Φρούριο τῆς ψυχῆς
Ἡ νηστεία εἶναι ἰσχυρό φρούριο τῆς ψυχῆς, ἀσφαλής συγκάτοικος τοῦ σώματος, ὅπλο τῶν ἀνδρείων, γυμναστήριο τῶν ἀθλητῶν. Αὐτή ἀποκρούει τούς πειρασμούς, αὐτή προετοιμάζει γιά τήν εὐσέβεια. Εἶναι σύντροφος τῆς νήψεως, δημιουργός τῆς σωφροσύνης. Στόν πόλεμο ἀνδραγαθεῖ, στήν εἰρήνη διδάσκει ἡσυχία...
Ἡ νηστεία ἀναπέμπει τήν προσευχή στόν οὐρανό, καθώς γίνεται γι᾽ αὐτήν φτερό στήν πορεία της πρός τά ἄνω. Ἡ νηστεία εἶναι προκοπή τῶν σπιτιῶν, μητέρα τῆς ὑγείας, παιδαγωγός τῆς νεότητος, στολίδι τῶν γερόντων, καλός σύντροφος τῶν ὁδοιπόρων, ἀσφαλής ὁμόσκηνος τῶν συγκατοίκων. Δέν ὑποπτεύεται δόλια σχέδια ἐναντίον τοῦ γάμου ὁ ἄνδρας, ὅταν βλέπει τή γυναίκα του νά νηστεύει. Δέν λειώνει ἀπό ζηλοτυπία ἡ γυναίκα, ὅταν βλέπει τόν ἄνδρα της νά δέχεται τή νηστεία. Ποιός ζημίωσε τό σπίτι του νηστεύοντας;
(Μ. Βασιλείου, Περί νηστείας
1,6-7• PG 31,173-175)
Γιατί νηστεύουμε;
Ρωτᾶ κάποιος: Γιά ποιό λόγο νηστεύουμε τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Παλιά πολλοί χριστιανοί προσέρχονταν στά μυστήρια χωρίς καμία προετοιμασία, καί μάλιστα τήν ἐποχή ἐκείνη κατά τήν ὁποία ὁ Χριστός μᾶς τά παρέδωσε. Ἐπειδή, λοιπόν, οἱ πατέρες ἀντιλήφθηκαν τή βλάβη πού προκαλοῦσε ἡ χωρίς προετοιμασία προσέλευση, συγκεντρώθηκαν καί καθιέρωσαν σαράντα ἡμέρες νηστείας, προσευχῶν, ἀκροάσεως τοῦ θείου λόγου, συνάξεων. Αὐτές τίς ἡμέρες, ἀφοῦ καθαρισθοῦμε ὅλοι ἀπό τά πάθη μας μέ προσοχή καί ἐπιμέλεια καί μέ προσευχές καί ἐλεημοσύνες καί νηστεία καί ἀγρυπνίες καί δάκρυα καί ἐξομολόγηση καί μέ ὅλα τά ἄλλα, νά προσέλθουμε ἔτσι στή θεία Εὐχαριστία μέ καθαρή, κατά τό δυνατόν, συνείδηση.
(Ἰω. Χρυσοστόμου,
Κατά Ἰουδαίων 3,4 PG• 48,867)
Πολυποίκιλη ἡ κατά Χριστόν προκοπή
Οἱ ζωγράφοι καί οἱ ὑφαντές πού ἐπεξεργάζονται τίς μεταξωτές κλωστές στολίζουν τά καλλιτεχνήματά τους μέ πολλά χρώματα καί νήματα, ὥστε νά φτιάξουν τέλειες τίς παραστάσεις ἤ τά ροῦχα. Ἔτσι καί ἡ κατά Θεόν προκοπή δέν εἶναι μονομερής. Χρειάζεται ὅλες τίς ἀρετές γιά νά ὁλοκληρωθεῖ. Δέν ὠφελεῖ, λοιπόν, καθόλου ἡ νηστεία ἀπό τίς τροφές ἐκείνους πού δέν νηστεύουν μέ ὅλες τίς αἰσθήσεις τους. Διότι ἐκεῖνος πού ἀγωνίζεται ἐγκρατεύεται ἀπό ὅλα.
(Ἰσ. Πηλουσιώτου, Ἐπιστολή ΙΥΓ΄, Ἰσιδώρῳ διακόνῳ,
PG 78,408Β)