- Καλημέρα παιδιά! Καί... πάντα ἐ­λεύθερη ἡ Ἑλλάδα μας!
- Γιατί κυρία; Γιορτάζουμε κάτι σήμε­ρα;
-Σάν σήμερα 12 Ὀκτωβρίου τοῦ 1944 ἀπελευθερωθήκαμε ἀπό τή βαριά γερμανική Κατοχή. Τέσσερα χρόνια μετά τό ΟΧΙ τοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ, ὁ Ὀκτώβριος ἔφερε καί πάλι τήν ἐλευθερία.
- Πάντως, κυρία, τώρα πού τό σκέ­φτο­μαι, εἶναι κάπως περίεργο. Ὅλοι οἱ λαοί γιορτάζουν τήν ἡμέρα τῆς ἀπελευ­θέ­ρωσής τους, ἐνῶ ἐμεῖς καί τήν 25η Μαρτίου καί τήν 28η Ὀκτωβρίου γιορτάζουμε τήν ἔναρξη τοῦ ἀγώνα γιά τήν ἐ­λευθερία, σχολιάζει ἡ Μαρία.
- Κι ἐγώ τό ἔχω σκεφτεῖ αὐτό, συ­μπληρώνει δίπλα της ἡ Ἀθηνᾶ.
- Ναί, ἔτσι εἶναι. Κι αὐτό δέν ἦταν κάτι πού ἐπιβλήθηκε, ἀλλά ξεπήδησε μέ­σα ἀπό τόν ἴδιο τόν λαό. Ὁ ἑλληνικός λα­ός προτίμησε νά πανηγυρίζει τήν 28η Ὀκτωβρίου, ὅταν δηλαδή ξεκίνησε τό ἡ­ρωικό ἔπος τοῦ ᾽40, μιά περίοδος κα­τά τήν ὁποία τό ἔθνος μας στάθηκε ὁ πρωταγωνιστής μιᾶς στρατιωτικῆς ἐξέλιξης μέ εὐρύτερη ἐπίδραση καί σημασία. Γιά ἀκόμη μιά φορά οἱ Ἕλληνες, τήν 28η Ὀ­κτωβρίου τοῦ ᾽40, ταυτίστηκαν μέ τό δίκαιο πού μάχεται τήν ἀλαζονεία καί τή βαρβαρότητα.
- Πότε γιορτάστηκε πρώτη φορά ἡ 28η Ὀκτωβρίου; ρωτάει ὁ Μηνᾶς.
- Εἶναι ἐκπληκτικό ὅτι ἡ πρώτη ἐπέτειος τῆς 28ης Ὀκτωβρίου καθιερώθηκε ἤδη ἀπό τό 1941 μέσα στή μαύρη Κατο­χή! Ἔλαβε χώρα στό Πανεπιστήμιο Ἀ­θη­νῶν, ὅπου καί ἐκφώνησε πανηγυρικό λόγο τήν παραμονή -μέ τίμημα τήν ἀπόλυσή του- ὁ καθηγητής τῆς Νομικῆς καί μετέπειτα Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας Κωνσταντῖνος Τσάτσος.
  Ἀξίζει νά διαβάσουμε γιά τή σημερινή ἡμέρα ἕνα κείμενο ἀπό τό ἡμερολόγιο τῆς συγγραφέως καί ποιήτριας Ἰωάννας Τσάτσου, ἀδελφῆς τοῦ Γιώργου Σεφέρη καί συζύγου τοῦ Κωνσταντίνου Τσάτσου, μέ τό ὁποῖο «ὑποδεχό­ταν» τήν ἀπε­λευ­θέρω­ση τῆς Ἀθήνας:
«12 Ὀχτώβρη 1944.
Ἡ μακριά σκοτεινή ματωμένη πορεία μας ἔφτασε στήν κορυφή. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖ καί τώρα θά εὐλογήσει τά δάκρυα τῆς λαχτάρας καί τῆς πίκρας μας. Ἀνοίγω διάπλατα τά παράθυρα. Φῶς, ἥλιος, καθαρός οὐρανός. Μαζί μέ τά παι­διά μου παρακολουθοῦμε μέ κατάνυξη θρησκευτική ἕνα σημεῖο ἀπέναντι στήν Ἀκρόπολη. Αὐτό εἶναι ὁ κόσμος ὅλος. Καί βλέπουμε τή γερμανική σημαία σιγά - σι­γά νά ὑποστέλλεται, νά ἐξα­­φανίζεται σάν νά τήν κατάπιε ὁ Ἱε­ρός Βράχος. Καί νά ἀρχίζει νά ἀνεβαίνει στόν ἱστό τό ἀγα­πημένο χρῶμα τοῦ οὐ­ρανοῦ μας. Τά θολωμένα μάτια μου δέν μποροῦν πιά νά δοῦν. Ὅταν ἔχω στεγνώσει βιαστικά τά δάκρυα, ἡ γαλανόλευκη κυματίζει περήφανα. Ἡ Ἑλλάδα εἶναι πάλι δική μας, δική μας. Τήν ἔχου­με κατακτήσει μέ τό αἷμα μας, μέ τόν μόχθο μας, μέ τήν καθημερινή στέρηση, μά προ­πάντων μέ τό σκοτάδι τῆς ὀδύνης ὅλων τῶν χρόνων τῆς σκλαβιᾶς. Ἡ Ἑλ­λάδα εἶναι πάλι δική μας. Αὐτό εἶναι δικαιοσύνη. Αὐτό εἶναι τάξη».
- Πολύ ὡραῖα τά γράφει... παρατηρεῖ ὁ Χρῆστος.
Δηλαδή οἱ Γερμανοί ἔφυγαν ἐκείνη τήν ἡμέρα ἀπό τήν Ἑλλάδα; πετιέται ὁ Θωμᾶς.
- Ναί, ἐκείνη τήν ἡμέρα, Πέμπτη 12 Ὀκτωβρίου τοῦ 1944, ἄγημα τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ καταθέτει ὑποκριτικά στεφάνι στό μνημεῖο τοῦ Ἀγνώστου Στρα­τι­ώτου. Στίς 9:15 π.μ. ἡ γερμανική φρουρά τῆς Ἀ­κρόπολης προχωρεῖ στήν ὑποστο­λή τῆς ναζιστικῆς σημαίας. Ἕνας στρατιώτης τυλίγει βιαστικά τό σύμβολο τῆς Κατο­χῆς. Ὅταν τό ἄγημα ἀποχωρεῖ, τό στε­φά­νι μέ τίς κόκκινες ταινίες καί τόν ἀγ­­κυλωτό σταυρό, πού μολύνει τό μνημεῖο τοῦ Ἀγνώστου Στρατιώτου, κατα­στρέ­φεται μέ ὁρμή ἀπό τόν λαό. Τό νέο διαδίδεται μέ­χρι τήν τελευταία γειτονιά τῆς Ἀθήνας: «Οἱ Γερμανοί φεύγουν!». Σάν νά δόθηκε σύνθημα, στά μπαλκόνια καί στά παράθυ­ρα τῶν σπιτιῶν ὑψώνο­νται ἑλληνικές σημαῖες. Οἱ Ἀθηναῖοι ξεχύνονται στούς δρόμους καί ἀλληλοα­­­σπά­ζονται, οἱ καμπάνες τῶν ἐκκλησιῶν χτυποῦν χαρμόσυνα.
- Πρέπει νά ἦταν πολύ συγκινητικές οἱ στιγμές!
- Ναί, δεῖτε ἐδῶ καί φωτογραφίες ἀ­πό ἐκεῖνες τίς ὧρες, λέω καί ἀνοίγω τήν ὀθόνη, ἐνῶ τά παιδιά κοιτάζουν μέ περι­έργεια καί σχολιάζουν.
- Θέλετε νά διαβάσουμε καί τήν ἑ­πό­μενη ἡμέρα τοῦ ἡμερολογίου;
- Ναί, ναί!
«13 Ὀχτώβρη 1944.
"Τούτη ἡ γῆ ὅπου πατᾶς εἶναι ἁγία γῆ" (ὁ γὰρ τόπος, ἐν ᾧ σὺ ἕστηκας, γῆ ἁγία ἐστὶ) (Ἔξοδος 3,5). Κατάρα σέ ὅ­ποιον τήν μολύνει, ξένος ἤ προδότης...
Ἡ ψυχή μας εἶναι γεμάτη προσευχή καί εὐγνωμοσύνη. Ὅλοι εἴμαστε στή Μητρόπολη. Εἶναι ἡ πρώτη δοξολογία τοῦ Δεσπότη Δαμασκηνοῦ. Ὁ Μακαρι­ώτατος ψέλνει ὄρθιος τούς αἴνους πού ἔχει συνθέσει ὁ ἴδιος. "Εὐλογεῖτε ἡρώων νεκρῶν σκιαὶ καὶ ζώντων πλήθη καὶ θυμάτων μυριάδες καὶ τάφων στίχοι καὶ θλι­βομένων ἑσμοί, ἐν δάκρυσι ἀγαλλιάσεως τὸν Κύριον...". Ξαφνικά ἡ ἐκκλησία δονήθηκε ὁλόκληρη ἀπό τόν μεγάλο ὕμνο τῆς Ὀρθοδοξίας τῶν αἰώνων... "Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητή­ρι­α...". Ὅλα ἦταν βουητό καί λύτρω­ση. Ἔπεσα γονατιστή. Καί μαζί μέ τούς ἄλ­λους προσπάθησα νά προσθέσω τή σπασμένη ἀπό τά δάκρυα φωνή μου στή Χάρη Της.
Ἔτσι ἡ Ἑλλάδα λυτρώθηκε μέν ἀπό τούς ξένους, ὄχι ὅμως καί ἀπό τόν ἑαυ­τό της».
- Κυρία, τί θέλει νά πεῖ ἡ τελευταία πρόταση; Γιατί γράφει ὅτι ἡ Ἑλλάδα δέν λυτρώθηκε ἀπό τόν ἑαυτό της;
- Γιατί, δυστυχῶς, μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλ­λάδας μας κυριαρχεῖ ἡ ἀ­γωνία γιά κάτι πού πολλοί νιώθουν ὅτι πλησιάζει, καί αὐτό εἶναι ὁ ἐμφύλιος σπαραγμός.
- Αὐτό πού λέγαμε, κυρία, καί τήν ἄλλη φορά, δηλαδή... μετά ἀπό τό με­γα­λεῖο στήν Ἑλλάδα παίρνει τό σκῆ­πτρο ἡ διχόνοια ἡ δολερή!
- Ἔτσι ἀκριβῶς, Ἀριστεί­δη... Ἡ φιλαρχία καί ἡ διχόνοια, τά προαιώνια πά­θη τῶν Ἑλλήνων, πού εἶχαν ξυπνήσει πρίν ἀκόμα φύγουν οἱ Γερμανοί, τώρα κυριαρχοῦν. Ἄς μήν τά ἀφήνουμε νά κυριαρχοῦν καί στή δική μας ζωή καί νά μᾶς κάνουν... ἄνω-κάτω!

Μ.Ε.Χ.

"Ἀπολύτρωσις¨,

Ταῡχος Ὀκτωβρίου 2024

* Ἰωάννα Τσάτσου, Φύλλα Κατοχῆς, ἐκδ. Ἑ­στίας, σσ. 186-189.