Ὁ χρόνος πάγωσε ἐκεῖνο τό τραγικό πρωινό τῆς 20ῆς Ἰουλίου, πρίν 50 χρόνια, ὅταν τό «χρυσοπράσινο φύλλο» τῆς Μεσογείου, ἡ Κύπρος μας, ἄρχισε νά αἱ­μορραγεῖ κάτω ἀπό τή βίαιη μπότα τοῦ τούρκου κατακτητῆ, πού εἰσέβαλε μέ μέ­νος στό νησί, σκορπώντας τόν ὄλεθρο, τόν θάνατο, τήν ἀπόγνωση καί τήν κα­ταστρο­φή. 36.000 καί πλέον στρατιῶτες, 80 μαχητικά ἀεροσκάφη, δεκάδες ἅρ­ματα μάχης, 20 ναυτικά μέσα συ­νο­δευ­όμενα ἀπό 5 ἀντιτορπιλικά ἐφορμοῦν ἀπό τίς τουρκικές βάσεις.
  Οἱ Τοῦρκοι μέ τόν «Ἀττίλα 1 καί 2», κατέλαβαν τό 37% τοῦ κυπριακοῦ ἐδάφους, ἐπιφέροντας οἰκονομική κατάρρευση στό βόρειο τμῆμα, τό ὁποῖο πρίν τό 1974 ἦταν τό πλουσιότερο τοῦ νησιοῦ καί τό πιό ἀνεπτυγμένο. Τό 70% τῶν πλουτοπαραγωγικῶν πόρων τῆς Κύπρου χάθηκε, ἐνῶ τό 30% τοῦ ἐργατικοῦ δυναμικοῦ ἔμειναν ἄνεργοι. Στίς τουρκοπατημένες περιοχές βρίσκονταν τά τουριστικά ξενοδοχεῖα τῆς Ἀμμοχώστου καί τῆς Κερύ­νειας, τό μεγαλύτερο λιμάνι τῆς Κύπρου, ἡ Ἀμμόχωστος, ὁ περισσότερος ὀρυκτός πλοῦτος, ἡ μισή κτη­νοτροφική παραγωγή, ἡ μισή καλ­λι­ερ­γήσιμη γῆ.
  Περίπου 200.000 Ἑλληνοκύπριοι, σχεδόν τό 40% τοῦ συνολικοῦ πληθυσμοῦ, κατέφυγαν ὡς πρόσφυγες στό νό­τιο ἐλεύθερο τμῆμα τοῦ νησιοῦ. Μερικές χιλιάδες παρέμειναν γιά μῆνες ἐγ­κλω­βισμένοι, κυρίως στή στενόμακρη ἁ­για­σμένη χερσόνησο τῆς Καρπασίας -σή­­­­με­ρα ἀρι­θμοῦ­­- νται σέ λίγες ἑκατοντάδες-, στήν Κερύνεια καί ἀλλοῦ.
  Ἕνα ἀπό τά πιό ἐπώδυνα κεφάλαια ὑπῆρξε ἡ διακρίβωση τῆς τύχης τῶν ἀ­γνοουμένων. Οἱ πεσόντες, ἐκτελεσθέ­ντες ἀπό τόν τουρκικό στρατό, δολο­- φονηθέντες καί ἀγνοούμενοι, ἄμαχοι καί στρατιωτικοί ὑπολογίζονται γύρω στίς 3.000∙ ἀνάμεσά τους 200 Ἑλλαδίτες. Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1974 μέ τήν ἀνταλλαγή τῶν αἰχμαλώτων ἐπέστρεψαν κάποιοι. Χαρακτηριστική ἡ εἰκόνα μέ τά λε­- ωφορεῖα πού μετέφεραν στή Λευκωσία τούς ρακένδυτους ἀπελευθερωθέντες· ἐκεῖ τούς περίμεναν μέ λαχτάρα οἱ συγγενεῖς τους, ἀλλά καί τά ἀγωνιώδη ἐρω­τήματα τῶν μελῶν τῶν οἰκογενειῶν ὅ­σων δέν ἐπέστρεψαν. 1.619 δέν γύρισαν ποτέ στά σπίτια τους καί κανένας δέν ξέρει τί ἀπέγιναν οἱ ἀγνοούμενοι, ἀπό τούς ὁποίους οἱ 83 εἶναι ἑλλαδίτες ἀ­ξι­ωματικοί καί στρατιῶτες. Στ᾽ ἀλήθεια, ποιός μπορεῖ νά ξεχάσει τίς μαυροφορεμένες μανάδες τῶν ἀγνοουμένων, πού μέρα καί νύχτα στά ὁδοφράγματα ρωτοῦσαν μέ βουβό δάκρυ γιά τήν τύχη τῶν παιδιῶν τους;
  Ἄλλο σοβαρό θέμα ὑπῆρξαν οἱ τραυ­­­­ματίες∙ τά πιό δύσκολα ἰατρικά περιστατικά μεταφέρονταν στό νοσοκομεῖο τῶν βρετανικῶν βάσεων, στό Ἀ­κρω­­τήρι, καί ἀπό ἐκεῖ στήν Ἀθήνα ἤ σέ ἄλλες χῶρες γιά ἐξειδικευμένη περίθαλψη. Οἱ τραυματίες ἦταν 1.706, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ 224 ἔμειναν ἀνάπηροι. Τό συγκεκριμένο νοσοκομεῖο τῶν Βάσεων ἀργότερα ἀποτέλεσε καί τόν κύριο χῶρο καταφυγῆς κοριτσιῶν καί γυναι­κῶν, πού ἔπεσαν θύματα βιασμῶν -ὑ­πολογίζονται σή­μερα σέ τριψήφιο ἀ­ρι­θ­μό-, ἀπό ἄν­δρες τοῦ τουρκικοῦ στρα­τοῦ, βιώνοντας μία ἀνείπωτη κτηνωδία, ἡ ὁποία ἐν πολλοῖς ἀποσιωπήθηκε γιά εὐνόητους λόγους. Πῶς νά ἐκτιμηθοῦν καί νά ἐπου­λωθοῦν, ἐπίσης, τά ψυχικά τραύματα πού δημιούργησε ἡ εἰσβολή στήν ψυχολογία τοῦ λαοῦ τῆς Κύπρου;
  Ἐπιπλέον, ἕνας ἀπό τούς στόχους τῶν Τούρκων ὑπῆρξε καί ἡ καταστροφή τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς. Ἀμέσως μετά τήν εἰσβολή ἄρχισαν -καί συνεχίζουν μέχρι σήμερα- νά καταστρέφουν ἀρχαιολογικά μνημεῖα, μοναστήρια, ἐκ­κλησίες. Τίς ἔκαναν στάβλους, λέσχες, καφετέριες, κακόφημα κέντρα καί τζαμιά, ἐνῶ κοιμητήρια βεβηλώθηκαν. Στό μεταξύ κλέβουν καί πωλοῦν στό ἐξωτερικό ἀρχαῖα ἀγγεῖα, ἀγάλματα, εἰκόνες ἁγίων κ.ἄ., προσπαθώντας νά σβήσουν ἀπό τήν κατεχόμενη Κύπρο τή σφραγί­δα τῆς ρωμιοσύνης της.
  Ἐπιπροσθέτως, ἡ πολιτική τῆς μεταφορᾶς καί ἐγκατάστασης ἐποίκων ἀπό τήν Τουρκία στό κατεχόμενο τμῆμα ἔχει ἀλλοιώσει τή δημογραφική δομή τοῦ νησιοῦ σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε ὁ συνολικός ἀριθμός τῶν παράνομων ἐποίκων (περισσότεροι ἀπό 160.000) νά εἶ­ναι σχεδόν διπλάσιος τῶν Τουρκοκυπρί­ων (89.200). Τό γεγονός αὐτό ἔχει προφανεῖς σημα­ντικές κοινωνικές καί πολι­τικές συνέπειες ἀκόμη καί γιά τούς ἴδιους τούς Τουρκοκυπρίους, οἱ ὁποῖοι ἐπανειλημμένως ἔ­χουν ἐκφράσει τή δια­­φωνία τους σχετικά μέ τή μαζική εἰσ­ροή ἐποίκων. Γι’ αὐτό, χιλιάδες ἀναγκάστηκαν νά μεταναστεύσουν.
  Τό μεγαλύτερο ὅμως ἔγκλημα εἶναι ἡ συνεχιζόμενη κατοχή, μέ ἀποτέλεσμα τόν ξεριζωμό τοῦ γηγενοῦς πληθυσμοῦ ἀπό τόν τόπο καταγωγῆς τους, καθώς οἱ εἰσβολεῖς καταπατοῦν βάναυσα τά ἀν­θρώπινα δικαιώματα.
  Ἔγραφε προφητικά ὁ Σεφέρης τό 1953 στή «Σαλαμίνα τῆς Κύπρος»: «Ἡ γῆς δέν ἔχει κρικέλια, γιά νά τήν πάρουν στόν ὦμο καί νά φύγουν μήτε μποροῦν». Καί παρακάτω: «Τοῦτα τά κορμιά πλασμένα ἀπό ἕνα χῶμα, πού δέν ξέρουν, ἔχουν ψυχές. Μαζεύουν σύνερ­γα, γιά νά τίς ἀλλάξουν, δέ θά μπορέσουν· μόνο θά τίς ξεκάμουν, ἄν ξεγί­νουνται οἱ ψυχές». Οἱ ψυχές ὅμως δέν ξεγίνονται, ὅπως δέν ξεγίνεται καί ὁ πολιτισμός καί ἡ ἱστορία αὐτῆς τῆς ματό­βρε­χτης ἑλληνικῆς γῆς, πού θά εὐλογηθεῖ καί θά ἀναστηθεῖ. Ἐ­ξάλλου, 35 αἰῶ­νες ἱστορίας, μᾶς παρα­κο­λουθοῦν καί περιμένουν. Δέν ἔχου­με πα­ρά νά πάρουμε, σύμφωνα μέ τόν ποιητή, «μιά σταγόνα ἀπό τό αἷμα τῶν ἡ­ρώ­ων μας καί νά μπολιάσουμε τό δικό μας», γιά νά ἀγω­νισθοῦμε, ὥστε τά τουρκοπατημένα μέ­ρη νά μήν προστεθοῦν στόν κα­τάλογο τῶν χαμένων πατρίδων τοῦ Ἑλ­ληνισμοῦ. «Δέν ἀργεῖ νά καρπίσει τ’ ἀ­στάχυ, δέ χρειάζεται μακρύ καιρό, γιά νά φουσκώσει τῆς πίκρας τό προζύμι»!

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

"Ἀπολύτρωσις"

Τεῡχος, Ἰούνιου-Ἰουλίου 2024