Σοφός καί ἀκατάβλητος ἀγωνιστής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, κοσμεῖ τό συναξάρι τῆς 28ης Φεβρουαρίου ὁ ἱε­ρο­μάρτυρας Προτέριος. Ἡ μορφή του προβάλλει κοσμημέ­νη μέ τήν ὀμορφιά τῆς γενναιοφροσύνης καί τή χάρη τῆς καλοσύνης.
  Καταρτισμένος στά θεολογικά γράμ­­ματα καί προικισμένος μέ εὐφράδεια, ὁ πρεσβύτερος τῆς Ἀλεξάνδρειας Προτέριος ἔλαβε μέρος στήν Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδο, πού συνῆλθε τό 451 μ.Χ. στή Χαλκηδόνα, στά χρόνια τῶν βασιλέων Μαρκιανοῦ καί Πουλχερίας. Κατά τίς ἐργασίες τῆς Συνόδου ὁ εὐσεβέστατος πρεσβύτερος διέπρε­ψε μέ τή σύνεση, τήν ὀξυδέρκεια καί τή δογματι­κή του ἀκρίβεια φράζοντας κυριολεκτικά τά στόματα τῶν δυσσεβῶν αἱρετικῶν. Ἡ Σύνοδος καταδίκασε τόν μονοφυσίτη πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Διόσκουρο καί ἐξέλεξε θριαμ­­βευτικά πατρι­άρχη τόν Προτέριο.
  Ὁ ἀγωνιστής ἱεράρχης μέ ζῆλο ἀ­σκεῖ τά πατριαρχικά του καθήκοντα ποιμαίνοντας μέ αὐταπάρνηση τόν λαό τοῦ Θεοῦ καί μεριμνώντας τόσο γιά τίς πνευματικές ὅσο καί γιά τίς ὑλικές του ἀνάγκες.
  Μετά τόν θάνατο τοῦ αὐ­το­κράτορα Μαρκιανοῦ ὅμως οἱ αἱρετικοί ἀποθρασύνονται καί καταφεύγουν σέ σατανικές ἐπινοήσεις, γιά νά ἐκπληρώσουν τά ἀσεβῆ σχέδιά τους καί νά ἐκθρονίσουν τόν ἅγιο Ποιμένα, πού ἄγρυπνος κα­ταλύει ὅλες τίς ραδιουργίες τους. Ἐπικεφαλῆς τῶν αἱρετικῶν τίθεται ἕνας πανοῦργος ἱερέας, ὁ ὁποῖος μέ μύρια τεχνάσματα κατορθώνει νά διεγείρει κατά τοῦ ἁγίου Ποιμε­νάρχου ἀκόμα καί κάποιους ἁπλοϊκούς μοναχούς τῆς Ἀ­λε­ξάνδρειας.
  Βρισκόμαστε στό 457 μ.Χ., ἕξι μόλις χρόνια μετά τήν Δ΄ Οἰκουμενική Σύνο­δο. Οἱ ὧ­ρες εἶναι κρίσιμες, ἡ τρικυμία  μαίνεται. Ὁ πατριάρχης Προ­τέ­ρι­­ος, σο­φός οἰακοστρόφος, στέ­­­κει ὁλόρθος στό σκάφος τῆς Ἐκκλησίας. Ὑπερασπίζεται τήν ὀρθόδοξη πίστη καί τά θεό­πνευ­στα δόγματα τῶν οἰ­κου­μενικῶν συνόδων καλώντας τόν λαό νά παραμείνει ἀ­σ­φα­λισμένος στήν κιβωτό τῆς σωτηρίας.
  Οἱ φανατισμένοι αἱρετικοί προκαλοῦν μεγάλη ταραχή καί αἱματηρές συμπλοκές στήν πόλη ἐκμεταλλευόμενοι τήν ἀπουσία τοῦ στρα­τιωτικοῦ διοικητῆ Διονυσίου. Ὁρμοῦν ἀνεξέ­λεγ­κτοι καί ἀγριεμένοι μέ φονικές διαθέσεις στό Πατριαρχεῖο. Ὁ Ἅγιος κρύβεται τότε μέσα στήν κολυμβήθρα τοῦ ναοῦ γιά νά ἀσφαλιστεῖ ἀπό τή μανία τῶν ἐχθρῶν. Οἱ δι­ῶκτες του τόν ἀνα­κα­λύπτουν καί ρίχνονται πάνω του μέ πάθος. Τό μαρτύριο πού ἀκο­λου­θεῖ εἶ­ναι φρικτό. Κατασφάζουν τόν ἀνυπεράσπιστο Πατριάρχη μέ ὀξεῖς καλά­μους.
  «Ὁ Προτέριος σφάττεται τοῖς καλάμοις, ὀξυγράφου κάλαμος ὢν κατὰ πλάνης».
  Ἡ κολυμβήθρα, ἡ ἁγία μήτρα τῆς μάνας Ἐκκλησίας πού γεννᾶ τούς οὐ­ρανοπολίτες τῆς καινῆς κτίσεως καί χαρίζει τό λουτρό τῆς παλιγγενεσίας, πλημμυρίζει ἀπό τό αἷμα τοῦ ἀγωνιστῆ Ἱεράρχη. Εἶναι τό λουτρό τοῦ αἵματος πού βάφει τό ἁγιασμένο ράσο τῆς ἱε­ρο­σύνης του καί τόν ὁδηγεῖ μέ μαρτυρικό στε­φάνι στά κράσπεδα τοῦ θρό­νου τοῦ αἰώ­νιου Ἀρχιερέα.
  Τό ἱερό λείψανο τοῦ ἀκατάβλητου ὑπερασπιστῆ τῆς ἀλήθειας τό δένουν οἱ βέβηλοι αἱρετικοί μέ σχοινί καί τό σέρνουν στούς δρόμους τῆς πόλεως γιά νά ἐκφοβίσουν τό ὀρθόδοξο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως ἡ ἰσχυρή πρεσβεία τοῦ ἡρωικοῦ ἱερομάρτυρα ἀ­πό τήν οὐράνια βασιλεία ἀσφαλίζει τόν πι­στό λαό πού παραμένει ἀφοσιωμένος στή μάνδρα τοῦ ἀρχιποιμένα Ἰησοῦ Χριστοῦ.
  Τό συγκλονιστικό παράδειγμα ἀφοσίωσης στήν ὀρθόδοξη πίστη καί προάσπισης τῶν ἱε­ρῶν δογμάτων τοῦ ἱερομάρτυρα καί ὁμολογη­τῆ Προτέριου ἀποτελεῖ ἱερή ὑπόμνηση τῶν μαρτυρικῶν ἀγώνων χάρη στούς ὁποίους ἔ­φθασε ὥς ἐμᾶς ἀνόθευτη καί ἀναλ­λοί­ωτη ἡ σωτήρια ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ. Ἄς γίνεται ἔμ­πνευ­ση γιά μαρτυρία καί μαρτύριο!

Ἰχνηλάτης