Ἡ θεραπεία τοῦ δαιμονισμένου παιδιοῦ

  Ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς Ι΄Κυριακῆς τοῦ Ματθαίου περιγράφει τή θεραπεία ἑνός δαιμονισμένου παιδιοῦ καί περιλαμβάνει ἐπίσης τή δεύτερη πρόρρηση (προφητεία) τοῦ Κυρίου γιά τό πάθος καί τήν ἀνάστασή του (17,14-23). Ἡ θεραπεία τοῦ δαιμονισμένου παιδιοῦ διαβάζεται καί ἀπό τό κατά Μᾶρκον Εὐαγγελίο ὡς εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Δ΄Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν (9,14-29). Ἐξιστορεῖται ἐπίσης στό Λκ 9,37-43.
  Τό περιστατικό αὐτό ἐκτυλίχθηκε μετά τήν κατάβαση τοῦ Ἰησοῦ ἀπό τό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως. Ἔτσι παρουσιάζονται δύο διαφορετικές σκηνές. Στό ὄρος τό μεγαλεῖο καί ἡ δόξα τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί στούς πρόποδες ἡ τραγικότητα τῆς ἀνθρώπινης ἀθλιότητας. Ἡ θεραπεία τοῦ παιδιοῦ ἀπό τόν Ἰησοῦ ἀποτελεῖ μαρτυρία τῆς θεϊκῆς ἐξουσίας καί τοῦ θριάμβου του ἐπί τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων.
  Εἶναι γνωστό σ' ὅλους μας ὅτι ἀπό τήν ἀρχή τῆς δημιουργίας ὁ διάβολος, βλέποντας τή μακάρια κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου στόν παράδεισο, τόν φθόνησε καί τόν πλάνεψε, μέ ἀποτέλεσμα νά τόν βγάλει ἀπό τή μακαριότητα καί νά τόν κάνει τραγικό καί δυστυχισμένο. Ἀλλά καί μετά ἀπό τήν πτώση, ὁ φοβερός αὐτός ἐχθρός τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, δέν ἔπαψε νά μᾶς ἐνοχλεῖ, προσπαθώντας συνεχῶς νά μᾶς βλάψει. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τήν ἐνανθρώπησή του νίκησε τόν διάβολο στό πρόσωπο τῶν δαιμονισμένων πού θεράπευσε. Τόν συνέτριψε ὁριστικά μέ τό θάνατο καί τήν Ἀνάστασή του, ὅπως τό εἶχε προαναγγείλει ὁ Κύριος· «νῦν ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου ἐκβληθήσεται ἔξω» (Ἰω 12,31).

α) Ἡ ἱκεσία ἑνός πονεμένου πατέρα (17,14-16)

17,14. Καί ἐλθόντων αὐτῶν πρός τόν ὄχλον προσῆλθεν αὐτῷ ἄνθρωπος γονυπετῶν αὐτόν καί λέγων.
  Κατεβαίνοντας ἀπό τό Ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως ὁ Ἰησοῦς μέ τούς τρεῖς μαθητές, Πέτρο, Ἰωάννη καί Ἰάκωβο, συνάντησαν στούς πρόποδες συγκεντρωμένο πλῆθος κόσμου. Ἐκείνη τήν ὥρα μέσα ἀπό τόν ὄχλον, πλησιάζει τόν Ἰησοῦ ἕνας ἄνθρωπος, γονατίζει μπροστά του καί τόν παρακαλεῖ γιά τή θεραπεία τοῦ παιδιοῦ του.
  Ὁ εὐαγγελιστής δέν μᾶς δίνει τά στοιχεῖα τῆς ταυτότητος αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπό τή συνέχεια τῆς περικοπῆς φαίνεται ὅτι ἦταν ἀπό τούς ψυχρούς καί δύσπιστους ἐκείνους Ἰουδαίους, οἱ ὁποῖα παρ' ὅλα ὅσα ἔβλεπαν καί ἄκουγαν ἀπό τόν Κύριο ἔμεναν μακριά του. Τώρα ὅμως ἡ ἀνάγκη καί ὁ πόνος τόν κάνουν νά γονατίσει μπροστά στόν Ἰησοῦ. Δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού τό βάρος τῆς θλίψεως κάνει τούς ὑπερήφανους νά λυγίζουν καί τίς σκληρές ἀπό τήν ἀπιστία καρδιές νά συντρίβονται.

17,15. Κύριε, ἐλέησόν μου τόν υἱόν, ὅτι σεληνιάζεται καί κακῶς πάσχει· πολλάκις γάρ πίπτει εἰς τό πῦρ καί πολλάκις εἰς τό ὕδωρ.
  Στήν παράκληση Κύριε, ἐλέησόν μου τόν υἱόν διαφαίνεται ἡ ταπείνωση καί ἡ συντριβή τοῦ πατέρα, πού καταφεύγει πρός τόν φιλεύσπλαγχνο Κύριος καί ζητᾶ τό ἔλεός του.
  Ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς, ὁ ὁποῖος ἰδιαίτερα ἀρέσκεται νά ἀναφέρει στοιχεῖα πού τονίζουν τήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ πρός τούς φτωχούς, τούς ἀδύναμους καί τούς ἁμαρτωλούς, ἐπισημαίνει ὅτι ὁ ἄρρωστος γιός ἦταν καί μονογενής (9,38). Ἡ πληροφορία αὐτή μᾶς βοηθάει νά καταλάβουμε τόν βαθύ πόνο τοῦ ἀνθρώπου πού βλέπει τό μοναδικό του παιδί νά ὑποφέρει καί νά βασανίζεται φοβερά.
  Ὁ πατέρας ἴσως γιά  νά προσελκύσει περισσότερο τή συμπάθεια καί τό ἔλεος τοῦ Κυρίου δίδει μία σύντομη περιγραφή τῆς ἀσθένειας τοῦ παιδιοῦ του. Λέγει καταρχάς ὅτι σεληνιάζεται. Στήν ἀρχαιότητα ὁ ὅρος «σεληνιασμός» χαρακτήριζε τή γνωστή σέ μᾶς ἐπιληψία, διότι νόμιζαν ὅτι ἡ ἀσθένεια ἐπηρεάζεται ἀπό τίς φάσεις τῆς σελήνης. Τό παιδί τῆς περικοπῆς μας σαφῶς λέγεται ὅτι κατέχεται ἀπό δαιμόνιο (στ. 18). Καί ἀλλοῦ ἐπίσης οἱ δαιμονισμένοι ὀνομάζονται σεληνιαζόμενοι (βλ. Μθ 4,24 κ.ἄ). Αὐτό, ὅπως ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος συμβαίνει, διότι ὁ εὐαγγελιστής χρησιμοποιεῖ τόν συνηθισμένο στήν ἐποχή του ὅρο, χωρίς βέβαια νά ἀποδίδει στή σελήνη τό ἔργο τοῦ δαιμονίου.
  Προσδιορίζοντας ἀκριβέστερα τήν πάθηση ὁ εὐαγγελιστής Μᾶρκος γράφει ὅτι τό παιδί ἔχει «πνεῦμα ἄλαλον» (9,17), δηλαδή δαιμόνιο, ἐνῶ ὁ Λουκᾶς ὡς γιατρός μιλᾶ γιά πνεῦμα, ἐννοεῖται πονηρό, καί γιά «δαιμόνιον» (9,42). Γενικά στά εὐαγγέλια ἀναφέρονται περιπτώσεις ἀνθρώπων στίς ὁποῖες ἡ δαιμονική ἐπήρεια προκάλεσε κάποια φυσική ἀσθένεια π.χ. κώφωση (Μθ 9,32-33 βλ. Μάθημα 7ο) ἤ τύφλωση καί κώφωση συγχρόνως (βλ. Μθ 12,22). Καί ἡ ἀσθένεια τοῦ Ἰώβ, ἄν καί φαινόταν φυσική, ὅμως ἦταν ἐνέργεια τοῦ διαβόλου. Γι' αὐτό εἶναι φρόνιμο καί συνετό ὅταν παρουσιάζεται μία σοβαρή ἀσθένεια παράλληλα μέ τήν προσφυγή μας στούς γιατρούς γιά τή θεραπεία νά καταφεύγουμε καί στά μέσα πού μᾶς προσφέρει ἡ Ἐκκλησία, τήν προσευχή καί τήν τέλεση Εὐχελαίου ἤ θ. Λειτουργίας ὑπέρ ὑγείας, τήν ἐξομολόγηση, τήν ἐλεημοσύνη κτλ.
  Κακῶς πάσχει: Τό δαιμόνιο θεωρεῖ τό παιδί ὡς τό ἐνδιαίτημά του. Τό τυραννάει, τό βασανίζει, τό ταλαιπωρεῖ, τό φέρνει κοντά στό θάνατο, ἀλλά δέν τό θανατώνει, διότι εἶναι ἡ κατοικία του. Ὁ πατέρας ἐξηγεῖ τό κακῶς πάσχει ἀναφέροντας τά ἀποτελέσματα τῆς ἀρρώστιας, πολλάκις γάρ πίπτει εἰς τό πῦρ καί πολλάκις εἰς τό ὕδωρ. Ὅταν τό ταλαίπωρο αὐτό παιδί βρίσκεται σέ κατάσταση κρίσεως, κινδυνεύει νά καεῖ ἤ νά πνιγεῖ. Σώζεται μόνο μέ τήν ἔγκαιρη ἐπέμβαση τῶν οἰκείων του.
  Ὁ δαιμονισμένος νέος τῆς περικοπῆς μας εἶναι μιά ζωντανή εἰκόνα τῆς κοινωνίας μας καί μάλιστα τῶν νέων μας. Στό πρόσωπό του μποροῦμε νά δοῦμε ἕναν μεγάλο ἀριθμό παιδιῶν τῆς ἐποχῆς μας, πού ζοῦν χωρίς Χριστό καί κυριεύθησαν ἀπό τό πονηρό πνεῦμα. Ἄλλοτε τά καταλαμβάνει τό ἄλαλο πνεῦμα (Μρ 9,17), γίνονται ἀμίλητα καί ἀπρόσιτα χωρίς λόγο· δέν ἐπικοινωνοῦν οὔτε μέ τούς γονεῖς τους. Τό σπίτι γίνεται γι' αὐτούς ἑστιατόριο, ξενοδοχεῖο καί Τράπεζα ὅπου ἔρχονται μόνο γιά νά φᾶνε, νά κοιμηθοῦν καί νά ζητήσουν χρήματα. Κι ἄλλοτε πάλι τά κυριεύει τό πνεῦμα τοῦ ὑλισμοῦ, τῆς ἀθεΐας καί τῆς διαφθορᾶς, πού τά βασανίζει τόσο φρικτά. Ἐνῶ ἔχουν τόσα ἀγαθά, εἶναι πεινασμένα κι ἀνικανοποίητα, ψάχνουν τή χαρά στά ναρκωτικά, γιά νά ἐξαθλιώσουν μ' αὐτά ὁλότελα τόν ἑαυτό τους. Ἡ νεολαία μας, πού ζῆ μακριά ἀπό τόν Χριστό, συχνά σάν τόν δαιμονισμένο νέο ἀφρίζει καί τρίζει τά δόντια της ὀργισμένη, σχίζει τά ροῦχα της, αὐτοκαταστρέφεται. Δέν ξέρει τί θέλει. Ἄλλοτε τή βλέπουμε νά πέφτει στό νερό τῆς ἀπελπισίας, τοῦ μαρασμοῦ καί τῆς καταθλίψεως κι ἄλλοτε στή φωτιά τοῦ ἐγκλήματος ἤ τῆς αὐτοκτονίας.

17,16. Καί προσήνεγκα αὐτόν τοῖς μαθηταῖς σου, καί οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτόν θεραπεῦσαι.
  Ὁ Κύριος εἶχε δώσει πρίν ἀπό λίγο καιρό στούς μαθητές του «ἐξουσίαν πνευμάτων ἀκαθάρτων ὥστε ἐκβάλλειν αὐτά καί θεραπεύειν πᾶσαν νόσον καί πᾶσαν μαλακίαν» (Μθ 10,1· βλ. Λκ 9,1). Τώρα ὅμως αὐτοί οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτόν θεραπεῦσαι, δέν μπόρεσαν νά θεραπεύσουν τόν δαιμονισμένο νέο. Στό ἐρώτημα πού εὔλογα δημιουργεῖται, γιατί οἱ μαθητές δέν πέτυχαν τή θεραπεία; ἀπαντᾶ στή συνέχεια ὁ Κύριος ἐλέγχοντας τήν ἀπιστία τοῦ πατέρα (στ. 17) καί τήν ὀλιγοπιστία τῶν μαθητῶν (στ. 20).

β) Ὁ ἔλεγχος τοῦ Χριστοῦ καί ἡ θεραπεία τοῦ παιδιοῦ (17,17-18)

  Τήν εὐθύνη γιά τήν ἀποτυχία τῆς θεραπείας ρίχνει ὁ πατέρας στούς μαθητές τοῦ Ἰησοῦ καί ὄχι στή δική του ὀλιγοπιστία. Αὐτό προκαλεῖ τήν ἱερή ἀγανάκτηση καί τόν αὐστηρό ἔλεγχο τοῦ Κυρίου. Ὁ Ἰησοῦς ὁ «πρᾶος καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Μθ 11,29), θά ἐλέγξει καί τούς μαθητές του γιά τήν ὀλιγοπιστία τους, ὡστόσο δέν θέλει νά τούς κατηγοροῦν αὐτοί  πού πρέπει πρῶτα νά ἐλέγξουν τόν ἑαυτό τους.

17,17. ἀποκριθείς δέ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ὦ γενεά ἄπιστος καί διεστραμμένη! ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; φέρετέ μοι αὐτόν ὧδε.
  Ὁ Ἰησοῦς ἔχει μπροστά του τήν εἰκόνα τῆς πονεμένης ἀνθρωπότητος, τήν ὁποία ταλαιπωρεῖ ὁ ἀρχέκακος διάβολος, καί ἀπό τήν ἄλλη τούς ἐκπροσώπους του, πού στάθηκαν ἀνήμποροι νά τή βοηθήσουν. Ὁ λόγος του· ὦ γενεά ἄπιστος καί διεστραμμένη ἀπευθύνεται τόσο στόν πατέρα ὅσο καί στούς μαθητές ἀλλά καί σέ ὅλους τούς παρευρισμομένους. Ὁ γενικός ἔλεγχος γίνεται πιό εὐπρόσδεκτος ἀπό ὅτι ὁ προσωπικός πού εἶναι σκληρότερος.
  Ἡ προσφώνηση τοῦ Κυρίου πρός τόν ἰσραηλιτικό λαό εἶναι σχεδόν ἡ ἴδια μέ ἐκείνη τοῦ Μωυσῆ στό κύκνειο ἆσμα του· «γενεά σκολιά καί διεστραμμένη» (Δε 32,5). Ὁ Κύριος ἀντικαθιστᾶ τό ἐπίθετο «σκολιά» μέ τό ἄπιστος ἀποκαλύπτοντας ἔτσι ὅτι αἰτία τῆς διαστροφῆς τοῦ λαοῦ εἶναι ἡ ἀπιστία. Ὅπως οἱ προφῆτες τῆς Π. Διαθήκης, ἔτσι καί ὁ Χριστός διαμαρτύρεται γιά τή γενική ἀποστασία ἀπό τόν Θεό, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στή διαστροφή, στήν περιπλάνηση στό σκοτάδι. Εἶναι φανερός ὁ πόνος τοῦ Κυρίου καθώς τώρα πού ἡ ἀποστολή του φθάνει στό τέλος τους οἱ Ἰσραηλίτες ἐξακολουθοῦν νά παρμένουν μοιχοί καί μοιχαλίδες ἐγκαταλείποντας τόν Γιαχβέ, τόν νόμιμο σύζυγό τους.
  Ἡ γενεά ὀνομάζεται ὄχι μόνον ἄπιστη ἀλλά καί διεστραμμένη. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ἄπιστοι ἀπό ἄγνοια. Ἡ γενεά ὅμως αὐτή, τήν ὁποία κατηύθυναν οἱ γραμματεῖς καί οἱ φαρισαῖοι, δέν μπορεῖ νά δικαιολογηθεῖ ὅτι ἡ ἀπιστία της προέρχεται ἀπό ἄγνοια. Ἔχει δεῖ πολλά σημεῖα καί ἔχει γνωρίσει τή δύναμη τοῦ Ἰησοῦ. Ἐπειδή ὅμως ἐπιμένει στήν ἀπιστία, ὀνομάζεται διεστραμμένη. Δέν ἦταν ἡ φύση τῶν ἀνθρώπων διεστραμμένη, ἀλλά ἡ ἀπιστία καί ἡ ἁμαρτία τούς κατήντησαν ἔτσι. Αὐτή ἡ διαστροφή προκαλεῖ καί διευκολύνει τά δαιμόνια νά κυριαρχοῦν ἐλεύθερα ἐπάνω τους.
  Ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; Ἡ φράση αὐτή δείχνει τήν ἀνοχή καί τή μακροθυμία τοῦ Κυρίου πρός τούς ἁμαρτωλούς. Ἀγωνιᾶ καί ἀγανακτεῖ, διότι ἀγαπᾶ τόν ἁμαρτωλό καί θέλει τή σωτηρία του, ἀλλά καί τόν ἀνέχεται περιμένοντας τή μετάνοιά του.
  Ἔμμεσα μ' αὐτά τά λόγια ὁ Ἰησοῦς δείχνει ὅτι πλησιάζει ὁ καιρός τοῦ πάθους καί τοῦ θανάτου του πού εἶναι γι' αὐτόν εὐπρόσδεκτα καί πολύ ποθητά. Σπεύδει νά σταυρωθεῖ γιά χάρη τους, γιά νά τούς ἐλευθερώσει ἀπ' τήν ἀπιστία καί τή διαστροφή τους.
  Πράγματι, μετά τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δέν ἔχει πιά ὁ διάβολος ἐξουσία πάνω στούς πιστούς ἀνθρώπους. Δέν μπορεῖ νά τούς βλάψει, ἐκτός ἄν ἐκεῖνοι τοῦ τό ἐπιτρέψουν μέ τό νά ἀπομακρύνονται ἀπό τόν Χριστό καί τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας του καί νά ζοῦν μέ ἀσέβεια καί ἁμαρτίες. Ὁ ἀπ. Πέτρος λέει ὅτι ὁ διάβολος «ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄ Πέ 5,8). Κι ὁ ἀπ. Παῦλος συχνά μιλᾶ γιά τήν πάλη μας μέ τόν διάβολο καί γιά τίς μεθοδεῖες του (Β΄Κο 11,14· Ἐφ 6,11·12·16· Α' Το 3,7· Β΄ Τι 2,26). Ἡ ἁγία Γραφή μᾶς περιγράφει τήν ἐπίθεση τοῦ σατανᾶ στόν ἴδιο τόν Κύριό μας (βλ. Μθ 4,1-11· Μρ 1,12-13· Λκ 4,1-13)· καί ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει νά μᾶς παρουσιάσει πολλές μάχες πού ἔδωσαν τά παιδιά της ἐναντίον τοῦ φοβεροῦ ἐχθροῦ, τοῦ διαβόλου.
  Φέρετέ μοι αὐτόν ὧδε: Προστάζει νά φέρουν τό παιδί κοντά του. Δέν ἀπευθύνεται μόνο στόν πατέρα· χρειαζόταν καί κάποιος ἄλλος νά τόν βοηθήσει, διότι τό παιδί λόγῳ τῆς δαιμονοληψίας, ἦταν ἀτίθασο. Ὁ εὔσπλαγχνος Κύριος ἀνεπηρέαστος ἀπό τήν ἀπιστία καί τή διαστροφή τῆς γενεᾶς καλεῖ κοντά του τό ἄρρωστο παιδί γιά νά τό θεραπεύσει. Δέν ἦλθε γιά νά καταδικάσει τούς ἀνθρώπους, πού μέ τά ἔργα τους ἔγιναν ὑπόδουλοι στό κακό, στή φθορά καί στό θάνατο· δέν ἦλθε γιά νά κατακρίνει, ἀλλά γιά νά διακονήσει καί νά σώσει. Ὁ σταυρός, γιά τόν ὁποῖο θά μιλήσει ὁ Κύριος προφητικά στούς στίχους 22-23, εἶναι τό σύμβολο τῆς διακονίας καί τῆς προσφορᾶς του στήν ἀνθρωπότητα.

17,18. Καί ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς, καί ἐξῆλθεν ἀπ᾿ αὐτοῦ τό δαιμόνιον καί ἐθεραπεύθη ὁ παῖς ἀπό τῆς ὥρας ἐκείνης.
  Καί ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς: Ἐπιτιμῶ σημαίνει ἐπιπλήττω. Τό δαιμόνιο εἶχε κυριεύσει τό παιδί, καί αὐτό ἐνεργοῦσε δι' αὐτοῦ (βλ. Μθ 4,24). Ἡ ἐπιτίμηση φαίνεται ὅτι ἀπευθύνεται στόν ἄνθρωπο, ὅμως στήν οὐσία γίνεται πρός τό δαιμόνιον πού τόν ἔχει κατακτήσει καί τόν κρατάει δέσμιο (βλ. Μρ 1,25).
  Ἐθεραπεύθη ὁ παῖς: Ἡ θεραπεία τοῦ παιδιοῦ μόνο μέ τήν ἐπιτίμηση τοῦ Ἰησοῦ πρός τό δαιμόνιο πού τό εἶχε δέσμιο, δείχνει τή δύναμη, τήν αὐθεντία καί τήν ἐξουσία τοῦ Κυρίου. Καί μέ τό σημεῖο αὐτό ἀποκαλύπτει σέ ὅλους τή θεότητά του, πού μέ λαμπρότητα καί δόξα εἶχε φανερωθεῖ μόνο στούς τρεῖς μαθητές του στό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως.
  Σέ ὅλους ἐμᾶς, πού μέ πόνο παρακολουθοῦμε τήν ἐξαθλίωση καί τή διαφθορά τῶν παιδιῶν μας, ἡ περικοπή αὐτή δίνει μιά ἀπάντηση καί μᾶς συστήνει ἕνα ἐγγυημένο μέσο θεραπείας. Νά φέρουμε τά παιδιά μας στόν Χριστό. Αὐτός εἶναι ὁ παντοδύναμος γιατρός ψυχῶν καί σωμάτων πού μπορεῖ νά τά θεραπεύσει, εἶναι ὁ πάνσοφος διδάσκαλος πού μπορεῖ νά τά διδάξει. Εἶναι ἀνάγκη μάλιστα πρῶτα οἱ γονεῖς νά γνωρίσουν στά παιδιά τους τόν Χριστό, νά τούς μιλήσουν γι' Αὐτόν καί νά τά συνδέσουν μαζί του. Κι ἄν πολλά παιδιά μας ἔχουν κυριευθεῖ ἤδη ἀπό τό πονηρό πνεῦμα καί δέν μᾶς ἀκοῦν ὅταν τούς μιλοῦμε γιά τόν Χριστό, ἄς μήν ἀπελπιζόμαστε. Σάν τόν πατέρα τοῦ δαιμονισμένου νέου ἄς γονατίσουμε ἐνώπιόν του κι ἄς τοῦ ζητήσουμε νά σώσει τά παιδιά μας. Ὅταν τά παιδιά μας δέν θέλουν νά ἀκούσουν τόν σωτήριο λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐμεῖς νά μιλοῦμε ἀκατάπαυστα στόν σωτήρα Χριστό γιά τά παιδιά μας.

Γ) Ἡ δύναμη τῆς πίστεως, τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας (17,19-21)

17,19. Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταί τῷ ᾿Ιησοῦ κατ᾿ ἰδίαν εἶπον· διατί ἡμεῖς οὐκ ἠδυνήθημεν ἐκβαλεῖν αὐτό;
  Τότε, ἀφοῦ ὁ πατέρας παρέλαβε θεραπευμένο τό παιδί του (βλ. Λκ 9,42), πῆγαν ἰδιαιτέρως οἱ μαθηταί στόν Ἰησοῦ καί τοῦ εἶπαν· «Γιατί ἐμεῖς δέν μπορέσαμε νά βγάλουμε τό διαμόνιο»; Ἡ ἐρώτησή τους φανερώνει ἀγωνία καί φόβο μή τυχόν ἔχασαν τή χάρη πού ὁ Κύριος τούς ἐμπιστεύθηκε, ὅταν τούς ἔδωσε τή δύναμη καί τήν ἐξουσία νά φυγαδεύουν καί νά ἐκδιώκουν τά ἀκάθαρτα πνεύματα.
  Ὁ Θεοτόκης παρατηρεῖ: α) Ὅπως αὐτοί πού ἔλαβαν τό χάρισμα τῆς προφητείας, δέν προφήτευαν πάντοτε, οὔτε γιά ὅλα τά θέματα, ἔτσι καί αὐτοί πού ἔλαβαν τή χάρη τῶν θαυμάτων, δέν θαυματουργοῦσαν πάντοτε, οὔτε σέ ὅλες τίς περιπτώσεις. β) Ἐμποδίζεται ἡ ἐνέργεια τοῦ θαύματος ἐξαιτίας τῆς ὀλιγοπιστίας καί τοῦ δισταγμοῦ αὐτοῦ πού τό ἐπιτελεῖ ἤ ἐξαιτίας τῆς ἀναξιότητος αὐτοῦ πού ζητάει τό θαῦμα.
  Εἶναι ἄξιο προσοχῆς τό γεγονός, ὅτι οἱ μαθητές δέν ἐπαναπαύτηκαν στό ὅτι ἀπέδωσε ὁ Κύριος στήν ἀποτυχία τῆς θεραπείας στήν ἀπιστία τῆς γενεᾶς, ἀλλά ὅπως λέει ὁ ἀείμνηστος π. Σεραφείμ Παπακώστας «ὡς ἄριστοι τοῦ πνευματικοῦ των συμφέροντος ἐρευνηταί, θέλουν νά μάθουν τήν ἰδικήν των ἔλλειψιν καί ὄχι τοῦ λαοῦ, θέλουν νά ἀποδώσουν τό ἐσφαλμένον εἰς τόν ἑαυτόν των καί ὄχι εἰς τούς ἄλλους». Πόσο ὠφέλιμη εἶναι αὐτή ἡ τακτική στίς καθημερινές μας σχέσεις μέ τούς ἀνθρώπους!

17,20. ὁ δέ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· διά τήν ἀπιστίαν ὑμῶν. ἀμήν γάρ λέγω ὑμῖν, ἐάν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καί μεταβήσεται, καί οὐδέν ἀδυνατήσει ὑμῖν.
  Ὅταν ὁ Κύριος ἀπευθύνθηκε πρός τόν πατέρα καί πρός τό λαό, ἀπέδωσε στήν ἀπιστία του τό ὅτι δέν θεραπεύθηκε τό παιδί. Ὅταν τώρα μιλάει μέ τούς μαθητές του, ἀποδίδει στή δική τους ἀπιστία τό ὅτι δέν κατόρθωσαν νά ἐκβάλουν τό δαιμόνιο. Τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι καί στίς δύο πλευρές δέν ὑπῆρχε ἡ πίστη πού ἔπρεπε νά ὑπάρχει.
  Ὁ δέ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· διά τήν ἀπιστίαν ὑμῶν: Ἡ πίστη ἦταν οὐσιαστική προϋπόθεση γιά τήν ἐπιτέλεση τῶν σημείων. Δέν εἶναι βέβαια ἄπιστοι οἱ μαθητές. Φαίνεται ὅμως ὅτι ἐπειδή ἄκουσαν ὅτι εἶναι πολύ φρικτή ἡ κατάσταση τοῦ δαιμονισμένου παιδιοῦ, τούς κατέλαβε ὀλιγοπιστία. Αὐτή τήν ὀλιγοπιστία τους ἐλέγχει ὁ Κύριος ὡς ἀπιστία. Ἡ πίστη τῶν μαθητῶν γνώρισε διάφορες διακυμάνσεις. Ὁ Πέτρος π.χ. ἄλλοτε μακαρίζεται, ἄλλοτε ἐπιτιμᾶται. Ἀλλά καί οἱ ὑπόλοιποι κατηγοροῦνται ἀπό τόν Κύριο γιά πνευματική ἀτέλεια, ὅταν δέν ἀντιλήφθηκαν τό λόγο του γιά τή ζύμη (βλ. Μθ 16,6-12). Φάνηκαν πνευματικά ἀδύναμοι, διότι ἦταν πάρα πολύ ἀτελεῖς, πρίν λάβουν τό ἅγιο Πνεῦμα.
  Ὁ Ἰησοῦς ὅμως τούς δείχνει ὅτι καί χωρίς τή δική τους πίστη μπορεῖ νά κάνει τό σημεῖο. Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος κάνει ἕναν παραλληλισμό μέ τό θαῦμα πού συνέβη στόν τάφο τοῦ Ἐλισσαίου· καί σ' ἐκείνη τήν περίπτωση ἀναστήθηκε ὁ νεκρός πού τοποθετήθηκε στόν τάφο τοῦ προφήτη χωρίς προηγουμένως νά ἐκδηλωθεῖ ἡ πίστη κάποιου προσώπου.
  Γιά τόν κόκκον σινάπεως ἔχει ἤδη μιλήσει ὁ Ἰησοῦς στή σχετική παραβολή του. Τόν ἀναφέρει ἐδῶ γιά νά φανερώσει τήν ἀπερίγραπτη δύναμη τῆς πίστεως. «Ὅνπερ γάρ τρόπον ὁ κόκκος σινάπεως μικρός μέν ἐστι τό μέγεθος, διάπυρος δέ τήν ἐνέργειαν, καί ἐν ὀλίγῃ ἐσπαρμένος περιγραφῇ μεγάλους κλάδους περιέχει, ὅς αὐξηθείς δύναται καί τά πετεινά σκεπάζειν, οὕτω καί ἡ πίστις ἐν τῇ ψυχῇ ἐν ὀξυτάτῃ ροπῇ τά μέγιστα κατορθοῖ», μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἰεροσολύμων. Μολονότι τό σινάπι φαίνεται μικρό ὡς πρός τό μέγεθος, ὅμως ἔχει τήν πιό μεγάλη δύναμη ἀπ' ὅλα τά σπέρματα, γίνεται μεγάλο δένδρο (βλ. Μθ 13,31-32). Παρόμοια καί ἡ ἐλάχιστη ἀλλά γνήσια καί θερμή πίστη μπορεῖ νά πετύχει μεγάλα πράγματα.
  Ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ: Τό μικρό σπέρμα κόκκου σινάπεως παρουσιάζει τεράστια ἀντίθεση πρός τό ὄρος.
  Μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ: Ἡ μετακίνηση ὄρους εἶναι παράδειγμα γιά νά δηλώσει κανείς κάτι πού εἶναι ἀδύνατο νά συμβεῖ. Ὅποιος πιστεύει στόν Χριστό μπορεῖ νά ἐπιτελέσει καί αὐτά πού θεωροῦνται ἀπό τούς ἀνθρώπους ὡς ἀδύνατα πράγματα. Ὡραία εἰκόνα τῶν κατορθωμάτων τῆς πίστεως ἔχουμε στό 11ο κεφ. τῆς πρός  Ἑβραίους ἐπιστολῆς. Ἡ πίστη κάνει θαύματα, ἐπιτελεῖ ἔργα καταπληκτικά τά ὁποῖα φαίνονται λογικά ἀκατόρθωτα.
  Βέβαια δέν ἀναφέρεται πουθενά γιά τούς μαθητές ὅτι ἐπετέλεσαν τέτοιο σημεῖο μετά τήν Πεντηκοστή, πού ἡ πίστη τους γιγάντωσε. Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ἀπαντᾶ ὅτι ἦταν πολύ μεγαλύτερα ἐκεῖνα πού ἐπετέλεσαν, ἀφοῦ ἀνέστησαν μύριους νεκρούς καί πνευματικά καί σωματικά. Δέν εἶναι τό ἴδιο πράγμα νά μετακινήσεις ὄρος καί νά διώξεις τό θάνατο ἀπό νεκρό σῶμα καί ψυχή.

17,21. Τοῦτο δέ τό γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ.
  Τοῦτο δέ τό γένος, δέν σημαίνει μιά ἰδιαίτερη τάξη δαιμόνων ἀλλά ὅλο τό δαιμονικό γένος, «τό γένος τῶν δαιμόνων πάντων» (Ζιγαβηνός). Τά δαιμόνια φυγαδεύονται μόνο ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ. «Ἡ μέν γάρ προσευχή φοβερά τῷ δαίμονι· ταύτην δέ κρατύνει καί δυναμοῖ λίαν ἡ νηστεία», ἐξηγεῖ ὁ Ζιγαβηνός.
  Ἡ ἀπάντηση τοῦ Κυρίου εἶναι κατηγορηματική ὅτι τά δαιμόνια δέν βγαίνουν μέ τίποτε ἄλλο παρά μόνο μέ προσευχή καί νηστεία. Ὑπογραμμίζοντας τή δύναμη τῆς νηστείας στήν περίπτωση αὐτή ὁ ἅγιος Χρυσόστομος λέει· «Ἡ νηστεία εἶναι φοβερή γιά τούς δαίμονες. Ἄν κάποιος εἶναι σεληνιαζόμενος δεῖξε του τό πρόσωπο τῆς νηστείας. Θά μείνει πιό ἀκίνητος κι ἀπό αὐτές τίς πέτρες, διότι θά παγώσει ἀπό τό φόβο καί θά εἶναι σάν δεμένος, ἰδιαίτερα ὅταν δεῖ νά συνδέεται μέ τή νηστεία ἡ ἀδελφή καί ὁμόζυγός της προσευχή. Αὐτός πού νηστεύει εἶναι ἀνάλαφρος, ἔχει φτερά καί προσεύχεται μέ ἐγρήγορση».
  Ἡ νηστεία ἀποτελεῖ ἔνδειξη ταπεινώσεως, μέσο νεκρώσεως τῶν ἀτάκτων ὁρμῶν καί ματαίων συνηθειῶν, κάνει τό νοῦ καθαρότερο, τόν προσηλώνει στήν προσευχή· τονώνει καί φτερώνει τήν προσευχή.
  Σήμερα πού ἡ πολεμική τῶν σατανικῶν δυνάμεων κατά τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τόσο ἔντονη, δέν θά πρέπει νά παραθεωρεῖται ἡ βασική αὐτή ἀλήθεια. Δύο κυρίως εἶναι τά μέσα μέ τά ὁποῖα μᾶς πολεμᾶ ὁ διάβολος· 1) οἱ σαρκικές ἐπιθυμίες καί 2) ἡ ματαιότητα τοῦ κόσμου. Κι ἐμεῖς ἔχουμε δύο ὅπλα γιά νά τόν ἀντιμετωπίσουμε καί νά τόν συντρίψουμε· Ὅταν ξεσηκώνεται ἡ σάρκα καί ἔχουμε σαρκικούς πειρασμούς, τότε νηστεύουμε. Δέν θά ἐπιμείνει περισσότερο  ὁ διάβολος, διότι τρέμει τήν νηστεία, ἡ ὁποία μᾶς γυμνάζει καί μᾶς κάνει ἀγαπητούς στόν Θεό. Ὅταν πάλι ὁ διάβολος μᾶς προβάλλει τά τερπνά αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ἐμεῖς νά καταφεύγουμε στήν προσευχή καί μαζί μέ τόν Δαυΐδ νά λέμε στόν Κύριο· «ἀπόστρεψον τούς ὀφθαλμούς μου τοῦ μή ἰδεῖν ματαιότητα» (Ψα 118,37). Ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία εἶναι τά πανίσχυρα ὅπλα μας μέ τά ὁποῖα συντρίβεται ὁ διάβολος (βλ. Μρ 9,29).
  Σέ μερικούς ἴσως γεννᾶται τό ἐρώτημα· γιατί ὁ Θεός ἐπιτρέπει στόν διάβολο νά μᾶς πειράζει; Ἡ ἀπάντηση εἶναι: Γιά νά τόν νικοῦμε καί ἔτσι ἐκεῖνος μέν νά καταισχύνεται, ἐμεῖς δέ νά κερδίζουμε τό στέφανο τῆς νίκης. Καί εἶναι εὔκολο νά νικήσουμε τόν φοβερό μας ἐχθρό, ἄν χρησιμοποιήσουμε τά ὅπλα μέ τά ὁποῖα μᾶς ὁπλίζει ὁ Κύριός μας ἐναντίον του.

δ) Δεύτερη πρόρρηση τοῦ πάθους (17, 22-23)

  Ὁ Κύριος τρεῖς φορές προλέγει τό πάθος του (βλ. Μθ 16,21· 20,17-19· Μρ 8,31· 9,31· 10,32-34· Λκ 9,22. 44-45· 18,31-33). Αὐτό δείχνοντας ἔτσι ὅτι εἶναι κύριος τῆς ζωῆς του καί μόνος του θέλησε νά τή θυσιάσει, χωρίς νά ἀναγκασθεῖ ἀπό κανένα. Γιά νά μήν πλανῶνται οἱ μαθητές νομίζοντας ὅτι θά βασιλεύσει στήν Ἰερουσαλήμ, ἐνῶ αὐτός ἔμελλε νά σταυρωθεῖ, νά πεθάνει καί νά ἀναστηθεῖ, γι' αὐτό τούς ἐπαναλαμβάνει τήν πρόρρηση γιά τό θάνατο καί τήν ἀνάστασή του.

17,22. ᾿Αναστρεφομένων δέ αὐτῶν εἰς τήν Γαλιλαίαν εἶπεν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· μέλλει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων.
  ᾿Αναστρεφομένων δέ αὐτῶν εἰς τήν Γαλιλαίαν: Ὁ Κύριος ἐπιστρέφει στή Γαλιλαία προχωρώντας κατά μῆκος τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ ἀπό τή δυτική πλευρά. Εἶχε ἀπομακρυνθεῖ μαζί μέ τούς μαθητές του μετά ἀπό μιά σκληρή σύγκρουση πού εἶχε μέ τή θρησκευτική ἡγεσία στήν περιοχή τῆς Καπερναούμ. Περιόδευσε στά μέρη Τύρου καί Σιδῶνος καί ἐπέστρεψε ἀπό τά ὄρη τοῦ Λιβάνου. Μετά τή Μεταμόρφωση θεράπευσε τό δαιμονισμένο παιδί καί μπῆκε στήν περιοχή τῆς Γαλιλαίας.
  Μέλλει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων: Ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι χριστολογικός τίτλος καί σημαίνει ὁ θεάνθρωπος. Τό ἀπαρέμφατο παραδίδοσθαι μαζί μέ τό μέλλει (=πρόκειται) δείχνει ὅτι τό πάθος τοῦ Ἰησοῦ εἶναι γεγονός βέβαιο καί ἀναπόφευκτο. Ὁ Κύριος ἀναφέρεται στήν ὥρα καί τή στιγμή τοῦ γεγονότος πού προλέγει. Τό ἑκούσιο πάθος του ἀποκαλύπτει τή μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατέρα, ὁ ὁποῖος ἀποφάσισε τό θάνατο τοῦ υἱοῦ του γιά τή σωτηρία μας.
  Στό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως ὁ Χριστός ἔδειξε στούς τρεῖς μαθητές τή θεότητά του, γιά νά γνωρίζουν ποιός εἶναι καί νά μήν ταραχτοῦν ἀπό αὐτά πού θά ἀκολουθήσουν· ὅπως τό ψάλλουμε στό κοντάκιο τῆς ἑορτῆς: «Ἵνα, ὅταν σε ἴδωσι σταυρούμενον, τό μέν πάθος νοήσουσιν ἑκούσιον, τῷ δέ κόσμῳ κηρύξωσιν ὅτι σύ ὑπάρχεις ἀληθῶς τοῦ πατρός τό ἀπάγαυσμα». Τώρα τούς τό λέει ξεκάθαρα. Ἄν οἱ μαθητές δέν αἰφνιδιαστοῦν μέ τόν ἐπικείμενο σταυρικό θάνατο καί μπορέσουν νά ὑπομείνουν τό πάθος τοῦ διδασκάλου τους, αὐτό θά τούς προετοιμάση γιά τήν ἀποστολή τους καί γιά τό δικό τους μαρτύριο.

17,23. καί ἀποκτενοῦσιν αὐτόν, καί τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθήσεται. καί ἐλυπήθησαν σφόδρα.
  Οἱ μαθητές ἐλυπήθησαν σφόδρα, εἴτε διότι κατανόησαν τόν ἑκούσιο θάνατο τοῦ Διδασκάλου εἴτε διότι διαψεύστηκαν οἱ ἐλπίδες τους γιά τήν ἐγκόσμια, τήν ἐπίγεια μεσσιανική βασιλεία τοῦ Ἰησοῦ. Δέν ἦταν δηλαδή μιά ἁπλή συμπάθεια γιά τά παθήματα τοῦ διδασκάλου ἡ λύπη πού τούς κατέλαβε, ἀλλά εἶχε σχέση μέ τίς προσδοκίες τους.
  Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ἐξηγεῖ: «Τό ὅτι ἐπρόκειτο νά πεθάνει (ὁ Κύριος) τό γνώριζαν, διότι αὐτό τό ἄκουγαν συνεχῶς. Τό ὅτι ἡ ἰσχύς αὐτοῦ τοῦ θανάτου θά παύσει πολύ γρήγορα καί θά ἐπιφέρει ἀμέτρητα ἀγαθά, δέν τό γνώριζαν ἀκόμη μέ ἀπόλυτη ἀκρίβεια. Ἀκόμη δέν γνώριζαν οὔτε καί αὐτή ἡ ἀνάστασή του τί ἀκριβῶς ἦταν. Γι' αὐτό ἐλυποῦντο· διότι ἡ ἀφοσίωσή τους πρός τόν διδάσκαλό τους ἦταν μεγάλη».

Στεργίου Σάκκου,
Εὐαγγελικές περικοπές (βοήθημα κυκλαρχῶν)