῾Η παραβολή τῶν κακῶν γεωργῶν

  Τήν ΙΓ´ Κυριακή τοῦ Ματθαίου διαβάζεται ἡ παραβολή τῶν κακῶν γεωργῶν 21,33-42, τήν ὁποία καταγράφουν καί οἱ εὐαγγελιστές Μᾶρκος καί Λουκᾶς μέ μικρές παραλλαγές (βλ. Μρ 12,1-11· Λκ 20,9-17). Σύμφωνα μέ τή διήγηση καί τῶν τριῶν εὐαγγελιστῶν τήν παραβολή αὐτή τήν εἶπε ὁ Κύριος μετά ἀπό τή θριαμβευτική εἴσοδό του στά ᾿Ιεροσόλυμα.
  Μέ τήν παραβολή τῶν κακῶν γεωργῶν καθώς καί μέ τήν παραβολή τῶν δύο υἱῶν, πού προηγεῖται (βλ. 21,18-32), ὁ ᾿Ιησοῦς θέλει νά δώσει ἀπάντηση στό ἐρώτημα «ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιεῖς;» (Μθ 21,23), μέ τό ὁποῖο ἡ θρησκευτική ἡγεσία τοῦ ᾿Ισραήλ ἀμφισβητοῦσε τό κύρος του. Στήν παροῦσα παραβολή φαίνεται ξεκάθαρα ἡ θεϊκή του ἐξουσία. ῾Ο ᾿Ιησοῦς εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Οἰκοδεσπότη, ὁ κληρονόμος τοῦ ἀμπελῶνος, ὁ ἀνώτατος ἀπεσταλμένος τοῦ Θεοῦ.
  Προσπαθεῖ ὁ Κύριος, ἔστω καί τήν τελευταία στιγμή, νά κάνει ὅ,τι εἶναι δυνατόν, γιά νά ὁδηγήσει σέ μετάνοια τούς πρεσβυτέρους καί ἀρχιερεῖς τοῦ λαοῦ, πού τόν ἐχθρεύονται. Τούς ἀφήνει νά δοῦν στήν παραβολή σάν σέ καθρέφτη τόν ἑαυτό τους μέ τά κακόβουλα σχέδιά τους, τίς ἐξωτερικές ἐνέργειες ἀλλά καί τίς ἐσωτερικές τους διαθέσεις. Συγχρόνως προαναγγέλλει καί τήν τιμωρία πού τούς περιμένει, ἄν ἀμετανόητοι ἐξακολουθήσουν νά καταφέρονται ἐναντίον του.

α) ῾Η φροντίδα τοῦ οἰκοδεσπότη γιά τόν ἀμπελῶνα του (21,33)

21,33. ῎Αλλην παραβολήν ἀκούσατε. ῎Ανθρωπός τις ἦν οἰκοδεσπότης, ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα καί φραγμόν αὐτῷ περιέθηκε καί ὤρυξεν ἐν αὐτῷ ληνόν καί ᾠκοδόμησε πύργον, καί ἐξέδοτο αὐτόν γεωργοῖς καί ἀπεδήμησεν.
  ῎Αλλην παραβολήν: ῾Η προηγούμενη παραβολή εἶναι τῶν δύο υἱῶν. Μέ τό ἀκούσατε ὁ ᾿Ιησοῦς ἐφιστᾶ τήν προσοχή τῶν ἀκροατῶν του.
  ῎Ανθρωπός τις ἦν οἰκοδεσπότης: Καί σέ ἄλλες παραβολές ὁ ᾿Ιησοῦς παρουσιάζει τόν Θεό Πατέρα ὡς οἰκοδεσπότη (βλ. Μθ 20,1). Τόν ὀνομάζει ἔτσι διότι προνοεῖ, φροντίζει καί περιποιεῖται τούς οἰκιακούς του, δηλαδή ὅλο τόν κόσμο καί ἰδιαίτερα τόν ᾿Ισραήλ.
  ᾿Εφύτευσεν ἀμπελῶνα: ᾿Αμπελών λέγεται τό ἀμπέλι, τό χωράφι τό φυτευμένο μέ κλήματα ἀμπελιοῦ, ὅπως αὐτό ὅπου καλλιεργοῦνται ἐλιές λέγεται «ἐλαιών».
  Στήν Παλαιά Διαθήκη τό ἀμπέλι χρησιμοποιεῖται κυρίως ὡς σύμβολο τοῦ περιούσιου λαοῦ τοῦ Θεοῦ. ῾Ο προφήτης ᾿Ησαΐας (5,1-7) παρομοιάζει τό βασίλειο τοῦ ᾿Ιούδα μέ ἕνα ἐκλεκτό ἀμπέλι τό ὁποῖο ὁ ἀμπελουργός, ὁ Κύριος, φύτευσε, ἀσφάλισε καί καλλιέργησε μέ μεγάλη φροντίδα. Παρά τίς πολλές περιποιήσεις πού τοῦ πρόσφερε ὅμως, δέν γεύτηκε τούς καρπούς τῶν κόπων του.
  Φραγμόν αὐτῷ περιέθηκε: ῾Ο οἰκοδεσπότης περιέφραξε τό ἀμπέλι του μέ φράκτη. ῾Ο φραγμός γιά τόν ᾿Ισραήλ ἦταν ὁ Νόμος πού ἀσφάλιζε τό λαό τοῦ Θεοῦ ἀπό τίς ἐπιδράσεις τῶν γειτονικῶν εἰδωλολατρικῶν ἐθνῶν.
  ῎Ωρυξεν ἐν αὐτῷ ληνόν: Ληνός εἶναι τό πατητήρι ὅπου πατοῦσαν τά σταφύλια γιά νά βγάλουν τό μοῦστο.
  Καί ᾠκοδόμησε πύργον: ῾Ο πύργος ἐξυπηρετοῦσε τόν ἔλεγχο καί τήν ἀσφάλεια τοῦ κτήματος. Χρησίμευε γιά νά μένουν μέσα οἱ ἐργάτες ἀλλά καί νά παρατηροῦν οἱ φρουροί ἄγρυπνα ἀπό ἐκεῖ τήν γύρω περιοχή.
  Πύργος ἦταν γιά τό λαό τοῦ Θεοῦ ἡ θεία ἀντίληψη καί προστασία. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος ἐπισημαίνει τή μεγάλη πρόνοια καί φροντίδα τοῦ Θεοῦ. Αὐτά πού ἦταν ἔργο τῶν γεωργῶν τά ἔκανε ὁ ἴδιος ὁ οἰκοδεσπότης. Φύτευσε δηλαδή τό ἀμπέλι, τοποθέτησε τό φράκτη καί τακτοποίησε ὅλα τά ἄλλα. Γι᾿ αὐτούς ἄφησε ἕνα μικρό ἔργο· νά φροντίζουν τό κτῆμα καί νά διαφυλάττουν ὅσα τούς ἐμπιστεύθηκε.
  ᾿Εξέδοτο αὐτόν γεωργοῖς: Γεωργοί εἶναι οἱ ἡγέτες τῶν ᾿Ιουδαίων, οἱ ἱερεῖς καί οἱ διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι ἀρχικά ἦταν εὐσεβεῖς καί καλλιεργοῦσαν τό λαό. ᾿Αργότερα ὅμως αὐτοί οἱ γεωργοί ἐγκαταλείποντας τήν εἰλικρινῆ πίστη στόν Θεό ἔγιναν ψευδοπροφῆτες καί ψευδοδιδάσκαλοι. Εἶναι οἱ διεστραμμένοι ἄρχοντες τῶν ᾿Ιουδαίων, τούς ὁποίους ἀντιμετώπισε τόσες φορές ὁ ᾿Ιησοῦς στήν ἐπίγεια δράση του.
  ῾Ο Κύριος δέν χάρισε τόν ἀμπελῶνα του, ἀλλά ἁπλῶς μίσθωσε τό κτῆμα στούς γεωργούς. Τούς ἔβαλε νά δουλεύουν σ᾿ αὐτό γιά νά πάρουν τό μισθό τους, κράτησε ὅμως τά δικαιώματα τοῦ ἰδιοκτήτη.
  Καί ἀπεδήμησεν: ῾Ο ἰδιοκτήτης τοῦ ἀμπελῶνος ἔφυγε ἀπό τή χώρα του, καί μάλιστα, ὅπως σημειώνει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς, ἀπουσίασε «χρόνους ἱκανούς» (20,9). ῾Η ἔκφραση αὐτή δέν σημαίνει «πολλά χρόνια», δηλώνει ὅμως ἀρκετό καιρό, μερικούς μῆνες. Συμβολίζεται ἔτσι τό μεγάλο χρονικό διάστημα τῆς παλαιᾶς διαθήκης, τῆς συμφωνίας τοῦ Θεοῦ μέ τόν ᾿Ισραήλ, κατά τό ὁποῖο ὁ ἀμπελών τοῦ Κυρίου παραδόθηκε στούς γεωργούς. ᾿Απεδήμησε σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ἀπομακρύνθηκε, καί ἄφησε ἐλεύθερους τούς ἀνθρώπους, μέ σκοπό ὅμως νά ἔρθει καί πάλι. Μέχρι τότε ρυθμιστής τῆς ζωῆς τους θά ἦταν ὁ νόμος, οἱ ἐντολές πού τούς εἶχε δώσει.
  ῾Ο π. Αὐγουστῖνος, ἐπίσκοπος Φλωρίνης γράφει· «᾿Αμπέλι εἶναι ὁ ἰουδαϊκός λαός πρῶτα καί ὕστερα ὁ χριστιανικός λαός. ῾Ο Θεός φυτεύει τούς πιστούς γιά νά φέρουν καρπό πολύ σάν καρποφόρα κλήματα. Γεωργοί, πού πρέπει νά καλλιεργοῦν τό ἀμπέλι, εἶναι οἱ πατριάρχες, οἱ προφῆτες, οἱ ἐπίσκοποι, οἱ ἱερεῖς καί ὅλοι γενικά οἱ πιστοί, πού πρέπει καί αὐτοί κάτω ἀπό τήν καθοδήγηση τῶν κηρύκων τοῦ Εὐαγγελίου νά ἐργάζονται γιά τήν καλλιέργεια τῶν ψυχῶν. Κάθε δέ ψυχή εἶναι ἕνα εἶδος ἀμπελιοῦ» (Σταγόνες ἀπό τό ὕδωρ τό ζῶν, σελ. 203).

β) ῾Η συμπεριφορά τῶν γεωργῶν πρός τούς δούλους (21,34-36)

21,34. Οτε δέ ἤγγισεν ὁ καιρός τῶν καρπῶν, ἀπέστειλε τούς δούλους αὐτοῦ πρός τούς γεωργούς λαβεῖν τούς καρπούς αὐτοῦ.
  ῞Οτε δέ ἤγγισεν ὁ καιρός τῶν καρπῶν: ῞Οταν ἦρθε ὁ καιρός τῆς συγκομιδῆς, ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος ἀπέστειλε τούς δούλους του γιά νά εἰσπράξουν τό μερίδιο πού τοῦ ἀναλογοῦσε. ῾Ο οἰκοδεσπότης τηρεῖ τή συμφωνία, περιμένει τήν ἐποχή τῆς συγκομιδῆς καί τότε στέλνει τούς δούλους. Οἱ δοῦλοι πού κατά καιρούς ἔστελνε ὁ Θεός στόν ᾿Ισραήλ ἦταν οἱ προφῆτες. ῎Εργο τῶν προφητῶν ἦταν νά καλλιεργήσουν καί νά παιδαγωγήσουν τό λαό, νά τόν καλέσουν στή μετάνοια καί στήν ἀληθινή πίστη καί εὐσέβεια, ὅσες φορές παρέκκλινε πρός τήν εἰδωλολατρία.
  Λαβεῖν τούς καρπούς αὐτοῦ: ῾Ο καρπός πού περίμενε ὁ Θεός ἦταν ἡ ἐκπλήρωση τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου, ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν, ἡ ὑποταγή στό θεῖο θέλημά του. Ζητοῦσε, δηλαδή, ἀπό τό λαό ὑπακοή στό κήρυγμα τῶν ἀπεσταλμένων του προφητῶν, μετάνοια καί ἔργα ἀρετῆς. Οἱ ἄρχοντες ὅμως τοῦ ᾿Ισραήλ καί ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ λαοῦ οἰκειοποιήθηκαν τό θεῖο κτῆμα καί ἀντί νά ποιμαίνουν τό ποίμνιο προσπάθησαν νά τό καταφάγουν, ὅπως λέγει ὁ ᾿Ιεζεκιήλ στό 34ο κεφ. Καί μόνο ἡ παρουσία τῶν γνήσιων δούλων τοῦ Θεοῦ ἄναβε τήν ὀργή τῶν ἀρχόντων, διότι τούς ὑπενθύμιζε τά καθήκοντα καί τίς ὑποχρεώσεις πού εἶχαν ξεχάσει.

21,35. Καί λαβόντες οἱ γεωργοί τούς δούλους αὐτοῦ ὅν μέν ἔδειραν, ὅν δέ ἀπέκτειναν, ὅν δέ ἐλιθοβόλησαν.
  Μέ τά ρήματα ἔδειραν, ἀπέκτειναν, ἐλιθοβόλησαν δηλώνει ὁ εὐαγγελιστής τήν ἄσχημη συμπεριφορά τῶν γεωργῶν πρός τούς δούλους, πού γινόταν ὅλο καί σκληρότερη. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος ἐξηγεῖ· «Οἱ γεωργοί ὅμως καί στήν περίπτωση αὐτή ἔδειξαν τήν κακία τους καί δέν ἔδωσαν τούς καρπούς, παρά τή μεγάλη φροντίδα πού εἶχαν ἀπό τόν οἰκοδεσπότη. Αὐτό βέβαια φανερώνει ὄχι μόνο τήν ἀδιαφορία τους, ἀλλά καί τή σκληρότητά τους πρός τούς ἀπεσταλμένους τοῦ κυρίου τους. ᾿Αφοῦ δέν εἶχαν νά δώσουν καρπούς, ἄν καί ἦταν ὀφειλέτες, δέν ἔπρεπε νά ἀγανακτοῦν οὔτε νά δείχνουν σκληρότητα, ἀλλά νά παρακαλοῦν. Αὐτοί ὅμως ὄχι μόνο ἀγανάκτησαν, ἀλλά καί γέμισαν τά χέρια τους μέ αἷμα. ᾿Ενῶ ἔπρεπε νά τιμωρηθοῦν, ζήτησαν νά γίνουν τιμωροί».
  Στήν ἱστορία τοῦ ᾿Ισραήλ βλέπουμε ὅτι τούς περισσότερους προφῆτες τούς κακοποίησαν οἱ ἄρχοντες· Τόν Μιχαία τόν ράπισαν καί τόν φυλάκισαν (βλ. Γ´ Βα 22,24-27), τόν ᾿Αζαρία τόν λιθοβόλησαν (βλ. Β´ Πα 24,20-22), τόν ᾿Ησαΐα τόν πριόνισαν, τόν ᾿Ιερεμία τόν κακοποίησαν ἐπανειλημμένως (βλ. ᾿Ιε 20,2· 45,6) καί ὅλους τούς ἄλλους τούς ἀποδοκίμασαν. Τόν ᾿Ιωάννη τόν Βαπτιστή, τόν φυλάκισαν καί τόν ἀποκεφάλισαν (βλ. Μθ 14,3.10). Φαίνεται ὅτι καί οἱ σύγχρονοι τοῦ Κυρίου ᾿Ισραηλίτες ἦταν ἄξιοι ἀπόγονοι τῶν πατέρων τους καί πιστοί μιμητές τους. Γι᾿ αὐτό ὁ ᾿Ιησοῦς τούς ἐλέγχει σκληρά· «Οὐαί ὑμῖν, γραμματεῖς καί φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι οἰκοδομεῖτε τούς τάφους τῶν προφητῶν καί κοσμεῖτε τά μνημεῖα τῶν δικαίων, καί λέγετε· εἰ ἦμεν ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν πατέρων ἡμῶν, οὐκ ἄν ἦμεν κοινωνοί αὐτῶν ἐν τῷ αἵματι τῶν προφητῶν. ῞Ωστε μαρτυρεῖτε ἑαυτοῖς ὅτι υἱοί ἐστε τῶν φονευσάντων τούς προφήτας. Καί ὑμεῖς πληρώσατε τό μέτρον τῶν πατέρων ὑμῶν» (Μθ 23,29-32).

21,36. Πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους πλείονας τῶν πρώτων, καί ἐποίησαν αὐτοῖς ὡσαύτως.
  Τό ἀφεντικό μακροθυμεῖ, προσπαθεῖ νά συνεννοηθεῖ μέ τούς γεωργούς καί στή συνέχεια στέλνει καί ἄλλους δούλους. Αὐτοί ὅμως, ἀντί νά συνετισθοῦν καί ν᾿ ἀλλάξουν στάση, συμπεριφέρονται ἀκόμη χειρότερα. Οἱ εὐαγγελιστές Μᾶρκος καί Λουκᾶς ἀναφέρουν λεπτομερέστερα τρεῖς ἀποστολές δούλων πού δέν εἶχαν κανένα ἀποτέλεσμα.
  Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο ὅτι ἡ τιμωρία δέν ἀκολούθησε ἀμέσως μετά τήν κακομεταχείριση τῶν πρώτων δούλων. Δόθηκε χρόνος στούς γεωργούς νά σκεφθοῦν τίς ἐνέργειές τους, ὥστε νά μετανοήσουν, καί ἀκόμη δόθηκαν ἐπανειλημμένες εὐκαιρίες μέ διαφορετικά κάθε φορά πρόσωπα, ὥστε νά μήν μποροῦν νά προφασισθοῦν ὅτι ὁ δοῦλος πού ἐστάλη δέν μετέδωσε καλά τό μήνυμα τοῦ κυρίου ἤ ἡ κακή συμπεριφορά του τούς προκάλεσε καί τοῦ φέρθηκαν ἄσχημα.

γ) Οἱ γεωργοί θανατώνουν τόν υἱό τοῦ οἰκοδεσπότη (21,37-39)

21,37. ῞Υστερον δέ ἀπέστειλε πρός αὐτούς τόν υἱόν αὐτοῦ λέγων· ἐντραπήσονται τόν υἱόν μου.
  Στό σημεῖο αὐτό θά περίμενε κανείς τήν ἐπέμβαση τοῦ οἰκοδεσπότη καί τήν τιμωρία τῶν γεωργῶν γιά τόν ἄδικο θάνατο τῶν ἀπεσταλμένων του. ῾Η μακροθυμία ὅμως καί ἡ ἀγάπη του γιά τόν ἀμπελῶνα μᾶς ξαφνιάζει.
  ᾿Εντραπήσονται τόν υἱόν μου: ῾Ο ἀμπελουργός, πληροφορούμενος τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο οἱ γεωργοί συμπεριφέρθηκαν στούς δούλους του, ἀποφασίζει νά στείλει τόν υἱόν του. Φαίνεται ὅτι οἱ γεωργοί γνώριζαν τόν γιό τοῦ ἀμπελουργοῦ καί γι᾿ αὐτό ὑπῆρχε ἡ ἐλπίδα αὐτόν τουλάχιστον νά τόν ντραποῦν. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος παρατηρεῖ· «Λέγει δέ, ἐντραπήσονται, γιά νά δείξει τί ἔπρεπε κανονικά νά γίνει. Καί ἄν ἀκόμη φάνηκαν ἀχάριστοι στούς δούλους, ἔπρεπε νά σεβαστοῦν τό ἀξίωμα τοῦ υἱοῦ».
  Παρά τήν ἔκδηλη ἐχθρότητα καί τήν ἐγκληματική συμπεριφορά τῶν γεωργῶν, ὁ Θεός ἀποστέλλει τόν Υἱό του σέ μιά ἔσχατη προσπάθεια νά μεταστρέψει τούς κακούς γεωργούς. ῾Ο Μᾶρκος συμπληρώνει· «ἕνα υἱόν ἔχων, ἀγαπητόν αὐτοῦ» (12,6), καί ὁ Λουκᾶς τονίζει· «τόν υἱόν μου τόν ἀγαπητόν» (20,13). ῾Η σημείωση αὐτῆς τῆς λεπτομέρειας μᾶς θυμίζει τά λόγια τοῦ Θεοῦ Πατέρα, πού ἀκούστηκαν στή Βάπτιση τοῦ ᾿Ιησοῦ ἀλλά καί στό γεγονός τῆς Μεταμορφώσεως· «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Μθ 3,17· 17,5). ῾Ο εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης θαυμάζει· «Οὕτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν» (᾿Ιω 3,16). Καί ὁ ἀπ. Παῦλος παρουσιάζει τό μέγεθος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπέστειλε τόν ἀγαπητό του Υἱό· «῞Ος γε τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ᾿ ὑπέρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν» (Ρω 8,32).
  ῾Η στάση τοῦ οἰκοδεσπότη τῆς παραβολῆς, ἄν ἐξετασθεῖ μέ τά κριτήρια τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς, εἶναι ἀκατανόητη. Ξεφεύγει ἀπό τά συνηθισμένα ὅρια τῆς ἀγάπης καί τῆς φροντίδας. ῞Ενας ἄνθρωπος δέν θά ἔστελνε τόν υἱό του τόν ἀγαπητό στούς κακούς γεωργούς πού προηγουμένως σκότωσαν τούς δούλους του. Αὐτή ὅμως ἡ ἐνέργεια πού ὑπερβαίνει κάθε ἀνθρώπινη λογική διατρανώνει τήν ἀσύλληπτη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
 
21,38. Οἱ δέ γεωργοί ἰδόντες τόν υἱόν εἶπον ἐν ἑαυτοῖς· οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν καί κατάσχωμεν τήν κληρονομίαν αὐτοῦ.
  Οἱ γεωργοί ὄχι μόνο δέν ντράπηκαν τόν υἱόν, ἀλλά ἔγιναν ἀγριότεροι. ῾Η μακροθυμία τοῦ Θεοῦ, ἀντί νά ὁδηγήσει στή μετάνοια τούς ἄρχοντες τοῦ ᾿Ισραήλ, τούς ἔκανε πιό ἐπιθετικούς. ᾿Αντί νά ἐντραποῦν τόν Υἱό, συνέλαβαν καί κατέστρωσαν τό ἐγκληματικό σχέδιο νά τόν φονεύσουν.
  Οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος: ᾿Ενῶ γνώριζαν ὅτι αὐτός εἶναι ὁ κληρονόμος, ὅμως ἀντιτάχθηκαν στά δικαιώματά του.
  Δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν: ᾿Αποφασίζουν νά σκοτώσουν τόν μοναδικό κληρονόμο. ῾Η προγραμματισμένη καί προμελετημένη πράξη τους κάνει ἀκόμη πιό ἀποτροπιαστικό τό φόνο. Τούς ἐχθρικούς διαλογισμούς τῆς παραβολῆς βλέπουμε ἐκπληρωμένους στή διήγηση τοῦ εὐαγγελιστῆ ᾿Ιωάννη (βλ. 11,47).
  Καί κατάσχωμεν τήν κληρονομίαν αὐτοῦ: Προχωροῦν στό φόνο τοῦ κληρονόμου οἱ γεωργοί μέ τήν ἐλπίδα νά καρπωθοῦν αὐτοί τήν κληρονομιά καί νά τήν ἀπολαμβάνουν ἀνενόχλητοι. Οἱ ἄρχοντες τοῦ ᾿Ισραήλ εἶχαν μετατρέψει τό Ναό καί τή θρησκεία σέ μιά πολύ κερδοφόρα ἐπιχείρηση. Δέν ἐπιτρέπουν πιά οὔτε στόν Θεό οὔτε καί στόν Υἱό του νά τήν πειράξει. Γιά νά μπορέσουν νά τήν κρατήσουν δική τους θά παλέψουν μέ ὅλες τους τίς δυνάμεις καί θά συνεργασθοῦν γιά τό σκοπό αὐτό ἀκόμη καί μέ τούς ἐχθρούς τους.
  ᾿Απέκτειναν πράγματι τόν κληρονόμο, ἀλλά ἔχασαν καί τήν κληρονομιά. Τό 70 μ.Χ κυριεύθηκε ἡ ᾿Ιερουσαλήμ ἀπό τά στρατεύματα τοῦ ρωμαίου στρατηγοῦ Τίτου καί οἱ ἀρχιερεῖς εἶδαν μπροστά στά μάτια τους νά σφάζονται τά παιδιά τους καί νά καταστρέφονται τά πάντα.
 
21,39. Καί λαβόντες αὐτόν ἐξέβαλον ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος καί ἀπέκτειναν.
  Γιά ἄλλη μιά φορά ὁ ᾿Ιησοῦς φανερώνει στούς ἐχθρούς του ὅτι γνωρίζει καλά τά σχέδιά τους καί βαδίζει ἑκούσια πρός τό Πάθος. Μέ ψυχραιμία διηγεῖται ὡς γεγονός τετελεσμένο τό ἔγκλημα, τό ὁποῖο οἱ ἀρχιερεῖς μελετοῦσαν καί ἑτοίμαζαν ἐναντίον του.
  ῎Εξω τοῦ ἀμπελῶνος καί ἀπέκτειναν: Οἱ ᾿Ιουδαῖοι παρέδωσαν τόν Υἱό στούς Ρωμαίους, γιά νά σταυρωθεῖ. Τόν ὁδήγησαν ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος, δηλαδή ἔξω ἀπό τό λαό τοῦ Θεοῦ. ᾿Ακόμη σταύρωσαν τόν Κύριο ἔξω ἀπό τήν ᾿Ιερουσαλήμ, ὅπως «ἔξω τῆς παρεμβολῆς» ὁδηγοῦσαν τά ζῶα πού θυσίαζαν γιά τόν καθαρισμό ἀπό τίς ἁμαρτίες (βλ. Λε 16,27). ῾Ο ἀπ. Παῦλος βεβαιώνει· «Διό καί ᾿Ιησοῦς, ἵνα ἁγιάσῃ διά τοῦ ἰδίου αἵματος τόν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε» (῾Εβ 13,12).

δ) ῾Η τιμωρία τῶν κακῶν γεωργῶν (21,40-42)

  Στούς ἑπόμενους στίχους ὁ εὐαγγελιστής ἀφήνει τούς ἀκροατές νά κρίνουν ποιά θά εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μετά τή θανάτωση καί τοῦ Υἱοῦ του ἀπό τούς κακούς γεωργούς. Εἶναι φανερό ὅτι οἱ ἀκροατές κατάλαβαν τό νόημα τῆς παραβολῆς, οἱ ἀρχιερεῖς ὅμως ἀποφάσισαν ἀμέσως τή θανάτωση τοῦ ᾿Ιησοῦ (βλ. Μθ 21,45-46), καί περίμεναν νά τούς δοθεῖ ἡ κατάλληλη εὐκαιρία.

21,40. ῞Οταν οὖν ἔλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος, τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς ἐκείνοις;
  ῾Ο ᾿Ιησοῦς μέ τήν ἐρώτηση αὐτή φέρνει τούς ἀντιπάλους του καί πάλι σέ δύσκολη θέση. Οἱ ἄρχοντες ἀπό ἐξεταστές γίνονται τώρα ἐξεταζόμενοι ἀλλά καί κατηγορούμενοι. «Αὐτούς ἐρωτᾶ πάλιν, ἵνα αὐτοί καθ᾿ ἑαυτῶν ἐξαγαγόντες κἀνταῦθα τήν ἀπόκρισιν αὐτοκατάκριτοι γένωνται», παρατηρεῖ ὁ Ζιγαβηνός. ᾿Ενῶ πῆγαν νά τόν ἐλέγξουν γιά τή συμπεριφορά του μέ τήν ἐρώτηση «ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποεῖς;» (Μθ 21,23), ἐκεῖνος τούς φανερώνει ὅτι εἶναι ὄχι μόνο ἀπεσταλμένος ἀλλά καί Υἱός τοῦ Θεοῦ. ῾Ο Θεός βλέπει τά παράνομα ἔργα τους καί θά τούς τιμωρήσει.
  ῞Οταν ἔλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος: ῾Απλή καί ξεκάθαρη ἡ προειδοποίηση τῆς παραβολῆς. Μετά τήν ἀποστολή τοῦ Υἱοῦ του ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος δέν θά ἀποστείλει πιά κάποιον ἄλλον, ἀλλά θά ἔρθει ὁ ἴδιος καί θά τιμωρήσει αὐτούς τούς κακούς γεωργούς. «῞Οταν ἔλθῃ, τουτέστιν ὅταν ἐπιβλέψῃ ἐπί τήν ἀνομίαν, ἥν ἐποίησαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι», λέει ὁ Θεοφύλακτος.

21,41. Λέγουσιν αὐτῷ· κακούς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς, καί τόν ἀμπελῶνα ἐκδώσεται ἄλλοις γεωργοῖς, οἵτινες ἀποδώσουσιν αὐτῷ τούς καρπούς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτῶν.
  Λέγουσιν αὐτῷ: ῾Ο λαός στόν ὁποῖο ἀπευθύνεται ὁ ᾿Ιησοῦς ἀλλά καί οἱ ἄρχοντες φαίνεται ὅτι πολύ καλά κατανοοῦν τό νόημα τῆς παραβολῆς. Γι᾿ αὐτό τούς μίλησε ἔτσι, ὥστε αὐτοί οἱ ἴδιοι νά βγάλουν τήν ἀπόφαση, πράγμα πού συνέβη καί στήν περίπτωση τοῦ Δαυΐδ, ὅταν ἔκρινε τήν παραβολή τοῦ προφήτη Νάθαν. «Σύ ὅμως, σέ παρακαλῶ, πρόσεχε καί στήν περίπτωση αὐτή πόσο δίκαιη εἶναι ἡ ἀπόφαση τῆς τιμωρίας, τή στιγμή πού καί οἱ ἴδιοι, πού ἐπρόκειτο νά τιμωρηθοῦν, καταδικάζουν τούς ἑαυτούς τους», ὑπογραμμίζει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος.
  Κακούς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς: ῾Η ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν ἐκφράζεται μόνο μέ τό συνεχές ἐνδιαφέρον γιά τό λαό του, ἀλλά καί μέ τήν τιμωρία τῶν κακῶν ἀρχόντων του. Οἱ ἀχάριστοι γεωργοί θά τιμωρηθοῦν καί τό ἀμπέλι θά δοθεῖ σέ ἄλλους, οἱ ὁποῖοι θά ἀποδώσουν καρπούς στόν κατάλληλο καιρό.
  ῾Η δίκαιη τιμωρία τῶν πονηρῶν ἀρχόντων καί τοῦ ἀποστάτη λαοῦ δέν βράδυνε. Λεγεῶνες ρωμαίων στρατιωτῶν κατέκλυσαν τήν Παλαιστίνη καί σκόρπισαν τήν καταστροφή. Ζυμώθηκε τό χῶμα μέ τό αἷμα, στρώθηκε μέ πτώματα τό ἔδαφος, κοκκίνησαν ἀπό τό αἷμα τά νερά καί ἡ περιοχή σκεπάσθηκε ἀπό τούς καπνούς τῶν πυρκαγιῶν. ᾿Επιπλέον, τρομερός ἐμφύλιος πόλεμος ξέσπασε μεταξύ τῶν ῾Εβραίων, οἱ ὁποῖοι ἀλληλοσφάζονταν μέ λύσσα. ῾Η καταστροφή κορυφώθηκε στήν ᾿Ιερουσαλήμ. ῎Αλλοι πέθαναν ἀπό τήν πείνα καί ἄλλοι ἀπό τό μαχαίρι τῶν Ρωμαίων, ἄλλοι ἀπό τόν ἐμφύλιο σπαραγμό. Χιλιάδες σταυροί στήθηκαν στήν περιοχή ἔξω ἀπό τήν ᾿Ιερουσαλήμ. ῾Η πόλη κατεδαφίσθηκε καί κάηκε τελείως μαζί μέ τό Ναό. Μεταβλήθηκε σέ σωρό ἐρειπίων. Καί ὅσοι ᾿Ιουδαῖοι διέφυγαν τήν καταστροφή πουλήθηκαν ὡς δοῦλοι.
  Καί τόν ἀμπελῶνα ἐκδώσεται ἄλλοις γεωργοῖς: ῾Η παραβολή θέλει νά δείξει ὅτι τό ἰουδαϊκό ἔθνος προκάλεσε τόν Θεό νά τό ἐγκαταλείψει, νά δώσει τό ἀμπέλι του σ᾿ ἄλλους. ῾Ο εὐαγγελιστής Ματθαῖος σημειώνει· «δοθήσεται ἔθνει» (21,43). Τό καρποφόρο ἀμπέλι μέ τούς καλούς γεωργούς εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία, ἡ ὁποία ἀποτελεῖται ἀπό ὅλα τά ἔθνη τῆς οἰκουμένης. «῎Αλλοι γεωργοί εἶναι οἱ θεοφόροι ἀπόστολοι, ὅλοι οἱ θεῖοι διδάσκαλοι καί οἱ ἱεροκήρυκες τοῦ εὐαγγελίου. ῾Ο Θεός παρέδωσε σ’ αὐτούς ὄχι μόνο τό λαό τοῦ ᾿Ισραήλ, ἀλλά καί πάντα τά ἔθνη (βλ. Μθ 28,19). Αὐτοί σέ διάφορους καιρούς προσέφεραν τούς καρπούς, δηλαδή τούς ἀγῶνες ὑπέρ τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος, τήν πίστη, τίς ἀρετές, τό αἷμα αὐτῶν πού πίστευσαν στό λόγο τους», σημειώνει ὁ Θεοτόκης. Αὐτοί οἱ γεωργοί ἀποδώσουσιν αὐτῷ τούς καρπούς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτῶν, θά παραδώσουν τούς καρπούς στόν καιρό τους.
  Τό παράδειγμα τοῦ παλαιοῦ ᾿Ισραήλ δείχνει καθαρά ὅτι ὁ Θεός δέν δεσμεύεται ἀπό τίποτε. ᾿Εκδηλώνει τήν ἀγάπη του, στέλνει τά ἀγαθά του, ἀλλά καί τιμωρεῖ αὐτούς πού μέ τή σκληροκαρδία τους ἀποτελοῦν ἐμπόδιο στό σχέδιο τῆς σωτηρίας. ῾Ο Θεός δέν ἀφήνει ἀνεξέλεγκτους τούς ἀνθρώπους καί μάλιστα ἐκείνους στούς ὁποίους ἔδωσε ἐξουσίες. ῞Ολα αὐτά ἀποτελοῦν προειδοποίηση καί πρός τούς ποιμένες τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Ο Θεός ἀπό ἀγάπη γιά τούς πιστούς μπορεῖ νά τούς ἀπομακρύνει ἀπό τή διακονία στόν ἀμπελῶνα του. ῾Η παραβολή τῶν κακῶν γεωργῶν ἀναφέρεται στό ἰουδαϊκό ἔθνος, ἀλλά καί σέ ὅλους ἐμᾶς πού ἀντιστεκόμαστε στή θεία χάρη. Τό πάθημα τῶν κακῶν γεωργῶν ἄς μᾶς διδάξει. Καί μεῖς λάβαμε δωρήματα ἀπό τόν Θεό. ῾Ο Κύριος περιμένει καρπούς. ῎Αν ἀμελήσουμε, θά τιμωρηθοῦμε. «Φοβερόν τό ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος» (῾Εβ 10,31).

21,42. Λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς, λίθον ὅν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλήν γωνίας· παρά Κυρίου ἐγένετο αὕτη, καί ἔστι θαυμαστή ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
  Οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς; ῾Ο Κύριος καί πάλι χρησιμοποιεῖ ὡς βάση στό λόγο του τήν Π. Διαθήκη. Μέσα σ᾿ αὐτήν βρίσκεται ὁ ἀδιάψευστος λόγος τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο οἱ ἀκροατές του γνωρίζουν καί παραδέχονται ὡς θεόπνευστο.
  Λίθον ὅν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλήν γωνίας: Τό χωρίο αὐτό εἶναι αὐτούσιος ὁ 22ος στίχος τοῦ 117 Ψαλμοῦ καί δηλώνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος πάνω στόν ὁποῖο οἰκοδομεῖται ἡ ᾿Εκκλησία (βλ. ᾿Εφ 2,20· Α´ Πε 2,4-7). Αὐτοί πού στήν παραβολή ὀνομάζονται «γεωργοί» ἐδῶ καλοῦνται οἰκοδομοῦντες. Εἶναι αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔπρεπε νά οἰκοδομήσουν τόν οἶκο τοῦ Θεοῦ, τόν ἀληθινό καί τόν πνευματικό, πού ἀποτελεῖται ἀπό ὅλους τούς εὐσεβεῖς καί τούς πιστούς. ῾Ο ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐξηγεῖ· «Οἰκοδομοῦντες λέγει τούς ᾿Ιουδαίους, τούς νομοδιδασκάλους, τούς γραμματεῖς καί τούς φαρισαίους, διότι τόν ἀποδοκίμασαν λέγοντας· Σαμαρείτης εἶ σύ καί δαιμόνιον ἔχεις... ᾿Αλλά αὐτός πού ἀποδοκιμάσθηκε φάνηκε δόκιμος, ὥστε νά γίνει κεφαλή γωνίας. Διότι δέν εἶναι ὁ κάθε λίθος κατάλληλος γιά γωνία ἀλλά ὁ δοκιμότερος καί αὐτός πού μπορεῖ νά ἑνώσει τούς τοίχους καί ἀπό τίς δύο πλευρές. ῾Ο ἀποδοκιμασμένος καί ἐξουθενωμένος ἀπό τούς ᾿Ιουδαίους φάνηκε τόσο θαυμαστός, ὥστε ὄχι μόνο νά χρησιμοποιηθεῖ στήν κατασκευή τῆς οἰκοδομῆς ἀλλά καί νά συνδέσει τοίχους. Ποιούς τοίχους; ῞Οσους πιστεύουν ἀπό τούς ᾿Ιουδαίους καί ἀπό τούς ῞Ελληνες. Φανερώνει ἐκ τῶν προτέρων ὅτι οἱ ἐθνικοί πού θά πιστεύσουν καί ἀπό τούς ᾿Ιουδαίους ὅσοι τυχόν πιστεύσουν θά ἀποτελέσουν ἕνα σῶμα, ἄν καί προηγουμένως ὑπῆρχε τόση ἀπόσταση μεταξύ τους. Αὐτός ἐγενήθη εἰς κεφαλήν γωνίας, δηλαδή συνένωσε καί τά δύο ἔθνη». Καί σέ ἄλλα σημεῖα τῆς ἁγίας Γραφῆς ὁ Κύριος προφητεύεται καί χαρακτηρίζεται ὡς λίθος ἀνεκτίμητης ἀξίας καί ἀκαταγώνιστης στερεότητας (βλ. Δα 2, 34-35· ᾿Ησ 28,16· Α´ Κο 3,11· ᾿Εφ. 2,20-22· Β´ Τι 2,19· Α´ Πε 2,4-6).
  Παρά Κυρίου ἐγένετο αὕτη, ἔγινε αὐτό τό πράγμα, καί εἶναι θαυμαστό στά μάτια μας. ᾿Αρραγές θεμέλιο τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός, γι᾿ αὐτό καί ἡ πορεία της μέσα στήν ἱστορία εἶναι θαυμαστή. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος θριαμβευτικά διαλαλεῖ· «Τοιοῦτον ἔχει μέγεθος ἡ ᾿Εκκλησία· πολεμουμένη νικᾷ· ἐπιβουλευομένη περιγίγνεται (=ὑπερισχύει)· ὑβριζομένη λαμπροτέρα καθίσταται· δέχεται τραύματα, ἀλλ οὐ καταπίπτει ὑπό τῶν ἑλκῶν· κλυδωνίζεται ἀλλ οὐ καταποντίζεται· χειμάζεται ἀλλά ναυάγιον οὐχ ὑπομένει· παλαίει ἀλλ οὐχ ἡττᾶται· πυκτεύει, ἀλλ οὐ νικᾶται».

Στεργίου Ν. Σάκκου, Εὐαγγελικές περικοπές (βοήθημα γιά κυκλάρχες)