Αὐτήν πού διάλεξε ὁ Θεός γιά μητέρα του καί γιά πρώτη συνεργάτριά του στό ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, δέν ἦταν δυνατόν νά μήν τήν εἶχε συστήσει προφητικά καί νά μήν τήν εἶχε φανερώσει τυπικά στόν περιούσιο λαό του, πού τόν ἑτοίμαζε γιά τό μέγα θαῦμα. Ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι πλούσια σέ προεικονίσεις καί προρρήσεις γιά τό πρόσωπο τῆς Παρθένου, ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀποτυπώνουν στή συνέχεια μέ ὕμνους οἱ ὑμνωδοί της. Ἀπό τό πλῆθος αὐτό ἀναφέρουμε μερικές:

   Τύπος τῆς Παναγίας εἶναι ἡ προμήτωρ Εὔα. Ἡ πρώτη γυναίκα πού ὀνομάστηκε Ζωή καί ἔγινε μητέρα ὅλων τῶν ἀνθρώπων, προτυπώνει τήν νέα Εὔα, ὅπως ὀνομάζεται ἡ Παρθένος Μαρία ἀπό τούς πατέρες, τή μητέρα ὅλων τῶν πιστῶν.

   Στό πρωτευαγγέλιο ὁ Θεός δίνει ἐπίσημη ὑπόσχεση στό ἀνθρώπινο γένος ὅτι θά τοῦ δώσει τή γυναίκα πού ὁ εὐλογημένος καρπός της θά συντρίψει τόν διάβολο· «Καί ἔχθραν θήσω ἀνά μέσον σοῦ καί ἀνά μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει τήν κεφαλήν καί σύ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν» (Γέ 3,15).

   Ἡ κλῖμαξ πού εἶδε ὁ Ἰακώβ νά ἑνώνει τή γῆ μέ τόν οὐρανό εἶναι ἕνα σύμβολο τῆς Παρθένου, τήν ὁποία χρησιμοποίησε ὁ Θεός γιά νά κατεβεῖ στή γῆ καί νά ἀνεβάσει τόν ἄνθρωπο στόν οὐρανό. Ἔτσι ὁ ὑμνωδός ψάλλει· «Χαῖρε κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι’ ἧς κατέβει ὁ Θεός· χαῖρε γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν».

  Προφητεύοντας ὁ Πατριάρχης Ἰακώβ τήν καταγωγή τοῦ Χριστοῦ ἀπό τόν Ἰούδα, λέει· «ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβεις» (Γέ 49,9). Κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο «βλαστόν τήν Παρθένον καί τό ἄχραντον τῆς Μαρίας ἐμφαίνει».

  Ἡ ἄφλεκτος βάτος πού εἶδε ὁ Μωυςῆς στό ὄρος Χωρήβ θεωρεῖται προεικόνιση τῆς Παναγίας. Ὡς ἄλλη «βάτος ἀκατάφλεκτος» κράτησε μέσα της τό «καταναλίσκον πῦρ τῆς θεότητος», τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά καταστραφεῖ ἡ παρθενία της. Ἔτσι ὑμνεῖται στήν Ἐκκλησία· «βάτος ἐν ὄρει πυράφλεκτος καί δροσοβόλος κάμινος χαλδαϊκή σαφῶς προγράφει σε, Θεόνυμφε· τό γάρ θεῖον ἄϋλον ἐν ὑλικῇ γαστρί πῦρ ἀφλέκτως ἐδέξω· διό τῷ ἐκ σοῦ τεχθέντι κράζωμεν· εὐλογητός ὁ Θεός τῶν πατέρων ἡμῶν».

  Ἡ ἐρυθρά θάλασσα πού ἄνοιξε γιά νά διαβεῖ ὁ Ἰσραήλ καί μετά ἔμεινε ἄβατος συμβολίζει τήν Παρθένο, πού γέννησε τόν Ἐμμανουήλ καί παρέμεινε ἄφθορος.

  Ἡ ράβδος τοῦ Ἀαρών πού βλάστησε ὑπερφυσικά προτυπώνει τήν Παναγία ἀπό τήν ὁποία ἀνεβλάστησε «ὁ ἀγεώργητος καρπός».

  Ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης, πού φύλαξε τόν θεόγραπτο νόμο εἶναι μία εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, πού φύλαξε στά σπλάγχνα της τόν σαρκωθέντα Λόγο τοῦ Θεοῦ. «Τῆς πρός Θεόν ἡμῶν καταλλαγῆς ἡ προοραθεῖσα σκηνή τοῦ εἶναι νῦν ἀπάρχεται τεξομένη Λόγον ἡμῖν παχύτητι σαρκός ἐμφανιζόμενον· ὅν ὑμνοῦμεν οἱ ἐκ μή ὄντων δι’ αὐτοῦ τό εἶναι λαβόντες καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰῶνας».

  Τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου μιά φορά τόν χρόνο ἔμπαινε μόνον ὁ ἀρχιερέας, προεικονίζουν «τήν θεοδόχον γαστέρα, ὅπου ἅπαξ εἰσῆλθεν ἀσπόρως καί ἐξῆλθεν ἀφθόρως ὁ ἀθάνατος ἀρχιερεύς, ὅταν ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο». Προεικονίσεις τῆς Παναγίας εἶναι ἀκόμη τό χρυσοῦν θυμιατήριον, ἡ λυχνία καί ἡ στάμνος πού φύλαγε τό μάννα. «Ὄντως σε ὡς φαεινήν λυχνίαν ἀΰλου πυρός, θυμιατήριον θείου χρύσεον ἄνθρακος ἐν τοῖς Ἁγίων Ἁγίοις κατεσκήνωσε, στάμνον, ράβδον τε πλάκα θεόγραφον, κιβωτόν ἁγίαν, τράπεζαν ἄρτου ζωῆς, Παρθένε, ὁ τόκος σου».

  Ὁ πόκος πού ἔστρωσε στό ἁλώνι ὁ Γεδεών, γιά νά δεχθεῖ θαυματουργικά μόνος αὐτός δροσιά ἀπό τόν οὐρανό, εἶναι ἕνας τύπος τῆς Θεομήτορος, πού μόνη αὐτή δέχθηκε στούς κόλπους της «τήν δρόσον τήν ἀθάνατον», τόν Κύριο, πού ἦρθε ἀπό τούς οὐρανούς. Καί ὁ ψαλμωδός τήν χαιρετίζει· «Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος ἀπέσταξε φλογμόν πολυθεΐας ἡ λύσασα· ὅθεν βοῶμέν σοι· χαῖρε ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος, ὅν Γεδεών, Παρθένε, προεθεάσατο».

  Ὁ προφήτης Ἠσαΐας μιλάει ξεκάθαρα γιά τόν ρόλο καί τήν προσφορά τῆς Παναγίας στό σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας· «Ἰδού ἡ παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ἠσ 7,14).

  Ἀπό τόν ἴδιο προφήτη προφητεύεται ὅτι ἡ Θεοτόκος θά ἀνατείλει ὡς ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί καί θά δώσει ὡς ἄνθος τόν Ἰησοῦ Χριστό· «Καί ἐξελεύσεται ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καί ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται» (Ἠσ 11,1). Πολύ ὡραῖα ἐπεξηγεῖ τήν προφητεία ὁ ὑμνωδός· «Ἐκ ρίζης, κόρη, Ἰεσσαί βλαστάνεις καί ὡς ἄνθος προσφέρεις τόν φυτουργόν τοῦ κόσμου».

  Προτύπωση τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου εἶναι καί ἡ λαβίς, πού κρατοῦσε τόν ἄνθρακα, ὁ ὁποῖος καθάρισε τά χείλη τοῦ Ἠσαΐα (Ἠσ 6,7). Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει· «Ἡ λαβίς ἡ μυστική σύ ὑπάρχεις, Μαριάμ, ἡ τόν ἄνθρακα Χριστόν συλλαβοῦσα ἐν σαρκί».

  Ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ γιά τήν «κεκλεισμένην πύλην» ἀναφέρεται στήν ἀειπάρθενο κόρη· «ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται, καί οὐδείς μή διέλθῃ δι’ αὐτῆς καί ἔσται κεκλεισμένη· διότι ὁ ἡγούμενος οὗτος καθήσεται ἐν αὐτῇ τοῦ φαγεῖν ἄρτον ἐναντίον Κυρίου» (Ἰζ 44, 2-3).

  Τύπος τῆς Θεοτόκου εἶναι καί ἡ κάμινος τοῦ Ναβουχοδονόσορ· «Ἐν τῇ καμίνῳ τῇ τῶν παίδων προαπεικόνισας ποτέ τήν σήν μητέρα, Κύριε· ὁ γάρ τύπος τούτους πυρός ἐξείλετο ἀφλέκτως ἐμβατεύοντας· ἥν ὑμνοῦμεν ἐμφανισθεῖσαν διά σοῦ τοῖς πέρασι σήμερον καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰῶνας».

  Τό ὄρος ἀπό τό ὁποῖο εἶδε ὁ Ναβουχοδονόσορ νά κόβεται χωρίς χέρι ἀνθρώπου τό λιθάρι, προτυπώνει τή Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού σάν ὄρος ἀλάξευτο ἔδωσε τήν καθαρή σάρκα της νά γεννηθεῖ ὁ Θεάνθρωπος, γιά νά τήν μεγαλύνει τό γένος τῶν ἀνθρώπων αἰώνια. «Λίθος ἀχειρότμητος ὄρους ἐξ ἀλαξεύτου σου, Παρθένε, ἀκρογωνιαῖος ἐτμήθη Χριστός συνάψας τάς διεστῶσας φύσεις· διό ἐπαγαλλόμενοι σέ, Θεοτόκε, μεγαλύνομεν.

«Ἀπολύτρωσις» 36 (1981) 104-105

Ἡ κλήση τῶν πρώτων μαθητῶν (Λκ 5,1-11)

   Σήμερα, πού εἶναι ἡ πρώτη Κυριακή τοῦ Λουκᾶ, μᾶς θυμίζει ἡ Ἐκκλησία μας πῶς κάλεσε ὁ Κύριος τούς τέσσερις πρώτους μαθητές του, Ἀνδρέα καί Πέτρο, Ἰωάννη καί Ἰάκωβο. Μελετώντας καί τά τέσσερα Εὐαγγέλια διαπιστώνουμε κάτι πολύ βασικό, ὅτι στίς σχέσεις τοῦ Ἰησοῦ μέ τούς μαθητές του διακρίνονται οἱ ἑξῆς βαθμίδες: γνωριμία κλήση ἐκλογή ἀποστολή.
   Ὁ Κύριος πρίν καλέσει τούς μαθητές του, εἶχε μιά γνωριμία μαζί τους. Μετά ἀπό τή Βάπτιση καί τούς πειρασμούς, ἐκεῖ στόν Ἰορδάνη, γνώρισε, ἀνάμεσα στούς μαθητές τοῦ Προδρόμου, τόν Ἀνδρέα τόν πρωτόκλητο, τόν Ἰάκωβο, τόν Ἰωάννη καί κατόπιν τόν Πέτρο. Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη γνωριμία, ἡ ὁποία στή συνέχεια ἔπαιξε βασικό ρόλο στήν ἱστορία τῶν μαθητῶν.
   Μετά ἀπό τή γνωριμία ἔχουμε τήν κλήση, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στά τρία πρῶτα Εὐαγγέλια ἀλλά μέ μία διαφορά. Στό κατά Ματθαῖον καί στό κατά Μᾶρκον λέγεται μόνο ὅτι ὁ Κύριος τούς συνάντησε στή λίμνη καί τούς κάλεσε νά τόν ἀκολουθήσουν, χωρίς νά ἀναφέρεται ἡ θαυμαστή ἁλιεία. ῾Ο Λουκᾶς ὅμως, βλέπει πολύ ἀπαραίτητο τό στοιχεῖο αὐτό τῆς θαυμαστῆς ἁλιείας καί δέν τό ἀποσιωπᾶ. Ὁ Κύριος κάλεσε τούς πρώτους μαθητές του μετά ἀπό ἕνα καταπληκτικό γεγονός: Παρακάλεσε τόν Πέτρο καί ἔσυρε τό πλοιάριό του λίγο πιό μέσα στή λίμνη. Ἀνέβηκε ἐκεῖ, γιά νά προστατευθεῖ ἀπό τό πλῆθος πού κόντευε νά τόν ρήξει στή θάλασσα. Τό ἔκανε ἄμβωνα καί κήρυξε στόν λαό. Μόλις τέλειωσε θέλησε νά πληρώσει τό ἐνοίκιο στόν Πέτρο καί στούς συνεταίρους του. Γι’ αὐτό τούς εἶπε: «Πηγαίνετε νά ψαρέψετε». «Μά, Κύριε», τοῦ ἀπαντοῦν, «κοπιάσαντες δι᾿ ὅλης τῆς νυκτὸς ἐλάβομεν οὐδέν», δέν πιάσαμε τίποτα. Αὐτοί ἦταν ἐπαγγελματίες ψαράδες, ὁ Χριστός -ὡς ἄνθρωπος βέβαιαδέν μποροῦσε νά ξέρει ἀπό θάλασσα, διότι ἦταν τέκτων, τεχνίτης, μαραγκός. Ἦταν ψαράδες, παράλογο γιά ὥρα πρωινή νά πᾶνε νά ψαρέψουν. Ὅμως ὁ Πέτρος συμπληρώνει: «᾿Επὶ δὲ τῷ ρήματί σου χαλάσω τὸ δίκτυον», ἐπειδή τό λές, θά ρίξω τά δίχτυα». Δέν εἶπε ὁ ἔμπειρος ψαράς «μά ἐγώ εἶμαι ψαράς, ξέρω σπιθαμή σπιθαμή τή λίμνη, ἐσύ πού δέν ξέρεις θά μοῦ πεῖς νά ψαρέψω τέτοια ὥρα;», ἀλλά λέει: «Ἀφοῦ ἐσύ τό λές θά τό κάνω». Καί γέμισαν τά δίχτυα τόσο, πού κινδύνευαν νά σχισθοῦν καί ζήτησε τή βοήθεια τῶν συνεταίρων, τῶν ἀδελφῶν Ἰωάννη καί Ἰακώβου.
   Πολύ σπουδαῖο μήνυμα μᾶς διδάσκει αὐτό τό ἱστορικό σημεῖο· ὅτι οἱ ἄνθρωποι μόνοι τους μπορεῖ νά κοπιάσουν μέρες καί νύχτες στή ζωή τους καί νά μήν κατορθώσουν τίποτε. Ἐνῶ μέ τήν ὑπακοή στόν Κύριο ἔχουν τήν εὐλογία του, καί τά ἀδύνατα γίνονται δυνατά. Μέ τόν Χριστό, καί ἄν ἀκόμα ἡ λογική δέν τό κατανοεῖ, τά ἀποτελέσματα εἶναι θαυμαστά. Θά τό πεῖ ὁ Κύριος ἀργότερα στούς μαθητές του· «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω 15,5).
   Καί ἡ συνέχεια πολύ ἀποκαλυπτική, ὅπως τήν γράφει ὁ ἱστορικός Λουκᾶς. Ὁ Πέτρος πέφτει στά πόδια τοῦ Κυρίου καί τοῦ λέγει: «Φύγε ἀπό τή βάρκα μου, διότι εἶμαι ἁμαρτωλός». Ἀλλά ὁ Κύριος τόν ἐνθαρρύνει: «Μὴ φοβοῦ· ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν». Θυμίζει ὁ Πέτρος τούς μεγάλους προφῆτες, τόν Μωυσῆ, τόν Ἠσαΐα, τόν Ἰεζεκιήλ, πού ὅταν τούς καλοῦσε ὁ Κύριος πρόβαλλαν τήν ἁμαρτωλότητα καί τήν ἀκαταλληλότητά τους. Καί ὁ Πέτρος καί οἱ ἄλλοι μαθητές, πού καλοῦνται στή μεγάλη ἀποστολή, τό πρῶτο πού νιώθουν εἶναι ἡ ἁμαρτωλότητά τους, ἡ ἀδυναμία τους. Ἔτσι πρέπει νά νιώθει κάθε πιστός, ὅταν τοῦ ἀναθέτει ὁ Κύριος μία ἀποστολή μέσα στό ἔργο του, ὅτι ὄχι μόνο εἶναι ἀδύναμος καί ἀκατάλληλος ἀλλά καί γεμάτος ἁμαρτίες.
Προσέξτε καί μιά λεπτομέρεια, ἀδέλφια μου, πολύ διδακτική. Μετά ἀπό τό θαυμαστό σημεῖο, οἱ ψαράδες τῆς Γαλιλαίας δέν χάρηκαν τήν πλούσια ψαριά. Δέν ἔτρεξαν νά τήν ἐκμεταλλευτοῦν. Ἡ μεγάλη χαρά τους δέν ἦταν ἡ ψαριά, ἦταν πού τούς κάλεσε ὁ Κύριος νά εἶναι κοντά του γιά πάντα. ῎Ετσι λοιπόν ἀφήνουν καί τά δίχτυα, ἀφήνουν καί τά καράβια καί τούς γονεῖς τους, ἀφήνουν καί τήν ψαριά -ἄλλοι ἄς τή χαροῦν καί ἄς τήν ἀπολαύσουνκαί ἀκολουθοῦν τόν Ἰησοῦ.

Στ. Ν. Σάκκος
Κυριακή 23-9-2001, Φίλυρο