Ο ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ!

  Μία από τις βασικές αιτίες της νίκης όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά και όλων των χριστιανικών κρατών της Βαλκανικής ( Βουλγαρίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου) επί των Τούρκων στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο, ήταν αναμφίβολα η επιτυχής δράση του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Μάλιστα, ο ρόλος που έπαιξε ήταν διπλός. Αφενός απελευθέρωσε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, πλην των Δωδεκανήσων που κατείχε η Ιταλία κι αφετέρου κατόρθωσε να κυριαρχήσει στο Αιγαίο, μην επιτρέποντας στον τουρκικό στόλο να βγει από τα στενά των Δαρδανελίων. Έτσι οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να ανεφοδιάσουν και να ενισχύσουν τα στρατεύματά τους, που μάχονταν αποκλεισμένα στη Μακεδονία, κι έτσι μοιραία ηττήθηκαν.
  Λίγους μήνες πριν, όμως, το Μάρτιο του 1912, όταν όλα έδειχναν πως τα βαλκανικά κράτη όδευαν προς σύγκρουση με την Τουρκία, διαπιστώθηκε ότι το ελληνικό ναυτικό βρισκόταν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με το τουρκικό. Δεν υπήρχαν περιθώρια μεγάλων βελτιώσεων, καθώς ο χρόνος πίεζε κι έτσι αποφασίστηκε η εκ των ενόντων έστω και κατά την ύστατη ώρα βελτίωση του. Έτσι αγοράστηκαν βιαστικά, χωρίς καν δοκιμές, κάποια  αντιτορπιλικά και όλο το αναγκαίο υλικό. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι τα πυρομαχικά του ο ‘’Αβέρωφ’’ τα παρέλαβε την τελευταία στιγμή και τα πρώτα του πραγματικά πυρά τα έριξε στη ναυμαχία της Έλλης. Παρ’ όλες όμως αυτές τις βελτιώσεις ωστόσο ο τουρκικός στόλος εξακολουθούσε να υπερέχει και σε εκτόπισμα και σε πυροβολικό.
  Τι ήταν αυτό που έκανε όμως τον κατώτερο σε μέσα ελληνικό στόλο να κυριαρχήσει στο Αιγαίο; Ήταν φυσικά η ικανότητα των Ελλήνων ναυτών, με τη μακραίωνη άλλωστε ναυτική παράδοση αλλά και η πίστη τους στο δίκαιο του αγώνα αυτού και η πεποίθηση τους για τη νίκη. Το ελληνικό ναυτικό όμως είχε κι ένα άλλο πλεονέκτημα˙ είχε έναν ηγέτη. Αυτός ήταν ο αρχηγός του στόλου , ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Απόγονος των Κουντουριώτηδων, ναυμάχων του 1821, είχε το χάρισμα να εμπνέει εμπιστοσύνη και με τον ενθουσιασμό του να παρασύρει. Συγχρόνως είχε πλήρη συνείδηση του ιστορικού ρόλου που τον καλούσε η πατρίδα να διαδραματίσει, τόσο λόγω ιδιοσυγκρασίας όλο και παράδοσης. Ο Παύλος Κουντουριώτης ήξερε καλά ότι στόχος του ελληνικού ναυτικού ήταν να μην επιτρέψει την έξοδο του τουρκικού στόλου από τα Δαρδανέλια. Γι’ αυτό κατευθύνθηκε κατευθείαν προς τα εκεί απελευθερώνοντας τη Λήμνο και κάνοντας την ορμητήριο του στόλου. Ο στόλος μάλιστα αγκυροβόλησε ακριβώς έξω από τα στενά των Δαρδανελίων περιμένοντας τα τουρκικά πολεμικά πλοία. Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός του Κουντουριώτη που θέλησε να προκαλέσει τον τουρκικό στόλο σε ναυμαχία. Έτσι τηλεγράφησε στην Κωνσταντινούπολη:
  ‘’Είμαστε έξω από τα Δαρδανέλια περιμένοντας τον αντίπαλο στόλο’’. Προσφέρθηκε μάλιστα να προσφέρει και γαιάνθρακες, για καύσιμα στον αντίπαλο ναύαρχο, σε περίπτωση που δεν είχε. Η απάντηση από την Κωνσταντινούπολη ήταν ότι η γραμμή είχε κοπεί. Πραγματικά αναβιώνανε ομηρικές σκηνές όπου ο ένας αντίπαλος προκαλούσε τον άλλο.
  Ύστερα από λίγο καιρό ο τουρκικός στόλος αποφάσισε να βγει στο Αιγαίο. Ο ελληνικός τον περίμενε έξω από τα Στενά κι έτσι ξεκίνησε η ναυμαχία της Έλλης. Η διαταγή του Κουντουριώτη είχε ως εξής: ‘’Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας και ονόματι του δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθηση της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους’’. Οι δύο στόλοι παρατάχτηκαν σε απόσταση. Τότε το θωρηκτό ‘’Αβέρωφ’’, η ελληνική ναυαρχίδα όπου βρισκόταν ο Κουντουριώτης, κάνοντας ανεξάρτητη κίνηση, κατευθύνθηκε προς την τούρκικη ναυαρχίδα ‘’Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσαν’’ κι άρχισαν οι κανονιοβολισμοί. Το ‘’Αβέρωφ’’ όμως χίμηξε ακάθεκτο κατά πάνω της και ο Τούρκος ναύαρχος, επειδή φοβήθηκε εμβολισμό, τράπηκε σε φυγή προς τα στενά. Η τουρκική γραμμή έσπασε και τα υπόλοιπα τουρκικά πλοία άρχισαν να υποχωρούν καταδιωκόμενα από το ‘’Αβέρωφ’’. Ήταν πραγματικά εντυπωσιακό το θέαμα, ένα πλοίο να καταδιώκει έναν ολόκληρο στόλο. Όλη η ναυμαχία κράτησε μόλις 63 λεπτά, ενώ τα υπόλοιπα ελληνικά πλοία δεν πρόλαβαν να συμμετάσχουν. Μάλιστα ήταν τόση η τόλμη του Κουντουριώτη, που κατά την καταδίωξη το ‘’Αβέρωφ’’ βρέθηκε στο στόχο των πανίσχυρων παράκτιων τουρκικών πυροβόλων των Δαρδανελίων. Ενδεικτική της γενναιότητάς του όμως ήταν η απάντηση που έδωσε σε όσους του άσκησαν κριτική για την παράτολμη κίνησή του:
  ‘’Τα πολεμικά πλοία δεν είναι για στολισμό. Η ιστορία διδάσκει ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να θαλασσοκρατεί εφόσον δε θεωρεί τα πολεμικά πλοία προορισμένα να κινδυνεύουν και εν ανάγκη να καταστραφούν’’.
 

Παναγιώτης Μητσόπουλος
Φιλόλογος-Θεολόγος