Εἶναι ἀρχές Ἰουλίου τοῦ 1974, ὅταν ὁ ἀντι­συνταγματάρχης Παναγιώτης Σταυ­ρου­λό­που­λος ἀπό τόν Ψαθόπυργο τῆς Ἀχαΐας παίρνει τή δια­ταγή: «Ἑ­τοι­μάσου, φεύγεις ἀμέσως μέ τή σειρά ἀντικατάστασης τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. Θά τούς συνο­δεύ­σεις στήν Κύπρο καί θά παρα­λάβεις ἀπό ἐκεῖ τούς ἀπολυ­όμενους πού ἐπαναπατρίζονται».
Ὁ Σταυρουλόπουλος μαζί μέ τούς 450 ἄνδρες, πού θά ἀντικαθιστοῦσαν ἰσάριθ­μους ἀπο­λυόμενους τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ., ἐπιβι­βάζεται στό ἁρμα­ταγωγό «Λέ­σβος».
  Χαράματα τῆς 19ης Ἰουλίου, ἀρά­ζουν στό λιμάνι τῆς Ἀμμοχώστου. Ὁ Σταυ­ρου­λόπουλος ὡς συνοδός ἀσχο­λεῖται μέ τήν παραλαβή τῶν πρός ἀπόλυσιν ὁ­πλιτῶν τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. Στόν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς τούς βρίσκει ἡ τουρ­κική εἰσβολή στήν Κύ­προ, ἀνήμερα τοῦ προφήτη Ἠλία. Μόλις μα­θαίνουν γιά τόν βομβαρδισμό τοῦ στρα­τοπέδου τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ., οἱ ἀπολυό­μενοι ὁ­πλί­τες ζη­τοῦν νά ἐπιστρέψουν πίσω, στά χειμα­ζό­μενα ἀδέλφια τους.
  Ὁποία ἡ ἔκπληξη τῶν ἀξιωματικῶν, ὅταν βλέπουν νά καταφθάνουν στό στρα­τόπεδό τους οἱ ἔμπειροι ὁπλίτες! Ἀνα­πτε­ρώνονται, γιατί αὐ­ξάνονται κατά 450.
Ἔτσι ὁ Σταυρουλόπουλος ἀπό συ­νο­δός τῆς σειρᾶς ἀντικατάστασης ἐπω­μίζε­ται βα­ριά ἀπο­στολή. «Ἐκεῖνο τό καλο­καίρι τοῦ 1974 ἔ­μελ­λε νά μοῦ ἀλλάξει τρο­μακτικά τήν ζωή μου ἀλλά καί τήν καριέ­ρα μου. Ἕνα κα­λοκαίρι πού δέν θά τό ξε­χάσω ποτέ», ὑπο­γραμμίζει στό βι­βλίο του «Τό χρο­νικό τῆς μάχης τῆς Ἑλληνι­κῆς Δύναμης Κύ­πρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.) 14-16/8/1974».
  Διατελεῖ ὑποδιοικητής καί στρα­τοπε­δάρχης τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. Ἐπιπλέον, τίθεται ἐπικε­φα­λῆς τῶν δυνάμεων ἀμύνης τοῦ στρατο­πέδου ΕΛ.ΔΥ.Κ. στήν κρίσιμη τρι­ήμερη μάχη κατά τοῦ «Ἀττίλα Β´».
  Ὁ διοικητής Νικολαΐδης καλεῖ τόν Σταυρουλόπουλο καί τοῦ ἀνακοινώνει:
  «Θά ὑπερασπισθεῖτε τό στρατόπεδο, κ. ἀντισυνταγματάρχα. Ἀπό αὐτήν τήν στι­γ­μή εἶστε ὁ στρατοπεδάρχης. Θά μεί­νουν μαζί σας οἱ ἄνδρες τοῦ λόχου δι­οι­κήσεως καί οἱ 2ος καί 4ος λόχος τυφε­κιο­φόρων, καθώς καί μέρος τοῦ ΛΒΟ (Λό­χου Βαρέων Ὅπλων)».
  Ὁ ἀντισυνταγματάρχης ἀπορεῖ. Ἐνῶ ὁ ἀντίπαλος διαρκῶς ἐνισχύεται ἀπό τήν Τουρκία μέ ἄνδρες, ἅρματα καί πυρο­βο­λικό, γιατί ὁ διοικητής φεύγει ἀπό τό στρα­τόπεδο καί παίρνει μαζί του τούς τρεῖς λόχους τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ., ἀλλά καί τή διμοιρία ἀναγνωρίσεως, πού εἶναι οὐσια­στικά οἱ κομάντος τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ.;
   Τό προκλητικό εἶναι ὅτι, φεύγοντας τό σύνταγμα, δέν ἄφησε οὔτε ἕναν για­τρό, οὔτε ἕναν νοσοκόμο γιά τούς τρεῖς λόχους∙ μέ ἀποτέλεσμα, στίς μάχες ἀξιω­ματικοί καί στρατιῶτες νά περιποιοῦνται καί τούς τραυματίες.
  Ὁ Σταυρουλόπουλος καλεῖ τούς διοι­κητές τῶν λόχων του καί δηλώνει:
  «Σέ περίπτωση τουρκικῆς ἐπίθεσης θά πολεμήσετε μέχρις ἑνός, χωρίς νά κά­νετε σπιθαμή πίσω. Αὐτή εἶναι ἡ διαταγή τοῦ διοικητοῦ πρίν ἀναχωρήσει. Ἄν ἡ κα­τάσταση καταστεῖ ἀπελπιστική, μόνον ἐ­γώ... θά διατάξω σύμπτυξη ἀρχικά καί ἀκολούθως ἀπαγκίστρωση».
   Παραμονή τῆς Παναγίας. Στίς 5:00 τό πρωί ὁ «Ἀττίλα Β´» ξεκινᾶ τήν ἐπίθε­ση κατά τοῦ στρατοπέδου τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. Μόνο 317 Ἕλληνες ἀντιμετωπίζουν 6.900 Τούρ­­­κους, ἀναλογία ἕνας ἐναντίον εἴκο­σι δύο! Αὐτή ἡ μάχη διδάσκεται στή βρε­τανική στρατιωτική Ἀκαδημία ὡς ἡ πιό ἄνιση μάχη τῆς στρατιωτικῆς ἱστο­ρί­ας!
  Ἡ τουρκική ἀεροπορία καί τό πυρο­βολικό βομβαρδίζουν ἀνελέητα. Μετά ἀ­πό τά συνεχῆ σφυροκοπήματα ἐμφα­νίζονται τά πεζοπόρα τμήματά τους. Δέν μπο­ροῦν ὅμως νά προχωρήσουν. Καθη­λώνο­νται ἀπό τά εὔστοχα πυρά τῶν Ἑλ­δυκαρίων.
  Οἱ Τοῦρκοι ὀπισθοχωροῦν πρός τό χωριό Γερόλακκος. Μόλις ἀνασυ­ντάσ­σο­νται, ἐπιχειροῦν νέα ἐπίθεση ἀπό τήν πλευ­ρά τοῦ ἀεροδρομίου. Ξανά θερί­ζο­νται.
Ἡ συμβολή τῆς 187ης Μοίρας Πεδι­νοῦ Πυροβολικοῦ εἶναι φοβερή. Τά ἅρ­μα­­τα τῶν Τούρκων δέν μποροῦν νά πλη­σιάσουν. Ἡ πρώτη μέρα τῆς ἄμυνας τε­λειώνει μέ ἀνεβασμένο στά ὕψη τό ἠ­θικό τῶν Ἑλδυκαρίων.
  Ἀπό τό πρωί τῆς λαμπρῆς μέρας τῆς Παναγιᾶς τό στρατόπεδο σφυροκοπεῖται ἀπό τήν τουρκική ἀεροπορία, πυρά τοῦ  πυροβολικοῦ καί βολές ὅλμων. Ἡ ἐκ­πλή­ρωση τοῦ αἰτήματος τοῦ στρατο­πε­δάρχη γιά ἐνίσχυση τοῦ στρατοπέδου τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. μέ δυ­νά­μεις πεζικοῦ καί τε­θω­ρακισμένων μένει μόνο στίς ὑπο­σχέσεις.
Ἀνατέλλει ἡ 16η Αὐγούστου, ἡ «μητέ­ρα ὅλων τῶν μαχῶν»! Ἡ τουρκική ἀε­ροπορία μέ τή ρίψη βομβῶν ναπάλμ μετα­τρέπει τό στρατόπεδο σέ κόλαση πυ­ρός.
Ἡ πρώτη ἐπίθεση πεζοπόρων τουρ­κι­κῶν τμημάτων ἀποκρούεται. Μέ ἀπα­ρά­μιλλο ἡρωισμό οἱ Ἑλδυκάριοι μά­χο­νται καί διατηροῦν τή γραμμή ἄμυνας ἀνέ­παφη. Καί στή δεύτερη ἐπίθεση στήνεται «νέο πανηγύρι παλληκαριᾶς ἀπό τούς ὑπερα­σπιστές τοῦ στρατοπέδου».
  Ἡ τελική ἐπίθεση τῶν Τούρκων ση­μειώνεται στίς 11.30 τό πρωί. Μαζί μέ τό πεζικό προβάλλουν τ’ ἅρματά τους, πού κινοῦνταν σέ σχηματισμό «Υ», δηλαδή «λαβίδας», σκοπεύοντας νά περικλείσουν τούς ἄτρομους μαχητές. Δυστυχῶς, ἡ ἑλ­ληνική πλευρά δέν ἔχει νά ἀντιτάξει ἀντι­αρματικά.
Ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς διμοιρίας Μηχα­νικοῦ τοῦ λόχου διοικήσεως, ὁ λοχαγός Σωτήρης Σταυριανάκος ἀπό τό Σκουτάρι τῆς Μάνης, ὑπερασπίζεται τήν πιό δύ­σκολη ἀμυντική γραμμή, τό Ὕψωμα Β΄.
  Ὁ λοχίας Διονύσιος Πλέσσιας ρωτᾶ τόν Σταυριανάκο: «Δέ μοῦ λές, κύριε λο­χαγέ, ἐμεῖς ἐδῶ οἱ λίγοι, τί κάνουμε; Τί παριστάνουμε; Τούς 300 τοῦ Λεωνίδα; Γιατί ὅσο καί νά ἀντέξουμε, ὅσο καί νά κρατήσουμε, σέ κάποια στιγμή θά πέ­σου­με».
  Κι ὁ «Λεωνίδας τῆς Κύπρου» τοῦ ἀ­παντᾶ: «Ἄκουσε νά σοῦ πῶ. Εἴμαστε Ἕλληνες στρατιῶτες, ἐδῶ εἶναι Ἑλλάδα καί εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά πέσουμε μέχρις ἑνός. Ἀκόμη κι ἄν τά τάνκς περά­σουν ἀπό πάνω μας, ἐμεῖς θά χτυπή­σου­με τό πεζικό πού ἔρχεται ἀπό πίσω!».
  Τή στιγμή ὅμως πού ὁ Σταυριανάκος ἀνεβαίνει σ’ ἕνα τουρκικό ἅρμα γιά νά τό ἀκινητοποιήσει, ἕνας Τοῦρκος τόν σκο­τώνει. Τά ἐχθρικά ἅρματα διαβαίνουν πάνω ἀπό τά ὀρύγματα. Πολεμοῦν σῶμα μέ σῶμα γραφεῖς, ταχυδρομικοί, μάγει­ροι, ὁδηγοί. Σκηνές μεγαλείου!
 Σ  τήν κρίσιμη στιγμή «προτίμησα νά σώσω ὅσους ἀπό τούς στρατιῶτες μου μποροῦσαν νά σωθοῦν καί διέταξα σύμ­πτυξη καί ἀπαγκίστρωση ἐν ἡμέρᾳ καί ὑπό τήν ἰσχυράν πίεσιν τοῦ ἐχθροῦ, περί τήν 13.30...», δηλώνει ὁ στρατοπε­δάρ­χης.
  Τό τριήμερο ἐκεῖνο σκοτώθηκαν ἤ χάθηκαν κάπου 90 Ἕλληνες. Κατάφεραν ὅμως νά σωθοῦν 230 περίπου, χάρη στίς ἔγκαιρες κινήσεις τοῦ Σταυρουλόπου­λου. Πῶς λοιπόν νά μήν τόν προσφω­νοῦν «πατέρα»;
Τή μέρα ἐκείνη χάθηκε τό στρα­τό­πε­δο, ἀλλ’ εὐτυχῶς κρατήθηκε μέ νύχια καί μέ δόντια ἄπαρτη, λεύτερη ἡ πρω­τεύ­ου­σα τῆς Κύπρου ἡ Λευκωσία.

Ἑλληνίς

"Ἀπολύτρωσις",

Τεῡχος "Αὐγούστου-Σεπτεμβρίου", 2024