«Δέν θά ἔπρεπε τέτοια μέρα ἡ πόλη σας νά εἶναι σημαιοστολισμένη, νά γίνονται διάφορες ἐκδηλώσεις, ἴσως ἀ­κόμα καί μία παρέλαση;». Ἡ ἀπορία τῆς καλῆς μου φίλης ἀπό τή Θεσσαλονίκη, πού ἔτυχε νά βρεθεῖ στήν Καστοριά τήν ἡμέρα μνήμης τοῦ ἥρωα Παύλου Μελᾶ πρίν μερικά χρόνια, πάντα μέ «βασάνιζε» τέτοιες μέ­ρες... Αἰσθανόμουν σάν νά ἔ­φταιγα ἐγώ γιά τίς τυπικές τελετές μνήμης πρός τόν ἥρωα καί τήν ἀκόμη πιό ὑποτονική συμμετοχή τοῦ κόσμου.
  Φέτος ὅμως ὅλα ἦταν διαφορετικά! Ἀφορ­μή στάθηκε τό γεγονός τῆς ἐπε­τεί­ου μνήμης 120 χρόνων ἀπό τόν θάνα­το τοῦ μακεδονομάχου Παύλου Μελᾶ, τοῦ πρωτεργάτη καί πρωτοπόρου ἥρωα τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα.
  Κι ἔτσι, χάρη στήν ἐντυπωσιακή συνεργασία τῆς πολιτικῆς, στρατιωτικῆς καί θρησκευτικῆς ἡγεσίας, ἡ Καστοριά φόρεσε τά γιορτινά της ἕνα ὁλόκληρο τριήμερο γιά νά τιμήσει τόν ἥρωά της. Τά δημόσια κτήρια σημαιοστολίστηκαν καί φωταγωγήθηκαν, ἐκφωνήθηκαν ὁμιλίες μέ θέμα τόν Μακεδονικό Ἀγώνα καί μᾶς δόθηκε ἡ εὐ­καιρία νά παρακολουθήσουμε ἕνα ἐμπνευσμέ­νο θεατρικό ἱστορικό δρώ­μενο μέ θέμα τή ζωή καί τή θυσία τοῦ Παύλου Μελᾶ. Οἱ μαθητές τοῦ Δημοτικοῦ συμμετεῖ­χαν σέ ἀγώνα δρόμου πρός τι­μήν του, μπά­­ντες δώσανε καθ᾽ ὅλη τή διάρκεια τοῦ τριημέρου τή δική τους πανηγυρική νό­τα. Οἱ τι­μη­τικοί ἑορ­τασμοί κορυφώθηκαν τήν Κυ­ρια­κή 13 Ὀ­κτω­βρί­ου μέ τή θεία Λειτουργία καί τήν ἐπιμνημόσυνη δέηση μπροστά στό ἡρῶο, στό χωριό Μελᾶς (πρώην Στάτιστα), ὅπου καί ἄφη­σε τήν τελευταία του πνοή ὁ Παῦλος. Τούς τριήμερους ἑορτασμούς τίμησε μέ τήν παρουσία του ὁ ἀρ­χηγός τοῦ ΓΕΣ, ἀντι­στράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ὁ ὁποῖος κατάγεται ἀπό τήν Καστοριά καί ἦταν ὁ πρῶτος πού ἐκδήλωσε τήν ἐπιθυμία γιά ἕναν πιό λαμπρό ἑορτασμό.
  Κι ἦταν ὅλα πολύ ὄμορφα καί ξεχωριστά, ὅπως ἄλλωστε ἁρμόζει σέ ἕναν ἥρωα. Μά στή δική μου καρδιά κλείνω αὐτό πού συνέβη τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, στίς 12 τοῦ μήνα. Στό πρόγραμ­μα τοῦ ἑορτασμοῦ ἔγραφε πώς στίς 6 μ.μ. θά ξεκινοῦσε τιμητική πομπή ἀπό τό κτήριο τῆς Ἀντιπεριφέρειας μέχρι τήν πλατεία τῆς παλιᾶς πόλης. Μιά διαδρο­μή ὄχι μικρή, πού στό ἄκουσμά της τά μικρά κορίτσια μου διαμαρτυρήθηκαν μέ τήν προοπτική τοῦ... ποδαρόδρομου. «Μία μικρή θυσία γι᾽ αὐτόν πού ἔκανε μιά μεγάλη θυσία γιά μᾶς», εἶπε ὁ μεγάλος μου γιός καί τίς ἔπιασε ἀπό τό χέρι.
  Ἡ ἔκπληξή μου ἦταν μεγάλη, ὅταν μέ ρίγος διαπίστωσα πώς στήν πομπή πρωτοστατοῦσε... ὁ ἴδιος ὁ ἥρωας. Πά­νω σέ ἕνα στρατιωτικό ὄχημα, δύο ἀπόγονοι Μακεδονομάχων κρατοῦσαν μέ δέος δύο κουτιά καλυμμένα μέ τήν ἑλ­ληνική σημαία, πού φιλοξενοῦσαν τά ὀστά τοῦ Παύλου καί τῆς Ναταλίας Με­λᾶ.
Κι ἔτσι, ὁ ἥρωας, πού ὅσο ἔζησε δέν μπῆκε ποτέ μέσα στήν πόλη τῆς Καστοριᾶς, ἔνιωθα ἐκεῖνο τό ἀπόγευμα νά περιδιαβαίνει μαζί μας τόν ὄμορφο πα­ρα- λιακό δρόμο τῆς πόλης. Σάν νά κρατοῦ­σε τρυφερά ἀπό τό χέρι τήν ἀγαπημένη του σύζυγο, γιά νά τίς δείξει τίς ὀ­μορ­φιές τῆς λίμνης τῆς Καστοριᾶς. Ζοῦ­σα δυνα­τά, ὥς τά βάθη τῆς ψυχῆς μου, τόν στίχο τοῦ Ἐθνικοῦ μας Ὕμνου «ἀπ᾽ τά κόκκα­λα βγαλμένη...». Ναί, ἀπό τά κόκκαλα τῶν ἡρώων ἀγωνιστῶν στό πε­δίο τῆς μά­χης, ἀλλά καί ἐκείνων τῶν ἁ­πλῶν συζύγων καί μητέρων, πού ἀπό τό δικό τους μετερίζι ὄρθωναν καθημερινά μέ πίστη καί ἀγάπη τό λάβαρο τῆς λευτεριᾶς μέσα ἀπό τή δική τους ἅγια, καθημερινή θυσία.
  Γιά ἄλλη μιά φορά εὐχαρίστησα τόν Θεό γιά τό ἀκριβό δῶρο τῆς ἐλεύθερης πατρίδας, μά καί γιά τήν τιμή ἡ μικρή μας ἐπαρχιακή πόλη νά φιλοξενεῖ στά χώματά της ἕναν τόσο μεγάλο ἀλλά καί σεμνό ἥρωα, πού ἡ θυσία του ἔγινε ἡ σπί­θα πού ἄναψε τή φωτιά τῆς λευτεριᾶς στή Μακεδονία. Ἦρθαν στόν νοῦ μου οἱ στίχοι τοῦ Ζαχαρία Παπαντωνίου γιά τόν ἡρωι­κό θάνατο τοῦ Παύλου Με­λᾶ στά 1904: «Καλύτερα ὁδηγεῖ ἕνα κα­ντήλι τάφου, πού ὁ σκοτωμένος ἄ­να­ψε καί μᾶς ἀκαρτερεῖ». Ἄς φωτίζει καί ἄς ὁδηγεῖ σιωπηλά καί τή δική μας ζωή ἡ φλόγα πού καίει στό καντήλι τοῦ τά­φου του στήν πόλη μας, πού εἶναι πιά καί δική του! Ἀμήν.

Σ.Τ.

"Ἀπολύτρωισς",

Τεῡχος Νοεμβρίου. 2024