Μποροῦμε νά περιγράψουμε τήν ἐπικοινωνία ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους χρησιμοποιώντας τούς ὅρους «κλειστές» καί «ἀνοιχτές» ἀπαντήσεις. Μία «κλειστή» ἀπάντηση δείχνει ὅτι ὁ ἀκροατής οὔτε ἄκουσε οὔτε κατάλαβε αὐτό πού εἰπώθηκε. Οἱ «κλειστές» ἀπαντήσεις κόβουν τήν ἐπικοινωνία. Ἀντίθετα μία «ἀνοιχτή» ἀπάντηση δείχνει ὅτι ὁ ἀκροατής ἔχει ἀκούσει αὐτό πού εἶπε ὁ συνομιλητής του. Καθρεφτίζει τό μήνυμα πού δίνει αὐτός πού μιλάει καί δείχνει καθαρά ὅτι ὁ ἀκροατής ἔχει κατανοήσει τά συναισθήματα πού κρύβονται πίσω ἀπό τίς λέξεις τοῦ ὁμιλητῆ.
  Μερικά παραδείγματα:
  Παιδί: Εἶμαι ἀπογοητευμένος μέ τόν Μιχάλη καί τ’ ἄλλα παιδιά πού δέν ἦρθαν στό γήπεδο νά παίξουμε.
  «Κλειστή» ἀπάντηση: Τά πράγματα δέν ἔρχονται πάντα ὅπως τά θέλουμε. Ἔτσι εἶναι ἡ ζωή.
  «Ἀνοιχτή» ἀπάντηση: Φαίνεται σάν νά μή σέ νοιάζεται κανείς καί νιώθεις ὅτι σ’ ἀφήνουν ἔξω ἀπό τήν παρέα.
  Ἡ πρώτη ἀπάντηση δέν δέχεται τά συναισθήματα τοῦ παιδιοῦ. Λέει πώς αὐτό πού νιώθει τό παιδί δέν ἔχει σημασία. Αὐτό ἐμποδίζει τήν ἐπικοινωνία καί ἴσως τό παιδί νιώθει ἀπόρριψη.
  Ἡ δεύτερη ἀπάντηση ἀναγνωρίζει αὐτό πού νιώθει τό παιδί. Δείχνει παραδοχή καί ἐνδιαφέρον. Τό παιδί ἴσως ἀποφασίσει νά σᾶς πεῖ περισσότερα. Αὐτό τό εἶδος τῆς ἀκοῆς δέν κρίνει. Ἐνθαρρύνει τό παιδί νά νιώσει ὅτι τό ἀκοῦν, τό κατανοοῦν καί τό βοηθοῦν νά ἐξακολουθήσει νά μιλάει. Χρειάζεται νά εἶστε διακριτικοί. Μήν ἀντιδρᾶτε σέ κάθε κατσούφιασμα ἤ παρατήρηση. Μέ τήν εὐαισθητοποίηση μπορεῖτε ν’ ἀντιληφθεῖτε πότε τό παιδί σας θέλει νά μιλήσει καί πότε ὄχι.
  Στήν ἐφηβεία εἶναι φυσιολογικό τά παιδιά ν’ ἀπομακρύνονται ἀπ’ τούς γονεῖς καί νά πλησιάζουν περισσότερο τούς φίλους τους. Αὐτό συμβαίνει διότι συχνά δέν ἔχουν τίποτα ἐνδιαφέρον νά συζητήσουν μέ τούς γονεῖς, ἐνῶ περνοῦν ὄμορφα μέ τούς φίλους τους ἐπειδή ἔχουν κοινά ἐνδιαφέροντα. Ἀκόμα κι ἄν οἱ ἔφηβοι δέν εἶναι μέ φίλους τους, κλείνονται στό δωμάτιό τους καί περνοῦν ὧρες ὁλόκληρες εἴτε ἀγκαλιά μέ τό τηλέφωνο εἴτε μέ τόν ἠλεκτρονικό ὑπολογιστή ἤ μέ τ’ ἀκουστικά τῆς μουσικῆς στ’ αὐτιά.
  Οἱ γονεῖς συνήθως ἀνησυχοῦν καί προβληματίζονται γι’ αὐτή τήν ἀπομάκρυνση τῶν ἐφήβων, ἄν καί αὐτό δέν εἶναι ἀνησυχητικό. Ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν ἔφηβο μπαίνει σέ ἄλλη φάση, πιό ὥριμη, πιό ποιοτική καί καθορίζεται ἀπό τόν ἴδιο τόν ἔφηβο καί τή δική του διάθεση καί ὄχι ἀπό τούς γονεῖς του.
 Κατά τήν ἐφηβεία ἐμφανίζεται καί ἡ ἀντίρρηση, ὁπότε τά περισσότερα παιδιά γίνονται πνεύματα ἀντιλογίας.
 Βασικό γιά τούς γονεῖς εἶναι νά παραμείνουν ψύχραιμοι, ν’ ἀκοῦν ὑπομονετικά τά ἐπιχειρήματα τοῦ παιδιοῦ καί ν’ ἀπαντοῦν μέ τήν κοινή λογική. Ἔχει σημασία νά λέει τό παιδί τίς σκέψεις του ὅπως μπορεῖ. Κάποια στιγμή θά μάθει νά χρησιμοποιεῖ σωστά τά ἐπιχειρήματά του, διότι θά διδαχθεῖ ἀπ’ τή σωστή ἐπιχειρηματολογία τῶν μεγάλων (γονεῖς, δάσκαλοι κτλ.).
  Γιά νά «φρενάρετε» τό πνεῦμα ἀντιλογίας τοῦ παιδιοῦ σας, προτοῦ χάσετε τήν ὑπομονή σας καί καταλήξετε σέ καβγά, μπορεῖτε νά προφασιστεῖτε ὅτι ἔχετε μία δουλειά καί νά ἀποχωρήσετε ἀπό τή συζήτηση. Σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις εἶναι προτιμότερο νά ἀναβάλετε μία συζήτηση γιά κάποια ἄλλη στιγμή, ὅταν καί οἱ δυό δέν θά βρίσκεστε σέ σύγκρουση. Πολλές φορές φράσεις ὅπως οἱ παρακάτω ἀκούγονται ἀπό γονεῖς καί ἐφήβους, χωρίς βέβαια καί νά ἔχουν καμιά βαθύτερη σημασία.
 Ἔφ: Ἀφῆστε με πιά ἥσυχο.
  Γον.: Μή μοῦ κλείνεις ἐμένα τήν πόρτα κατάμουτρα.
 Ἔφ: Δέ μέ καταλαβαίνει κανείς.
 Γον.: Κάνεις πάντα τοῦ κεφαλιοῦ σου.
 Ἔφ: Εἶναι δικό μου θέμα.
 Γον.: Μόνο λεφτά ξέρεις νά ζητᾶς.
 Ἔφ: Παράτα με.
  Καμιά φορά ὅμως φράσεις ὅπως «Δέ σᾶς ἀντέχω ἄλλο» καί «Ἀφῆστε με στήν ἡσυχία μου» ἀποκαλύπτουν πώς τό παιδί πιθανῶς ὑφίσταται ἐνοχλητική πίεση. Σ’ αὐτή τήν περίπτωση ἀναλογιστεῖτε μήπως ἄθελά σας πιέζετε πολύ τό παιδί. Μήπως ἔχετε ὑπερβολικές ἀπαιτήσεις ἀπ’ αὐτό. Σέβεστε τόν προσωπικό του χῶρο; Μπορεῖ ν’ ἀκούσει τή μουσική πού τοῦ ἀρέσει; Πόσο ἀπαιτητικοί εἶστε στούς βαθμούς του;
  Συχνά οἱ ἔφηβοι παραπονιοῦνται: «Κανένας δέν μέ καταλαβαίνει». Ζητῆστε νά τό συζητήσετε, ἀκοῦστε χωρίς νά ἔχετε ἕτοιμη τήν ἀπάντηση στά χείλη σας. Εἴτε ἱκανοποιήσετε τό αἴτημά του εἴτε ὄχι, θά μπορέσετε νά τοῦ πεῖτε μέ ἐπιχειρήματα ὅτι καταλάβατε τί θέλει νά σᾶς πεῖ, ἀλλά ἐσεῖς διαφωνεῖτε. Τό παιδί πρέπει νά καταλάβει καλά τή μεγάλη διαφορά τοῦ «συμφωνῶ» καί τοῦ «κατανοῶ». Ἐάν λοιπόν ἔχει κάποιο παράπονο, μπορεῖ νά λέει «ὅλοι διαφωνεῖτε μαζί μου ἐδῶ μέσα» ἀλλά ὄχι «κανένας δέ μέ καταλαβαίνει».