Τό ὄνομά μου τό κληρονόμησα ἀπό τή μικρασιάτισσα γιαγιά μου. Λίγοι τό προφέ­ρουν σωστά καί ἀκόμα λιγότε­ροι τό γρά­φουν ὀρθογραφημένα. Κι ἐπειδή συχνά τά φ καί θ τοῦ ὀνόματός μου χρει­άζονται δι­ευκρίνιση, ὅταν ἤμουν μικρή ἀναρωτιό­μουν γιατί δέν μοῦ ἔδωσαν ἕνα πιό εὔκολο ὄνομα, νά μήν χρειάζεται νά τό ἐξηγῶ. Ὅ­ταν προσκύνησα τό ἄφθαρ­το λείψανο τῆς Ἁγίας στόν ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Φανάρι καί διάβασα γιά τή μεγάλη ἀγάπη τοῦ ἁγίου Παϊσίου πρός αὐτήν, ἄρχισα νά συνειδητοποιῶ πώς ἡ Ἁγία μέ τό δύσκολο ὄνομα ἦταν πανεύ­φημος Μεγαλομάρτυς καί θαυματουργή.
  Ἡ ἁγία Εὐφημία ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ Διοκλητιανοῦ, στή Χαλκη­δόνα. Κόρη εὐγενῶν καί πιστῶν γονέων ξεχώρισε γιά τή φλογερή ἀγάπη της στόν Θεό. Ὅταν ὁ ἡγεμόνας τῆς περιοχῆς, τό 303 μ.Χ. διέταξε νά παρευρεθοῦν ὅλοι οἱ κάτοικοι σέ γιορτή πρός τιμή τοῦ θεοῦ τῶν εἰδώλων Ἄρη -γιατί διαφορετικά θά τιμω­ροῦ­νταν μέ θάνατο- οἱ χριστιανοί συγκε­ντρώνονταν καί κλείνονταν σέ σπί­τια ἤ κατέφευγαν σέ ὁμάδες στήν ἔρημο. Σέ μία τέτοια ὁμάδα ὁδηγός ἦταν ἡ Εὐ­φημία πού ἐμψύχωνε τούς χριστια­νούς. Ὅταν τούς συνέλαβαν, ἐπειδή ἀρνή­θη­καν νά προσ­κυνήσουν τά εἴδωλα, τούς ὑ­πέβαλαν σέ φοβερά βασανιστήρια. Κατά τή διάρκεια τοῦ μαρτυρίου, ἡ Ἁγία προ­σευχόταν διαρ­κῶς καί οἱ πληγές τοῦ σώ­ματός της για­τρεύονταν θαυματουργικά. Τελικά οἱ δήμιοι τήν ἔριξαν σέ ἄγρια θη­ρία καί ἡ Εὐφημία βρῆκε τόν θάνατο στά δόντια ἑνός ἀπό αὐτά, στίς 16 Σε­πτεμ­βρίου.
  Ἑνάμιση αἰώνα ἀργότερα, κατά τήν ἐποχή τοῦ Μαρκιανοῦ καί τῆς Πουλ­χε­ρί­ας, στή Χαλκηδόνα, συνῆλθαν οἱ 630 θε­οφόροι Πατέρες στήν Δ´ Οἰκουμενική Σύ­- νοδο, τό 451 μ.Χ., ὅπου καταδίκασαν τήν αἵρεση τοῦ μονοφυσιτισμοῦ. Γιά νά πάψει ἡ ἔ­ριδα μεταξύ τῶν δύο πλευρῶν, ἀπο­φα­σί­στηκε νά συντάξουν τόσο οἱ ὀρθό­δο­ξοι ὅσο καί οἱ μονοφυσίτες τήν πίστη τους σέ τόμο καί νά τεθοῦν καί τά δύο κείμενα μέσα στή λάρνακα τῆς ἁγίας Εὐφημίας. Ἀφοῦ τήν ξανασφράγισαν, ζήτησαν ἀπό τήν Ἁ­γία νά δείξει μέ εὔληπτο τρόπο ποιός ἔχει τήν ἀλήθεια. Μετά τήν ἀπο­σφράγιση βρῆ­καν τόν τόμο τῶν ὀρθο­δό­ξων στά χέ­ρια της, ἐνῶ ὁ τόμος τῶν αἱρε­τικῶν βρέ­θηκε πε­ταμένος στά πόδια τῆς Ἁγίας, ἡ ὁποία «ἀνεδείχθη τῶν πα­τρικῶν δογ­μά­των προ­στάτης», εὐφραί­νο­ντας τούς ὀρ­θοδό­ξους καί καταισχύ­­­νοντας τούς κα­κο­δόξους, ὅ­πως ἀναφέ­ρει τό Ἀ­πολυτίκιό της πού ψάλ­λεται στίς 11 Ἰου­λίου.
  Ἡ θαυματουργική παρέμβαση τῆς Ἁ­γίας, κατά παραχώρηση Θεοῦ, φθάνει μέχρι τούς ἔσχατους καιρούς μας. Ὅπως διηγεῖται ὁ ἅγιος Παΐσιος, στίς 22 Φε­βρου­αρίου τοῦ 1974, κατά τίς 10:00 τό πρωί -καί ἐνῶ ἔκανε τήν Ἀκολουθία τῶν Ὡρῶν- ἄ­κουσε ξαφνικά χτύπημα στήν πόρ­­τα καί μία ἁπαλή γυναικεία φωνή νά λέει: «Δι᾽ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡ­μῶν». Παραξε­νεύ­θηκε καί ρώτησε: «Ποιός εἶναι;». Ἄκουσε τήν ἴδια φωνή νά λέει: «Ἡ Εὐφημία!». «Ποιά Εὐφημία; σκέ­φθηκε. Μή­­πως καμιά γυναίκα ἔκανε τήν τρέλα νά ἔρθει στό Ἅγιον Ὄρος;». Τό χτύπημα ἐ­πα­να­λή­φθη­κε τρεῖς φορές. Μέ τό τέ­ταρ­το χτύπημα, ἡ πόρτα, ἄν καί ἦ­ταν κλει­σμένη μέ σύρτη, ἄνοιξε μόνη της, καί μπῆ­κε μέσα ἡ ἁγία μεγαλομάρτυς Εὐφη­μία! Ἔλαμπε ὁλόκληρη καί στήν παρου­σία της ὁ Ὅσιος ἔνιωσε «εἰ­ρήνη, ἡ ὁποία ἔγινε θεία εὐφροσύνη». Ἀλλά, γιά νά βε­βαιωθεῖ τελείως ὅτι ἦταν πράγ­ματι ἡ Ἁγία καί ὄχι δαιμονική φαντα­σία, τῆς ζήτησε νά προσκυνήσουν τήν Ἁγία Τριά­δα. Ἀφοῦ προσκύνησαν, κάθι­σαν στόν μικρό διά­δρομο, καί ἡ Ἁγία τοῦ διη­γήθηκε τόν βίο καί τά μαρτύριά της. Ἔ­πειτα τή συμβου­λεύθηκε γιά τρία θέμα­τα πού τόν ἀπα­σχο­λοῦσαν. Ὅταν ἡ Ἁγία ἔ­φυγε, ἄ­φη­σε τόν Ὅσιο σέ κατά­σταση «θείας τρέ­λας». Ἔ­μεινε κλεισμέ­νος στό καλυβάκι του, μέσα στήν παρα­δεισένια ἀτμό­σφαιρα πού εἶχε φέρει ἡ Ἁγία μέ τήν ἐπί­σκεψή της καί ὅ­που ἦταν διάχυτη μία οὐράνια εὐωδία. Ὁ νοῦς του ἦταν προ­σηλωμένος στήν ἱερή μορφή της, ἡ δέ καρδιά του κόντευε νά σπάσει ἀπό γλυκιά ἀγάπη καί ἀνέκφρα­στη χαρά. «Μέ παλά­βωσες, μέ παλάβω­σες, ἁγία Εὐφημία!», φώναζε. Ἡ μεγάλη του ἀγάπη γιά τή «μεγάλη αὐτή Ἁγία, ἡ ὁποία, ἐνῶ τοῦ ἦταν ἄγνωστη, τοῦ ἔκανε αὐτήν τή μεγάλη τιμή», ἔκαιγε ἄσβεστη μέσα του, μέχρι τήν ἡμέρα πού, εἴκοσι χρόνια ἀρ­γότερα, τό 1994, τήν ἑπομένη τῆς ἑορ­τῆς της, πῆγε νά τή συναντήσει στόν Παράδεισο*.
  Ἀλλά καί στίς πονηρές μέρες μας, μιά συντροφιά νέων κοριτσιῶν ἐμπνεόμενη ἀπό τή μορφή τῆς Ἁγίας παίρνει τό ὄνο­μά της, ζητώντας τίς πρεσβεῖες της στόν δύσκολο χριστιανικό ἀγώνα τῆς νεότητας. Τό νά πο­ρεύεται σήμερα ἕνας νέος ἄν­θρωπος σύμφωνα μέ τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ἄραγε κι αὐτό ἕνα θαῦ­μα;
Ἡ ἐμψύχωση τῶν πρώτων χριστια­­νῶν καί τά μαρτύρια γιά τήν πίστη της, ἡ δια­τράνωση τοῦ Χριστολογικοῦ δόγμα­τος γιά τίς δυό φύσεις τοῦ Χριστοῦ μας, ὁ γλυ­­­κασμός καί ἡ ἀνάπαυση μιᾶς ἁ­για­σμένης ψυχῆς, ἡ ἔμπνευση τῶν παιδιῶν τοῦ σήμερα, μαρτυροῦν τή ζωντανή πα­ρουσία τῆς Ἁγίας μέσα στούς αἰῶνες καί τή θαυματουργική παρέμβασή της σέ ὅ­σους τῆς τό ζητοῦν: «Μὴ διαλίπῃς ὑπὲρ ἡμῶν δυσωποῦσα πρὸς Κύριον, Εὐφημία πανένδοξε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν».
  Κι ἐγώ, τώρα ἀντί νά δυσκολεύομαι νά ἐξη­γῶ τ᾽ ὄνομά μου, ἀγωνίζομαι νά ἔχω διαρκῶς στόν νοῦ μου τήν ἀπάντηση τῆς Ἁγίας, ὅταν ὁ ἅ­γιος γέροντας τῆς Σου­ρωτῆς τή ρώτη­σε πῶς ἄντεξε τόσα βα­σανιστήρια: «Ἄν ἤξε­ρα πόση δόξα ἔχουν οἱ ἅγιοι στόν οὐ­ρα­νό, θά ἤθελα νά περά­σω ἀκόμη μεγα­λύ­τερα μαρτύρια!».

Εὐφημία Μπούτσικου-Ρίζου

* Ἀπό τό βιβλίο «ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁ ἁγιο­ρείτης», Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰω­άννης ὁ Θεολόγος».

"Ἀπολύτρωσις",

Τεῡχος "Αὐγούστου-Σεπτεμβρίου", 2024