«τί δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου,

τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς;» (Μθ 7,3)
 Πάθος πολύμορφο καί πολύφθορο ἡ κα­τά­κριση καταδικάζεται ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύ­ριο καί τούς ἀπο­στόλους. Ἀλλά καί οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας μιλοῦν μέ ἀπο­τροπιασμό γιά τό ψυ­χώ­λεθρο αὐτό πάθος. Ἕνας ἀπό αὐτούς, ὁ ἅγιος Νι­κό­δημος ὁ ἁ­γιορείτης, μέ νυ­στέρι τή θεό­πνευστη Γρα­φή, τήν τομω­τέραν «ὑ­πὲρ πᾶσαν μάχαιραν» (Ἑβ 4,12), εἰσχω­ρεῖ στά τρίσβαθα τῆς ἀν­θρώπινης ὕπαρξης καί ἐντοπίζει τά «δο­κά­ρια» καί τά «ξυλάρια» πού παρα­κωλύουν τήν οἰκοδομή τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου.
 Ὡς ἄριστος ἀναγνώστης τοῦ πνευμα­τι­κοῦ γονιδιώματος τοῦ ἀνθρώπου, ἐπι­σημαί­νει, στό βιβλίο του «Ἀόρατος Πό­λεμος», ὅτι ἡ φιλαυτία, ἡ ἀγάπη καί ἡ τι­μή πού τρέ­φου­με γιά τόν ἑαυτό μας, γεν­νᾶ τήν αὐθάδη κρί­ση καί κατάκριση τοῦ πλησίον μας. Τά δύο αὐ­τά πάθη μά­λιστα ἀλληλοστηρίζονται καί ἀλληλο­θάλπονται.
 Εἶναι γεγνονός ὅτι ὅσο μεγαλύτερη ἰδέα ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας τόσο περισσότερο κατακρίνουμε τόν συνάν­θρωπό μας, θεω­ρώντας μάλιστα ὅτι ἐ­μεῖς δέν ἔχουμε σχέση μέ τέτοιου εἴδους ἐλαττώματα. Ὁ δέ διά­βολος, βλέποντας αὐτήν τήν ὀλέθρια διά­θεση τῆς αὐτο­δι­καίωσης μέσα μας, ξα­γρυ­πνᾶ καί φρον­τίζει ὥστε νά μή μᾶς δια­φύγει τό παρα­μικρό ξυλάρι-ἐλάττωμα τοῦ ἀδελ­φοῦ.
 Ἀλλά προτρέπει ὁ ἅγιος Νικόδημος:  «Ἄν ἀγρυπνεῖ ὁ σατανᾶς γιά νά σέ ζη­μιώ­σει, ἀγρύπνησε καί σύ γιά νά ἀπο­φύγεις τίς ὀλέθριες παγίδες του∙ κι ἄν σοῦ γεν­νηθεῖ ἡ ἐπιθυμία νά κρίνεις τόν ἀδελφό σου, σκέ­ψου τά λόγια τοῦ προ­φήτη• “καὶ ἕκαστος τὴν κακίαν τοῦ πλη­σίον αὐτοῦ μὴ λογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν” (Ζα 8,17). Ἐξάλλου, ἡ ἐξουσία αὐτή δέν δό­θηκε σέ σένα. Πῶς νά κρί­νεις σωστά καί δίκαια ἐσύ πού εἶσαι περικυκλωμένος ἀπό πάθη;».
 Τό δραστικότερο φάρμακο γιά τήν ἀντι­μετώπιση τῆς ὀλέθριας αὐτῆς ἀσθέ­νειας, ἐπισημαίνει ὁ Ἅγιος, εἶναι τό νά ἀσχολεῖσαι μέ τίς δικές σου κακίες καί τά δικά σου πά­θη καί μάλιστα μέ κεῖνα τά ἀπόκρυφα, πού σέ κυβερνοῦν ἀθέα­τα. Ἄν ἀσχοληθεῖς μέ αὐτά, δέν θά σοῦ μένει χρόνος νά ἐξε­τάζεις τίς πράξεις τοῦ ἄλλου. Ἄν ἐρευ­νᾶς καί φροντίζεις νά καθαρίζεις τούς ὀφθαλμούς σου ἀπό τά μεγάλα δοκάρια, τά ὁποῖα σέ παρα­κινοῦν νά βλέπεις τά μικρά ξυλάρια στούς ὀφθαλμούς τοῦ ἀ­δελφοῦ σου, δέν θά σοῦ φθάσουν οἱ ἡ­μέρες τῆς ζωῆς σου νά τά θεραπεύσεις.
 Γνώριζε ἀκόμη, ὑπογραμμίζει ὁ θεο­φώ­τιστος χειρουργός τῆς ἀνθρώπινης ψυ­χῆς, ὅτι ἄν ἐξετάζεις μέ κατακριτική διά­θεση ἕνα πάθος τοῦ ἀδελφοῦ σου, κάποια ρίζα αὐτοῦ τοῦ ἴδιου πάθους κρύ­βεται καί στή δική σου καρδιά. Διό­τι, ὅ­πως λέγει ἡ Γρα­φή, ὁ πονηρός ὀ­φθαλμός βλέπει τά πονηρά (Μθ 12,35), ἐνῶ ὁ κα­θαρός δέν βλέ­πει τά πονηρά (Ἀβ 1,13). Γι’ αὐτό λοιπόν, ἀντί νά στρέ­φεσαι κατά τοῦ ἀδελ­φοῦ σου, μετα­χει­ρίσου τά ὅπλα πού θά ἔστρεφες ἐνα­ν­τίον του, γιά τή θε­ραπεία τοῦ ἑαυτοῦ σου.
 Καί ἄν ἀκόμη τό ἁμάρτημα τοῦ ἀ­δελ­φοῦ σου εἶναι δημόσιο καί φανερό, αἰτιο­λόγησέ το μέ ἀγάπη καί φιλαδελ­φία, διό­τι δέν μπορεῖς νά ξέρεις γιατί τό ἐπέ­τρε­ψε ὁ Θεός. Ἴσως ὁ ἁμαρτάνων ὠ­φε­ληθεῖ ἀπό τήν πτώση του, ἐνῶ ἐσύ, κρί­νοντας ἐπιφα­νειακά, θά κατακριθεῖς.
 Γι’ αὐτό λοιπόν, συμπεραίνει ὁ Ἅγιος τοῦ Θεοῦ, νά στέκεις μέ φόβο καί τρόμο περισ­σότερο γιά τόν ἑαυτό σου παρά γιά ὁ­ποιονδήποτε ἄλλον. Καί νά εἶσαι βέ­βαι­ος ὅτι τά καλά λόγια πού θά πεῖς γιά τόν ἀ­δελφό σου γεννοῦν μέσα σου τή χα­ρά, πού εἶναι καρπός τοῦ ἁγίου Πνεύ­ματος. Ἀντίθετα, μέ κάθε καταφρόνηση καί αὐ­θάδη κρίση πού θά ξεστομίσεις γιά τόν ἀδελφό σου, θρονιάζεις μέσα σου τό δια­βολικό θέ­λημα.

Νικοδήμου Ἁγιορείτου,
Ἀόρατος πόλεμος, Κεφ. ΜΔ΄.
Ἀπόδοση: Δ. Καλογεράκη