τό κριτήριο ὀρθοδοξίας καί ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας. Οἱ προτεσταντικές ὁμάδες ὑποτιμοῦν τό σεπτό πρόσωπό της∙ τήν θεωροῦν μία συνηθισμένη γυναίκα, πού μετά τήν ἐκ Πνεύματος ἁγίου γέννηση τοῦ Ἰησοῦ γέννησε καί ἄλλα παιδιά μέ τόν Ἰωσήφ. Οἱ παπικοί τήν ὑπερτιμοῦν κι ἔτσι τήν προσβάλλουν καί τήν βλασφημοῦν, ἀφοῦ αὐθαίρετα τήν ἀνεβάζουν στό ὕψος θεᾶς.
 Ἀνάμεσα στίς αἱρετικές παρεκκλίσεις ἡ ὀρθόδοξη πίστη προβάλλει τό αὐθεντικό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί ὁριοθετεῖ τήν τιμητική σχέση τῶν πιστῶν πρός αὐτήν. Καί, βέβαια, ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της. Στήν κάθε περίσταση τῆς ζωῆς νά μποροῦμε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά σου»!
 

Στέργιος Ν. Σάκκος