Ὁ Ὀκτώβριος λαμπρύνεται ξεχωριστά σέ ὅλο τόν ὀρθόδοξο κόσμο ἀπό τήν ἱερή μνήμη τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρα Δημητρίου.
  Δέν γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες γιά τή ζωή του. Γνωρίζουμε ὅμως ὅτι ὁδηγήθηκε στό μαρτύριο ὄχι μόνο διότι ἦταν Χριστιανός, ἀλλά και διότι ἦταν διδάσκαλος τοῦ Εὐαγγελίου μέ ἰδιαίτερη μάλιστα δράση ἀνάμεσα στούς νέους. Τί ὡστόσο στήριξε αὐτόν τόν ἄνθρωπο καί πλῆθος ἄλλους στήν ἀπόφασή τους νά ἀρνηθοῦν τήν ἴδια τή ζωή τους χάριν τοῦ Χριστοῦ; Ἔχουμε προβληματιστεῖ ποτέ πάνω σ’ αὐτό τό ζήτημα; Θά πεῖ βέβαια κανείς ὅτι τό συγκεκριμένο φαινόμενο οὔτε σπάνιο εἶναι οὔτε περιορίζεται στό πλαίσιο τοῦ Χριστιανισμοῦ. Μάρτυρες ὑπάρχουν σέ ὅλες τίς ἐποχές καί σέ ὅλες τίς κοινωνίες. Πολλές φορές γιά νά ὑπερασπιστεῖ ὁ ἄνθρωπος τίς ἰδέες του θυσιάζει τά πάντα καί δέν διστάζει ἀκόμη καί νά πεθάνει, ἄν χρειαστεῖ.
  Ἐδῶ ὅμως εἶναι τό πρόβλημα. Ὁ Δημήτριος καί οἱ ὑπόλοιποι ἀναρίθμητοι χριστιανοί μάρτυρες δέν πέθαναν γιά ἰδέες, δηλαδή γιά πράγματα πού δέν ἐλέγχεται ἡ ἀλήθεια τους. Πέθαναν χάριν ἑνός ἱστορικοῦ προσώπου, τοῦ Ἰησοῦ ἀπό τή Ναζαρέτ. Πέθαναν διότι αὐτόν τόν ἄνθρωπο, ὅπως φαινόταν, πού ἔζησε τό πρῶτο μισό τοῦ 1ου αἰ. μ.Χ., τόν ὁμολογοῦσαν ὡς τόν μοναδικό Θεό, κύριο τοῦ σύμπαντος καί σωτή­ρα τους. Καί δέν ἐπρόκειτο ἐξωτερικά γιά κάποιον ἰσχυρό,  ἀπ’ αὐτούς πού λατρεύ­τηκαν στήν ἀρχαιότητα σάν θεοί. Ἐπρόκειτο γιά ἕναν φτωχό ἐργάτη ἀπό τήν Ἰουδαία, ὁ ὁποῖος δίδασκε χωρίς νά ἔχει μάθει γράμματα καί ὁ ὁποῖος μάλιστα ἐκτελέστηκε ντροπιαστικά, σάν κοινός κακοῦργος, πάνω σ’ ἕναν σταυρό. Καί σάν νά μήν ἔφταναν αὐτά, οἱ δικοί του διέδωσαν ὅτι τρεῖς μέρες μετά τόν θάνατό του ἀναστήθηκε, κάτι τό ὁποῖο γιά τό περιβάλλον τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, πού δέν ἀνεχόταν μυθιστορίες, ἦταν φυσικά ἐξωφρενικό. Ξέρουμε ὅλοι ἄλλωστε πῶς ἀντιμετωπίστηκε τό κήρυγμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου γιά τήν ἀνάσταση ἀπό τούς ὀρθολογιστές φιλοσόφους τῶν Ἀθηνῶν.
  Πρέπει ἐπίσης νά προσέξουμε καί τό ἑξῆς: Οἱ μάρτυρες δέν ἐμφανίστηκαν αἰφνιδιαστικά, ἀπό τό πουθενά. Τό φαινόμενο αὐτό ἔχει ρίζες βαθειές καί ἀνάγεται ἀ­ναμ­φισβήτητα στούς μαθητές τοῦ Κυρίου. Διότι ἄν αὐτοί πού κήρυξαν τή θυσία δέν ἔ­δι­ναν τό ἀνάλογο παράδειγμα, πῶς θά προέκυπτε ὅλο αὐτό τό ἐντελῶς ἀκατανόητο ἔπος πού διήρκεσε ἀπό τόν 1° μέχρι καί τόν 3° αἰ. μ.Χ.; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέ­ρει στίς δύο πρός Κορινθίους Ἐπιστολές του πάμπολλα καί σκληρά παθήματα πού ὑπέμεινε χάριν τοῦ Χριστοῦ. Λέει χαρακτηριστικά: «...Διάκονοι Χριστοῦ εἰσι; παραφρονῶν λαλῶ, ὑπὲρ ἐγώ· ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν θανάτοις πολλάκις· ὑπὸ ᾿Ιουδαίων πεντάκις τεσσα­ράκο­ντα παρὰ μίαν ἔλαβον, τρὶς ἐρραβδίσθην, ἅπαξ ἐλι­θάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυ­χθή­μερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα· ὁδοιπορίαις πολ­­λάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κιν­δύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κιν­δύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις· ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυ­πνί­αις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι...» (Β΄ Κο 11,23-27). Κάποιοι βέβαια θά σπεύσουν νά ἰσχυριστοῦν ὅτι κανείς δέν μᾶς πιστοποιεῖ τήν πατρότητα αὐτῶν τῶν κειμένων. Σήμερα ὅμως, ἀκόμη καί ὁ πιό φανατικός ἀρνητής ἐρευνητής ὁμολογεῖ ἑκών-ἄκων ὅτι τουλάχιστον οἱ συγκεκριμένες ἐπιστολές εἶναι τοῦ Παύλου. Τί ἔγινε λοιπόν; Πῶς ἐξηγεῖται; Αὐτός πού ἵδρυσε καί καθοδηγοῦσε χριστιανικές κοινότητες σέ ὅλη τήν εἰδωλολατρική οἰκουμένη, ἦταν ἕρμαιο παραληρημάτων; Ἔζησε τήν κάθε μέρα του σάν κατάδικος μελλοθάνατος χά­ριν ἑνός ἀνθρώπου, τόν ὁποῖο ἁπλῶς φαντάστηκε Θεό; Καί ἐν πάσῃ περιπτώσει ὑπάρ­χει ἄλλη τέτοια ἤ ἔστω ἀνάλογη περίπτωση στήν ἀνθρώπινη ἱστορία; Οἱ ἐρωτήσεις βέβαια αὐτές εἶναι ρητορικές…
  Συνεπῶς ἡ θυσία τῶν ἁγίων μαρτύρων μαρτυρεῖ μέ τόν πιό πειστικό τρόπο ὅτι ὁ Χριστός, ὅπως μᾶς τόν παραδίδει τό Εὐαγγέλιο, εἶναι ἀλήθεια. Κανένας ἄλ­λος πρω­ταγωνιστής ἤ συμβάν τῆς ἱστορίας δέν διαθέτει τόσους καί ἰδίως τέτοιους μάρτυρες. Ὅπως ἀξιωματικά τό διατύπωσε ὁ κορυφαῖος B. Pascal: «Πιστεύω τούς μάρτυρες πού βεβαιώνουν τή μαρτυρία τους μέ τό μαρτύριό τους». Δύναται κανείς νά προσβάλει ἤ νά ἀγνοήσει αὐτή τήν κρυστάλλινη ἀπαίτηση τῆς λογικῆς; Καί ποιό ἐπιχείρημα μπορεῖ νά ἀκυρώσει τήν καταλυτική δύναμη τοῦ αἵματος; Ἐπαναλαμβάνω: Δέν πρόκειται γιά ἰδέες, γιά κάτι τό ἄπιαστο. Πρόκειται γιά ἱστορία, γιά αἰσθήσεις, γιά πρόσω­πο καί γεγονότα. Ὡς ἐκ τούτου, κανείς ἔντιμος καί ἀσυμβίβαστος ἐχθρός τοῦ ψεύ­δους δέν μπορεῖ νά ὑποστηρίξει ὅτι ὁ Χριστιανισμός, ὁ ὁποῖος πατάει τόσο γερά στή γῆ, προτείνει ὑποταγή σέ ἄλογα καί ἀνέρειστα δόγματα.
  Ἄς μή μείνουμε ὡστόσο ἁπλοί παρατηρητές τοῦ ἐκπληκτικοῦ ὄντως μυστηρίου τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἄς ἀφουγκραστοῦμε προπάντων τό ἀσύλληπτα ὑπέροχο πού μᾶς ἀποκαλύπτει. Ποιό εἶναι αὐτό; Ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ζῶο. Δέν εἶναι δοῦλος τῆς βιολογίας, τῶν ἐνστίκτων καί τῶν ἡδονῶν τους, προορισμένος νά καταντήσει κάποια στιγμή χῶμα καί λάσπη. Ὅτι πατρίδα του ἀληθινή εἶναι ὁ οὐρανός, ὁ ἅγιος Θεός, καί ὅτι γι’ αὐτόν ἀξίζει νά θυσιάσουμε καί τή ζωή μας ἀκόμη. Ἄλλωστε πρῶτος Αὐτός μᾶς ἀγάπησε (βλ. Α´ Ἰω 4,19) καί μᾶς ἀγάπησε «εἰς τέλος» (Ἰω 13,1). Ναί, ἀξίζει νά ἀγωνιζόμαστε στή χριστιανική ἔπαλξη, ὅ,τι κι ἄν κοστίσει, ὅσο κι ἄν ματώσουμε. «Ὁ κόπος ἡμῶν οὐκ ἔστι κενὸς ἐν Κυρίῳ» (Α΄ Κο 15,58). Ὁ ἅγιος Δημήτριος καί ὅλη ἡ χορεία τῶν μαρτύρων ἀποτελοῦν ἀδιάψευστη καί ἀναντίρρητη ἐγγύηση γι’ αὐτό.

Εὐάγγελος Ἀλ. Δάκας

Δρ Θεολογίας - Φιλόλογος

"Ἀπολύτρωσις", Ὀκτ. 2021