Τό τελευταῖο δίμηνο τό λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης εἶχε τήν τιμητική του. Χιλιάδες οἱ ἐπισκέπτες πού ἔσπευδαν καθημερινά μέ πόθο καί λαχτάρα γιά νά θαυμάσουν ἕνα ἡρωικό πλοῖο, τό πε­ρί­φη­μο θωρηκτό «Ἀβέρωφ», πού μέ τήν με­γαλόπρεπη παρουσία του κραυγάζει πώς ἡ Ἑλλάδα μεγαλουργεῖ, ὅταν στούς ἐθνικούς ἀγῶνες της προχωρᾶ μέ πίστη κι ἔχει συμμάχους τόν Θεό καί τούς ἁγίους. Ἑκατοντάδες τά σχολεῖα πού καταφθάνουν κάθε πρωί, χιλιάδες οἱ οἰκογέ­­νει­ες, πάμπολλοι σύλλογοι ἀπό τίς γύρω περι­οχές… νιώθουν πώς πραγματοποι­οῦν προσ­κύνημα στό μοναδικό «ἔδαφος» πού ἐπί 104 συνεχόμενα χρόνια δέν ὑπέστειλε οὔτε στιγμή τήν ἑλληνική σημαία!
 Τό καταδρομικό θωρηκτό ναυπηγεῖ­ται τό 1910 στό Λιβόρνο τῆς Ἰταλίας. Ἡ Ἑλλάδα κατορθώνει νά τό ἀγοράσει κυριολεκτικά «στό παρά πέντε» χάρη στά 8.000.000 χρυσές δραχμές τῆς διαθήκης τοῦ ἐθνικοῦ εὐεργέτη Γεωργίου Ἀβέρωφ, ἐνῶ στή συνέχεια διενεργεῖται σ’ ὅλη τή χώρα ἕνας συγκλονιστικός ἔρανος γιά νά συμπληρωθεῖ τό ἀπαιτούμενο ποσό.
Οἱ ἀξιωματικοί τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ζητοῦν στό πλοῖο νά ὑπάρχει ναός ἐπί τοῦ καταστρώματος, παρότι δέν προβλεπόταν ἀπό τά ἀρχικά σχέδια. Κατόπιν τῆς εὐσεβοῦς παραγγελίας τό ἐκκλησάκι ἔγινε ἐκεῖ ὅπου ἦταν σχεδιασμένη ἡ πυ­ρι­ταποθήκη. Τό «Ἀβέρωφ» ὑπῆρξε τό μο­να­δικό πλοῖο μέ ναό καί μάλιστα πάν­τα ὑπηρετοῦσε ἱερέας, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ τρίτος στήν ἀρχαιότητα σέ βαθμό. Σ’ αὐ­τό τό χαριτωμένο παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου Νικολάου τελοῦνταν θεῖες Λειτουργίες κά­θε Κυριακή καί γιορτή, καθώς ἐπίσης καί γάμοι καί βαπτίσεις, ἰδιαίτερα παιδιῶν ὁμογενῶν κατά τά ταξίδια τοῦ θωρηκτοῦ στή βόρεια Ἀφρική. Ἐφημέριος τοῦ πλοίου διορίστηκε ὁ ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Δάφνος, μετέπειτα ἐπίσκοπος Σπάρτης. Ἐκτός τοῦ ὅτι τελοῦσε τίς ἀκολουθίες, στήριζε τό πλήρωμα μέ ὁμιλίες, ἐξομολο­γοῦ­σε καί ἀποτελοῦσε οὐσιαστι­κό συνερ­γάτη στήν ἐπίτευξη τῆς πειθαρχίας καί τῆς ὁμοψυχίας σέ ἕνα σύνολο 1.200 διαφορετικῶν ἀνθρώπων. Μάλιστα σέ ὧρες ἀνάπαυλας δίδασκε στούς ἀναλφάβητους ναῦτες ἀνάγνωση καί γραφή.
 Τό «Ἀβέρωφ» ὑπῆρξε τό πλοῖο πού ἐλευθέρωσε τό Αἰγαῖο στούς βαλκανικούς πολέμους. Κατόρθωσε νά κατατροπώσει τόν ἐχθρό, νά τόν τρομάξει καί νά τόν γυρίσει πίσω στά στενά τοῦ Ἑλ­λη­σπόντου.
 Ἀρχές Δεκεμβρίου τοῦ 1912. Ναύαρχος ὁ λεοντόκαρδος καί βαθιά πιστός Παῦλος Κουντουριώτης. Τό ὄνομά του εἶναι πλέον ἄρρηκτα συνδεδεμένο στή συνείδηση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ μέ τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ». Στή ναυμαχία πού σχεδιάζεται θά εἶναι ἐπικεφαλῆς. Σχέδια, σκέψη, στρατηγική, ἀλλά καί προσευχή.
 Παραμονή τῆς ναυμαχίας τῆς Ἕλ­λης, ἕνας ναύτης καθαρίζει τό πλοῖο, ἀφήνει τόν κουβά στήν ἄκρη καί πάει νά ξεκουραστεῖ. Ξημερώματα σηκώνεται κι ἀντικρίζει τό ὑπερφυσικό καί ἀνερμήνευτο: Πάνω στόν μεταλλικό κουβά ἡ μορφή τοῦ ἁγίου Νικολάου. Ξεκάθαρη. Δέος τόν κυριεύει. Τό δείχνει στούς ἄλ­λους ναῦ­τες, μένουν ἄφωνοι. Τρέχει στόν ναύ­αρ­χο. Κι ὁ Κουντουριώτης συγκινημένος ἀπό τήν εὔγλωττη ἐνθάρρυν­ση τοῦ Θεοῦ ἀναφωνεῖ πώς ὁ Θεός μέ πολλούς τρόπους μᾶς βεβαιώνει πώς εἶ­ναι μαζί μας, πώς θά νικήσουμε!
 Τήν ἴδια ὥρα οἱ ὀθωμανοί ἀξιωματικοί γράφουν τίς διαθῆκες τους καί ἀ­πο­σύρονται νωρίς γιά ὕπνο, σύμφωνα μέ τή διήγηση τοῦ τούρκου πλωτάρχη Χα­σάν Σαμί Μπέη. Στό ἕνα στρατόπεδο φόβος καί τρόμος, στό ἄλλο συγκίνηση μπροστά στό θαῦμα, θάρρος, ἐλπίδα καί πίστη.
 3/16 Δεκεμβρίου 1912. Στίς 8 τό πρωί ἀρχίζει ἡ ἔξοδος τοῦ ὀθωμανικοῦ στόλου ἀπό τά Στενά. Ἡ ἀναφορά “ΕΧ ΕΧ ΕΧ” (ἐχθρός ἐν ὄψει) διατρέχει ὅλα τά ἑλληνικά πλοῖα. Ἕτοιμα νά ἀντιμετωπίσουν τόν ἐπιβουλέα τοῦ Αἰγαίου. Τό θωρηκτό «Ἀβέρωφ» ἐπικεφαλῆς, πίσω του τά θωρηκτά «Ὕδρα», «Σπέτσες», «Ψαρά» καί τά ἀντιτορπιλικά «Ἀετός», «Ἱέραξ», «Λέ­ων καί «Πάνθηρ» (τά ἀποκαλούμενα «θη­ρία»!).
 Στίς 9.00 οἱ δύο στόλοι βρίσκονται σέ διάταξη μάχης σέ ἀπόσταση 17 χλμ. μεταξύ τους. Ὁ ναύαρχος Κουντουριώτης σημαίνει πολεμική ἔγερση μέ τό ἱστορικό σῆμα: «Μέ τήν δύναμιν τοῦ Θεοῦ, τάς εὐχάς τοῦ Βασιλέως μας καί ἐν ὀνόματι τοῦ Δικαίου, πλέω μεθ’ ὁρμῆς ἀκαθέκτου καί μέ τήν πεποίθησιν τῆς νίκης ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ τοῦ Γένους». Αὐτή ἡ βεβαιότητα καί ἡ βαθειά πίστη στόν Μεγαλοδύναμο σύμμαχο μεταγγίζεται ἀπό τόν φλογερό ἡγέτη στήν καρδιά κάθε ναύτη.
 Γιά νά κάνει οἰκονομία στά πυρομαχικά ὁ ἑλληνικός στόλος περιμένει νά χτυπήσει πρῶτα ὁ ἐχθρός. Τά τουρκικά θωρηκτά στοχεύουν κυρίως ἐναντίον τοῦ «Ἀβέρωφ» μέ ταχύ πῦρ ἀλλά χωρίς  ἐπιτυχία. Στή γέφυρα τοῦ πλοίου στέκει ἀκάλυπτος ὁ Κουντουριώτης, κρατώντας στά χέρια του ἕνα ξύλινο σταυρό καί χω­ρίς νά φοβᾶται τή βροχή ἀπό τά τουρκι­κά βλήματα.
Ὥρα 9:35´ ὑψώνει τή σημαία «Ζ» (κινοῦμαι ἀνεξάρτητα). Διατάζει τόν κυβερνήτη Σοφοκλῆ Δούσμανη νά ἀξιοποιήσει στό ἔπακρο τή μεγάλη ταχύτητα τοῦ νε­ό­τευκτου «Ἀβέρωφ» καί ὁρμᾶ ἀκάθεκτος διαγράφοντας τόξο μπροστά ἀπό τή γραμ­μή τοῦ τουρκικοῦ στόλου μέ σκοπό νά τόν ὑπερφαλαγγίσει καί νά τόν περιορίσει μεταξύ τῶν πυρῶν τοῦ «Ἀβέρωφ» καί τῶν ὑπόλοιπων ἑλληνικῶν θωρη­κτῶν. Οἱ Ὀθωμανοί, μόλις ἀντιλαμβάνονται πώς ὁ ἑλιγμός ἐκτελεῖται μέ ἀπό- λυτη ἐπιτυχία, κάνουν διαδοχική στρο­φή καί μπαίνουν μέ φοβερή ἀταξία ξανά στά Στενά. Τό «Ἀβέρωφ» ρίχνεται στήν καταδί­ωξη σέ πολύ κοντινή ἀπόσταση, μικρότε­ρη τῶν 3 χλμ.! Μπαίνει μέσα στό βεληνεκές τῶν ἐπάκτιων πυροβόλων.
Τά ὑπόλοιπα ἑλληνικά πλοῖα χάνουν ὀπτική ἐπαφή μέ τή ναυαρχίδα. Ἀνη­συχοῦν γιά τό τόλμημα. Ξαφνικά μέσα ἀπό τούς καπνούς ἀκοῦν τήν μπάντα -ὁ Κουντουριώτης τήν εἶχε πάντα μαζί του στό θωρηκτό- νά παίζει τόν Ἐθνικό Ὕ­μνο! Τό πλοῖο ἀφοῦ ἔδιωξε τούς Τούρκους ἐμ­φανίζεται καί πάλι θριαμβευτικά μπροστά τους!
 Στίς 10:30´ ἡ ναυμαχία οὐσιαστικά εἶ­χε λάβει τέλος… μέ ἀρκετές ἀπώλειες τοῦ ἐχθροῦ, μέ μηδαμινές γιά τούς Ἕλ­ληνες. Πρόκειται γιά μία περίλαμπρη νί­κη ἐξαιρετικῆς στρατηγικῆς σημασίας, καθώς μέ τή ναυμαχία τῆς Ἕλλης παγιώθηκε ὁ ἔλεγχος τοῦ Αἰγαίου καί οἱ Τοῦρκοι ἔχασαν τόν θαλάσσιο δρόμο πού ἐπιθυμοῦσαν γιά νά ἐνισχύουν τίς δυνάμεις τους πού μάχονταν στή Θράκη καί στή Μακεδονία.
 Τήν ἑπόμενη μέρα ὁ νικηφόρος ναύ­αρχος στέλνει ἀναφορά στό Ὑπουργεῖο Ναυτικῶν. Ὁ παράτολμος ἑλιγμός του θεωρήθηκε ἀσυλλόγιστος ἡρωισμός καί ὁ βασιλιάς Γεώργιος τοῦ συνέστησε σύν­εση καί ψυχραιμία, καθώς τό «Ἀβέρωφ» ἦ­ταν ἡ ἰσχυρότερη μονάδα τῶν Ἑλλήνων καί πιθανή ἀπώλειά του θά ἀνέτρε­πε τόν συσχετισμό δυνάμεων. Ποῦ νά ἤ­ξερε ὅμως ὁ συνετός βασιλεύς πώς ὁ εὐ­λαβής κυβερνήτης ἦταν ἐνισχυμένος ἀ­πό τή ζωντανή παρουσία τοῦ προστάτη θαλασσινοῦ Ἁγίου, ἐνδυναμωμένος ἀπό τόν τίμιο Σταυρό μέ τόν ὁποῖο σταύρωνε κάθε γωνιά τοῦ πλοίου καί ἦταν βαθειά πεποίθησή του ὅτι τό θωρηκτό θά παραμείνει ἄτρωτο χάρη στή θεία πρόνοια... Πίστη πού δικαιώθηκε μέσα στό διάβα τοῦ χρόνου.
 Ἀμέσως μετά τήν περίλαμπρη νίκη ὁ κυβερνήτης δέν λησμόνησε νά εὐχαριστήσει τούς συμμάχους στό δίκαιο ἀγώ­να τῶν Ἑλλήνων. Ἡ μορφή τοῦ ἁγίου Νικολάου νωπή ἀκόμη πάνω στόν με­ταλ­λικό κουβά. Ὁ Κουντουριώτης διέταξε λιτανεία μέ τήν εἰκόνα τοῦ πρω­ταγωνιστῆ Ἁγίου. Μέσα σέ κλίμα συγκί­νησης εὐχαριστοῦν τόν Θεό γιά τή νίκη πού Ἐκεῖνος χάρισε στά πιστά παιδιά Του.

Ἀγγελική Τσιραμπίδου

"Ἀπολύτρωσις", Δεκ. 2017