Πόνο πολύ γεννᾶ μέσα μας, 50 χρόνια τώρα, ὅ,τι συνδέεται μέ τό 1974 καί τήν Κύπρο: καταστροφές, κατοχή, ἐκδί­ωξη ἀπό τίς πατρογονικές ἑστίες, ἐν ψυ­χρῷ ἐκτέλεση ἀμάχων, βιασμοί γυ­ναικῶν καί ἀνδρῶν πάσης ἡλικίας, ἀ­γνοούμενοι, ὁ­μαδικοί τάφοι, ταυτοποί­ηση DNA, προ­δο­σία, κατάρριψη ἑλληνικοῦ ἀε­ρο­σκά­φους ἀπό ἀδελφούς συνθέτουν τό μελα­νό σκηνικό. Πυρωμένο καρφί τρυ­πᾶ ἀ­διά­κοπα κάθε ἑλληνική καρδιά...
  Ὡστόσο θά τά παρατρέξουμε ὅλα καί θά σταθοῦμε σέ μιά ἄγνωστη στούς πολλούς πτυχή τῆς κυπριακῆς τραγωδίας. Ὁ λόγος γιά τή φιλοξενία Κυπριοτόπουλων στήν Ἑλλάδα, ἀμέσως μετά τήν εἰσβολή. Ἡ πρωτοβουλία προέρχεται ἀπό διάφορους φορεῖς τοῦ κρατικοῦ μηχανισμοῦ. Ἐμεῖς θά σταθοῦμε σ᾽ ἐκείνη τῆς Ἑλλα­δι­κῆς Ἐκκλησίας καί ἰ­διαιτέρως στή μητρόπολη Ἠλείας, μέ ποιμενάρχη τόν μα­καριστό Ἀθανάσιο Βασιλόπουλο.
  Ἀγόρια καί κορίτσια, ἀπό τήν τρυφερή ἡλικία τῶν 6 ἐτῶν ὥς τά 17, μεταφέρονται μέ καράβια ἀπό τό λιμάνι τῆς Λεμεσοῦ στόν Πειραιά, σχεδόν ἀσυνόδευτα.
Τά παραδίδουν οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς, φοβούμενοι τά χειρότερα, ὥς καί τήν πλή­ρη γενοκτονία. Τά παιδιά εἶναι πολλά, ἕνας ὁ συνοδός -ἐκπρόσωπος τοῦ Ὑ­πουργείου Παιδείας Κύπρου- καί εἶναι τόσο μικρά, ὥστε βλέπουν τό ταξίδι σάν χαρούμενη ἐκδρομή. Ἄλλα εἶναι ἀπό τήν ἀρχή δειλά, φοβισμένα καθώς φεύγουν ἀπ᾽ τήν οἰκογενειακή φωλιά. Φτάνουν μέ τίς βαλίτσες καί τόν ρουχισμό τους, ὅμως ὑπάρχουν πολλά ξυπόλυτα, ἄλλα φοροῦν μόνο τά ἐσώρουχα, ἔτσι ὅπως σώθηκαν ἀπό τόν ὄλεθρο. Μεσοπέλαγα φω­νές, φό­­βος, κλάματα, ναυτία· γιά πολλά εἶναι ἡ πρώτη φορά πού ταξιδεύουν μέ κα­ρά­βι.
  Στόν Πειραιά τά παιδιά παραλαμβάνονται ἀπό οἰκογένειες συγγενῶν τους πού τά περίμεναν ἤ ἀπό ἱδρύματα. 415 παιδιά κατευθύνονται γιά τή μητρόπολη Ἠλείας καί Ὠλένης.
  Ξεκινοῦν τό πολύωρο ταξίδι γιά τόν Πύργο. «Ἀκούγοντας αὐτή τή λέξη Πύργος», λέει μιά 8χρονη τότε μικρούλα, «στό νοῦ μου ἦρθε ἡ εἰκόνα τοῦ κάστρου καί ὅ,τι τή συνοδεύει. Μέ κατέλα­βε φόβος. Μά ὅσο τό ταξίδι ἐξελισσό­ταν καί ἡ ὑ­πο­δοχή σέ κάθε χωριό γινόταν ἀθρόα, κάτι μέσα μου μέ ἠρεμοῦσε. Ἔνιωθα πώς ἤ­μουν καλοδεχούμενη».
  «Πραγματικά στήν πλατεία τοῦ κάθε χωριοῦ ἀπ᾽ ὅπου διερχόμασταν», περι­γρά­φει ἕνα 9χρονο τότε ἀγόρι, «χτυ­ποῦ­σαν οἱ καμπάνες, ὡσάν τήν Ἀνά­στα­ση. Ἔτρεχε ὁ κόσμος μέ φωνές ἐναντίον τῶν ἐνόχων, γιά ὅσα ὑποφέραμε καί μέ ἀγάπη γιά μᾶς. "Ἀνοῖξτε τά παράθυρα", μᾶς εἶπε ὁ ὁδηγός τοῦ λεω­φο­­ρείου. Βρο­­χή ἀπό μπισκότα, σοκολά­τες, φροῦ­τα κι ὅποια ἄλλη λιχουδιά τῆς ἐποχῆς κατέληγαν στά χέρια μας».
  Τά ἱδρύματα τῆς μητρόπολης γέμισαν ἀπό παιδιά. Ἀλλά καί πολλές οἰκογένειες ἐπιλέχτηκαν γιά νά φιλοξενή­σουν τά ὑ­πόλοιπα. Κι ὄχι ἕνα παιδί. Δέν δίσταζαν νά πάρουν καί δεύτερο καί τρί­το, ὅ­ταν ἐπρόκειτο γιά ἀδέλφια, νά μήν τά χωρίσουν. Δέν ἦταν πλούσιοι οἱ φιλόξενοι αὐ­τοί ἄνθρωποι. Φτωχοί με­ρο­κα­­μα­τιά­ρηδες, πολύτεκνοι κάποιοι, πλού­­τι­ζαν, θαρρεῖς, κρατώντας τά προ­σφυγό­που­λα σάν δικά τους παιδιά. Ἀναπτύχθηκαν φιλίες, συγγένεια καί δεσμοί μέ τίς νέες οἰκογένειες. Γι᾽ αὐτό καί κάποιος σημειώνει: «Ἡ ζωή μου χωρίστηκε στά τρία, ἡ ζωή πρίν τό ᾽74 στά χωριά μας, ἡ ζωή μετά στήν προσφυγιά καί ἡ ζωή στίς φιλόξενες φωλιές τῆς Ἠλείας στήν Ἑλ­λά­δα. Φεύγοντας ἀφήσαμε πί­σω ἕνα κομ­μάτι τῶν παι­δικῶν μας χρόνων, μιά νέα οἰκογένειά μας».
  Ὅλη ἡ τοπική κοινωνία συμμετεῖχε ἐνεργά σέ τοῦτο τό ἔργο. Σ᾽ ἕνα χωριό πῆραν γιά φιλοξενία ἕναν μικρό σέ κάποια οἰκογένεια. Ὁ «θεῖος», ὅπως ἀπο­κα­­λεῖ τόν ἀνάδοχο γονιό του, τόν ὁδή­γη­σε τό βράδυ στό καφενεῖο. «Κι ἄρχισα νά μιλῶ γιά ὅ,τι ζήσαμε. Γύρω οἱ συγχωριανοί νά κλαῖνε μέ λυγμούς. Ὅλη αὐτή ἡ συμπάθεια ἔνιωθα νά μέ συνοδεύει ὅλο τό διάστημα τῆς φιλοξενίας μου. Καί μαζί μου καί οἱ ἄλλοι».
  Ξεχασμένα θά ᾽μεναν ὅλα αὐτά σέ Κύπρο καί Ἑλλάδα. Ὅμως εὐγνώμονες καρδιές ἕνωσαν τίς φωνές τους σ᾽ ἕνα μεγάλο «εὐχαριστῶ» πρός τούς εὐεργέτες τους, ἀφοῦ πρῶτα κατάφεραν νά ἀναγνωριστοῦν μεταξύ τους. Εἶχαν περάσει πολλά χρόνια καί δέν ὑπῆρχαν ἀνά­λο­γα ἀρχεῖα, πού νά τούς βοηθοῦν.
  Τό 2017 σέ ἐκδήλωση πού ἔγινε στή Λευκωσία, παραβρέθηκαν οἱ ἀνάδοχες οἰκογένειες καί τά τότε παιδιά μαζί μέ ἐκ­προσώπους τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου καί Ἑλλάδας καί τοῦ Ὑπουργείου Παι­δεί­ας Κύπρου, γιά νά τιμήσουν τούς Ἑλλαδίτες. Τό ἴδιο ἔγινε καί τό 2018 στόν Πύρ­γο, γιά νά ξανακουστεῖ εὐγνώμονα τό «εὐχαριστῶ» ἀπό καρδιᾶς. Ἀλλά καί φέτος, μέ τή συμπλήρωση πεντηκονταετίας ἀπό τό θλιβερό καλοκαίρι τοῦ 1974, ὁ «Σύνδεσμος Ἀσυνόδευτων Φιλοξενηθέντων Παιδιῶν στήν Ἑλλάδα τό 1974-1979» πραγ­­- ματο­ποί­ησε ἐνδιαφέρουσες ἐκδηλώσεις.

Μ.Ε.

"Ἀπολύτρωσις",

Τεῡχος Ὀκτωβρίου 2024