῾Ο χορτασμός τῶν πέντε χιλιάδων στήν ἔρημο

  Τήν Η´ Κυριακή τοῦ Ματθαίου διαβάζεται ἡ εὐαγγελική περικοπή πού ἀναφέρεται στό χορτασμό πέντε χιλιάδων ἀνθρώπων ἀπό τόν ᾿Ιησοῦ σέ ἐρημικό τόπο (14,14-22). Τό σημεῖο τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν ἄρτων ἔχει ἰδιαίτερη σπουδαιότητα καί τό ἐξιστοροῦν ἐκτός ἀπό τόν Ματθαῖο καί ὅλοι οἱ ἄλλοι εὐαγγελιστές (Μρ 6,30-44· Λκ 9,10-17· ᾿Ιω 6,1-13). Στά εὐαγγέλια κατά Ματθαῖον καί κατά Μᾶρκον ἀναφέρεται καί ἕνα ἄλλο, δεύτερο σημεῖο χορτασμοῦ. ᾿Εκεῖ μέ «ἑπτά ἄρτους καί ὀλίγα ἰχθύδια» ὁ Κύριος χορταίνει τέσσερις χιλιάδες ἄνδρες καί τά γυναικόπαιδα πού εἶχαν μαζί τους (βλ. Μθ 15,32-39· Μρ 8,1-9).
  Οἱ ᾿Ιουδαῖοι περίμεναν τόν Μεσσία ὡς ἕνα σπουδαῖο κατακτητή, ὁ ὁποῖος θά τούς χαρίσει εὐημερία, θά τούς χορτάσει μέ ἄρτους καί θεάματα, θά δημιουργήσει μιά παγκόσμια βασιλεία. Αὐτά τά στοιχεῖα χρησιμοποίησε ὁ σατανᾶς γιά νά πειράξει τόν Χριστό στήν ἔρημο. ῾Ο Κύριος, τοῦ ὁποίου βέβαια ἡ βασιλεία δέν εἶναι «ἐκ τοῦ κόσμου τούτου», καταδίκασε αὐτή τήν ὑλιστική ἀντίληψη τοῦ λαοῦ περί Μεσσία. ῞Οταν ὅμως ὁ ἴδιος ἔκρινε ὅτι ἦταν ἀναγκαῖο, ἔκανε τό θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν ἄρτων καί χόρτασε πέντε χιλιάδες ἄνδρες καί πολλά γυναικόπαιδα μέ πέντε ψωμιά καί δύο ψάρια. Τό συγκεκριμένο σημεῖο, ὅπως σημειώνει ὁ ᾿Ιωάννης (6,14-15), ἐνθουσίασε τά πλήθη καί θέλησαν νά ἀνακηρύξουν τόν ᾿Ιησοῦ βασιλιά, διότι εἶδαν στό πρόσωπό του τήν πραγματοποίηση τῶν προσδοκιῶν τους.
  Τό θαῦμα αὐτό προκάλεσε μεγάλη ἀμφισβήτηση καί σχολιάστηκε ἀρνητικά ἀπό ἀπίστους καί ἀθέους. ῾Ωστόσο, καί μόνο ἡ καρποφορία τῆς γῆς, ἕνα καθημερινό  θαῦμα, ἀποτελεῖ ἀπάντηση στούς ἀρνητές. Αὐτός πού εὐλογεῖ τή γῆ καί πολλαπλασιάζει τά σπέρματα εἶναι ὁ ἴδιος παντοδύναμος Θεός πού μέ τήν ἴδια εὐκολία πολλαπλασιάζει τά πέντε ψωμιά καί τά δυό ψάρια, ὥστε νά χορτάσουν μέ αὐτά πλήθη λαοῦ.

α) ῾Ο ᾿Ιησοῦς σπλαχνίζεται τόν κόσμο (14,14)

  Καθ᾿ ὅλη τή διάρκεια τῆς δημόσιας δράσης του ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός ἐργάζεται ἀκατάπαυστα γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων κηρύττοντας καί θεραπεύοντας ὅσους τόν πλησιάζουν. ῾Ως ἄνθρωπος κάποτε αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη τῆς ἀνάπαυσης. Τότε σταματάει γιά λίγο τήν ἱεραποστολική του δραστηριότητα, ἀπομονώνεται σέ ἐρημικούς τόπους καί προσεύχεται. ῎Αλλοτε ἀποσύρεται μόνος του καί ἄλλοτε μαζί μέ τούς μαθητές του.

14,14. Καί ἐξελθών ὁ ᾿Ιησοῦς εἶδε πολύν ὄχλον, καί ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτοῖς καί ἐθεράπευσε τούς ἀρρώστους αὐτῶν.
  ᾿Εξελθών ὁ ᾿Ιησοῦς: Στόν προηγούμενο στίχο (14,13) ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος σημειώνει ὅτι ὁ Χριστός πληροφορήθηκε τόν ἀποκεφαλισμό τοῦ ᾿Ιωάννη τοῦ Προδρόμου ἀπό τόν ῾Ηρώδη ᾿Αντίπα καί ἀποσύρθηκε σέ ἥσυχο τόπο. ᾿Εκεῖ τόν ἀκολούθησαν καί τόν βρῆκαν πλήθη λαοῦ πού ἦρθαν «πεζῇ» ἀπό τίς διάφορες πόλεις. ῾Ο ᾿Ιησοῦς, λοιπόν, ἐξῆλθε ἀπό τόν τόπο στόν ὁποῖο εἶχε ἀπομονωθεῖ καί εἶδε πολύν ὄχλον. ῾Ο ἔρημος τόπος, ἡ ἀκατοίκητη περιοχή στήν ὁποία εἶχε καταφύγει ὁ Κύριος μέ τούς μαθητές του, ξαφνικά μεταβλήθηκε σέ πολυάνθρωπη πόλη. ῎Ετσι ἐκπληρώνεται ἡ προφητεία τοῦ προφήτου ᾿Ησαΐα· «Θήσω τά ἔρημα αὐτῆς ὡς παράδεισον Κυρίου· εὐφροσύνην καί ἀγαλλίαμα εὑρήσουσιν ἐν αὐτῇ» (51,3).
  Καί ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτοῖς: Καί σέ ἄλλες παρόμοιες περιπτώσεις, ὅπως σημειώνουν οἱ εὐαγγελιστές ὁ Κύριος σπλαχνίζεται, συμπονᾶ τό λαό (βλ. Μθ 9,36· 15,32· 20,34· Μρ 1,41· 6,34· Λκ 7,13). ᾿Εδῶ σπλαχνίστηκε τό λαό «ὅτι ἦσαν ὡς πρόβατα μή ἔχοντα ποιμένα», ὅπως σημειώνει ὁ εὐαγγελιστής Μᾶρκος (6,34). ῾Η εὐσπλαγχνία τοῦ ᾿Ιησοῦ δέν εἶναι ἕνα φευγαλέο καί ἀνενέργητο συναίσθημα, ὅπως συμβαίνει συνήθως μέ τά ἀνθρώπινα συναισθήματα. Συνοδεύεται πάντα ἀπό ἔμπρακτη ἐκδήλωση, ὅπως καί στήν προκειμένη περίπτωση. ᾿Ενῶ εἶχε ἀποσυρθεῖ γιά νά ἀναπαυθεῖ, θυσιάζει τήν ἡσυχία καί τήν ἀνάπαυσή του καί ἀρχίζει καί πάλι τό διπλό του ἔργο· διδάσκει (βλ. Μρ 6,34) καί θεραπεύει.
  Καί ἐθεράπευσε τούς ἀρρώστους αὐτῶν: Τά σημεῖα ἀποτελοῦν ἔκφραση τῆς εὐσπλαγχνίας ἀλλά καί ἀπόδειξη τῆς ἐξουσίας καί τῆς δύναμης τοῦ Μεσσία. Συνήθως ὅταν ἐπρόκειτο νά κάνει μία θεραπεία ὁ Κύριος ρωτοῦσε τόν ἀσθενῆ ἄν πιστεύει. Στήν προκειμένη περίπτωση τόν βλέπουμε νά χαρίζει τήν ὑγεία σέ ὅλους τούς ἀσθενεῖς πού βρέθηκαν ἀνάμεσα στό πλῆθος, χωρίς νά ζητήσει ὁμολογία πίστεως. ῎Εκφραση τῆς ἀληθινῆς πίστεώς τους στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἦταν τό ὅτι ἐγκατέλειψαν τίς πόλεις τους, τόν ἀναζήτησαν καί ἔτρεξαν κοντά του μέ πολλή προθυμία. Παρέμειναν στόν ἔρημο τόπο ἀκούγοντας τή διδασκαλία του γιά ὧρες πολλές ἀδιαφορώντας γιά τήν ταλαιπωρία καί τήν πείνα.
  Εἶναι παρήγορο καί ἐνθαρρυντικό γιά μᾶς τό γεγονός ὅτι ὁ Κύριος σπλαχνίζεται καί θεραπεύει ὅλους τούς ἀρρώστους πού ἔτρεξαν κοντά του. Σ᾿ αὐτόν καί ἐμεῖς νά προστρέχουμε πάντοτε μέ πίστη καί εὐλάβεια, βέβαιοι ὅτι μᾶς κατανοεῖ καί μᾶς συμπονᾶ περισσότερο ἀπ᾿ ὅλους.

β) ῾Ο διάλογος τοῦ ᾿Ιησοῦ μέ τούς μαθητές (14,15-18)

14,15. ᾿Οψίας δέ γενομένης προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταί αὐτοῦ λέγοντες· ἔρημός ἐστιν ὁ τόπος καί ἡ ὥρα ἤδη παρῆλθεν· ἀπόλυσον τούς ὄχλους, ἵνα ἀπελθόντες εἰς τάς κώμας ἀγοράσωσιν ἑαυτοῖς βρώματα.
  ᾿Οψίας δέ γενομένης (πρβλ. Μθ 8,16). ᾿Οψία λεγόταν τό χρονικό διάστημα μεταξύ τῆς ἐνάτης καί τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου, δηλαδή περίπου ἀπό τίς 3 μετά τό μεσημέρι πού ὁ ἥλιος ἀρχίζει νά κλίνει πρός τή δύση ὥς στίς 6 μ.μ. ῾Ο Κύριος συνεχίζει νά διδάσκει, ἐνῶ ὁ κόσμος συνεπαρμένος ἀπό τά λόγια του παραμένει ἀδιαμαρτύρητα κοντά του. ῾Η ὥρα ὅμως πέρασε καί ἄρχισε νά σουρουπώνει. Τότε προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταί αὐτοῦ. Οἱ μαθηταί ἀντιλαμβάνονται ὅτι οἱ ἀκροατές δέν ἔχουν μαζί τους τρόφιμα. ῾Ο τόπος στόν ὁποῖο βρίσκονται εἶναι ἐρημικός καί καθώς τό κήρυγμα παρατείνεται ἀπευθύνονται τότε στόν Κύριο καί τοῦ ζητοῦν· ἀπόλυσον τούς ὄχλους. Τοῦ θυμίζουν ὅτι ἡ ὥρα εἶναι περασμένη καί πρέπει νά ἀφήσει τά πλήθη τοῦ λαοῦ νά πᾶνε στά γύρω χωριά νά βροῦν κάτι νά φᾶνε. ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος ἀναρωτιέται· Γιατί δέν προσῆλθε κάποιος ἀπό τό πλῆθος νά τοῦ μιλήσει γιά ὅλους τούς ἄλλους; Καί δίδει τήν ἀπάντηση ὅτι συνέβη αὐτό διότι οἱ ἄνθρωποι ἔτρεφαν ὑπερβολικό σεβασμό πρός τό πρόσωπό του, ἀλλά καί διότι δέν ἔνιωθαν πείνα ἐξαιτίας τοῦ πόθου πού εἶχαν νά βρίσκονται διαρκῶς κοντά του. Οὔτε ὅμως καί οἱ μαθητές, παρατηρεῖ ὁ ἄγιος διδάσκαλος, ὅταν πλησίασαν τόν Κύριο τοῦ εἶπαν «θρέψε αὐτούς τούς πεινασμένους», διότι δέν γνώριζαν ἀκόμη πλήρως τή δύναμη τοῦ Διδασκάλου τους· ἡ γνώση τους γι᾿ αὐτόν ἦταν ἀκόμη ἀτελής.
  Στήν παράκληση τῶν μαθητῶν ὁ ἀείμνηστος π. Κωνσταντῖνος Καλλίνικος βλέπει τό ἐνδιαφέρον καί τήν ἀγάπη τους γιά τούς ἀδελφούς «ὑπέρ τῶν ὁποίων αὔριον οὐ μόνον τραπέζας θά ἔστηνον, ἀλλά καί εἰς ἄμβωνας θά ἀνήρχοντο καί ἐπί ἰκριωμάτων τάς ψυχάς θά ἐδαπάνων». ᾿Επισημαίνει ὅμως ὅτι ἡ παράκλησή τους δείχνει ἐπίσης τήν ἀπελπισία πού κατέκλυσε τήν ψυχή τους, ὅταν συνειδητοποίησαν ὅτι τόσες χιλιάδες ἄνθρωποι εἶναι νηστικοί, χωρίς τή δυνατότητα νά βροῦν κάτι φαγώσιμο σ᾿ αὐτόν τόν ἔρημο τόπο.
  ῾Ο Ματθαῖος γράφει ὅτι οἱ μαθητές πλησίασαν τόν ᾿Ιησοῦ καί τοῦ εἶπαν γιά τήν πείνα τῶν ἀνθρώπων. ῾Ο ᾿Ιωάννης ὅμως λέγει ὅτι ὁ Κύριος ρώτησε τόν Φίλιππο· «Πόθεν ἀγοράσωμεν ἄρτους, ἵνα φάγωσιν οὗτοι;» (᾿Ιω 6,5). Δέν ὑπάρχει διαφωνία ἀνάμεσα στούς εὐαγγελιστές. ῾Απλῶς ὁ ᾿Ιωάννης συμπληρώνει αὐτό πού εἶχε ἀποσιωπήσει  ὁ Ματθαῖος. ῾Η ὑπόθεση ἐξελίχτηκε ὡς ἑξῆς· Οἱ μαθητές θέτουν στόν ᾿Ιησοῦ τό πρόβλημα. ᾿Εκεῖνος ἀπευθύνεται  στόν Φίλιππο «πειράζων αὐτόν» καί τόν ρωτᾶ· «᾿Από ποῦ θά ἀγοράσουμε ψωμιά γιά νά φᾶνε αὐτοί;». Καί μετά ἀπό τή γεμάτη ἀπορία ἀπάντηση τοῦ Φιλίππου ἀπευθύνεται καί πρός τούς μαθητές· «οὐ χρείαν ἔχουσιν ἀπελθεῖν· δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν» (βλ. στ. 16).
  ῎Ερημός ἐστιν ὁ τόπος: ῾Ο τόπος στόν ὁποῖο βρίσκεται ὁ Κύριος καί τά πλήθη εἶναι ἡ ἐρημική περιοχή γύρω ἀπό τήν πόλη Βηθσαϊδά (βλ. Λκ 9,10). Τό ὄνομα τῆς πόλεως σημαίνει τόπος ἁλιείας. ῞Οπως εἶναι φυσικό, ὑπῆρχαν πολλοί τόποι ἁλιείας γύρω ἀπό τή λίμνη τῆς Γαλιλαίας, ἑπομένως καί πολλές πόλεις μέ τό ὄνομα αὐτό. Τό ἱερό κείμενο ἐδῶ ἐννοεῖ τή Βηθσαϊδά στήν ἀντίπερα ὄχθη τῆς Καπερναούμ, ἀνατολικά τῆς λίμνης, στήν Περαία, στό σημεῖο ὅπου ὁ ᾿Ιορδάνης ἐκβάλλει στή λίμνη (βλ. ᾿Ιω 6,17). ᾿Εκεῖ κοντά βρισκόταν ἡ ἔρημος Γαλβανίς, ὅπου ἀποτραβήχθηκε ὁ ᾿Ιησοῦς μέ τούς μαθητές του.
  ῾Ερμηνεύοντας τήν περικοπή ὁ ἅγιος Χρυσόστομος λέγει χαρακτηριστικά ἀπευθυνόμενος στούς μαθητές τοῦ Κυρίου· «῎Αν ὁ τόπος εἶναι ἔρημος, ὅμως εἶναι παρών αὐτός πού τρέφει τήν οἰκουμένη· καί ἄν πέρασε ἡ ὥρα, συνομιλεῖ μαζί σας αὐτός πού βρίσκεται ἐκτός τοῦ χρόνου». Παραλληλίζοντας τό περιστατικό πρός τήν πορεία τῶν ᾿Ισραηλιτῶν στήν ἔρημο ὁ ἅγιος διδάσκαλος παρατηρεῖ ὅτι ὁ Κύριος μέ τό σημεῖο αὐτό ἀποδεικνύει πώς εἶναι ὁ ἴδιος Θεός ὁ ὁποῖος ἔθρεψε καί πότισε τό λαό πού ὁδηγοῦσε ὁ Μωυσῆς στήν ἔρημο. ᾿Επιπλέον ὁ ἅγιος Χρυσόστομος λέγει ὅτι ὁ Κύριος ἔφερε τό λαό στήν ἔρημο, ὥστε νά ἀπαλλάξει τό θαῦμα ἀπό κάθε ὑποψία καί κανένας νά μή νομίσει ὅτι κάποια πόλη πού βρισκόταν ἐκεῖ κοντά πρόσφερε τά ἀγαθά πού χρειάζονταν γιά τό τραπέζι. Γι᾿ αὐτό ὁ εὐαγγελιστής ἀναφέρει ὄχι μόνο τόν τόπο, ἀλλά καί τήν ὥρα πού ἔγινε τό θαῦμα.

14,16. ῾Ο δέ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· οὐ χρείαν ἔχουσιν ἀπελθεῖν· δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν.
  ῾Ο ᾿Ιησοῦς σπλαγχνίζεται τά πλήθη καί δέν θέλει νά τούς ἀφήσει νά φύγουν νηστικοί. Αἰσθάνεται τόν ἑαυτό του κατά κάποιο τρόπο ὑπεύθυνο γι᾿ αὐτό τό πλῆθος πού βρέθηκε ἐκεῖ λαχταρώντας νά τόν ἀκούσει. Μέ τό θαῦμα πού θά ἐπιτελέσει πιστοποιεῖ τό λόγο τῆς Γραφῆς ὅτι «οἱ ἐκζητοῦντες τόν Κύριον οὐκ ἐλαττωθήσονται παντός ἀγαθοῦ» (Ψα 33,11).
  Δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν: Γνώριζε ὁ Κύριος ὅτι οἱ μαθητές δέν μποροῦσαν νά θρέψουν τόσους ἀνθρώπους ἀλλά, ὅπως ἐξηγεῖ ὁ Ζιγαβηνός, τούς προτρέπει νά δώσουν στόν κόσμο νά φάει, «ἵνα τούτων προβαλλομένων ἀπορίαν, τότε λοιπόν ἐξ ἀνάγκης αὐτός ποιήσῃ τό ἑαυτοῦ». Θέτει σέ δοκιμασία τήν πίστη τῶν ἀποστόλων του γιά νά τούς προετοιμάσει γιά τό θαῦμα. Θέλει νά γυμνάσει τήν πίστη τους καί νά ἀντιτάξει στή δική τους λογική σκέψη τή δική του ὑπέρλογη δύναμη. Νά τούς ἑδραιώσει στήν πίστη ὅτι ὁ διδάσκαλός τους μπορεῖ νά θρέψει τούς πολυάριθμους ἀκροατές του. Καί ἐφόσον αὐτός ἔχει τέτοια δύναμη, τήν ἔχουν κι ἐκεῖνοι, ἀφοῦ ὁ ἴδιος τούς ἔδωσε τό χάρισμα καί τήν ἐξουσία νά ἐπιτελοῦν σημεῖα.
  Μελετώντας τό σημεῖο στόν εὐαγγελιστή ᾿Ιωάννη (βλ. 6,3-15), θά δοῦμε ὅτι ὁ Κύριος μετά τό χορτασμό παίρνει ἀφορμή καί μιλάει γιά τόν οὐράνιο ἄρτο. Χρησιμοποιεῖ τό σημεῖο ὡς βάση, γιά νά ὁδηγήσει τούς ἀκροατές του σέ μιά ὑψηλότερη διδασκαλία, νά τούς προσφέρει τήν οὐράνια τροφή (βλ. 6,26-27). ῾Ο Χριστός σίγουρα συμπάθησε τούς πεινασμένους καί κουρασμένους ἀνθρώπους πού πῆγαν γιά νά ἀκούσουν τή διδασκαλία του καί τούς στρώνει τραπέζι. ῾Ωστόσο ὁ κύριος σκοπός τοῦ σημείου δέν εἶναι νά ἱκανοποιήσει μόνο τίς ὑλικές, ἐπίγειες ἀνάγκες τους. Τούς θυμίζει ὅτι ὁ Θεός χόρτασε τούς προγόνους τους πρίν ἀπό 1.400 χρόνια στήν ἔρημο μέ τό μάννα καί συγχρόνως δείχνει ὁλοκάθαρα τήν ταυτότητά του. Σάν νά τούς λέει· «Νά ποιός εἶμαι. Θυμηθεῖτε, ἀναγνωρίστε με καί πιστέψτε». ᾿Αντίστοιχα ἡ ἀποστολή καί ἡ εὐθύνη τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι νά τρέφει τούς πιστούς μέ τό ὕδωρ καί τόν ἄρτο τῆς ζωῆς, μέ τό λόγο καί τά μυστήρια, χωρίς βέβαια νά ἀδιαφορεῖ γιά τίς ὑλικές ἀνάγκες, πού ὅμως ἡ ἱκανοποίησή τους εἶναι δευτερεῦον ἔργο. Γι᾿ αὐτό καί οἱ ἀπόστολοι στή σχετική ἀνάγκη πού παρουσιάστηκε στήν πρώτη ᾿Εκκλησία θά ποῦν· «οὐκ ἀρεστόν ἐστιν ἡμᾶς καταλείψαντας τόν λόγον τοῦ Θεοῦ διακονεῖν τραπέζαις» (Πρξ 6,2).
  Τό παράγγελμα τό ἀπευθύνει ὁ Κύριος σέ ὅλους μας· δότε ὑμεῖς αὐτοῖς φαγεῖν, δῶστε τροφή στούς πεινασμένους. Καί μέ τόν προφήτη ᾿Ησαΐα εἶχε παραγγείλει· «Κόψε τό ψωμί σου καί μοιράσου το μέ τόν πτωχό. Φιλοξένησε ἀστέγους στό σπίτι σου, ἐάν δεῖς γυμνό ντῦσε τον. Καί ὁ Θεός θά εἶναι μαζί σου» (᾿Ησ 58,7. 11). Καί ἡ ᾿Εκκλησία, βέβαια, σάν σύνολο δέν μένει ἀδιάφορη καί ἀμέτοχη σέ περιπτώσεις πού ἡ πείνα, ἡ φτώχεια καί ἡ δυστυχία ταλαιπωροῦν τούς ἀνθρώπους. Αὐτή πρώτη ὀργάνωσε τή φιλανθρωπία. ᾿Ακολούθησε τό παράδειγμα τοῦ ἀπ. Παύλου, ὁ ὁποῖος ὀργάνωσε τή λογία (= ἔρανο) σέ ὅλες τίς ἐκκλησίες, γιά νά καλύψει τίς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν τῆς ᾿Ιερουσαλήμ, τῆς μητέρας τῶν ἐκκλησιῶν, ἀλλά καί ὅλης τῆς ᾿Ιουδαίας.

14,17. Οἱ δέ λέγουσιν αὐτῷ· οὐκ ἔχομεν ὧδε εἰ μή πέντε ἄρτους καί δύο ἰχθύας.
  Στήν αἰφνιδιαστική προτροπή τοῦ διδασκάλου τους, «δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν», οἱ μαθητές ἀπαντοῦν ὅτι δέν ἔχουν παρά μόνο πέντε ἄρτους καί δύο ἰχθύας. Καί αὐτά, ὅπως σημειώνει ὁ εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης, τά εἶχε κάποιο παιδί πού ἦταν ἐκεῖ κοντά (6,8). Οἱ λεπτομέρειες σχετικά μέ τά διαθέσιμα τρόφιμα τονίζουν τήν πραγματικότητα τοῦ σημείου. Τό ψωμί καί τό ψάρι ἀποτελοῦσαν τή βασική καί συνηθισμένη τροφή τῶν κατοίκων τῆς Παλαιστίνης.  
  ῾Ο Θεοτόκης λέει· Σημείωσε ὅτι, ὅπου ὑπάρχει ἀπορία καί ἀδυναμία φύσεως, ἐκεῖ ἐνεργεῖ ἡ δύναμη καί ἡ τελειότητα τῆς χάριτος, καθώς εἶπε ὁ ἀπ. Παῦλος· «῾Η γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» (Β´ Κο 12,9). Γι᾿ αὐτό πρῶτα ἔγινε φανερή σέ ὅλους ἡ ἔλλειψη τῶν τροφῶν καί ἔπειτα ἔλαμψε ἡ χάρη τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ.
  «᾿Αλλά ἀπό αὐτό», παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, «διδασκόμεθα καί κάτι ἄλλο, τήν ἀντίληψη τῶν μαθητῶν γιά τά ἀναγκαῖα πράγματα καί τή μεγάλη ἀδιαφορία τους γιά τήν τροφή. ῎Αν καί ἦταν δώδεκα, εἶχαν μόνο πέντε ἄρτους καί δύο ψάρια. Τόσο ἐπουσιώδη θεωροῦσαν τά σωματικά πράγματα καί μόνο γιά τά πνευματικά φρόντιζαν. Καί δέν κράτησαν αὐτούς τούς λίγους ἄρτους πού εἶχαν γιά τόν ἑαυτό τους, ἀλλά καί αὐτούς τούς ἔδωσαν ὅταν τούς ζητήθηκαν. Συνεπῶς νά διδασκόμαστε ἀπό αὐτό ὅτι, καί ἄν ἀκόμη ἔχουμε λίγα, νά τά δίδουμε σέ αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη».

γ) ῾Η εὐλογία τῶν τροφῶν (14,16-19)

4,18-19. ῾Ο δέ εἶπε· φέρετέ μοι αὐτούς ὧδε. Καί κελεύσας τούς ὄχλους ἀνακλιθῆναι ἐπί τούς χόρτους, λαβών τούς πέντε ἄρτους καί τούς δύο ἰχθύας, ἀναβλέψας εἰς τόν οὐρανόν εὐλόγησε, καί κλάσας ἔδωκε τοῖς μαθηταῖς τούς ἄρτους, οἱ δέ μαθηταί τοῖς ὄχλοις.
  ῾Ο ᾿Ιησοῦς δίνει ἐντολή στά πλήθη ἀνακλιθῆναι ἐπί τούς χόρτους, νά ξαπλώσουν πάνω στά χόρτα. Τήν ἐποχή ἐκείνη οἱ ἄνθρωποι ἔτρωγαν μισοξαπλωμένοι. ῾Ο εὐαγγελιστής Μᾶρκος λέει ὅτι κάθησαν «ἐπί τῷ χλωρῷ χόρτῳ» (6,39) καί μάλιστα «ἀνά ἑκατόν καί ἀνά πεντήκοντα», σέ ὁμάδες τῶν ἑκατό καί πενήντα ἀτόμων. ῎Ετσι καί ἡ διανομή τῶν τροφῶν ἦταν εὔκολη, ὥστε νά φᾶνε ὅλοι μέ τάξη καί ἡσυχία, καί τό θαῦμα ἔγινε ὁρατό σέ ὅλους. Χαριτωμένα σχολιάζει ὁ π. Σεραφείμ Παπακώστας· «Φυσικά (ὁ Κύριος) δέν ἔφερε τάπητας καί πολυθρόνες· εἶχεν ὅμως καταστρώσει ἐκ τῶν προτέρων τόν τόπον μέ τάπητας τῆς ἰδικῆς του κατασκευῆς· μέ τάπητας  ἀπό ἁπαλώτατον καί τρυφερόν καί ὑγιεινόν χόρτον. ῾Η τοιαύτη δέ ἁπλότης μαζῆ μέ τήν ἀθώαν αὐτάρκειαν δημιουργεῖ πολλήν εὐχαρίστησιν καί ἄνεσιν».
  Λαβών δέ τούς πέντε ἄρτους καί τούς δύο ἰχθύας: ῾Ο ᾿Ιησοῦς εἶχε τή δύναμη νά ἐπιτελέσει τό σημεῖο καί χωρίς προϋπάρχουσες τροφές. Ζητᾶ ὅμως πρῶτα ἀπό τούς ἀνθρώπους νά προσφέρουν ὅσα μποροῦν· νά συμμετέχουν κι αὐτοί μέ ὅ,τι ἔχουν. ῎Ετσι γίνεται πιό διακριτικά τό σημεῖο, ὥστε οὔτε καί οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές νά καταλάβουν καλά τί ἀκριβῶς ἔγινε (βλ. Μρ 6,52). ῾Ο Κύριος πῆρε τούς πέντε ἄρτους καί τά δύο ψάρια καί ἀναβλέψας εἰς τόν οὐρανόν, ὕψωσε τό βλέμμα του πρός τόν οὐρανό καί εὐλόγησε γιά νά ἀποδώσει τιμή στόν Πατέρα ἀλλά καί γιά νά μᾶς διδάξει «μή πρότερον ἅπτεσθαι τραπέζης, ἕως ἄν εὐχαριστήσωμεν τῷ Θεῷ τῷ χορηγῷ τῆς τροφῆς καί τήν εὐλογίαν ταύτης οὐρανόθεν ἑλκύσωμεν», ὅπως ἐξηγεῖ ὁ Ζιγαβηνός.
  ῾Ο Κύριος μέ τό παράδειγμά του μᾶς μαθαίνει πῶς νά ἁγιάζουμε τό καθημερινό μας φαγητό. Οἱ ἅγιοι πατέρες ἀκολουθώντας τό παράγγελμα τοῦ ἀπ. Παύλου «πᾶν κτίσμα Θεοῦ καλόν, καί οὐδέν ἀπόβλητον μετά εὐχαριστίας λαμβανόμενον· ἁγιάζεται γάρ διά λόγου Θεοῦ καί ἐντεύξεως» (Α´ Τι 4,4-5), τονίζουν ὅτι εἶναι ἀνάγκη ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ἀπολαμβάνει τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ, νά ζητεῖ τήν εὐλογία του με προσευχή εὐγνωμοσύνης καί εὐχαριστίας. ῎Εχουν συντάξει μάλιστα καί ὡραῖες προσευχές τῆς τραπέζης. ῾Ο Θεός, βέβαια, δέν κερδίζει τίποτε μέ τήν εὐχαριστία μας, ἀλλά ἐμεῖς οἱ ἴδιοι παίρνουμε κάτι ἀνώτερο καί ἀπό τό πιό πλούσιο ὑλικό τραπέζι· τήν αἰώνια εἰρήνη καί σωτηρία. ῾Ο εὐγνώμων λεπρός, ὁ ὁποῖος ἐπέστρεψε νά εὐχαριστήσει τόν Κύριο, δέν πῆρε μόνο τήν ἴαση τοῦ σώματος, ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἐννέα, ἀλλά καί τή σωτηρία τῆς ψυχῆς του. ῾Η εὐγνωμοσύνη εἶναι μιά φυσική ἀρετή, ἕνα στοιχειῶδες καί βασικό γνώρισμα τοῦ ἀνθρώπου.
  ῾Η προσευχή πρίν ἀπό τό φαγητό, ὅταν μάλιστα βρισκόμαστε σέ δημόσιους χώρους ἔχει ἐπίσης ὁμολογιακό χαρακτήρα. ᾿Ιδιαίτερα δέ στήν ἐποχή μας  καθίσταται ἀναγκαία γιά ἕναν ἀκόμη λόγο· ῾Η μόλυνση, πού ἔχει ἐπιφέρει ἡ ἀνεξέλεγκτη ἐπέμβαση τοῦ ἀνθρώπου στό περιβάλλον, κατέστησε τίς τροφές ἐπικίνδυνες. ᾿Επειδή ἡ κατάσταση ἔχει ξεφύγει ἀπό τόν ἔλεγχο καί τῶν εἰδικῶν, ὁ μόνος πού μπορεῖ νά μᾶς προστατέψει εἶναι ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία ἐπικαλούμαστε μέ τήν εἰδική προσευχή τῆς τραπέζης πού ἔχει ἡ ᾿Εκκλησία. Αὐτό συνιστοῦσε καί ὁ μακαριστός π. Παΐσιος, ὅταν ἔντρομοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ μιλοῦσαν γιά τή μόλυνση τῶν τροφῶν.
  Εἶναι χαρακτηριστικό τό παράδειγμα τῶν μοναχῶν στό ῞Αγιο ῎Ορος· οὔτε ἕνα ποτήρι νερό δέν πίνουν, πρίν τό εὐλογήσουν κάνοντας τό σταυρό τους. ᾿Εφαρμόζουν ἔτσι τή σύσταση τοῦ ἀπ. Παύλου· «Εἴτε οὖν ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α´ Κο 10,31).
  Καί κλάσας ἔδωκε (βλ. Μθ 15,36): Οἱ λέξεις καί ἡ πράξη εἶναι εὐχαριστιακές καί τό χωρίο αὐτό χρησιμοποιήθηκε σέ ἀρχαῖες λειτουργίες. Τά ρήματα λαβών, ἀναβλέψας εἰς τόν οὐρανόν, εὐλόγησε, καί κλάσας ἔδωκε μᾶς θυμίζουν τή διήγηση τοῦ Μ. Δείπνου (βλ. Μθ 26,26-29· Μρ 14,22-25· Λκ 22,17-21), ὅπου ἡ εὐλογία καί ἡ χάρη στέκει ἀόρατη, ἀθέατη, μυστική. ῞Οπως ὁ Κύριος μέ πέντε ἄρτους ἔθρεψε τά σώματα τῶν ἀκροατῶν του, ἔτσι κι ἀργότερα μέ ἕναν ἄλλο ῎Αρτο θά θρέψει τίς ψυχές τῶν πιστῶν του. Εἶναι ὁ ἴδιος «ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς» (᾿Ιω 6,35), ὁ ὁποῖος τροφοδοτεῖ τήν ᾿Εκκλησία του ὄχι μέ προσωρινή βρώση ἀλλά αἰώνια. «᾿Εάν τις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου, ζήσεται εἰς τόν αἰῶνα» (᾿Ιω 6,51).
  ῾Η εὐχαριστιακή ἑρμηνεία τοῦ θαύματος ἁπλώνεται καί στήν ὀρθόδοξη ζωγραφική· Στίς συμβολικές παραστάσεις τῆς θείας Εὐχαριστίας στίς τοιχογραφίες τῶν κατακομβῶν ὑπάρχουν καί ἰχθεῖς.
  ῾Ο ᾿Ιησοῦς μπορεῖ νά θρέψει μόνος του τά πλήθη, διότι εἶναι Θεός, σπλαχνίζεται τόν ὄχλο καί τόν εὐεργετεῖ. ῾Ωστόσο θέλει συνεργάτες στό ἔργο του, γι᾿ αὐτό ἔδωκε τοῖς μαθηταῖς τούς ἄρτους. Στό θαῦμα αὐτό παίρνουν ἐνεργό μέρος οἱ μαθηταί.
  Οἱ δέ μαθηταί τοῖς ὄχλοις: ῾Ο ᾿Ιησοῦς καθιστᾶ καί παρουσιάζει τούς μαθητές, συνεργάτες του σ᾿ αὐτό τό θαυμαστό ἔργο, διακόνους τοῦ θαύματος, ὥστε νά μή δείξουν ἀπιστία οὔτε νά τό λησμονήσουν μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου, ἀφοῦ θά εἶχαν ὡς μάρτυρες τά ἴδια τά χέρια τους, ὅπως ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος. Συγχρόνως ὁ Κύριος δείχνει ποιό θά ἦταν στό μέλλον τό ἔργο τῶν μαθητῶν· Θά μεταδίδουν στόν κόσμο τήν πνευματική τροφή καί τή θεία χάρη.
  Εἶναι σχολαστικότητα νά ἀσχοληθοῦμε μέ τό πότε ἀκριβῶς ἔγινε τό σημεῖο τοῦ πολλαπλασιασμοῦ· τήν ὥρα πού εὐλογήθηκαν τά τρόφιμα, τήν ὥρα πού κόβονταν ἤ τήν ὥρα πού τά μοίραζαν οἱ μαθητές στούς ἀνθρώπους; ῎Αν πολλαπλασιάζονταν τήν ὥρα πού τά εὐλογοῦσε, θά γινόταν μπροστά του ἕνα βουνό. Τό πιθανότερο εἶναι, ὅτι τήν ὥρα πού ὁ ᾿Ιησοῦς τά ἔκοβε, πολλαπλασιάζονταν. ῞Οπως τό λάδι καί τό ἀλεύρι τῆς χήρας, πού φιλοξένησε στά Σαρεπτά τόν προφήτη ᾿Ηλία, δέν λιγόστευαν ἀλλά ὅσο ξοδεύονταν αὔξαναν (βλ. Γ´ Βα 17,16).

δ) Πλούσιο τό περίσσευμα μετά ἀπό τό χορτασμό τοῦ πλήθους (14,20-22)

14,20. Καί ἔφαγον πάντες καί ἐχορτάσθησαν, καί ἦραν τό περισσεῦον τῶν κλασμάτων δώδεκα κοφίνους πλήρεις.
  ῎Εφαγον πάντες: ῾Ο Κύριος θεράπευσε τούς ἀσθενεῖς πού βρίσκοταν ἀνάμεσα στό ἀκροατήριό του (στ. 14). Στήν συνέχεια ὅμως προβαίνει σέ μία εὐεργεσία πού ἀπολαμβάνουν ὅλοι, ὥστε νά μήν εἶναι ἡ πλειονότητα μόνο θεατές τῶν ὅσων συνέβαιναν στούς ἄλλους, ἀλλά νά γευτοῦν καί αὐτοί τῆς θείας δωρεᾶς. Αὐτό τό διαφορετικό εἶδος τοῦ θαύματος σταλάζει στίς καρδιές τῶν πιστῶν θάρρος πολύ καί ἐλπίδα μεγάλη ὅτι ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ὄχι μόνο θεραπεύει τίς ἀσθένειές μας, ἀλλά καί προλαβαίνει κάθε ἀνάγκη μας.  
  Πολύ εὔστοχα ὁ ἀείμνηστος π. Κων/νος Καλλίνικος παρατηρεῖ· «῎Εθρεψε καί ὁ προφήτης ᾿Ηλιού κατά τάς ἡμέρας τοῦ λιμοῦ μέ ὀλίγον ἄλευρον καί ἔλαιον τόν οἶκον τῆς χήρας εἰς Σαρεπτά, ἀλλ᾿ ἐκεῖ ὄχι πεντακισχίλιοι, ἀλλά δύο μόνον ἦσαν ψυχαί. Καί ἐτράφη ἐν τῇ ἐρήμῳ διά τοῦ μάννα ὁ ὁδοιπορῶν λαός, πλήν ὄχι διά τοῦ Μωυσέως, ἀλλά διά τοῦ Θεοῦ, εἰς ὅν αὐτός ὑπούργει. ᾿Ενταῦθα δέ τό θαῦμα ὑπερβαίνει ἐκεῖνα τά θαύματα καί διά τό πλῆθος τῶν τραφέντων καί διά τήν ἄμεσον ἐνέργειαν τοῦ θρέψαντος».
  Καί ἐχορτάσθησαν: ῾Ο ᾿Ιησοῦς εἶχε πεῖ· «Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Μθ 6,33). ῞Ολο ἐκεῖνο τό πλῆθος αὐτήν τήν ἡμέρα εἶχε ζητήσει «τήν βασιλείαν καί τήν δικαιοσύνην», δηλαδή τόν ἄρτο τοῦ πνεύματος, ἀλλά βρῆκε καί τόν ἄρτο τοῦ σώματος. ῾Ο Θεός εἶναι σπλαχνικός πατέρας καί δέν θέλει νά στεροῦνται τά παιδιά του τά ἀπαραίτητα γιά τή ζωή. Τοποθέτησε τόν ἄνθρωπο στή γῆ καί τοῦ ἔδωσε ὅλα τά ἀγαθά νά τά ἀπολαμβάνει. ῎Οχι ἁπλῶς δημιούργησε τόν κόσμο, ἀλλά τόν ἔκανε «καλό λίαν», γιά νά τόν χαίρονται οἱ ἄνθρωποι. Θέλει ὅμως νά εἶναι ἐγκρατεῖς καί κυρίαρχοι τῶν ἀγαθῶν. Βέβαια ὁ παράδεισος πού ἔκανε ὁ Θεός δέν ἦταν μόνον αἰσθητός καί ὑλικός ἀλλά καί νοητός καί πνευματικός, διότι οἱ πρωτόπλαστοι ζοῦσαν συντροφιά μέ τόν Θεό.
  Τό πρόβλημα τοῦ χορτασμοῦ ὅλων τῶν ἀνθρώπων ἦταν πάντοτε βασανιστικό γιά τήν ἀνθρωπότητα. Σέ κάθε ἐποχή ὑπῆρχαν «οἱ περισσεύοντες ἄρτων» καί οἱ «λιμῷ ἀπολλύμενοι». Μέ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, ὅπως στή μικρή πρωτοχριστιανική κοινωνία, τό πρόβλημα ἐξακολουθεῖ νά βασανίζει τόν κόσμο μας. Δέν βρίσκεται στήν ἀνεύρεση τῶν ὑλικῶν· αὐτά τά δίνει ὁ οὐράνιος πατέρας μας σέ ἐπάρκεια γιά ὅλα τά πλάσματά Του. ῾Υπάρχει ὅμως στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, πού συνάζει τά δῶρα τοῦ Θεοῦ, καί τά χρησιμοποιεῖ ἀναλόγως· ῎Αν δέχεται τά δῶρα καί τά διαχειρίζεται ὡς καλός οἰκονόμος ἤ ἄν τά θεωρεῖ ἀποκλειστικό ἀπόκτημα τοῦ κόπου του καί τά σπαταλᾶ ἀσυλλόγιστα γιά τόν κορεσμό τῶν ἀκόρεστων ὀρέξεών του.
  Εἶναι διαπιστωμένο ἀπό τούς εἰδικούς ὅτι ἡ γῆ ἔχει τόσα ἀγαθά, πού μπορεῖ νά θρέψει δεκαπλάσιο ἀπό τόν σημερινό πληθυσμό της. ᾿Εντούτοις, μέχρι καί σήμερα, στόν 21ο αἰ., ἕνα μεγάλο μέρος τῶν ἀνθρώπων ὑποσιτίζεται καί πεθαίνει ἀπό τήν πείνα. Κι αὐτό τό ἄλυτο γιά τά κοινωνικά συστήματα πρόβλημα  ὀφείλεται στήν ἀδικία, στήν πλεονεξία, στήν ἐπίδειξη, στή σπατάλη, στίς καταχρήσεις, στήν τεμπελιά καί γενικά στήν ἁμαρτία. Γι᾿ αὐτό, μόνο ἄν ἀφαιρέσουμε τήν ἁμαρτία ἀπό τή γῆ, θά λυθεῖ ὁριστικά τό κοινωνικό πρόβλημα. ῾Ο Θεός εἶναι ἡ ἀστείρευτη πηγή κάθε εὐλογίας. «Πηγή ἐστι φιλανθρωπίας ὁ Χριστός, καί οὐδέποτε παύεται τά ἐκεῖθεν νάματα τῇ τῶν ἀνθρώπων φύσει προχέουσα», λέει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος καί προσθέτει· «῞Οταν ὁ Θεός εὐχαριστεῖται καί εὐλογεῖται ἀπό τούς ἀνθρώπους, τότε συνηθίζει νά χορηγεῖ πιό πλούσια τήν εὐλογία του σ᾿ ἐκείνους ἀπό τούς ὁποίους εὐλογεῖται».
 Καί ἦραν τό περισσεῦον τῶν κλασμάτων δώδεκα κοφίνους πλήρεις: Μετά τό χορτασμό τά περισσεύματα συγκεντρώθηκαν σέ δώδεκα κοφίνια. Τό ὅτι γέμισαν ἀπό τά περισσεύματα τόσα πολλά κοφίνια δείχνει τήν ἱστορικότητα τοῦ σημείου. Τά δώδεκα κοφίνια πιθανόν βρέθηκαν σέ κάποια γειτονική ἀγροικία. Εἶναι ἰσάριθμα μέ τούς μαθητές, γιά νά κρατᾶνε ὁ καθένας ἀπό ἕνα καί νά ἔχουν προσωπική ἐμπειρία καί συμμετοχή στό σημεῖο. «Διά τοῦτο ἔκανε νά περισσεύσουν καί δώδεκα κοφίνια, διά νά κρατήσει καί ὁ ᾿Ιούδας ἕνα», παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος.
  ῾Ο Κύριος βάζει τούς μαθητές του νά συγκεντρώσουν τό περισσεῦον τῶν κλασμάτων, γιά νά διδάξει ὅτι -καί ὅταν ἀκόμη ὑπάρχει ἡ δυνατότητα νά χορταίνουν οἱ ἄνθρωποι μέ ὑπερφυσικό τρόπο- ἡ σπατάλη εἶναι ἀπαράδεκτη. ῎Αλλωστε ὁ ᾿Ιησοῦς δέν ἔχει σκοπό νά ἐπιτελεῖ καθημερινά σημεῖα, οὔτε νά τρέφει τό λαό θαυματουργικά· δέν εἶναι αὐτή ἡ ἀποστολή του.
  Τό μήνυμα τῆς οἰκονομίας, πού μᾶς δίδει ὁ Κύριος, εἶναι ἰδιαίτερα ἐπίκαιρο, καθώς χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς καταναλωτικῆς μας κοινωνίας  -μιά διαφθορά τῆς φύσεώς μας- εἶναι ἡ σπατάλη τῶν ἀγαθῶν. ῾Η οἰκονομία εἶναι μεγάλη ἀρετή, τήν ὁποία πρέπει νά ἐμπνεύσουμε στά παιδιά μας. «Οἱ χρυσοχόοι δέν περιφρονοῦν ὡς ἄχρηστα τά μικρά ψήγματα τοῦ χρυσοῦ, ἀλλ ἐπιμελῶς ἀθροίζουν αὐτά καί εἶναι τό ἄθροισμά των ὄγκος πολύτιμος», τονίζει γιά τήν οἰκονομία ὁ ἀείμνηστος π. Κων/νος Καλλίνικος.
  Οἱ μαθητές συγκέντρωσαν τά περισσεύματα ἀφ᾿ ὅτου ἔφαγον πάντες καί ἐχορτάσθησαν· γεγονός πού φανερώνει ὅτι δέν πρέπει νά συγκεντρώνουμε καί νά θησαυρίζουμε, προτοῦ οἱ ἄλλοι χορτάσουν. Νά κάνουμε  οἰκονομία στίς δικές μας δαπάνες καί ὄχι στό ψωμί τῶν πεινασμένων.
  ῾Ο π. Αὐγουστῖνος, ἐπίσκοπος Φλωρίνης (Σταγόνες ἀπό τό ὕδωρ τό ζῶν, σελ. 174-175), γράφει· «῾Η οἰκονομία εἶναι ἀρετή, πού βρίσκεται ἀνάμεσα σέ δύο ἄκρα· ἀνάμεσα στή φιλαργυρία καί τή σπατάλη. Φιλαργυρία εἶναι νά μαζεύει ὁ ἄνθρωπος πάντοτε ὅσο τό δυνατόν περισότερα καί εἰ δυνατόν νά μή ξοδεύη τίποτε. ῞Ολο νά παίρνη καί ποτέ νά μή δίνη. Τό ἄλλο ἄκρο εἶναι ἡ σπατάλη. Δηλαδή νά ξοδεύη κανείς περισσότερα ἀπ᾿ ὅ,τι χρειάζεται. Καί τά δύο εἶναι κακά καί τά καταδικάζει τό εὐαγγέλιο. ῾Η σπατάλη κινδυνεύει νά γίνη ὁ τάφος τῆς ἀνθρωπότητος».
  Μέ τήν οἰκονομία ὁ ἄνθρωπος γίνεται αὐτάρκης ἀλλά καί εὐεργετικός στούς ἄλλους. Δίδακτικό παράδειγμα ἀποτελοῦν οἱ μεγάλοι εὐεργέτες τοῦ γένους μας. Οἱ περισσότεροι ἀπό αὐτούς γεννήθηκαν φτωχοί. Δούλεψαν σκληρά καί πλούτισαν, ἐξακολουθοῦσαν ὅμως νά ζοῦν φτωχικά, ὥστε νά κληροδοτήσουν στό γένος πλούσιες κληρονομιές.

14,21. Οἱ δέ ἐσθίοντες ἦσαν ἄνδρες ὡσεί πεντακισχίλιοι χωρίς γυναικῶν καί παιδίων.
  ῾Ο εὐαγγελιστής ὑπολογίζει τόν ἀριθμό αὐτῶν πού χόρτασαν ἄνδρες ὡσεί πεντακισχίλιοι, ἔχει μάλιστα τή συνείδηση ὅτι δέν δίνει τόν ἀκριβῆ ἀριθμό ἀλλά κατά προσέγγιση, γι᾿ αὐτό χρησιμοποιεῖ τό ὡσεί· τό χωρίς γυναικῶν καί παιδίων δέν σημαίνει ὅτι δέν παρευρίσκονταν ἐκεῖ γυναῖκες καί παιδιά, ἀλλ᾿ ὅτι ὁ ὑπολογισμός γίνεται μόνο σέ ἄνδρες. ῞Οπως γνωρίζουμε ἀπό τίς ἀπογραφές τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, συνήθως δέν μετροῦνταν τά γυναικόπαιδα. ῾Ο ἀριθμός δείχνει τό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων πού χόρτασε μέ τόσο θαυμαστό τρόπο. ᾿Αφοῦ μόνο οἱ ἄνδρες ἦταν 5.000, τό σύνολο τῶν ἀνθρώπων μαζί μέ τίς γυναῖκες καί τά παιδιά ἦταν πολύ μεγαλύτερο. Τό ὅτι εἶχαν καθίσει κατά ὁμάδες ἀνά 100 καί 50, ὅπως γράφει ὁ εὐαγγελιστής Μᾶρκος, ἔκανε εὔκολη τήν καταμέτρησή τους.
  ᾿Επειδή ἐμεῖς σήμερα δέν ξέρουμε τόν τρόπο πού ζοῦσαν οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, τά νούμερα πού ἀναφέρει τό Εὐαγγέλιο μᾶς φαίνονται ὑπερβολικά καί δημιουργεῖται μέσα μας ἀμφιβολία. ῞Οσοι ὅμως καταγόμαστε ἀπό χωριά ἔχουμε τέτοιες ἐμπειρίες ἀπό τά πανηγύρια πού γίνονται. Συγκεντρώνονται πολλοί ἄνθρωποι ἀπό ὅλη τήν ἐπαρχία, κάθονται κάτω ἀπό τά δένδρα παρέες παρέες καί τρῶνε. Πολλές φορές μάλιστα ὁ ναός πού πανηγυρίζει προσφέρει καί τό φαγητό σέ ὅλους. Εἶναι μιά ὄμορφη καί γραφική σκηνή, πού σέ ὁρισμένους τόπους μπορεῖ  καί σήμερα κανείς νά τή συναντήσει.
  ῾Ο Ζιγαβηνός ἐπαινεῖ τό ὅτι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι εἶχαν μεταβεῖ οἰκογενειακῶς στόν ἔρημο ἐκεῖνο τόπο γιά νά ἀκούσουν τή διδαχή τοῦ Κυρίου, ἔτσι ὅλη ἡ οἰκογένεια ἔζησε τό σημεῖο, «ὅτι μετά γυναικῶν καί παιδίων προσήδρευον· καί ἐπειδή πανοικί παρέμειναν, πανοικί καί τῆς εὐεργεσίας ἀπήλαυσαν».

14,22. Καί εὐθέως ἠνάγκασεν ὁ ᾿Ιησοῦς τούς μαθητάς αὐτοῦ ἐμβῆναι εἰς τό πλοῖον καί προάγειν αὐτόν εἰς τό πέραν, ἕως οὗ ἀπολύσῃ τούς ὄχλους.
  ῾Η πληροφορία ὅτι ὁ ᾿Ιησοῦς ἔστειλε τούς μαθητάς αὐτοῦ μέ τό πλοιάριο εἰς τό πέραν, στήν ἀπέναντι ὄχθη τῆς λίμνης, στήν Καπερναούμ, ἕως ὅτου ὁ ἴδιος ἀπολύσῃ τούς ὄχλους, συμπληρώνεται ἀπό τήν ἐξιστόρηση τοῦ ᾿Ιωάννη (βλ. 6,14-15). ῾Ο ᾿Ιησοῦς ἀντιλήφθηκε ὅτι μετά τό θαῦμα τοῦ χορτασμοῦ οἱ ὄχλοι ἐπιθυμοῦσαν νά τόν ἀνακηρύξουν βασιλιά. «Τόσο πολύ, λοιπόν, κατεπλάγησαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἀπό τό θαῦμα αὐτό, ὥστε θέλησαν καί βασιλιά νά τόν ἀνακηρύξουν, πράγμα βέβαια πού δέν τό ἔκαναν σέ κανένα ἀπό τά ἄλλα θαύματά του», λέει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος. ῾Ο ἐνθουσιασμός αὐτός μποροῦσε εὔκολα νά μεταδοθεῖ καί στούς μαθητές. ῞Οταν μάλιστα ὁ εὐαγγελιστής λέγει ὅτι τούς ἠνάγκασεν, φανερώνει τή μεγάλη ἐπιθυμία τῶν μαθητῶν νά μείνουν κοντά στόν Κύριο. Δέν εἶναι ἀπίθανο οἱ μαθητές νά ἐπηρεάζονταν ἀπό πόθους φιλοδοξίας καί νά θεωροῦσαν κατάλληλο τό χρόνο γιά τήν ἵδρυση τῆς ἐπίγειας βασιλείας τοῦ Μεσσία, ὅπως αὐτοί τήν ὀνειρεύονταν. ῾Η παρουσία τους πιθανόν νά ξεσήκωνε πιό πολύ τό πλῆθος. Γιά νά τούς προστατεύσει ἀπό ἐσφαλμένες ἐκδηλώσεις, τούς παρακίνησε νά φύγουν νωρίτερα.  
  ῾Ο ἅγιος Χρυσόστομος ἐξηγεῖ· «῎Εδωσε ἐντολή νά φύγουν ἀπό κοντά του ἐκεῖνοι πού ἔλαβαν τά ὑπολείμματα καί τά ἀποδεικτικά στοιχεῖα τοῦ θαύματος. Καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, ὅταν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐπιτελεῖ μεγάλα ἔργα, ἀποφεύγει τό πλῆθος τοῦ κόσμου καί τούς μαθητές του, μέ σκοπό νά μᾶς διδάξει νά μήν ἐπιδιώκουμε σέ καμιά περίπτωση τή δόξα τῶν ἀνθρώπων καί νά μήν παρασυρόμαστε ἀπό τόν κόσμο.
 

Στέργιος Σάκκος

Εὐαγγελικές περικοπές (Βοήθημα γιά κυκλάρχες)