Ἦταν Σεπτέμβριος τοῦ ᾽73, ὅ­ταν δεκα­τε­τρά­χρονος μα­θητής τῆς Β΄ Γυμνασί­ου γνώρισα γιά πρώτη φο­ρά   τόν μακαριστό Παυσανία. Στό Μέ­σο Κατηχητικό τοῦ Ἁγίου Δημη­­τρί­ου Συκεῶν ἐκείνη τή χρονιά πρέπει νά ἤ­μα­σταν πάνω ἀπό 20 φασαριατζῆδες (ἐπιεικής ἡ λέξη).
  Ἡ πρώτη μας ἐντύπω­ση ἀπό τόν Παυ­σα­νία δέν εἶχε τίποτε τό ἰδιαίτε­ρο. Τά σωματικά χαρακτηριστικά του τόν ἀδικοῦσαν. Ἕνα μι­κρό­σωμο ἀν­θρω­πά­­­κο εἴδαμε μέ τήν πρώτη μα­τιά, ἕ­ναν κοντούλη, ἀσθενικό, ἰσχνόφωνο ἀν­­θρωπάκο. Ποῦ νά φτουρήσει αὐτός σέ σύ­να­ξη ἀνθρωποφάγων; Δέν φτάνει οὔτε γιά πρωινό. Ἀλλά καθώς περ­­νοῦ­σε ὁ καιρός, στά μάτια μας αὐ­­τός ὁ κοντορεβιθούλης γιγάντωνε. Γιγάντω­νε τόσο πού νά κατακτᾶ κά­θε σπιθα­μή τῆς καρδιᾶς μας. Τό ἀ­σθενικό σῶ­μα του ἔγινε βράχος γιά νά γαν­τζω­θοῦμε καί νά μήν παρα­συρ­θοῦμε ἀπό τήν πλημμύρα τῆς ἀ­θεΐας. Ἡ ἀ­δύ­να­μη φωνή του μᾶς ἀ- νάγκαζε νά σφραγίζουμε τά φλύαρα στό­­ματά μας καί τό­τε -τί παράξενο!- ἀκούγαμε τόν Ἄγ­γελο τῆς Ἀποκαλύψεως νά ἠχεῖ μέ τή βροντερή σάλπιγ­γά του.
  Ἡ πρώτη ἐκείνη ἀ­πο­καλυ­πτική χρο­νιά τελείωσε μέ κάτι τό κα­ταπλη­κτικό: Τόν Ἰού­νιο τοῦ ᾽74 ὁ Παυ­σα­νί­ας μᾶς πῆγε στήν κατασκήνωση τῆς Πρώτης στή Φλώ­ρινα. Τί νά πρωτοθυμηθῶ; Τή γνωριμία μας μέ τόν πατέρα Αὐγουστῖνο; Τόν μακαριστό διδάσκαλο τῆς Ἀδελφότητος Στέργιο Σάκκο, πού ἦταν ὁ ἀρχηγός; Ἤ ἕνα πλῆθος ἀδελφῶν; «Κατασκήνωση, εἶ­σαι ἅγιος σταθμός», ὅπως λέει καί τό τραγούδι.
  Φθινόπωρο τοῦ ᾽74• φεύγει ὁ Παυ­σανίας ἀπό τόν ναό τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Τότε νομίζω ὅτι ἔγινε καί ἡ πρώ­τη αὐθόρμητη διαδήλωση στά χρονικά τῶν κατηχητικῶν. Τά ἀγόρια τῆς ἐνορίας ἔξω ἀπ᾽ τό ἐπιτροπικό νά κραυγάζουμε: «Παυσανίας καί ξερό ψωμί», «Φέρτε πίσω τόν Παυσανία». Μετά ἀπό λίγο καιρό καί πολλή φασαρία ὁ Παυσανίας ἐπέστρεψε. Θά ἐργαστεῖ ἀκούραστα γιά μερικά χρόνια ἀκόμα μέχρι νά φύγει γιά τό Λονδίνο. Ὅλα αὐτά τά χρόνια τό κατηχητικό, ἡ Ἀπολύτρωση, ὁ Λύχνος πού μέ τή βοήθειά του ἔχουμε ἱδρύσει, καί τό σπίτι του στήν Ἰασωνίδου, ἔπειτα στήν Πέλοπος κι ἀργότερα στήν Ἁγίας Σοφί­ας γίνονται καθημερινά τό σχολεῖο μας, τό σπίτι μας, ὁ τόπος ψυχαγωγί­ας μας. Ὁ ἴδιος εἶ­ναι ὁ δάσκαλός μας, ὁ πατέρας μας, πού φροντίζει καί νοιάζεται γιά τά πιό ἀ­σήμαντα, ὅπως ἀγορά βιβλίων, κασε­τοφώνων, μέχρι τά ση­μαν­τικότερα, ὅ­πως φροντιστήριο γιά τό πανε­πι­στή­μιο, ἐ­παγ­γελμα­τικό προσανατολισμό, πνευμα­τική πορεία.
  Ὁ Παυσανίας μετά τήν ἐπιστροφή του ἀπ᾽ τήν Ἀγγλία συνεχίζει τό ἔργο στή Θεσσαλονίκη. Ἔχει μία νέα πρόκληση-πρόσ­κληση μπρός του. Ὁ πα­τήρ Γεώργιος Σκαρλάτος ἀναλαμβά- νει ἀπ᾽ τή μητρόπολη Νεαπόλε­ως τό ἔργο τῆς δημιουργίας μίας νέας ἐνορίας ἀπό τό μηδέν. Στό ἐγκαταλειφθέν στρατόπεδο Στρεμπενιώτη χτί­ζει μία μικρή παράγκα καί τήν κάνει τό ξωκκλήσι τοῦ Ἁι-Γιάννη. Ἔτσι ξε­κί­νησε ὁ ση­μερινός μεγαλοπρεπής κα­θεδρικός ναός τῆς μητρόπολης. Τό πρῶτο αὐτό ἐκκλησάκι πρέπει νά χωροῦσε καμιά πενηνταριά ἄτομα. Τίς ἐνορίες ὅμως δέν τίς δημιουργοῦν τά ντουβάρια ἀλ­λά οἱ καλλιεργημένες ψυ­­­χές, αὐτό τό γνωρίζει καλά ὁ ἀ­γα­θός λευίτης καί πρῶτο μέλημά του νά βρεῖ αὐτούς πού θά τόν βοη­θή­σουν. Ποιός λοιπόν καταλληλότερος ἀπ᾽ τόν γνώριμό του Παυσανία; Μία νέα ἀποστολή ξεκινᾶ γι᾽ αὐτόν μέ πο­λύ μόχθο καί λίγους συνεργάτες.
  Ὁ πολυπράγμων Παυσανίας ἀσχολεῖται ταυτόχρονα μέ ἕνα σωρό πρά­γματα: τά δύσ­κολα καθήκοντα στό Πανεπιστήμιο, τήν εὔρυθμη λειτουργία τῆς Ἀπολύτρωσης, τοῦ Λύχνου, τῆς κατασκήνωσης. Ὁ ἐ­φο­διασμός καί οἱ μετα­φο­ρές εἶναι ἀπο­κλειστικά δικό του διακόνη­μα. Γυρνᾶ ἀδιάκοπα σάν τή μέλισσα καί οἱ ὑπόλοιποι ζαλιζόμαστε καί μό­νο πού τόν παρα­κο­λου­θοῦ­με. Ναί, μία μικρή ἀδύναμη μέλισσα, μέ ἐπισκευασμένη καρδιά, πού κρέμεται ἀ­πό μία κλωστή, καί σχεδόν χωρίς νε­­φρά, πού μέ κάθε φτε­ροκόπημά της ὅμως φέρνει τόσο μέλι πού δέν προ­λα­βαίνουμε οἱ ὑπόλοιποι νά τό καταναλώσουμε. Ὁ ἴδιος ἀσκητικός καί λι­τοδίαιτος, σέ μόνιμη αὐ­στη­ρή δίαιτα (δέν ἔβαζε στό στό­μα του ἁλάτι). Χαιρόταν ὅμως καί μέ τά πιό ἁπλά σάν μικρό παιδί, ὅπως ὅταν κάναμε μία στάση γιά παγωτό. «Ἐ­δῶ θά σταματήσουμε γιατί ἔχουν κα­λό παγωτό ἀπό παγωτομηχανή καί ὄχι ἀπό τό ἕτοιμο».
  Πάντα μέ τό γνωστό του χαμόγε­λο, ὁ ἀκούραστος ἐργάτης περιμένει στήν πύλη τῆς κατασκήνωσης νά βο­ηθήσει τόν μακαριστό μας δάσκαλο   -ἤθελε πάντα νά ᾽ναι τό δεξί του χέρι- νά μοιράσει καί τά τελευταῖα γλειφι­τζού­ρια καί κα­ρα­μέλες στά μικρά παιδιά τῶν οἰκο­γενει­ῶν. Αὐτό τό χαμόγελο καί ἡ ἀ­­γαθή του διάθεση δέν τόν ἐγκατέλειψαν οὔτε στό κρεβάτι τοῦ πόνου στό νοσοκομεῖο Παπαγε­ωρ­γίου, ὅ­ταν, τόν Μάρτιο τοῦ 2012, τόν συνάντησα γιά τελευταία φορά ἐν ζωῇ. Ἴσως αὐτό τό χαμόγελό του τό γεμάτο ἀ­γάπη νά εἶναι ἡ αἰτία πού ὁ γιός μου Κων­σταν­τῖνος τόν συναντάει ἀκόμη στά ὄ­νειρά του καί συν­εχίζουν νά συζητοῦν.

Νῖκος Καργόπουλος
Δάσκαλος

Τήν Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012 ξεπροβοδίσαμε τόν ἀγαπητό μας ἀδελφό Παυσανία Κουτλεμάνη, ἐπί δεκαετίες ἀφιοσιωμένο μέλος καί συνεργάτη τῆς Ἀδελφότητός μας.
Ἡ σορός τοῦ προσφιλοῦς νεκροῦ ἔγινε πόλος ἕλξης γιά μικρούς καί μεγάλους, κοντινούς καί μακρινούς φίλους καί συνεργάτες. Ἐπί ἕνα 24ωρο ἔδωσαν τό παρών στόν ἱερό ναό τῆς θείας Ἀναλήψεως, τῆς ἀδελφότητος «Χριστιανική Ἐλπίς», ἑκατοντάδες νέοι, ὥριμοι, ἡλικιωμένοι καί παιδιά καί ἀποχαιρέτησαν τόν σεβαστό καθηγητή, τόν πολύτιμο συνεργάτη, τόν ἀξιομίμητο συνάδελφο, τόν ἀγαπημένο κατηχητή καί πνευματικό ὁδηγό, τόν ἀκριβό ἐν Χριστῷ ἀδελφό.  Μέσα στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τῆς προηγιασμένης θείας Λειτουργίας ψηλαφώντας τό φῶς τῆς Ἀνάστασης βιώσαμε τήν ἁγιοπνευματική χαρμολύπη τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας. Μέ δακρυσμένα μάτια ἀλλά βεβαία τήν πίστη ὅτι ἡ ὄμορφη ψυχή του ἀναπαύεται ἤδη στήν ἀγκαλιά τοῦ Ἰησοῦ πού ἀγάπησε καί θυσιαστικά ὑπηρέτησε ψάλαμε τήν ἐξόδιο ἀκολουθία. Ἀργότερα ἡ σορός του μεταφέρθηκε στό Ἄργος Ὁρεστικό γιά νά ταφεῖ στά πάτρια ἐδάφη. Τόν ὕστατο χαιρετισμό τοῦ ἀπηύθυναν ἀντιπροσωπευτικά ὁ πρωτοσύγκελλος τῆς ἱ. μ. Νεαπόλεως πανοσιολογιώτατος π. Διονύσιος, ἐκπρόσωπος τοῦ σεβασμιωτάτου μητροπολίτη Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, τόν ὁποῖο οἱ συνοδικές του ὑποχρεώσεις κράτησαν στήν Ἀθήνα, συνάδελφοί του στό Πανεπιστήμιο, ὁ διδάσκαλος καί ὁ πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητος, καθώς καί πρόσωπα πού εὐεργετήθηκαν πνευματικά ἀπό τήν παραδειγματικά ἀκάματη κατηχητική του δράση.
Κάθε ὁμιλητής κατέθεσε τήν προσωπική του ἐμπειρία καί ἐκτίμηση ἀνάλογα μέ τή σχέση καί συνεργασία του μέ τόν μακαριστό δοῦλο τοῦ Θεοῦ Παυσανία. Ξεδιπλώθηκε ἔτσι μπροστά μας ἡ πολυσχιδής προσωπικότητα αὐτοῦ τοῦ κυριολεκτικά ὀστράκινου σκεύους, τό ὁποῖο ὅμως ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ χαλύβδωσε καί κατέστησε ἕνα «σημεῖο» δικό Του ἀνάμεσά μας.
Ἥμερος καί γαλήνιος διῆλθε τό στάδιο τοῦ παρόντος βίου χωρίς ἐχθρότητες, χωρίς ἐντάσεις, ἰδιαίτερα ἀγαπητός καί συμπαθής στούς συναδέλφους του. Καί τοῦτο γιατί ὁ ἀείμνηστος βίωνε τή χαρά τῆς Ἀναστάσεως. Ὄχι ὡς στεῖρο συναισθηματισμό ἤ λυρική εὐφροσύνη ἀλλά ὡς μέτρο ζωῆς πραγματικά μοναδικό, κατέθεσε ὁ κοσμήτωρ της Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Μ. Τρίτος σκιαγραφώντας τό πέρασμά του ἀπό τό χῶρο τοῦ πανεπιστημίου. Τή συνέπειά του στά διδασκαλικά του καθήκοντα ἀλλά καί τήν προσωπική σχέση μέ τούς φοιτητές του ὑπογράμμισε ὁ πρόεδρος τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας κ. Ἀθ. Καραθανάσης: Ὑπηρέτησε τή Θεολογική Σχολή καί τό τμῆμα μας μέ συνέπεια καί σοβαρότητα σπάνια. Καί θεωροῦμε -καί ὁμιλῶ ὡς ἐκπρόσωπος τῶν συναδέλφων του στό τμῆμα Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίαςὅτι ὁ κ. Παυσανίας ὑπῆρξε ἐκ τῶν τελευταίων χαρακτηριστικῶν, σοβαρῶν καί ἀκέραιων ἐκπροσώπων τῶν καθηγητῶν τοῦ πανεπιστημίου μας. Καί λέγω τοῦτο, ὅτι ὑπῆρξε δάσκαλος μέ ἀρχές, αὐστηρός ἀλλά δίκαιος. Ἐνδιαφερόμενος πάντοτε γιά τήν πορεία τῶν φοιτητῶν του κατά τίς σπουδές τους καί μετά ἀπό αὐτές.
Ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ σεβασμιωτάτου ἀναφέρθηκε στή σχέση του μέ τήν Ἐκκλησία πού ἦταν ζωντανή, γεμάτη βιώματα. Ἀδιάκοπη ἦταν ἡ λατρευτική του ζωή. Τέλειος κατηχητής καί ἄφησε πλούσιο κατηχητικό ἔργο. Ἐργάστηκε γιά τή νεότητα καί μέ ὅλη τήν ψυχή του στίς κατασκηνώσεις. Ἦταν ὁ ρυθμιστής, ὁ νοικοκύρης, ὁ ἄνθρωπος τῆς θυσίας, ὁ ἀκάματος ἐργάτης τοῦ ἔργου τῶν κατασκηνώσεων. Ἔζησε τό ὅραμα τῆς αἰωνιότητος. Ἔζησε ἀναζητώντας τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί σ’ ὅλη του τή ζωή ἀγωνίστηκε γι’ αὐτή.
Τό ἔργο μας ἔχει ὑποστεῖ μεγάλη πληγή, ξεκίνησε ἐξομολογητικά τόν ἀποχαιρετισμό του ὁ πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητός μας κ. Σ. Ξανθόπουλος. Ὡς πρόεδρος ἐπί σειρά ἐτῶν, γνωρίζοντας ἀπό νέο ἀκόμα φοιτητή τόν ἀγαπητό μου Παυσανία, συνεργάστηκα μαζί του καί ὅταν ἦταν ἁπλός κατηχητής μέ τά κατηχητόπουλά του καί ἀργότερα ὅταν ὀργάνωσε τόν τομέα τῶν νέων μέ τό ὄνομα «Λύχνος» καί πολύ περισσότερο ὅταν ἀνέλαβε τήν ὑπευθυνότητα διαφόρων ἔργων τῆς Ἀδελφότητος. Ὁμολογουμένως τά ἔργα αὐτά ἦταν «ἔργα Παυσανίου» κι ἔχουν ὅλα τή σφραγίδα τοῦ Παυσανία... Τά εἰσηγοῦνταν καί τά ἄρχιζε μέ τόσο ζῆλο μάλιστα, ὥστε μᾶς ἀνάγκαζε μέ τήν προδρομική του προεργασία νά μποῦμε κι ἐμεῖς στό αὐλάκι τό δικό του καί νά τόν ἀκολουθήσουμε. Τό ἔργο τῆς Ἀδελφότητος, λοιπόν, θά μποροῦσε νά ὀνομαστεῖ «ἔργο ἐμφανές τοῦ ἀφανοῦς Παυσανίου».
Συνεπής πανεπιστημιακός δάσκαλος, ζηλωτής κατηχητής, ἀκάματος ἐργάτης τοῦ εὐαγγελίου, ἐμπνευστής καί δημιουργός μεγαλόπνοων ἔργων γιά τήν ἐξάπλωση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί τή σωτηρία ψυχῶν. Δέν ἀφίσταται τῆς πραγματικότητας ἡ θέση τοῦ κ. Καραθανάση: Πίστευα καί πιστεύω, ὅτι στό ἀδύνατο σῶμα του ἔκρυβε μία τεράστια μεγαλοψυχία καί μία δύναμη πού τήν ἔπαιρνε ἀπό τόν Θεό πού ἀκράδαντα πίστευε, ἀλλά καί μία τεράστια ἀγάπη γιά τούς συνανθρώπους του.

Ὅπως τόνισε στόν ἐπικήδειο λόγο του ὁ διδάσκαλός μας, στενός συνεργάτης καί πνευματικός καθοδηγητής τοῦ κ. Παυσανία, τό ἔργο στό ὁποῖο ἀναλωνόταν μέ τέλεια αὐταπάρνηση, ἀδιαφορώντας πολλές φορές γιά τήν εὔθραυστη -λόγῳ τῆς βαρειᾶς καρδιοπάθειας πού ἀπό μικρό παιδί τόν συνόδευεὑγεία του, ἦταν τό ἔργο τῆς κατήχησης. Συγκλονιστική ὑπῆρξε ἐπ’ αὐτοῦ ἡ κατάθεση τοῦ κ. Γρ. Ταρασίδη, ἑνός ἀπό τά πολλά του κατηχητόπουλα πού τώρα ὑπηρετεῖ ὡς στέλεχος τό ἔργο τῆς Ἀδελφότητος:
Δέν ἔχω χάρισμα καί ἱκανότητα ὁμιλητῆ, γιά νά τολμήσω τούτη τήν ὥρα νά μιλήσω. Ἐμφανίζομαι μπροστά σέ τόσο ἐκκλησίασμα τήν ἱερή αὐτή στιγμή γιά νά καταθέσω ὄχι σκέψεις καί λόγους ἀλλά τή ζωή μου.
Μικρό παιδί ἤμουν ἕνα ἀγρίμι, ἀπείθαρχος πού οὔτε γονεῖς οὔτε δάσκαλοι μποροῦσαν νά μέ τιθασεύσουν. Αὐτός πού κατόρθωσε μέ τήν ὑπομονή του, μέ τό παράδειγμα τῆς ζωῆς του καί μέ τήν ἀγάπη του νά μέ μπολιάσει καί νά μ’ ἀλλάξει ριζικά καί κυριολεκτικά νά μέ ἐξημερώσει ἦταν ὁ κατηχητής μου, ὁ κ. Παυσανίας. Παρακολούθησε τή ζωή μου ἄγρυπνα βῆμα πρός βῆμα. Μοῦ πρόσφερε ἀνόθευτο τό λόγο τοῦ Θεοῦ πού ἦταν πάντοτε τό μοναδικό θέμα τῶν μαθημάτων του. Γιατί ποτέ δέν δίδαξε δικά του πράγματα. Ἦταν ἀληθινά ἕνα πιστό σκυλί τοῦ Κυρίου χωρίς στραβοτιμονιές. Ἔτσι τόν ἔβλεπα. Κι ἔτσι ἔγινα κι ἐγώ μέλος τοῦ Συνδέσμου χριστιανῶν νέων «Λύχνος» τῆς Ἀδελφότητος «Ἀπολύτρωσις», πού εἶναι ἔργο τοῦ κόπου του καί τοῦ μόχθου του, τῶν προσευχῶν καί τῶν δακρύων του, ὥστε κι ἐγώ ὅπως καί ἄλλοι μέ τήν καθοδήγησή του νά γίνουμε κατηχητές καί ὁμαδάρχες στρατευμένοι στό ἔργο τῆς ἱεραποστολῆς γιά τό ὁποῖο ἐκεῖνος θυσίασε τά πάντα. Καί μέ τίς εὐχές του ἀξιώθηκα μαζί μέ τή σύζυγό μου Ἑλένη νά ἀποκτήσουμε ἐννέα παιδιά σέ ἕνα ἀπό τά ὁποῖα δώσαμε εὐγνωμόνως τό ὄνομά του, Παυσανίας.
Κατάθεση ψυχῆς καί ἡ ἑπόμενη μαρτυρία τοῦ θεολόγου κ. Εὐ. Χατζηαθανασίου:
Τόν κατά πάντα μειλίχιο, πρᾶο καί χαμογελαστό κ. Παυσανία γνώρισα καλά στήν ἐκδρομή λήξης τοῦ κατηχητικοῦ Ἁγίου Δημητρίου Βάρνας τή χρονιά 1976-77, στό Αἰγίνιο Κατερίνης, μόλις τελείωνα τήν ΣΤ΄ Δημοτικοῦ. Ἀπό τά χέρια του πῆρα τήν ἑπόμενη χρονιά τήν πρώτη μου Καινή Διαθήκη ὡς βραβεῖο γιά τίς παρουσίες μου στό κατηχητικό.
Ἀπό τή φύση μου δυναμικός καί χειμαρρώδης, ἔβλεπα τή γεμάτη πραότητα καί ἠρεμία φύση τοῦ κ. Παυσανία καί μετρίαζα τήν ὁρμή μου. Μέ γαλήνευε ἀπρόσμενα. Πολύ μέ βοήθησε ἡ παρουσία του.
Ὅταν ἀπό τό ἐπίπεδο τοῦ μαθητῆ ὁδηγήθηκα στό ἐπίπεδο τοῦ συνεργάτη στό κατηχητικό καί κατασκηνωτικό ἔργο, τό παράδειγμά του ἐπέδρασε τόσο θετικά μέσα μου! Ἡ ὀργανωτική του μέθοδος, ἡ ἐναρμονισμένη εὐταξία, ὁ ἀξιοθαύμαστος ἔλεγχος τοῦ χρόνου, καθώς καί ἡ ἀκλόνητη σταθερότητά του ἐνάντια στά πάσης φύσεως περιττά, ἦταν μερικά ἀπό τά χαρακτηριστικά του.
Ἡ σπουδαιότερη συμβολή του στή ζωή μου ἦταν τή στιγμή πού μοῦ πρότεινε, μέ ἐπιτακτικό μάλιστα τόνο στή φωνή, νά σπουδάσω Θεολογία. Δέν τό περίμενα. Ἄλλο σκεφτόμουν! Μοῦ ἄλλαξε τή ζωή σέ μία στιγμή. Γι’ αὐτό, λοιπόν, δοξάζω τόν Θεό πού ἔστειλε στή ζωή μου τόν κ. Παυσανία, ἐπίγειο ἄγγελο δικό Του, γιά τή συνέχιση τοῦ ἐπί γῆς ἔργου τῆς θείας Οἰκονομίας.