«Ὁ Θεός γιά μένα εἶναι δόξα, πλοῦτος καί καύχημα. Εἶναι τό γλυκύτατο καί πιό εὐχάριστο πράγμα».
Εἶναι λόγια, εἶναι βιώματα τοῦ φωτισμένου μητροπολίτη Πενταπόλεως, τοῦ ἁγίου Νεκταρίου. Χαριτωμένος ἀπό τόν Θεό δέν ἀρκεῖται νά ἱερουργεῖ, νά κηρύττει σέ πόλεις καί χωριά, νά διευθύνει τή Ριζάρειο Ἐκκλησιαστική Σχολή, νά ἐπισκέπτεται σχολεῖα, διάφορα ἱδρύματα καί φυλακές. Μέ πόνο διαπιστώνει τήν ἀμάθεια τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καί τοῦ κλήρου, ἀλλά καί τή σπανιότητα ψυχωφελῶν βιβλίων. Ἐπείγεται ὁ πολυμαθής Ἱεράρχης νά βοηθήσει στήν καλλιέργεια τῶν χριστιανῶν, πού διψοῦσαν γιά λόγο Θεοῦ. Τούς ἀφυπνίζει βέβαια, τούς ἐνθουσιάζει καί πυροδοτεῖ τίς καρδιές τους μέ τίς προφορικές ἁγιογραφικές του ὁμιλίες, ἀλλά δέν τόν ἱκανοποιεῖ μόνον αὐτό. Τό βλέπει παροδικό. Οἱ πνευματικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων εἶναι βαθύτερες. Ἐπιθυμεῖ νά προσφέρει πιό οὐσιαστική, ἀποτελεσματική βοήθεια, πού θά ἀντέχει στόν χρόνο καί θά τροφοδοτήσει καί τίς ἑπόμενες γενιές. Γι’ αὐτό ἐπωμίζεται κι ἄλλο φορτίο βαρύτερο, τή διακονία συγγραφῆς καί ἔκδοσης βιβλίων.
«Κινοῦσε ἐπάνω στό χαρτί τόν “ὀξυγράφο κάλαμό” του κι ἔγραφε βιβλία, ὅσο τοῦ ἐπέτρεπαν οἱ τόσες ἄλλες ἀπασχολήσεις του», κατά τόν μοναχό Θεόκλητο Διονυσιάτη.
Ἀπό τό ὀγκωδέστατο, πλούσιο συγγραφικό ἔργο τοῦ Ἁγίου ἐπιλέγουμε ἕνα πολύ ὠφέλιμο βιβλίο του, τό «Γνῶθι σαὐτόν». Περιέχει κείμενα αὐτογνωσίας κι εἶναι ἕνα πραγματικό ψυχογράφημα. Παρουσιάζει καί περιγράφει σέ βάθος τίς ἀρετές καί τά πάθη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.
Σέ μιά ἐποχή τόσο ἐξωστρεφῆ, πού ὁ ἄνθρωπος ξέχασε ν’ ἀναπτύσσει διάλογο μέ τόν ἑαυτό του, ἀλλά κι ὅταν βρίσκει χρόνο νά συζητήσει, τά ἐξετάζει ὅλα τόσο ρηχά κι ἐπιφανειακά, δίχως τούς προβολεῖς τῆς ἁγίας Γραφῆς καί τῶν θεόσοφων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, τοῦτο τό ἔργο εἶναι πολύτιμος ὁδηγός.
Περιγράφει τόν συνειδητά πιστό ἄνθρωπο καί τόν παρουσιάζει ὡς ἕνα ἄλλο εἶδος ἀνθρώπου:
«Πόσο ὡραία εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ πιστοῦ! Πόσο θαυμάσια εἶναι ἡ χάρη της! Τό κάλλος της θέλγει καί τό ὕφος της ἐκφράζει τήν ἐμπιστοσύνη στόν Θεό. Ἡ ἠρεμία του φανερώνει τήν ἀταραξία τῆς συνείδησής του. Ὁ Θεός μυστικά μίλησε στήν καρδιά του καί τή γέμισε μέ θεία εὐφροσύνη. Ἡ καρδιά καί ὁ νοῦς του εἶναι ἀφιερωμένα στόν Θεό».
Ἀντίθετα, ὁ ἄπιστος εἶναι τραγικός, ἀξιολύπητος. Νά, ἡ εἰκόνα του:
«Εἶναι ὁ δυστυχέστερος ἀπ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους, γιατί στερήθηκε τοῦ μόνου ἐπί γῆς ἀγαθοῦ, πού εἶναι ἡ πίστη, τοῦ ἀληθινοῦ ὁδηγοῦ πρός τήν ἀλήθεια καί τήν εὐδαιμονία. Ὁ ἄπιστος εἶναι πολύ δυστυχής, γιατί δέν ἔχει τήν ἐλπίδα, ἀναγκαία βακτηρία στόν μακρύ δρόμο τῆς ζωῆς. Δέν ἔχει γευθεῖ τήν γλυκύτητα τῆς ἀρετῆς. Ἀγνοεῖ τήν πηγή τῆς ἀληθινῆς εὐτυχίας καί τρέχει πρός τίς πηγές τῆς πικρίας. Ἡ ἀπόλαυση τοῦ ἔφερε τή χόρταση, ἡ χόρταση τήν ἀηδία, ἡ ἀηδία τήν πλήξη, ἡ πλήξη τή θλίψη, ἡ θλίψη τόν πόνο καί ὁ πόνος τήν ἀπελπισία».
Ὁ ἅγιος ἀρχιερέας ζεῖ προσευχόμενος καί καταθέτει τίς θεῖες ἐμπειρίες του: «Ἡ προσευχή εἶναι ὁμιλία μέ τόν Θεό, λήθη τῶν γηίνων, ἄνοδος στόν οὐρανό. Ἡ προσεκτική προσευχή εἶναι ἄσβεστο καί διαρκές φῶς τῆς ψυχῆς καί τοῦ νοῦ. Εἶναι οὐράνια πανοπλία καί φάρμακο κατά τῶν παθῶν. Εἶναι σωτήριο φάρμακο, πού ἐμποδίζει τά ἁμαρτήματα καί θεραπεύει τά πλημμελήματα. Εἶναι ρίζα καί μητέρα μυρίων ἀγαθῶν. Ὁ νοῦς νά εἶναι σέ ἐγρήγορση καί ἡ ψυχή νά ἔχει πόνο μετάνοιας. Νά εἶναι ἐκτενής καί νά ἔχει ὄχημα τήν ταπεινοφροσύνη. Ὁ προσευχόμενος γνωρίζει τή δική του ἀσθένεια κι ἐπικαλεῖται τή δύναμη τοῦ Θεοῦ».
Κι ἐπειδή ἤδη διανύουμε τό εὐλογημένο στάδιο τῆς νηστείας τῶν Χριστουγέννων, ἄς σταθοῦμε στή σχετική διδαχή του:
«Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τονίζουν ὅτι ἡ νηστεία ἔχει καθαρά πνευματικό χαρακτήρα. Ἡ ἀποχή ἀπό ποικίλα καί λιπαρά φαγητά ἔχει σάν σκοπό τήν ἐνίσχυση τῆς ψυχῆς, γιά νά ἐπικρατήσει στούς ἀγῶνες κατά τῶν ἐπιθυμιῶν καί παθῶν τοῦ σώματος, γιά ν’ ἀναδειχτεῖ νικήτρια καί νά λάβει ἀπό τόν νομοθέτη Θεό τό ἀμαράντινο στεφάνι τῆς νίκης».
Στίς μέρες μας κυριαρχεῖ συχνά στίς ἀνθρώπινες σχέσεις ἡ ἀνειλικρίνεια, ἡ ὑποκρισία, ἡ κρυψίνοια. Σπανίζει ἡ ἀρετή τῆς ἁπλότητας καί τό ἄρωμά της εἶναι δυσεύρετο. Ὁ Ἅγιος σοφά μᾶς νουθετεῖ:
«Ἁπλότητα σημαίνει καθαρότητα, ἀκεραιότητα, εἰλικρίνεια, ἀπονήρευτη γνώμη, καθαρότητα διάνοιας καί ἔλλειψη πονηριᾶς. Ἡ ἁπλότητα δέν ἔχει τίποτα τό καλυμμένο καί ὕπουλο. Δέν ἔχει ὑποκρισία. Ὅσοι ἔχουν τή χριστιανική ἁπλότητα ἐμφανίζονται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μέ εὐθύτητα καρδιᾶς καί δέν ἔχουν καθόλου δόλο. Τό μάτι τους εἶναι ἁπλό, καθαρό καί διαυγές. Τό πρόσωπό τους εἶναι ἀνθισμένο, ἡ καρδιά τους γεμάτη εὐφροσύνη, ὁ νοῦς τους καθαρός σάν τόν αἴθριο οὐρανό, οἱ σκέψεις τους ἁγνές σάν τό καθαρό χρυσάφι, τά λόγια τους ἀληθινά καί ἡ ψυχή τους καθαρή ἀπό κάθε ρύπο».
Καί σέ πολλά ἄλλα ἐνδιαφέροντα θέματα ἐμβαθύνει ὁ φωτισμένος διδάσκαλος καί ποιμένας. Οἱ διδαχές του, παρόλο πού πέρασε ἕνας ὁλόκληρος αἰώνας ἀπό τόν θάνατό του (9 Νοεμβρίου 1920), εἶναι διαχρονικές, ἐπίκαιρες, γιατί βασίζονται στόν θεόπνευστο αἰώνιο λόγο τῆς ἁγίας Γραφῆς. Οἱ θερμές του πρεσβεῖες ἄς μᾶς συνοδεύουν στήν καθημερινότητά μας, καί ἡ μορφή του ἄς μᾶς παρακινεῖ σέ ἐπίμονο ἀγώνα γιά τήν ἐφαρμογή τοῦ θείου θελήματος, τῶν θείων ἐντολῶν. Τούτη ἡ προσπάθειά μας εἶναι ἡ ἀληθινότερη καταξίωση τῆς προσφορᾶς τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, ἡ πραγματική τιμή στό ἱερό πρόσωπό του καί ἡ εὐόδωση τῶν προσδοκιῶν του.
Γ.Μ.