Χρειάζονται μόνο μερικά φρέσκα φυτά τῆς γαλατσίδας (τό εἶδος «εὐφορβία δενδροειδής»), γιά νά παραχθεῖ ἕνα λίτρο βενζίνης, ἐνῶ ἡ αντίστοιχη ποσότητα ἀπό τό γνωστό μας πρατήριο χρειάστηκε 26 τόνους προϊστορικῶν φυτῶν γιά νά παραχθεῖ.
   Μικρή καί ἀσήμαντη μέχρι τώρα ἡ γαλατσίδα φυτρώνει στήν Ἑλλάδα σέ περισσότερα ἀπό 60 εἴδη. Ἴσως νά τήν προσπεράσαμε πολλές φορές, νά τή μαδήσαμε ἄλλες ἤ καί νά τήν τσαλαπατήσαμε πιθανόν. Κι ἐκείνη δέν «σήκωσε ποτέ κεφάλι» νά μᾶς γνωστοποιήσει τήν ἀξία της καί νά διεκδικήσει τιμή καί ἀναγνώριση. Ὥσπου ἦρθαν οἱ ἐρευνητές τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Γιούτα, γιά νά ἀνακαλύψουν ὅτι τό ποσοστό τῶν ὑδρογονανθράκων πού περιέχει ξεπερνᾶ συχνά τό 8% τοῦ ξηροῦ της βάρους καί τήν καθιστᾶ ἕνα πολύτιμο πετρελαιογόνο φυτό.
  Βέβαια, ἡ γαλατσίδα θά παραμείνει ταπεινή κι ἄς μήν εἶναι πλέον ἀσήμαντη γιά τούς ἀνθρώπους. Αὐτό πού μπορεῖ κανείς νά φοβηθεῖ στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι ἡ ἀπληστία τῶν ἀνθρώπων, πού μπορεῖ ἀργά ἤ γρήγορα νά τήν ὁδηγήσει στήν τάξη τῶν μεταλλαγμένων φυτῶν γιά μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου. Δέν εἶναι καθόλου ἀπίθανο... Καί τότε θά νοσταλγήσει ἡ καημένη τούς αἰῶνες τῆς ἀφάνειας καί τῆς περιφρόνησης!

Παραμυθένια οὐράνια τόξα
 Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε «οὐράνιο τόξο»; Καί ποιός δέν ξέρει τήν ἑπτάχρωμη γέφυρα πού ἐμφανίζεται μετά τήν καταιγίδα. Ὅμως δέν εἶναι ἀκριβῶς ἔτσι. Μπορεῖ κανείς νά δεῖ πάμπολλα οὐράνια τόξα, χωρίς νά στάξει ὁ οὐρανός μιά σταγόνα.
 Συγκεκριμένα στή Ν. Ἀμερική, στά σύνορα Βραζιλίας καί Ἀργεντινῆς, κυλᾶ καί χύνεται σέ 21 ἐντυπωσιακούς καταρράκτες καί 250 μικρότερους ὁ ποταμός Ἰγκουασοῦ. Τά νερά του, καθώς πέφτουν ἀπό ὕψος 70μ. περίπου, δημιουργοῦν νέφη ἀπό σταγονίδια νεροῦ, πού λειτουργοῦν σάν πρίσματα. Τό ἡλιακό φῶς διαθλᾶται καί ἀναλύεται σέ πολλά παραμυθένια οὐράνια τόξα. Παρόμοιο φαινόμενο συναντᾶ κανείς καί στή Ν. Ἀφρική. Τά νερά τοῦ ποταμοῦ Ζαμβέζη χύνονται ἀπό ὕψος 108μ. καί δημιουργοῦν τούς ὑπέροχους καταρράκτες τῆς Βικτώρια, ἐνῶ συγχρόνως ὁλόγυρα σκορποῦν δεκάδες θαυμαστά οὐράνια τόξα. 

Ἐπιπλέετε...
 Ἄν δέν ξέρετε κολύμπι, μείνετε ἥσυχοι. Ὑπάρχει κάτι γιά σᾶς πού καί νά θέλετε νά πνιγεῖτε δέν θά τά καταφέρετε.
 Εἶναι, βέβαια, λίγο δαπανηρό, ἀλλά ἀξίζει νά τό γνωρίσετε. Κοστίζει ὅσο ἕνα ταξιδάκι στή... Μέση Ἀνατολή.
 Ἐκεῖ, λοιπόν, ὑπάρχει μιά πελώρια θάλασσα 10 φορές πιό ἁρμυρή ἀπό τή Μεσόγειο καί πιό πηχτή ἀπό σιρόπι. Εἶναι ἡ περιβόητη Νεκρά θάλασσα. Ὅποιος βουτήξει σ᾿ αὐτήν ἐπιπλέει. Δέν ξέρουμε, βέβαια, ἄν μετά γίνεται στήλη ἅλατος!

 Τήν προσευχή τή βοηθοῦν νά βρεῖ τό δρόμο της καί νά ἔχει ἀποτέλεσμα ὄχι τά κούφια λόγια ἀλλά τά ἀγαθά ἔργα. Πάρε παράδειγμα ἀπό τόν θεόφρονα Δαυΐδ. Ζητᾶ νά κριθεῖ ἀπό τόν Θεό χρησιμοποιώντας ὡς ἐλαφρυντικό τή δική του ἀκακία. Ἀλλά καί ὁ εὐσεβής Ἐζεκίας φέρει μπρο­στά στόν Θεό ὡς ἱκέτη τή δική του εὐλάβεια· καί οἱ χῆρες στήν Ἰόππη χρησιμοποιοῦν τά φιλανθρωπικά ἔργα τῆς νεκρῆς Ταβιθᾶ γιά νά ἐπιτύχουν τήν ἐπέμβαση τοῦ ἀποστόλου.
  Ἄν ἔτσι προσεύχεσαι, ἡ προσευχή σου θά φθάσει κατευθείαν στόν Θεό καί θά προβάλει φω­τεινή τήν ἀρετή σου καί ὁλόφωτη τή δικαιοσύνη σου.
  Κι ἄν θέλεις μεγαλύτερη ἐξήγηση ὅσων σοῦ ἔγραψα, ἀμέσως θά σοῦ τά ξεκαθαρίσω. Θέλεις νά σέ βοηθήσει ὁ Θεός; Σκέψου πρῶτα ἄν ἐσύ συμπαραστάθηκες σέ κάποιον ἐμπερίστατο πού μποροῦσες νά τόν βοηθήσεις. Παρακαλεῖς νά σοῦ προσθέσει πλούτη ὁ Θεός; Ἐξέτασε ἄν αὐτά πού ἤδη ἔχεις τά διαχειρίζεσαι σωστά. Θέλεις ὁ Κριτής νά εἶναι εὐμενής ἀπέναντί σου; Γίνε καί σύ ἀμνησίκακος στούς ἐ­χθρούς σου. Ἐπιθυμεῖς νά ἀπολαύσεις τή φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ; Συγχώρεσε κι ἐσύ ὅσους σοῦ ἔχουν φταίξει. Καλόν εἶναι νά μή ζητοῦμε ἀπό τόν Θεό πάντα χαριστικά νά ἱκανοποιεῖ τά αἰτήματά μας, ἀλλά φιλότιμα νά ἐπιδεικνύουμε κάποια προσπάθεια γιά νά τόν εὐαρεστοῦμε. Διαφορετικά ἡ προσευχή μας θά εἶναι μία ἀχάριστη ἀπαίτηση.

Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, Ἐπιστολαί, ΡG 78,400C-401Α
Ἀπόδοση Β.Σ.

   Μεταφέρουμε τήν εἴδηση αὐτολεξεί, ὅπως αὐτή καταχωρήθηκε σέ ἑλληνικό blog: «Γονεῖς-τέρατα μεγαλώνουν τό παιδί τους σάν ἀγόρι καί κορίτσι παράλληλα. Ἡ διαστροφή στίς μέρες μας δέν ἔχει προηγούμενο. Κάποιος εἰσαγγελέας δέν ὑπάρχει γιά νά τούς πάρει τήν κηδεμονία;;; Μία νέα τεχνική γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν πού εἶναι γνωστή ὡς “gender-neutral parenting” ἤ ἀλλιῶς ἀνατροφή τῶν παιδιῶν ὡς οὐδέτερα, ἐπέλεξαν δύο γονεῖς. Τό πρωί, λοιπόν, ντύνουν τόν μικρό Μάξ μέ καρό πουκάμισο καί τόν βάζουν νά παίζει μέ τρακτέρ καί τό μεσημέρι μέ ἕνα μπλέ φόρεμα καί τόν βάζουν νά παίζει μέ τίς κοῦκλες» (14-2-2014).
   Tό παραπάνω περιστατικό εἶναι τό τρίτο πού ἔχει γίνει γνωστό δημόσια. Τό πρῶτο ἦταν ἐκεῖνο τοῦ Καναδᾶ τό 2011, ὅπου οἱ γονεῖς θέλησαν νά κρατήσουν μυστικό τό φύλο τοῦ μωροῦ καί ξέσπασε πραγματική θύελλα, ὅταν ἀποκαλύφθηκε. Ἔτσι τοῦ δόθηκε τό προσωνύμιο Storm (= θύελλα). Τό δεύτερο ἔγινε γνωστό ἀπό τόν ἀγγλοσαξονικό τύπο στίς ἀρχές τοῦ 2012. Γιά πέντε χρόνια οἱ γονεῖς τοῦ Σάσα, ἀκτιβιστές τῆς «οὐδέτερης ἀγωγῆς», ἔκαναν τά πάντα γιά νά κρατήσουν μυστικό τό φύλο τοῦ παιδιοῦ τους. Τό ἀποκαλοῦσαν «μωρό». Γιά νά διατηρηθεῖ ἡ ἀσάφεια τοῦ προσέφεραν δραστηριότητες «οὐδέτερου φύλου» καί τό ἔντυναν ἐναλλάξ ἀγοράκι ἤ κοριτσάκι. Ἡ μητέρα του Beck Laxton ἰσχυρίστηκε ὅτι ἔτσι ἐλευθερώνει τό παιδί της ἀπό τήν ἐπιρροή τῶν στερεοτύπων τῶν φύλων.
   Ἴσως κάποιος βιαστεῖ νά συμπεράνει ὅτι οἱ ἀναφερόμενες περιπτώσεις εἶναι ἀκραῖες καί δέν μᾶς ἀγγίζουν. Ὁ θυμόσοφος λαός μας λέει: «Σάν πιάσει φωτιά τοῦ γείτονα τό σπίτι, ἔφτασε καί στήν αὐλή σου, καρτέρα την καί στήν πόρτα σου!». Ἡ «οὐδέτερη ἀγωγή» εἶναι «ἐπί θύραις». Στή Σουηδία εἶναι πλέον «κοινός τόπος». Ὁ νόμος ὑπάρχει ἀπό τό 1998 καί ἀπαιτεῖ μία «οὐδέτερη» ἤ unisex παιδαγωγική. Ἤδη στά νηπιαγωγεῖα τους ἔχουμε τά πρῶτα σημάδια. Ἔχουν ἀντικαταστήσει τήν ἀντωνυμία «αὐτός, αὐτή», μέ τό ἄφυλο οὐδέτερο «αὐτό». Τά βιβλία ἔχουν ἐπιλεγεῖ προσεκτικά γιά νά ἀποφεύγονται παρουσιάσεις τῶν φύλων καί γονεϊκοί ρόλοι ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν. Σήμερα ἡ Σουηδία ἀναγνωρίζει ἐπίσημα 170 unisex ὀνόματα. Ἡ ἰδέα εἶναι νά μή συνδέεται τό ὄνομα μέ τό φύλο. Ἐπιτρέπουν στούς γονεῖς νά δίνουν π.χ τό ὄνομα Λίζα εἴτε σέ ἕνα ἀγόρι εἴτε σέ ἕνα κορίτσι.
   Ἤδη στά πρότυπα τοῦ σουηδικοῦ μοντέλου λειτουργεῖ στό Παρίσι στό Seine - Saint - Denis ἀπό τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2009 νηπιαγωγεῖο γιά τήν καταπολέμηση τῶν στερεοτύπων τῶν φύλων καί ἀναθέτουν στά παιδιά κατάλληλες δραστηριότητες: τά κορίτσια ἐνθαρρύνονται στό ἐργαστήριο νά χρησιμοποιοῦν τό σφυρί καί τά ἀγόρια νά ἐκφράζουν τά συναισθήματά τους.
   Στίς Η.Π.Α. ἔχουμε ἀρκετές ἐνέργειες πρός τήν κατεύθυνση τῆς οὐδέτερης ἀγωγῆς: Ἄρχισε νά υἱοθετεῖται τό σουηδικό μοντέλο στό νηπιαγωγεῖο. Τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἀντικαθιστᾶ τούς ὅρους «πατέρας» καί «μητέρα» μέ «γονέας1» καί «γονέας2» σέ ἔντυπα γιά φοιτητικά δάνεια σέ μαθητές πού ἔχουν μεγαλώσει σέ gay σπίτια ὅπου ὑπάρχουν δύο πατέρες ἤ δύο μητέρες. Οἱ μαθητές τῶν δημόσιων σχολείων τῆς Πολιτείας τῆς Καλιφόρνιας (νηπιαγωγείων, δημοτικῶν κτλ.) ἀπό τήν 1η Ἰανουαρίου τοῦ τρέχοντος ἔτους ἔχουν τή δυνατότητα νά χρησιμοποιοῦν τίς τουαλέτες καί τά ἀποδυτήρια γιά ἀγόρια ἤ κορίτσια μέ βάση τοῦ πῶς αἰσθάνονται σεξουαλικά καί ὄχι ἄν ἀνατομικά εἶναι ἀρσενικά ἤ θηλυκά. Ἡ νομοθεσία ἐπιτρέπει ἀκόμη στούς μαθητές νά ἐπιλέγουν τίς ἀθλητικές ὁμάδες στίς ὁποῖες θά συμμετέχουν μέ βάση τό ἄν αἰσθάνονται ἀγόρια ἤ κορίτσια καί ὄχι σύμφωνα μέ τό ἀνατομικό τους φύλο.
   Ὁ ψυχίατρος Keith Ablow ἐπισημαίνει: «Τό γεγονός καί μόνο ὅτι οἱ παιδαγωγοί καί οἱ διευθυντές ἐκπαίδευσης θά πρέπει νά ἐξηγήσουν στούς μαθητές τοῦ νηπιαγωγείου καί τῆς πρώτης τάξης τοῦ δημοτικοῦ ὅτι ὑπάρχει τό ἐνδεχόμενο νά δοῦν κορίτσια στίς τουαλέτες τῶν ἀγοριῶν ἤ ἀντιστοίχως ἀγόρια στά ἀποδυτήρια τῶν κοριτσιῶν, ἐπισημαίνοντας ὅτι τά παιδιά αὐτά ἔχουν υἱοθετήσει διαφορετικό φύλο ἀπό αὐτό πού φαίνεται νά εἶναι, ἐνδέχεται νά ἀποβεῖ ἐπιζήμιο στήν ἀνάπτυξη τῆς γνώσης γιά τόν ἴδιο τόν ἑαυτό τους, καθώς μέ αὐτόν τόν τρόπο ἀντιλαμβάνονται ὅτι ἡ ἔννοια τοῦ φύλου εἶναι ρευστή, ὅτι μπορεῖ νά ἀλλάξει καί γιά τούς ἴδιους καί ὅτι μποροῦν νά μποῦν στή διαδικασία νά ἀναζητήσουν τά σημεῖα ἐκεῖνα τά ὁποῖα θά ἤθελαν νά ἀλλάξουν πάνω τους». Κρίνοντας τόν ἐν λόγῳ νόμο μεταξύ ἄλλων λέει: «Ξέρω ὅτι ἄλλοι ψυχίατροι θά διαφωνήσουν μαζί μου καί κάποιοι ἀκτιβιστές θά μέ ἐπικρίνουν, ἀλλά νομίζω ὅτι αὐτή ἡ “ἐπιλογή” εἶναι ψυχολογικῶς βαθιά καταστροφική γιά ὅλους τούς μαθητές, συμπεριλαμβανομένων καί ὅλων ἐκείνων πού αὐτοπροσδιορίζονται τρανσέξουαλ. Πιστεύω ὅτι τά παιδιά ἔχουν ἀρκετά νά ἀντιμετωπίσουν, καθώς πασχίζουν νά αἰσθάνονται ἄνετα μέ τό σῶμα τους, μέ τό θέμα τῆς ἰδιωτικῆς τους ζωῆς, καί μέ τίς μεταβολές πού ἀφοροῦν ἀργότερα στήν ἐφηβεία».
  Ἡ «οὐδέτερη ἀγωγή» ἔχει τίς ρίζες της στό ἔργο τῆς Judith Butles, φιλοσόφου καί ἀκτιβίστριας, ἡ ὁποία προτείνει τή σταδιακή ἀπελευθέρωση τῶν παιδιῶν μέσῳ ἀνατροπῆς τῶν κωδίκων καί τῶν στερεοτύπων. Ὁ πολιτισμός θά πρέπει νά βοηθήσει στόν ἔλεγχο τῶν φυσικῶν καί βιολογικῶν παραδοχῶν, ὅτι δηλαδή τά παιδιά παγιδεύονται στό ἀρσενικό/θηλυκό μοντέλο! Ἡ φιλόσοφος ἔχει μεγάλη ἐπιρροή ἀλλά καί πρόσβαση στήν UNESCO.
 Κάποιοι χαρακτήρισαν τήν «οὐδέτερη ἀγωγή» ἐπικίνδυνη μανία. Δέν ἔχουν καθόλου ἄδικο. Ὁ πολιτισμός μας εἶναι τοξικός καί ἡ ἀγωγή αὐτή εἶναι ἐπικίνδυνα τοξική. «Δέν θά πάψω νά τό φωνάζω», λέει ὁ Keith Ablow, «θά προτιμοῦσα νά εἶμαι ὁ ἕνας πού φωνάζει “ὁ Αὐτοκράτορας εἶναι γυμνός”, παρά ἕνας ἀπό τούς χαζοχαρούμενους παρατρεχάμενους χωρικούς πού χειροκροτοῦν τήν τραγική παρέλαση».
  Δυστυχῶς μέ τέτοιες πρακτικές στήν καθημερινή ἀγωγή τῶν παιδιῶν καταστρατηγεῖται ὁ αἰώνιος λόγος τοῦ Θεοῦ «ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς» (Γέ 1,7). Δέν συνειδητοποιοῦμε τούς κινδύνους πού διατρέχουν τά παιδιά μας καί κυρίως τά ἀγόρια πού «τά τελευταῖα πέντε χρόνια βρίσκονται σέ μεγαλύτερο κίνδυνο ἀπ’ ὅ,τι οἱ προηγούμενες γενιές», ὅπως ἐπισημαίνει ἡ παιδίατρος Dr. Meg Meeker, καθηγήτρια πανεπιστημίου στίς Η.Π.Α. Τά ἀγόρια θά πρέπει νά παραμείνουν ἀγόρια· «Boys should be boys» εἶναι καί ὁ τίτλος πρόσφατου βιβλίου της.

 Ἀθ. Γκάτζιος

   Ἡμερήσια ἐφημερίδα τῶν Ἀθηνῶν προανήγγειλε ὅτι μέ τό προσεχές φύλλο τῆς Κυριακῆς θά προσέφερε καί ἀνάτυπο ἀλφαβηταρίου τῆς Α΄ τάξεως τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, ἔκδοσης τοῦ 1919. Ἀναζήτησα τήν ἐφημερίδα περί τήν ἑνδεκάτη πρωινή γιά τό ἀνάτυπο καί μόνο. Εἶχε γίνει ἀνάρπαστη!
    Δέν ἦταν τό δικό μου ἀλφαβητάριο, ἦταν ἴσως τῶν γονέων μου. Συνεπῶς δέν μέ συνέδεαν μ’ αὐτό μνῆμες. Περισσότερο ἦταν ἡ περιέργεια νά μάθω πῶς προσέγγιζαν οἱ τότε ὑπεύθυνοι τῆς ἐκπαίδευσης μέσα ἀπό τή γλῶσσα τήν παράδοση τοῦ πολύμοχθου Γένους μας. Βέβαια, χωρίς νά εἶμαι εἰδικός, ἔχω τήν ἐντύπωση πώς οἱ στόχοι καί, κατά συνέπεια, τό περιεχόμενο τῶν ἀναγνωστικῶν δέν μεταβλήθηκε οὐσιωδῶς ὥς τήν ἐποχή τῶν δικῶν μου σχολικῶν χρόνων.
   Τί εἶχαν ἐκεῖνα τά ἀλφαβητάρια-ἀναγνωστικά, πού δέν ἔχουν τά σύγχρονα; Πρόβαλλαν τόν αὐθεντικό βίο τοῦ Γένους, παρά τήν ἀπό τότε ἅλωση τῆς ἐκπαίδευσης ἀπό παντοίους δυτικόπληκτους «διαφωτιστές». Τό Γένος εἶχε ἀκόμη δυνάμεις ἀντίστασης καί δέν τολμοῦσε κανείς νά προκαλέσει ἀτιμωρητί τήν κοινή γνώμη.
   Τό «ἀπὸ Θεοῦ ἄρξασθαι» εἶναι πολύ γνωστή ρήση. Καί τά ἀναγνωστικά τότε ἄρχιζαν ἀπό τόν Θεό. Πρόβαλλαν τόν ἐκκλησιασμό τῆς οἰκογένειας καί ὅλων τῶν ἐνοριτῶν. Πρόβαλλαν τή μητέρα πού φρόντιζε νά ξυπνᾶ τά παιδιά νωρίς καί νά τά ἑτοιμάζει κατάλληλα. Παρουσίαζαν τήν οἰκογένεια νά κάνει τήν προσευχή της γύρω ἀπό τό τραπέζι πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τοῦ φαγητοῦ. Ἔδειχναν τή γιαγιά νά ἀνάβει τό καντηλάκι ἔχοντας στό πλάι τά ἐγγόνια της καί ὅλους μαζί νά σταυροκοπιοῦνται.
   Ἡ πατρίδα προβαλλόταν ἔντονα μέσα ἀπό τίς σελίδες τους ὡς ἰδανικό. Ἡ σημαία ἐμφανιζόταν σέ πολλές σελίδες κατά τήν παρουσίαση τῶν ἐθνικῶν ἐπετείων ἀναρτημένη στούς ἐξῶστες ἤ στά χέρια τῶν παιδιῶν πού παρήλαυναν.
   Πέρα ἀπό αὐτά, τά ἀναγνωστικά πρόβαλλαν τούς ἀνθρώπους τοῦ καθημερινοῦ μόχθου μέ τά ρυτιδωμένα πρόσωπα καί τά ροζιασμένα χέρια. Ὅλοι τους τύποι λαϊκοί, καλοσυνάτοι, ἐργατικοί, θεοφοβούμενοι, πρότυπα γιά τούς μικρούς μαθητές. Κοντά σ’ αὐτούς τό παιδί μάθαινε τή βιοπάλη στόν ἀγρό, στό κοπάδι, στό ἐργαστήρι τοῦ βιοτέχνη. Μάθαινε νά ἀγαπᾶ τή φύση καί νά χαίρεται μέ τίς ἁπλές χαρές τῆς καθημερινότητας.
   Κι ὕστερα ξέσπασε ἡ θύελλα. Ἦταν τά πρῶτα χρόνια τῆς μεταπολίτευσης. Θυμοῦμαι τό ἀντιθρησκευτικό μένος κατά τά πρῶτα ἔτη ἐκείνης τῆς περιόδου. Παρακολούθησα τήν ἐνορχηστρωμένη ἐπίθεση καί κατά τῆς πατρίδας. Οἱ σχολικές γιορτές κατά τίς ἐθνικές ἐπετείους ὑποβαθμίστηκαν καί ἀτόνησαν πλήρως. Οἱ ἥρωες ἀρχικά παραμερίστηκαν μπροστά στούς σούπερ ἥρωες τῆς ὑποκουλτούρας, πού διαχέει ἡ νέα τάξη, καί στή συνέχεια ἄρχισε ἀνίερη ἐκστρατεία ἀποκαθήλωσής τους. Κατάληξη ἡ ποινικοποίηση τοῦ πατριωτισμοῦ καί ἡ ταύτισή του μέ τόν ἐθνικισμό.
   Ὅλα ὅσα προβάλλονταν στά παλαιότερα ἀναγνωστικά ἐνοχλοῦν ἀφόρητα τούς ἀσκοῦντες τήν ἐξουσία ἀλλά καί τούς ἄλλους πού τήν ὀρέγονται. Γιά τούς μέν ἡρωισμός εἶναι ἡ κατασπατάληση τοῦ ἐθνικοῦ πλούτου σέ συνεργασία μέ τά ξένα ἀφεντικά. Εἶναι ἡ διάλυση τοῦ κοινωνικοῦ ἱστοῦ, ὥστε νά ἀφανιστοῦν τά αἰσθήματα ἀδελφοσύνης (ἀλληλεγγύης, τονίζουν ὅσοι εἶναι παθιασμένοι κατά τῆς Ἐκκλησίας). Εἶναι ἡ διάλυση τῆς οἰκογένειας, τήν ὁποία πλήττουν ἀκόμη καί οἰκονομικά («ποινικοποίηση» τῆς τεκνογονίας), ὥστε νά φθάσουμε στή χορεία τῶν ἀναπτυγμένων (ποιά ἡ ἀνάπτυξή τους;) χωρῶν. Γιά τούς δέ ὑπάρχει μόνο ἡ ταξική πάλη, τίποτε ἄλλο.
   Γιατί ἔσπευσαν τόσοι πολλοί νά ἀγοράσουν τό φύλλο τῆς ἐφημερίδας, τό ἀναγνωστικό, διορθώνω, καθώς χωρίς αὐτό τά φύλλα θά ἔμεναν στά ἀζήτητα; Ἕνα ἀναγνωστικό πού κατά τήν ἐπικρατοῦσα σήμερα θέση, ἀντιπροσωπεύει μία κοινωνία ἄκρως συντηρητική, ἐχθρική πρός τήν πρόοδο καί τήν ἐλευθερία, πού διέσπειρε ἰδεολογήματα ἐχθρικά πρός τά πανανθρώπινα ἰδανικά τοῦ «διαφωτισμοῦ». «Συναισθηματικοί οἱ λόγοι», ἴσως ἀποκριθεῖ κάποιος. «Τά χρόνια πέρασαν κι ὅλοι ἀναπολοῦμε τά παιδικά μας χρόνια, τά καλύτερά μας κατά γενική ὁμολογία». Φτωχή ἡ δικαιολογία. Ὑπάρχει καί ἄλλος λόγος πιό οὐσιώδης. Ἡ ζωή μᾶς δίδαξε, ἡ πείρα πού ἀποκτήσαμε μᾶς ἔκανε πιό σοβαρούς καί λιγότερο εὔπιστους στούς κάθε εἴδους δημαγωγούς. Ἴσως καί νά μᾶς συνοδεύουν κάποιες ἐνοχές, καθώς σπαταλήσαμε τόν βίο μας καταγγέλλοντας μία κοινωνία, ἐπειδή παρέμενε γερά προσδεμένη στήν πατροπαράδοτη πίστη καί στή φιλοπατρία. Ἐμεῖς θέλαμε νά πνεύσουν ἄνεμοι τῆς ἀλλαγῆς. Καί ἦρθαν θύελλες καί σάρωσαν τά πάντα. Κι ἀπομείναμε ξεκρέμαστοι δίχως πίστη, δίχως ἰδανικά, πού φυγαδεύτηκαν πρός ἄγνωστη κατεύθυνση, θρηνώντας ἐπάνω ἀπό τά ἐρείπια τῶν ἰδεολογημάτων μας σέ μία ἀνελέητη μεταϊδεολογική ἐποχή.
  Ἄν ἀκόμη δέν παραδεχόμαστε ὅτι πήραμε τή ζωή μας λάθος, εἶναι γιατί δέν μᾶς τό ἐπιτρέπει ὁ θεριεμένος ἐγωισμός μας. Ὅμως ἡ ψυχή ἔχει τόσο μεγάλη ἀνάγκη ἀπό παραμυθία. Ἔτσι τό νά ἀποκτήσουμε τό ἀναγνωστικό, τό περιεχόμενο τοῦ ὁποίου εἴχαμε κάποτε περιφρονήσει καί λοιδορήσει, προσφέρει μία κάποια ἀνακούφιση. Εἶναι ἕνα εἶδος ἐπιστροφῆς στήν προδομένη ἀθωότητα τῶν παιδικῶν μας χρόνων. Ἀλλά δέν ἀρκεῖ!

Ἀπόστολος Παπαδημητρίου

   Σέ σένα πού ἑτοιμάζεσαι ν᾿ ἁπλώσεις τίς φτεροῦγες σου μακριά ἀπό τή φωλιά τῆς τάξης σου, γιά νά πραγματώσεις τά ὄνειρά σου,
   σέ σένα πού διψᾶς νά ἐξερευνήσεις τά πεδία τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας,
   σέ σένα πού ἡ ἐφηβική σου καρδιά φλέγεται γιά ἰσότητα, δικαιοσύνη, ἀγάπη, ἀδελφοσύνη,
   σέ σένα πού ὁραματίζεσαι νά φτιάξεις ἕναν κόσμο καλύτερο κι εὐτυχέστερο ἀπό τό δικό μας,
   σέ σένα πού ὅλη τή χρονιά προσπαθοῦσα νά σοῦ δείχνω δύο ἐπάλξεις νά κατακτήσεις, τῆς γνώσης καί τῆς ἀρετῆς,
   σέ σένα πού σέ θωρῶ στυλοβάτη τοῦ αὔριο,
   σέ σένα ἀπευθύνω τοῦτα τά στερνά καρδιόβγαλτα λόγια μου.
   Πόσο θέλω νά προκόψεις στή ζωή σου,
   πόσο θέλω οἱ κόποι σου νά καρποφορήσουν,
   πόσο θέλω τά σχέδιά σου νά πετύχουν, μά προπάντων,
   πόσο θέλω νά γίνεις μία προσωπικότητα ἄρτια, γιά νά προσθέσεις κι ἐσύ τό δικό σου λιθαράκι γιά τήν ἀναβάθμιση τοῦ τόπου μας!

   Καλό μου παιδί, σοῦ ἐκμυστηρεύομαι ὅμως καί τούς φόβους μου.
   Πρωτοτάξιδο καραβάκι, πού ξανοίγεσαι στό πέλαγος τῆς ζωῆς, πόσο φοβᾶμαι μήπως ἀλλάξεις ρότα, ἀποπροσανατολιστεῖς καί ξεθωριάσουν τά ὄνειρά σου!
   Πόσο φοβᾶμαι μήπως σέ παρασύρει τό ρεῦμα τῆς ἀσωτείας κι ἡ θέλησή σου παραλύσει, ἡ χαρούμενη μορφή σου σκοτεινιάσει καί ὁ ἐσωτερικός σου κόσμος ἀλλοτριωθεῖ!
   Ὥς τώρα βημάτιζα δίπλα σου,
   ὥς τώρα μποροῦσα διακριτικά νά παρακολουθῶ τά ὀλισθηρά σου σημεῖα καί νά σοῦ ἀνάβω τό σῆμα κινδύνου.
   Μά ἀπό δῶ καί πέρα πού ἡ μαθητεία σου στό Λύκειο τελείωσε καί οἱ δρόμοι μας χωρίζουν, σέ ἐμπιστεύομαι μέ σιγουριά στά στοργικά χέρια τοῦ Θεοῦ Πατέρα. Ἄς πρυτανεύει στήν καρδιά σου ἡ δική του εἰκόνα, γιά νά ἔχεις θεμέλιο κι ἐλπίδα στήν πορεία σου, γιά νά μή διεισδύσουν μέσα σου εἴδωλα ψεύτικα, πού θά σέ ὁδηγήσουν στήν ἀβεβαιότητα καί τό μηδενισμό. Πλοηγό στό μεγάλο σου ταξίδι βάλε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Αὐτή θά σέ ὁπλίσει κατάλληλα ν᾿ ἀντιμετωπίσεις -δίχως ν᾿ ἀποκάμνεις- τούς σκοπέλους καί τούς ὑφάλους τῆς ζωῆς.
   Μπορεῖ μέ τό κύλισμα τοῦ χρόνου ἡ δική μου μορφή νά ἀργοσβήνει στή μνήμη σου. Σέ παρακαλῶ ὅμως νά μήν πέσουν στή λησμοσύνη οἱ χρυσές ὑποθῆκες πού σοῦ ἄφησα.
   Καλοτάξιδος! Ὁ Θεός μαζί σου!

Ἡ Φιλόλογός σου
Μ. Γ.

   «῎Α! ᾿Εκπαιδευτικός! Σπουδαία δουλειά! Πᾶς - ἔρχεσαι, δέν κάνεις τίποτα...». Τήν κοίταξα γιά λίγο σιωπηλή, δίχως νά δώσω ἀπάντηση. Στά χείλη της ἄκουγα ἀκόμη μιά φορά τό σχόλιο, πού συμμερίζεται σχεδόν μιά κοινωνία ὁλόκληρη, γιά κείνους πού διδάσκουν τά παιδιά της...
    ῎Εμεινα μόνο σκεφτική μπροστά στήν ἐπιπόλαιη ἀφέλεια τοῦ κόσμου μας, πού τόσο ἀστόχαστα ξεγύμνωσε τίς λέξεις... Κάποτε «ἐκπαιδευτικός» σήμαινε «λειτουργός». Μά τώρα τούτη ἡ λέξη ἡ ὑπέροχη, πού ξεπηδᾶ κελαρυστή ἀπό τή νερομάνα τῆς ἀρχαίας γλώσσας μας κι ἀπό τό ἀλληλέγγυο πολίτευμα τῆς δημοκρατικῆς ᾿Αθήνας, μίκρυνε θλιβερά μέσα στίς ἀλειτούργητες ψυχές μας.
    Κι ὅμως -μ᾿ ὅλες τίς ἀβαρίες πού φορτώσαμε τή γλώσσα μας καί τήν ψυχή μας- θά ἤθελα νά πῶ στή νεαρή μου φίλη πώς νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός σημαίνει ἀκόμα νά ᾿σαι λειτουργός. Εἶναι ἡ ἀλήθεια πού μοῦ μάθανε κεῖνοι πού διάλεξαν νά μείνουνε πιστοί στήν ὀμορφιά τῆς ἑλληνίδας λέξης μας καί πρόσθεσαν σ᾿ αὐτήν ἕνα συμπλήρωμα, γιά νά φυλάγει ἀμόλευτη τούτη τήν ὀμορφιά ἀπ᾿ τή φθορά τοῦ μέσα καί τοῦ ἔξω κόσμου τους. Εἶναι ἐκεῖνοι πού μοῦ δίδαξαν, σάν μοῦ χαρίστηκε νά κοινωνήσω στήν ψυχή τους, πώς νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά εἶσαι λειτουργός Θεοῦ· νά τοῦ προσφέρεις τήν ἀσίγαστη λατρεία σου· ὅλος σου ὁ ἑαυτός σάν ἕνα πρόσφορο, πού τεμαχίζεται ἀξόδευτο στό μυστικό θυσιαστήριο τῆς καρδιᾶς σου.
     Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά ξεφυλλίζουνε οἱ νύχτες σου σκυφτές τίς ἀνοιχτές σελίδες τῶν βιβλίων σου... νά ξαγρυπνοῦν σκυφτές οἱ νύχτες σου, γιά νά ἑτοιμάσουνε τόν ἥλιο, νά ζωγραφίσει μέσα στίς ψυχές μαντατοφόρους οὐρανούς στό αὔριό μας.
    Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά κουβαλᾶς στούς ὤμους σου ἐτοῦτες τίς ψυχές, βάρος γλυκό καί σταυρικό στά λυγισμένα γόνατά σου, καί νά τίς ἀκουμπᾶς στόν Κυρηναῖο σου. Νά ξεφορτώνεις ἕναν-ἕναν τούς σταυρούς σου ἀπάνω στόν δικό του· ἐκεῖνο τό παιδί πού τό σαλεύει τό κακό· κι αὐτό πού ἦρθε σήμερα ἀφρόντιστο ἀπό τά χέρια μιᾶς μητέρας· καί τ᾿ ἄλλο πού σέ ἱκέτεψε μέ πεινασμένα μάτια γιά ἕνα χαμόγελο...
    Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά στέκεσαι ἀνοχύρωτος μέσα σέ τόση πεινασμένη ὀδύνη μέ μόνο σου ἐφόδιο ἕνα ἀπροσμάχητο χαμόγελο, πού τό ταΐζεις θρυμματίζοντας στά μάτια τῶν παιδιῶν· μά τόση πείνα γιά στοργή πῶς νά χορτάσει;
    Κι ἐσύ ἀκουμπᾶς τό ἐλάχιστό σου ἀντίδωρο στά χέρια του κραυγάζοντας τή βασανιστική σου ἔνδεια· «Κύριε, τί ἐστι ταῦτα εἰς τοσούτους;», προσμένοντας νά δεῖς μέσα στό θαῦμα του πολλαπλασιασμένα τά χαμόγελα στά πεινασμένα μάτια τῶν παιδιῶν ἀπό τό ἐλάχιστο μοιράδι τῆς ψυχῆς σου.
    Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά περπατᾶς μέ τήν καρδιά ξεγύμνωτη στ᾿ ἀγκάθια τῆς ἀχάριστης ἀναίδειας ἐκείνου τοῦ παιδιοῦ, πού τό κουβάλαγες στούς ὤμους σου... καί σύ νά δέχεσαι ἀγόγγυστα ἐτοῦτες τίς πληγές, ὅπως ὁ Κύριός σου τίς δικές του, εὐγνωμονώντας μοναχά π᾿ ἀξιώθηκες νά μοιραστεῖς τ᾿ ἀκάνθινο στεφάνι του, γιά ν᾿ ἁπαλύνεις τόν δικό του πόνο.
    Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά κοινωνᾶς ἐσύ στόν πόνο τοῦ σταυροῦ, γιά νά γευτοῦν ἐκεῖνα τήν ἀνάσταση· νά λιγοστεύεις μέρα-μέρα μές στήν τάξη σου, σάν τό κερί πού τό κυρτώνει ἡ φλόγα, γιά ν᾿ ἀτενίσουνε ἐκεῖνα πάνω ἀπό σένα, πίσω ἀπό σένα, πού ξοδεύεσαι στόν πίνακα, Αὐτόν πού τά προσμένει μέ τά χέρια ἀνοιχτά, γιά νά σκορπίσει τή μετέωρη εὐλογία του.
    Νά ᾿σαι ἐκπαιδευτικός θά πεῖ νά  τοῦ τά πᾶς ἐσύ στήν ἀγκαλιά, ὅπως τίς πρῶτες ἀγκαλιές τῆς καρποφόρας γῆς. Κι ἄν τώρα ἀνώφελα προσμένουνε τά χέρια σου νά δεματιάσουν ἀγκαλιές ἀπό τήν πεισματάρα γῆ πού ξεπετάει ἀγκάθια, νά ᾿χεις τήν πίστη πώς θ᾿ ἀτενίσεις κάποτε μέ δάκρυα κάτω ἀπ᾿ τό χρυσωμένο δειλινό χρυσός νά λαμπυρίζει ὁ καρπός πάνω στά θημωνιασμένα στάχυα σου.
    Σάν γέρνει ὁ ἥλιος μές στά μάτια σου, νά ᾿χεις τήν πίστη πώς θά σέ πάρουν ἀγκαλιά χέρια παιδιῶν στόν οὐρανό, θά σέ κυκλώσουνε σάν ἄγγελοι μέ τά λευκά φτερά στό νοερό θυσιαστήριο, γιά νά ντυθεῖς ἐκεῖ τά ἄμφια τῆς λαμπροφόρου Κυριακῆς ἐσύ, ὁ λειτουργός τοῦ ῎Ορθρου τῆς Μ. Πέμπτης, καί ν᾿ ἀνακράξεις ἀναστάσιμα προσφέροντας τή λειτουργία τῆς σταυρωμένης σου ζωῆς· «᾿Ιδού ἐγώ καί τά παιδία, ἅ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός».

Μαρία Παστουρματζῆ
Φιλόλογος

   Τό προηγούμενο σημείωμα τό εἶχα κλείσει μ' ἕνα σχόλιο γιά τό πρῶτο ποίημα τοῦ Γ. Βερίτη «Πασχαλινό». Τό τελευταῖο ποίημά του (Μάρτιος τοῦ 1946) ἔχει τόν τίτλο «Μαζί θά περπατήσουμε». Πρόκειται γιά τήν πνευματική παρακαταθήκη τοῦ ποιητῆ. Ἕνα τό αἴτημα: Ἡ ἑνότητα τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ καλοῦ ἀγώνα. Κάτι πού τόσο συχνά τό ξεχνᾶμε.
   Μαζί θά περπατήσουμε χέρι μέ χέρι
   στό δρόμο τοῦτον πού στή θέωση θά μᾶς φέρει.
   Μαζί θά περπατήσουμε χειμῶνες, καλοκαίρια
   καί στῆς γαλήνης τίς στιγμές καί στ' ἀγριοκαίρια...
   Ἀνάμεσα στά δύο ὁριακά αὐτά ποιήματα ξετυλίγεται ἡ λογοτεχνική παραγωγή τοῦ Βερίτη. Σέ μιά ἐποχή ὅπου στήν ποίησή μας κυριαρχοῦσε ἡ ὑποτονικότητα, ὁ ἀρρωστημένος ρομαντισμός καί ἡ πεισιθάνατη μελαγχολία, ἕνα πνεῦμα δηλαδή παρακμῆς (Ρῶμος Φιλύρας, Κώστας Οὐράνης, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Μῆτσος Παπανικολάου, Τέλλος Ἄγρας), τά ποιήματα τοῦ Βερίτη ἄνοιγαν καινούργιους ὁρίζοντες. Στόν θρηνητικό ἀπόηχο τῶν στίχων τοῦ Λαπαθιώτη,
   Μονάχα ἐμεῖς στεκόμαστε θλιμμένοι
   - ἐμεῖς, ἐμεῖς, τῆς ζωῆς οἱ νικημένοι
   μέ τά βασιλεμένα ἰδανικά,
ἀπαντοῦσε ἡ χαρούμενη φωνή τοῦ Βερίτη·
   Πλάκες πού στέκατε βαρειές
   στά μνήματα καί στίς καρδιές
   σᾶς ἔσπασε ὁ Χριστός μου!
   Γι' αὐτό καί στάθηκε ὁ ποιητής μας γιά δεκαετίες ὁλόκληρες ἡ καθαρή φωνή -παλμός καί τραγούδι- τῆς χρυσῆς ἑλληνικῆς νιότης. Ὁ Βερίτης εἶχε τό σπάνιο χάρισμα τοῦ βάρδου. Τά ποιήματά του ἔγιναν θούρια καί ἐνέπνευσαν γενιές γενιῶν. Κανένας νεοέλληνας ποιητής δέν εἶχε τό προνόμιο νά ἀγαπηθεῖ καί νά τραγουδηθεῖ μέ τόσο ἐνθουσιασμό ἀπό τά νιάτα. Μόνο ὁ Ρήγας Βελεστινλής γνώρισε μιά ἀνάλογη δόξα, ἀλλά πιό περιορισμένη. Οἱ ἀνθολόγοι καί οἱ γραμματολόγοι μας μένουν δυστυχῶς ἀνυποψίαστοι. Ὡστόσο ὁ χρόνος θά ἀποκαθάρει τόν νεοελληνικό Παρνασσό ἀπό τή σαβούρα πού τοῦ στοιβάζουν.
   Στό ποιητικό ἔργο τοῦ Βερίτη μπορεῖ κανείς νά ξεχωρίσει δύο κατηγορίες ποιημάτων. Ἐκεῖνα πού ἐκφράζουν τά συναισθήματα τοῦ χριστιανικοῦ πληρώματος, τῆς Ἐκκλησίας. Καί τά ἄλλα, τά πολύ προσωπικά, μέ τήν ἔντονη ὑποκειμενική συγκίνηση. Τά πρῶτα ἔχουν ἀγωνιστικό, μαχητικό χαρακτήρα μέ κάποια στοιχεῖα ρητορισμοῦ. Εἶναι ὁ ὁμαδικός λόγος πού ἀκούγεται ἐνίοτε σάν βροντή. Στά δεύτερα ὁ ποιητής γίνεται πιό λυρικός, πιό χαμηλόφωνος, πιό ἐσωτερικός, πιό μουσικός. Π.χ.
   Τ' ὀρνίθι λάλησε, μά ἐγώ δέν κλείνω μάτι·
   εἶναι ἡ ψυχή μου προσευχή γεμάτη.
                          ἤ
   Θά 'ρθης πάλι τώρα, Πολυαγαπημένε,
   νά μέ συναντήσης κάτω στά χωράφια.
   Δρόμο μές στά στάχυα
   ἀνοίγω καί περνῶ,
   δρόμο μές στά στάχυα.
   Ὡστόσο ὁ ἐμπνευσμένος δημιουργός τῆς «Ὠδῆς τοῦ Ἀγαπητοῦ», πολύπλευρο ταλέντο, δοκίμασε μέ ἐπιτυχία τίς δυνάμεις του καί σέ ἄλλες μορφές λόγου. Ἀξιοπρόσεκτη εἶναι ἡ προσφορά του στό δύσκολο χῶρο τοῦ δοκιμίου. Οἱ μελέτες του, πού δημοσιεύτηκαν στίς «Ἀκτῖνες», μαρτυροῦν τή φωτεινή του κρίση, τή δύναμη τοῦ στοχασμοῦ καί τήν πλήρη ἐνημέρωση στά λογοτεχνικά πράγματα τοῦ τόπου. Ἐξάλλου φαίνεται ὅτι παρακολουθοῦσε ἀπό κοντά καί τή γαλλική πνευματική κίνηση.
   Κι ἕνας σύγχρονος ἀναγνώστης ἔχει νά πάρει πολλά μελετώντας τά πρωτότυπα δοκίμια· «Ἡ καλλιτεχνική δημιουργία καί ὁ καλλιτέχνης», «Ἡ τέχνη γιά τόν ἄνθρωπο», «Ὁ ποιητής χθές καί σήμερα», «Ὁ θάνατος τοῦ λυρισμοῦ», «Ὁ λυρισμός θά ξαναζήση». Θά μνημονεύσω ἀκόμα τό θαυμάσιο ἀντιρρητικό κείμενό του «Ἀλεξικέραυνο» καί τή μελέτη του, δημοσιευμένη μετά τό θάνατό του, «Λογοτεχνία καί ἰδανικά».
   Δυό λόγια καί γιά τά τρία διηγήματα τοῦ Βερίτη, ὑπογεγραμμένα μέ τό ψευδώνυμο Α. Λαμπρινός, «Κάθε Πάσχα», «Ὁ Φαροφύλακας», «Ὁ Γησίλας». Ἐδῶ εἶναι φανερή ἡ ἐπίδραση τοῦ Παπαδιαμάντη. Στά δύο τελευταῖα βρίσκουμε τόν ὡραῖο νησιώτικο περίγυρο τῆς φύσης καί τῶν ἀνθρώπων. Πυρήνας τους, τό αἰώνιο θέμα τῆς λύτρωσης.
   Σημαντικές εἶναι καί κάποιες μελέτες καί μονογραφίες τῆς ἱστορικῆς φύσεως. Ὁ χῶρος ὅμως δέν μοῦ ἐπιτρέπει νά γράψω περισσότερα.
   Ἐνῶ ὁ Γ. Βερίτης συνέχιζε τό πολυεδρικό συγγραφικό ἔργο του, ξαφνικά σήμανε ἡ καμπάνα τοῦ τέλους. Τόν Φεβρουάριο τοῦ 1946 τόν βρῆκε μιά βαρειά ἐγκεφαλική συμφόρηση. Ἐπέζησε δύο χρόνια καί στίς 5 Μαΐου τοῦ 1948 ὁ «ἀγαθός καί πιστός δοῦλος» παρέδωσε τό πνεῦμα. Τότε, χωρίς ὑπερβολή, ὁλόκληρη ἡ Ἑλλάδα, ἀπό τόν Ἕβρο ὥς τήν Κύπρο, συγκλονίστηκε βαθιά. Εἶχε χάσει τόν δυνατό ποιητή, τόν μεγάλο ἀγωνιστή, τόν ἐξαίρετο ἄνθρωπο.
 
   Τό ψευδώνυμο Γ. Βερίτης δέν σημαίνει Γεώργιος Βερίτης, ὅπως πολλοί νομίζουν, ἀλλά Γεωργός Βερίτης (= ἀληθινός). Διάλεξε δηλαδή ὁ Ἀλέξανδρος Γκιάλας νά ὀνομάζεται καλός σποριάς.
 

Ἰ. Ἀ. Νικολαΐδης

Ὁ λογοτέχνης, ὁ ἀγωνιστής

   Ὁ Ἀλέξανδρος Γκιάλας, πού πολιτογραφήθηκε στά νεοελληνικά γράμματα μέ τό λογοτεχνικό ψευδώνυμο Γεωργίου Βερίτη, στάθηκε ὁ προικισμένος ἐκφραστής μιᾶς ἐποχῆς. Θεολόγος, ἱστορικός, φιλόλογος, δοκιμιογράφος, ποιητής. Ἡ δυναμική προσωπικότητά του μέ τήν πνευματική ὑποδομή πού διέθετε, τήν ἱστορικοφιλολογική κατάρτιση καί τό γνήσιο ποιητικό ταλέντο, τόν ἐπέβαλε πολύ γρήγορα μέσα στό χῶρο τοῦ νεοελληνικοῦ χριστιανικοῦ κινήματος καί τόν ἀνέδειξε ἐμπνευστή καί ὁδηγητή τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας. Μιά φωτιά, ἡ φλόγα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, λαμπάδιαζε μέσα του καί θέρμαινε καί φώτιζε καί πυροδοτοῦσε καί, ὅπου χρειαζόταν, ἔκαιγε.
   Ὁ Ἀλέξανδρος Γκιάλας γεννήθηκε τό 1915 στήν Ἐλάτα τῆς Χίου, ἕνα ἀπό τά γνωστά μαστιχοχώρια τοῦ αἰγαιοπελαγίτικου νησιοῦ μας. Γιός τοῦ εὐλαβικοῦ παπαδάσκαλου Ἰωάννη Γκιάλα καί τῆς πρεσβυτέρας Ἀμαλίας, τό γένος Μπιλίρη. Κοντά στόν ἱερέα πατέρα του ἔζησε τήν λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλά καί μέσα στό πατρικό σπίτι γνώρισε βιωματικά τήν πίστη, τήν ἀγάπη, τήν ἐλπίδα καί τή θυσία. Γι' αὐτό διακήρυξε:
Χριστιανό μέ κάματε,
μητέρα καί πατέρα.
   Στό Δημοτικό Σχολεῖο γράφτηκε μόλις πέντε ἐτῶν καί, καθώς τό Γυμνάσιο τῆς Χίου ἦταν τότε πεντατάξιο, ὁ Ἀλέξανδρος ἀποφοίτησε ἀπό αὐτό τό 1930. Ὡστόσο τό 1926 εἶχε δεχτεῖ ἕνα καίριο πλῆγμα στήν ὑγεία του. Ξαφνικά τόν βρῆκε ἕνας ὑψηλός πυρετός. Ἡ ἀρρώστια ἀποδείχτηκε ὅτι ἦταν ὀξεῖς ρευματισμοί. Ὅμως ἡ μή ἔγκαιρη διάγνωση καί ἡ καθυστέρηση τῆς κατάλληλης θεραπευτικῆς ἀγωγῆς προκάλεσαν ἀνεπανόρθωτη βλάβη στήν καρδιά, μέ ἀποτέλεσμα τόν ἀποφασιστικό περιορισμό στά ὅρια τῆς ζωῆς του.
   Πάντως, μόλις ὁ Ἀλέξανδρος πῆρε τό ἀπολυτήριο τοῦ Γυμνασίου μέ Ἄριστα, πῆγε στήν Ἀθήνα γιά νά σπουδάσει Θεολογία. Τό 1935, σέ ἡλικία 20 χρόνων, ἦταν κιόλας ἀριστοῦχος πτυχιοῦχος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς. Ἔτσι ἐντάχθηκε στούς κόλπους τῆς Ἀδελφότητος Θεολόγων «Ἡ Ζωή».
   Τό ποιητικό ταλέντο τοῦ Ἀλεξάνδρου Γκιάλα ἐκδηλώθηκε πολύ νωρίς. Ἀπό μαθητής ἀκόμα ἔγραφε στίχους πού δημοσιεύονταν σέ τοπικά φύλλα τῆς Χίου μέ τό ψευδώνυμο «Ἀλέκος Πέτασσος». Τό δημιουργικό του ὅμως ἔργο ἄρχισε μέ τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ «Ἀκτῖνες». Τότε ξεδιπλώθηκε μέ ὁρμή τό πολύπλευρο λογοτεχνικό τάλαντο τοῦ νεαροῦ θεολόγου καί ἔτσι ὁ Ἀλέξανδρος Γκιάλας καθιερώθηκε ἀνά τό Πανελλήνιο ὡς Γ. Βερίτης. Τό πιό ἐντυπωσιακό εἶναι ὅτι τό ἀπαράμιλλο ἔργο τοῦ Γ. Βερίτη ὁλοκληρώθηκε στό βραχύτατο διάστημα ὀκτώ μόνο χρόνων, ἀπό τό 1938 ὥς τό 1946, σέ ἡλικία νεαρώτατη ἀπό τά 23 ὥς τά 31 χρόνια του. Ποῦ θά ἔφτανε ἄραγε ὁ φωτισμένος αὐτός λογοτέχνης ἄν ζοῦσε ἄλλα 20, 30, 40 χρόνια;
   Τό Φεβρουάριο τοῦ 1946 μιά βαρειά ἐγκεφαλική συμφόρηση διέκοψε ἀπό­τομα τό ἐμπνευσμένο ἔργο, ἀχρηστεύοντας ὁριστικά τήν δημιουργική πνοή τοῦ λογοτέχνη, καί στίς 5 Μαΐου τοῦ 1948 ὁ «ἀγαθός καί πιστός δοῦλος» μέ τά δέκα τάλαντα παρέδωσε τό πνεῦμα του.
   Τό πρῶτο κριτικό κείμενο γιά τόν ποιητή δημοσιεύτηκε στίς «Ἀκτῖνες» τόν Ἰούνιο τοῦ 1948 ἀπό τόν Σ. Καλησπέρη. Διαβάζουμε μεταξύ ἄλλων· «Πρίν ἀπ' ὅλα οἱ "Ἀκτῖνες" αἰσθάνθηκαν τόν Βερίτη ὡσάν ἀγωνιστή. Ἀπό τῆς πρώτης στιγμῆς ἐγνώρισαν τόν πιστό πού μόλις ἄρχισε ὁ ἀγώνας "ἀναλαβών τόν θυρεόν τῆς πίστεως καί περιζωσάμενος ἐν ἀληθείᾳ τήν ὀσφύν", ἐμπῆκε στόν στίβο "ἔμπλεως ζήλου καί παρρησίας". Καί διηκόνησε καί "ἠγωνίσθη τόν καλόν ἀγῶνα" μέχρι τῆς τελευταίας ἡμέρας του, μέ πλήρη συναίσθησι τῆς εὐθύνης. Ἐπολέμησε μέ ὅλη τή δύναμί του. Μέ τήν πίστι του, τόν στοχασμό, τό ταλέντο, τήν θεολογική καί φιλολογική του κατάρτισι, μέ ὅλη του τήν ψυχή».
   Ἀγωνιστής, λοιπόν, ὁ Βερίτης, μαχητής τῆς πρώτης γραμμῆς μέσα στά πλαίσια τῆς ὀρθόδοξης στρατευομένης Ἐκκλησίας, μέ τή σκέψη του καί τήν καρδιά ὡστόσο προσανατολισμένη ἀταλάντευτα πρός τήν αἰωνιότητα, τή μακαριότητα τῆς θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας:
Κι ὅταν στερνά θά πέφτη ἀπάνω μου,
θά πέφτη ὁ ἴσκιος τοῦ θανάτου,
στό φῶς μιᾶς νέας ζωῆς, ἀθάνατης,
θ' ἀνοίγη ὁ νοῦς τά βλέφαρά του.
   Τό ἀγωνιστικό χριστιανικό φρόνημα τοῦ Βερίτη φανερώθηκε προπαντός στόν ὡραῖο χῶρο τῆς ποίησης. Εἶναι ἐνδιαφέρον νά γνωρίσει κανείς τό ξεκίνημα καί τό τέρμα τοῦ ποιητικοῦ αὐτοῦ κατορθώματος. Τό πρῶτο ποίημα πού δημοσίευσε στίς «Ἀκτῖνες» ὁ Βερίτης τό Πάσχα τοῦ 1938 ἔχει τόν τίτλο «Πασχαλινό». Πρόκειται γιά ἕνα λυρικό νεανικό τραγούδι, ὅπου κάτω ἀπό τό ντύμα μιᾶς φαινομενικῆς συναισθηματικῆς ἀτμόσφαιρας σπαρταρᾶ ἡ πίστη στήν ἀθανασία. Μπορεῖ τό ποίημα νά ἀρχίζει μέ μιά νότα ρομαντικῆς μελαγχολίας -εἶναι ἡ καθημερινή φθορά τοῦ κόσμου:
Στό στερνό τό ξεψύχισμα
δειλινοῦ μυρωμένου
κάποια ρόδα μαραίνονται,
κάποια ρόδα πεθαίνουν.
   Καταλήγει ὅμως μέ ἕνα θριαμβευτικό τόνο, πού δηλώνει σαφῶς τήν ὑπέρβαση καί τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου:
Νύχτα-νύχτα τό μήνυμα
τό τρανό θά κηρύξω,
τοῦ Χριστοῦ τήν Ἀνάστασι,
στούς νεκρούς πού θά σμίξω.
   Ἀναστάσιμος, λοιπόν, ὁ ποιητής μας. Ἐπαληθεύει μέ λόγο καί μέ πράξη τή ρήση τοῦ ἀποστόλου Παύλου· «Εἰ Χριστός οὐκ ἐγήγερται ματαία ἡ πίστις ἡμῶν».

Ἰ. Ἀ. Νικολαΐδης

- Καλημέρα, Γιαννούλα!

- Ἄχ καλή μου Λαμπρινή, τί κάνεις; Φώναξε ἡ Γιαννούλα καί τραβήχτηκε μήν τήν πατήσει ἡ ρόδα τοῦ κάρου πού σταμάτησε δίπλα της.

- Πρωί-πρωί στήν ἐκκλησιά πᾶς, καημένη, ρώτησε ἡ Λαμπρινή. Δέν βλέπεις τά χωράφια σέ τί κατάσταση εἶναι; Τά ᾽πνιξε ἡ μουχρίτσα, τό καλάμι κι ἡ ἀγριάδα. Μά τί χόρτο εἶναι αὐτό φέτος! Πάει, χάθηκε τό βαμβάκι. Τέτοια χρονιά ἄς μήν ξαναρχόταν!

- Μά Λάμπρω, εἶναι Κυριακή, πῶς θά πάω στό χωράφι; Δέν πῆγα ποτέ μέχρι σήμερα.

- Σήμερα ὅμως, Γιαννούλα, πρέπει νά πᾶς στό χωράφι! Ὁ ἄντρας σου εἶναι ξαπλωμένος ἀπ’ τή μέση του καί δέν δουλεύει στ’ ἁλώνια ὅπως ἄλλες χρονιές. Ἄν δέν ὑπάρχει σοδειά, τά παιδιά σου θά πεινάσουν. Ἐγώ λέω σήμερα νά πᾶς στό χωράφι, ὅπως καί ὅλες τίς μέρες πού θά ’ρθουν, καθημερινές καί Κυριακές. Τά χορτάρια δέν περιμένουν. Καλή καί ἅγια ἡ ἐκκλησιά, ἀλλά γι’ αὐτούς πού κάθονται. Μιά ζωή μές στίς ἐκκλησιές εἶσαι, καημένη, ἄν δέν πᾶς καί κάνα δυό φορές δέν χάλασε ὁ κόσμος!

Ἔδωσε μιά καμτσικιά στ’ ἄλογα ἡ Λάμπρω καί τό κάρο ὅρμησε τραβώντας μέ δύναμη πέτρες, χόρτα καί χῶμα, πνίγοντας ὅλα γύρω στή σκόνη.

Ἡ Γιαννούλα ἔμεινε γιά λίγο ἀκίνητη κοιτάζοντας νά φεύγει μέσα στή σκόνη μιά καλή ψυχή, συγγενής της. Κράτησε μέ τά δυό χέρια της τή μαντήλα τοῦ κεφαλιοῦ της καί τήν ἔσφιξε ἀποφασιστικά, ὅπως ἔκανε πάντα ὅταν δυσκολευόταν, λές καί ἤθελε νά κρατήσει γερά τό κεφάλι μέ τίς σκέψεις της καί τό μυαλό της. Ἔκανε τόν σταυρό της καί προχώρησε βιαστική πρός τήν ἐκκλησιά. Γύρω τό καλοκαίρι παντοῦ μέ τόν ἥλιο νά ζεματάει, πρωτόβγαλτο χαμηλά στόν ὁρίζοντα τῆς ἀνατολῆς ἀκόμη.

Ἡ μέρα ὅμως προχώρησε. Ἔγινε μεσημέρι καί πολλά κάρα ἐπέστρεφαν γιά τόν μεσημεριανό ἐφοδιασμό τῶν ξωμάχων. Ἡ Γιαννούλα ἑτοίμαζε τό φτωχικό κυριακάτικο τῶν παιδιῶν της καί τοῦ ἄντρα της, πού ἦταν ξαπλωμένος. Ἀκριβῶς τότε ἦρθε κι ἕνας συγχωριανός πού ἐπέμενε νά πάρει μαζί του τόν ἄντρα της γιά τή Σουηδία καί ἡ ψυχή τῆς δόλιας Γιαννούλας σφίχτηκε ἀφάνταστα. Τάχα εἶναι θέλημα Θεοῦ νά ξενιτευτεῖ ὁ ἄντρας της; «Παναγιά μου», ψιθύρισε, «ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας μου εἶμαι ὀρφανούλα χωρίς πατέρα, ἄς μή μέ ἀφήσει τώρα κι ὁ ἄντρας μου μέ τέσσερα παιδιά».

- Εἶναι ὁ Κώστας μέσα; ρώτησε.

- Εἶναι, μά σήμερα εἶναι ἀνήμπορος καί δέν θά βγεῖ. Ὅταν γίνει καλά, θά σᾶς βρεῖ στό καφενεῖο, εἶπε ἡ Γιαννούλα κατακόκκινη. Τώρα δέν μπορεῖ νά σηκωθεῖ, ἔχει τή μέση του...

Μέσα στήν ἀγωνία της γιά τό πῶς νά πορευτοῦν μέ τά χρήματα πού λείπουν καί μέ τόν ἄντρα ξαπλωμένο, βράδιασε κρατώντας του πολύ σκεπτική λίγη συντροφιά.

- Γιαννούλα, εἶπε κάποια στιγμή αὐτός, τά χρήματα φαίνεται θά μᾶς λείψουν. Φέτος δέν δουλεύω κι ἐγώ, εἶπε ἀναθεματίζοντας νευρικά μέ φοβέρα.

- Ἔχει ὁ Θεός, Κώστα μου, ἀπάντησε χαμηλόφωνα αὐτή.

- Ἔχει, μά δέν δίνει, ἀπάντησε αὐτός ὀργισμένα.

- Ἄχ, Κώστα μου, γιατί βλαστημᾶς; Τί μᾶς ἔλειψε μέχρι τώρα; Στό μαχαλά τέσσερα παιδιά μόνο ἐσύ ἔχεις. Εἶναι γερά καί δέν τούς λείπει τίποτα. Νά λές μόνο «δόξα σοι ὁ Θεός», Κώστα μου. Ἔτσι νά λές.

Νύχτωσε γιά καλά ἡ Κυριακή καί ὁ καιρός στήν πλάση καλός, μαλακός. Γλυκειά θαλπωρή γιά τούς φτωχούς καί ἀνήμπορους.

Ἡ Γιαννούλα συμμάζεψε κι ἔβαλε γιά ὕπνο τά μικρά της κι ὅπως ἑτοιμαζόταν κι αὐτή νά πέσει, μέσα στό τρυφερό νανούρισμα τῶν τριζονιῶν καί τοῦ καλοκαιρινοῦ ἀγέρα, χτύπησε δυνατά ἡ ἐξώπορτα καί, χωρίς νά πάρει τήν ἄδεια, ἕνας πανύψηλος ἄντρας πέρασε μέσα, γελώντας δυνατά.

- Γιαννούλα, τί κάνεις; Τί κάνει ὁ Κωτσιάκος; Εἶμαι ὁ ξάδελφος ὁ Κώστας ἀπό τόν Ἅγιο Λουκᾶ. Φέτος δέν μᾶς ἦρθε. Ἔχει τή μέση του. Ἄς εἶναι. Ἄς γίνει καλά κι ἔρχεται τοῦ χρόνου, εἶπε δυνατά καί προχώρησε μέσα στό σπίτι φωνάζοντας: «Ποῦ εἶσαι μωρέ Κωτσιάκο! Δέν πιστεύω πώς εἶσαι ἐσύ ξαπλωμένος!».

Γυρίζοντας στή Γιαννούλα, πού ἀκολουθοῦσε ἀμήχανη, τῆς εἶπε γελαστά.

- Ἤμουνα στό Κιλκίς καί τό ᾽χα νά περάσω νά ἰδῶ τόν Κωτσιάκο. Συγγνώμη γιά τήν ὥρα. Χασομέρησα. Ξέρεις, φέτος δέν δουλεύουμε πλέον Κυριακή μετά τή ζημιά πού πάθαμε πέρυσι, Κυριακή μέρα. Πέρυσι ντέ, πού ἔμεινε ἡ κομπίνα μέσα στό χωράφι καί εἴδαμε καί πάθαμε νά τή φτιάξουμε καί κρατήσαμε ἀπό ὅλους χρήματα γιά τή ζημιά. Τώρα ὅμως ἀποφασίσαμε ὅλα τ’ ἀδέλφια νά ἐπιστρέψουμε τά χρήματα στούς ἐργάτες καί τά περισσότερα νά τά δώσουμε στόν Κωτσιάκο, μιᾶς καί εἶναι ἀνήμπορος φέτος καί δέν μπόρεσε νά ’ρθεῖ. Γι’ αὐτό εἶμαι ἐδῶ. Ἔλα, πᾶρε. Καί μέ μιά δρασκελιά πλησίασε καί τῆς ἔδωσε τά χρήματα.

- Τόσα πολλά! ψιθύρισε.

- Τόσα, τῆς ἀπάντησε καί προχώρησε στό δωμάτιο φωνάζοντας: «Ποῦ εἶσαι ὠρέ Κωτσιάκο; Περαστικά!».

 Ἡ Γιαννούλα πλησίασε τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας μέ τόν μικρό Χριστό στήν ἀγκαλιά καί ψιθύρισε μέ δάκρυα... «Σ’ εὐχαριστῶ, Παναγιά μου, πού βρέθηκαν χρήματα γιά τό σπιτικό μου σ’ αὐτή τή δύσκολη ὥρα. Μά πιό πολύ σ’ εὐχαριστῶ γιά τόν ἄντρα μου. Νά πάψει νά βλαστημάει καί ἄν γίνεται νά μή μᾶς φύγει μακριά!».

Βασίλης Βασιλάκος

Δάσκαλος