Ἕνας ἀπό τούς συγγραφεῖς πού τά ἔρ­γα του συμπεριλαμβάνονται στή Φιλο­κα­λική συλλογή εἶναι καί ὁ ἅγιος Μά­ξι­μος ὁ Ὁμολογητής, ἡ «λύρα τοῦ Πνεύ­ματος», ὅπως ψάλλει γι᾽ αὐτόν ἡ Ἐκκλη­σία μας. Ἔζησε τόν 7ο μ.Χ. αἰώνα. Ἐνῶ κατεῖ­χε ἐξέ­χουσα θέση στά ἀνάκτορα, ἄφησε τίς κο­σμι­κές ἐξουσίες γιά νά ἐπιδοθεῖ σέ ἀ­σκητικούς ἀγῶνες. Συνέγραψε μάλιστα «ἀ­σκητικοθεολογικές» πραγματεῖες οἱ ὁ­ποῖ­ες εἶναι πολύ ὠφέλιμες.

 Συγκεκριμένα, στά διακόσια κεφά­λαια «περὶ θεολογίας πρὸς Θαλάσσιον»* ὁ ἅ­γι­ος Μάξιμος, ὁ «δυ­νατός στίς παρα­βολές» ὅ­πως παρατηρεῖ ὁ Μέγας Φώ­τι­ος, ζωγρα­φίζει μπροστά μας μέ ἁγιογραφικές πινε­λιές μιά ὄμορ­φη εἰκόνα: Ὁ Θεός εἶναι «ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης» (Μα 4,2) καί ἡ γῆ μας λούζεται στό φῶς του. Κάθε ψυχή ἀ­δια­κρίτως θωπεύεται ἀπό τίς ἀκτίνες τῆς ἀγαθότητας τοῦ θεί­ου ἐλέους. Ἐξαρτᾶται ὅμως ἀπό τήν προαίρεση κάθε μιᾶς ψυ­χῆς, ἐπιση­μαί­νει ὁ Ἅγιος, τί ἐπίδραση θά ἔχει πάνω της αὐτό τό θεῖο φῶς.
 Ὅταν μιά ψυχή εἶναι «φιλόυλη» καί «φιλόκοσμη», τότε σκληραίνει κάτω ἀπό τό φῶς τῆς νουθεσίας του, ὅπως «κατί­σχυσεν» τότε «ἡ καρδία Φαραὼ» (Ἔξ 7, 13) καί ἔγινε ἀδιαπέραστη ἀπό τό θεῖο θέ­λημα. Ἔτσι ἀκριβῶς, σκληραίνει σάν τόν πηλό καί αὐτοκαταστρέφεται ἡ ψυ­χή πού ἀντιστέκεται στή θεία βούληση.
 Ἀντίθετα, ἡ ψυχή πού ἀγαπᾶ τόν Θεό «μαλακώνει σάν τό κερί» κάτω ἀπό τό φῶς τῆς ἀγάπης του. Γίνεται μά­λιστα εὔ­πλαστη καί ἐπιτρέπει νά τυπω­θεῖ πάνω της ἡ θεία σφραγίδα, καθι­­στώντας τόν ἑαυτό της ἔμψυχο πρόσ­φο­ρο καί «κατοικητήριον Θεοῦ» (Ἐφ 2,22).
 «Μακάριος εἶναι ἐκεῖνος», σημειώνει ὁ Ἅγιος σέ ἕνα ἄλλο κεφάλαιο, «πού κρα­τεῖ ἀβασίλευτο μέσα του, ὅπως ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ (βλ. Ἰη 10,12-13), τόν ἥλιο τῆς δι­καιοσύνης γιά ὅλη τή διάρκεια τῆς ἡμέ­ρας τῆς παρούσης ζω­ῆς, χωρίς νά πε­ριο­ρίζεται ἀπό τή νύχτα τῆς κακίας καί τῆς ἄγνοι­ας».
 Ἄφθονο τό φῶς τοῦ «ἥλιου τῆς δικαι­οσύνης» διαχέεται στόν κόσμο μας. Πό­σο τραγικοί εἴμαστε ὅταν κλείνουμε τίς γρί­λιες τῆς ψυχῆς μας και προσπαθοῦ­με νά φωτίσουμε τήν ὕπαρξή μας μέ ἐ­φήμερες δάδες! Εἴθε ἡ γῆ μας νά μήν ἀναδειχθεῖ «σκεῦος κεραμέως», μία γι­γάντια πήλινη σκληρόκαρδη σφαίρα, ἀλλά νά φαντάζει σάν μιά τεράστια λα­μπάδα πού θα ἀνα­λί­σκεται ἀντλώντας φῶς ἀπό τόν «ἥλιο», Πλάστη καί Δη­μι­ουργό της.

Δέσποινα Καλογεράκη

Δρ Θεολογίας

* Φιλοκαλία, τ. Β΄, σ. 105,12 & 130,31.