Οἱ μαθητές στό Α1 σήμερα εἶναι ἀρ­κετά ἀνήσυχοι καί ὁ πρόεδρος τοῦ τμήματος, ὁ Θοδωρής, μετά τόν ποδο­σφαιρικό ἀγώνα μέ τό Α2 φωνάζει μαζί μέ μερικούς ἄλλους γιά τήν ἀδικία πού ἔ­γινε, καθώς μπαίνω στήν τάξη. Περιμένω νά πάρουν θέσεις γιά τό μάθημα τῆς Ἱστορίας καί, ἀφοῦ καλημερίσω, μοιρά­ζω τό φύλ­λο ἐργασίας στίς τέσσερις ὁμάδες. Τό ἐρώτημα εἶναι: «Ποιό προτέρημα τοῦ Θεμιστοκλῆ νομίζεις ὅτι ὁ­δήγησε στή νίκη τῆς Σαλαμίνας καί κατά συνέπεια στή σωτηρία τῆς Ἑλλάδας;».
  Οἱ ὁμάδες ἔχουν μάθει νά συνεργάζονται. Ἔχει ὁριστεῖ κάποιος νά σημειώνει, καθώς οἱ ὑπόλοιποι ἐπιχειρη­ματολογοῦν. Σέ λίγα λεπτά παίρνουν θέση στήν ἕδρα οἱ ἀντιπρόσωποι τῶν ὁμάδων:
  - Πιστεύουμε ὅτι αὐτό πού ὁδήγησε τούς Ἕλληνες στή νίκη ἦταν ἡ φρόνηση τοῦ Θεμιστοκλῆ συνδυασμένη μέ τήν ἐξυπνάδα του, ἀπαντάει σύντομα ἡ πρώτη ὁμάδα.
  - Ἐμεῖς, παίρνει τόν λόγο ἡ δεύτερη, θεωροῦμε ὅτι ἡ προνοητικότητα τοῦ Θεμιστοκλῆ ἦταν αὐτή πού ἔφερε τή νίκη. Εἶχε πείσει τούς Ἀθηναίους ἀντί νά μοιράζονται τά ἀργύρια ἀπό τά ὀρυχεῖα τοῦ Λαυρίου νά κατασκευάσουν μέ αὐτά πολεμικά καράβια.
  - Ἡ τρίτη ὁμάδα τί ἔχει νά μᾶς πεῖ;
  - Ἐμεῖς θεωροῦμε ὅτι ἡ διορατικότητά του ἦταν τό σημαντικότερο προτέρημα, ἀφοῦ ἡ ἐπιλογή τῶν στενῶν τῆς Σαλαμίνας ἀποδείχτηκε ὁ καταλληλότερος τόπος νά ἀντιμετωπίσει τόν ἐχθρό. Προέβλεψε ὅτι στήν ἀνοιχτή θάλασσα τοῦ Ἰσθμοῦ οἱ Πέρσες εὔκολα θά νικοῦσαν τά ἑλληνικά πλοῖα, ἐνῶ στά στενά τῆς Σαλαμίνας θά παγιδεύονταν.
  - Καί ἡ τέταρτη ὁμάδα;
  - Ἐμεῖς θά ποῦμε ὅτι ἡ πονηριά του ἦταν αὐτή πού ἔσωσε τούς Ἀθηναίους. Ἀφοῦ δέν μπόρεσε μέ λόγια νά πείσει τούς στρατηγούς γιά τό εὐφυές σχέδιό του, μήνυσε κρυφά στόν Ξέρξη μέ τόν Σίκινο, τόν ὑπηρέτη του, ὅτι ὁ ἑλληνικός στόλος σκοπεύει νά φύγει ἀπό τά στενά καί ἦταν εὐκαιρία νά τόν ἀποκλείσει. Ὁ Ξέρξης ἔπεσε στήν παγίδα καί μπῆκε στά στενά, γεγονός πού ὁδήγησε στήν ὁλοκληρωτική καταστροφή του.
  - Πολύ ὡραῖα ὅλα! Εὖγε καί στίς τέσσερις ὁμάδες! Ὅμως νομίζω πώς κάποια ἀπάντηση δέν ἔχει ἀκόμα ἀκουστεῖ. Ὅλα ὅσα εἴπατε, παρόλο πού εἶ­ναι ὀρθά, θά ἦταν μάταια ἄν…
  Εἰκοσιδύο ζευγάρια μάτια ἔχουν καρφωθεῖ πάνω μου καί περιμένουν τήν ἀπάντηση.
  - Τί θά γινόταν, παιδιά, ἄν ὁ Θεμιστοκλῆς ἄφηνε τόν θυμό του νά ξεσπάσει; Θυμάστε ὅτι ὅταν ὁ Εὐρυβιάδης θύμωσε μέ τό σχέδιό του καί σήκωσε τό ραβδί του νά τόν χτυπήσει, ὁ Θεμιστο­κλῆς ἀτάραχος τοῦ εἶπε: «Πάταξον μέν, ἄκουσον δέ!». Ἄν ὀργιζόταν, ἡ ἱστορία τῶν Περσικῶν Πολέμων θά ἦταν τελεί­ως διαφορετική.
  - Τί θά γινόταν δηλαδή;
  - Ἄν ἐνδιαφερόταν γιά τόν θιγμένο ἑαυτό του καί τραβοῦσε τό ξίφος ἐνα­ντίον τοῦ σπαρτιάτη ναυάρχου Εὐρυβιά­δη, ἴσως τόν σκότωνε. Τότε οἱ Σπαρ­­τι­άτες καί οἱ ἄλλοι Πελοποννήσιοι θά ἐξαγριώνονταν καί μπορεῖ νά φτάνανε μέχρι καί σέ ἐμφύλιο σπαραγμό! Κι ἀντί νά σκό­τωναν τούς Πέρσες, ἴσως νά κατέστρεφαν οἱ Ἕλληνες τούς Ἕλληνες...
  - Καί τότε, κυρία, οὔτε τά καράβια θά τούς ἔσωζαν ἀλλά οὔτε καί τά στενά τῆς Σαλαμίνας!
  - Ἀκριβῶς! Ἡ Ἑλλάδα κάτω ἀπό τόν περσικό ζυγό θά ἔχανε τόν πολιτισμό μαζί μέ τήν ἐλευθερία της. Βλέπετε, παι­­διά, πόσο τρομερά ἀποτελέσματα μπορεῖ νά φέρει ἡ κρίση τῆς στιγμῆς; Ὁ θυμός τοῦ Εὐρυβιάδη μποροῦσε νά καταστρέψει τήν Ἑλλάδα, ἡ πραότητα τοῦ Θεμιστοκλῆ τήν ἔσωσε.
  - Δηλαδή, κυρία, ἄν κατάλαβα, παρατηρεῖ ὁ Θοδωρής, οἱ ἀρετές καί ὄχι μονάχα τά ὅπλα σώζουν τά ἔθνη!
  - Ἔτσι εἶναι, Θοδωρή. Ἡ πραότητα ὁδήγησε στή νίκη!
  - Κυρία, ἐγώ πολλές φορές θυμώνω ὅταν κάποιος μέ προκαλεῖ, παρατηρεῖ ὁ Ἀνδρέας. Δέν ξέρω τότε τί λέω καί τί κάνω…
  - Τό σπουδαῖο εἶναι νά προλαβαίνεις τόν θυμό σου. Καί τό γάλα, ἄν δέν προλάβεις νά τό κατεβάσεις ἀπό τή φωτιά μόλις φουσκώσει, χύνεται.
  - Ναί, ἀλλά πῶς νά τόν προλαβαί­νω;
  - Αὐτό εἶναι τό δύσκολο! Ὁ περίφημος Πλάτωνας, συγκρατώντας κάποτε τόν θυμό του ἀπέναντι σέ ἕναν ὑπηρέτη του, εἶπε στόν μαθητή του Ξενοκράτη νά τόν δείρει ἐκεῖνος, μιά καί ὁ ἴδιος ἦταν πολύ θυμωμένος. Καί ὁ Ἰούλιος Καίσαρ, γιά νά μήν ξεσπᾶ θυμωμένος, ἔλεγε μέσα του ὁλόκληρο τό λατινικό ἀλφάβητο.
  - Ἐμεῖς θά λέμε τό ἑλληνικό, πού ἔχει περισσότερα γράμματα! πετιέται τό πειραχτήρι τῆς τάξης, ὁ Μάριος.
  - Ὁ ἅγιος Παΐσιος λέει ὅτι χρειάζεται ἐπαγρύπνηση. Νά παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας σάν τούς στρατιῶτες πού κρατᾶνε σκοπιά. Κι ἀκόμα, νά δείχνουμε καλοσύνη καί ἀγάπη. Τότε ὁ θυμός δέν θά βρίσκει χῶρο στήν καρδιά μας. Ὁ Θεμιστοκλῆς δέν ἔγινε πράος σέ μία στιγμή, ἀπό μικρός ἀγωνιζόταν.
  - Θά μᾶς πεῖτε κάτι ἀπό τήν παιδική ἡλικία τοῦ Θεμιστοκλῆ;
  - Ἀπό παιδί ξεχώριζε γιά τό φιλότιμό του. Ἦταν ἐπιμελής μαθητής, ἀλλά καί ὀξύθυμος, ὅπως ἀναφέρει ὁ Πλούταρχος. Ὁ δάσκαλός του συνήθιζε νά λέει: «Ἐ­σύ, παιδί μου, δέν θά γίνεις καθό­λου κάτι μέτριο, ἀλλά ὁπωσδήποτε κάτι μεγάλο, ἤ καλό ἤ κακό». Ἀγαποῦσε τή ρητορική καί, ὅταν τελείωνε τά μαθήματά του, ἀ­σκοῦ­νταν συντάσσοντας λόγους ὑπέρ ἤ κατά τῶν συμμαθητῶν του. Θυμάστε ὅτι μετά τή νίκη τοῦ Μιλτιάδη στόν Μαραθώνα σέ ὅ­σους τόν ρωτοῦ­σαν γιατί εἶναι σκε­πτικός, ἀπαντοῦσε: «Οὐκ ἐᾷ με καθεύδειν τὸ τοῦ Μιλτιάδου τρόπαιον!». Δέκα χρόνια μετά κατόρθωσε κι ἐκεῖνος νά δοξάσει τήν Ἑλλάδα. Εὔχομαι κι ἐσεῖς νά ἔ­χε­τε τό φιλότιμο, τήν ἐπιμέλεια, ἀλ­λά καί τήν πραότητά του.
  - Δύσκολα καί τά τρία, κυρία… Ἀλλά ἀφοῦ τά κατάφερε ὁ Θεμιστοκλῆς, κάτι θά γίνει καί μέ μᾶς.

Μ.Ε.Χ.

"Ἀπολύτρωσις", Νοέμβρ. 2022