Χωρίς κανένα ἴχνος σεβασμοῦ τῆς ἱστορίας, οἱ «Τσ(ι)άμηδες» ἐπιχειροῦν μιά πρωτοφανῆ διαστροφή καί παρα­χά­ραξη τῆς ἀλήθειας. Σέ ἔντυπά τους, ὁ­μιλίες στελεχῶν, σέ ἐκθέσεις τους χα­ρα­κτηρί­ζουν αὐθαίρετα καί ἀνιστόρητα ὡς ὁμοε­θνεῖς τους ἥρωες τοῦ Σουλίου, ὅπως τόν Κίτσο Τζαβέλλα, τόν Μᾶρκο Μπότσαρη, καί τούς κατατάσσουν στίς «σπουδαῖες μορφές προγόνων τους». Οἰκειοποιοῦ­νται ἀκόμη καί τή μητέρα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, τήν Ὀλυ­μπι­άδα, καθώς καί τόν βασιλιά τῆς Ἠ­πεί­ρου Πύρρο, πού ἀνῆκε στήν καθαρά ἑλληνική φυλή τῶν Μολοσσῶν. 
  Ἐπίσης, τά σχολικά βιβλία τῆς Ἀλ­βανίας γράφουν ὅτι οἱ Ἕλληνες διέ­πρα­ξαν γενοκτονία, σκοτώνοντας τούς ἀλ­βανούς Τσάμηδες τῆς Τσαμουριᾶς. Ἐ­πι­πλέον, ἔχουν ἀφιερώσει μνημειακό συ­γκρό­τημα στήν ἀποκαλούμενη «γενο­κτο­νία τῶν Τσάμηδων ἀπό τούς Ἕλ­ληνες τό 1944» κι ἐκεῖ πραγμα­τοποι­­οῦ­νται σχετι­κές ἐκδηλώσεις. Αὐτά καί πολ­λά ἀκόμη μηχανεύονται, μόνο καί μόνο γιά νά ὑλο­ποιήσουν τό ὅραμά τους, τή «Μεγάλη Ἀλ­βανία», καί νά ἱκα­νοποιήσουν τόν ἀλυ­τρω­τισμό τους. 
  Πῶς ὅμως ἔχει τό θέμα τῶν Τσά­μη­δων;
«Τσ(ι)αμουριά» εἶναι τό ἀνεπίσημο ὄ­νομα εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ γεω­γρα­φικοῦ διαμερίσματος τῆς Ἠπείρου. Ὅ­σον ἀφορᾶ στό ὄνομα, ὑπάρχουν πολ­λές ἐκδοχές μέ πιθανότερη τήν ἑ­ξῆς: Ἡ ὀνο­μασία προέρχεται ἀπό παρα­φθορά τῆς λέξης «Θύαμις», πού ἦταν τό ἀρχαῖο ὄ­νομα τοῦ ποταμοῦ Καλαμᾶ, ὁ ὁποῖος διασχίζει τή γεωγραφική περιο­χή. Ἔτσι, ἡ λέξη «Θυαμουρία» κατέληξε νά προφέ­ρεται στήν ἑλληνική «Τσαμουριά». 
  Οἱ Θυάμηδες, δηλαδή οἱ Τσάμηδες, κατά τόν 13ο αἰώνα ἦταν βυζαντινοί με­γαλογαιοκτήμονες. Στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα, μετά τήν ἐπανάσταση τοῦ Διονυ­σίου ἐπισκόπου Τρίκκης, ἐξισλαμί­στη­καν καί ὡς ἐξισλαμισθέντες ἔγιναν φανα­τι­κότεροι τῶν Τούρκων. Οἱ προσπά­θειες γιά προσηλυτισμό ἐντάθηκαν τήν περίο­δο 1740-80, ὅταν πολλοί ἀπό τούς Ἕλ­ληνες ἐξισλαμίσθηκαν γιά νά σώ­σουν τίς περιουσίες τους. Τότε ὁ ἀ­πό­στολος τοῦ σκλαβωμένου Γένους, ἐθνοϊερο­μάρ­τυ­ρας Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἐπισκέφθηκε τήν περιοχή, γιά νά ἐνι­σχυ­θοῦν οἱ χρι­στια­νοί καί νά ἀποφευχθεῖ ὁ πλήρης ἐξισλα­μι­σμός.
  Οἱ Τσάμηδες ἄρχισαν νά μιλοῦν κυ­ρίως τήν Ἀλβανική μετά τήν κυριαρχία τῶν ἀλβανῶν μπέηδων, ίδίως ἐπί Ἀλῆ πασᾶ. Παρά τήν ἀλβανοφωνία τους εἶ­χαν συνείδηση τουρκική καί ὄχι ἀλβα­νι­κή. Με­­τά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἠπεί­ρου ἡ περιοχή περιῆλθε στήν Ἑλλάδα. Στούς Τσάμηδες ἀναγνωρίσθηκαν δικαι­ώματα ἕλληνα πολίτη. Ὅταν ὅμως τό ἑλληνικό κράτος ἀπαλλοτρίωσε τά τσι­φλίκια τῶν ἰσχυρῶν Τσάμηδων καί τά διένειμε στούς ἀκτήμονες, δυσαρε­στή­θηκαν ἔντονα. Ἀ­πό τή δυσαρέσκεια ἐ­πωφελήθηκαν οἱ Ἰταλοί, οἱ ὁποῖοι μέ ἐ­πιδέξια προπα­γάν­δα κατόρθωσαν νά «πεί­σουν» τούς Τσά­μηδες ὅτι δέν εἶναι Τοῦρκοι, ὅπως πί­στευαν, ἀλλά Ἀλβανοί! Ἡ «ἀλβανο­ποί­η­ση», δηλαδή, τῶν Τσά­μηδων συντε­λεῖ­ται μέσα σέ 10 περίπου χρόνια (1913-1925). 
  Στίς 24 Ἰουλίου 1923 ὑπογράφηκε στή Λωζάνη συνθήκη πού προέβλεπε ἀ­νταλλαγή τῶν πληθυσμῶν μεταξύ τῆς Ἑλ­λάδας καί τοῦ νέου τουρκικοῦ κρά­τους μέ βάση τό θρήσκευμα. Ὡστόσο, οἱ μουσουλμάνοι Τσάμηδες ἐξαιρέθηκαν ἀ­πό τήν ἀνταλλαγή. Σ’ αὐτό συνέβαλε ἡ πίεση τῆς Ἰταλίας πρός τή δικτα­το­ρι­κή κυβέρνηση Θεοδώρου Παγκάλου, ὁ ὁ­ποῖος ἔτρεφε θαυμασμό γιά τή μου­σ­­ο­λι­νική Ἰταλία καί γι’ αὐτό διέ­πραξε τό τε­ράστιο πολιτικό λάθος νά τούς ἐξαι­ρέσει ἀπό τήν ἀνταλλαγή.
  Ἡ Ἰταλία ἀσκοῦσε πίεση, διότι ἤ­θελε νά χρησιμοποιήσει τούς Τσάμηδες ὡς λόγ­χη κατά τῆς Ἑλλάδας, ὅπως καί τό πέ­τυχε. Μέ τήν ἔναρξη τοῦ ἑλλη­νοϊ­τα­λι­κοῦ πολέμου σχημάτισαν στρα­τιω­τικά σώ­μα­τα, ἀκολούθησαν τούς Ἰταλούς καί στή συνέχεια τούς Γερμανούς κατακτη­τές. Συνεργαζόμενοι καί μαχό­μενοι στό πλευ­ρό τους, σχεδίαζαν τόν πλήρη ἀ­φελ­λη­νι­σμό τῆς περιοχῆς τῆς Θεσπρωτίας. Ἀρ­γότερα ὀργάνωσαν ἰδιαίτερη μορφή πο­λιτικῆς ἐξουσίας, τήν KSILIA. 
  Κατά τήν περίοδο τῆς Κατοχῆς στή Θεσπρωτία διέπραξαν πολλά καί ἀπο­τρόπαια ἐγκλήματα, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἐκτέλεση τῶν 49 ἐπιφανέστερων κα­τοίκων τῆς Παραμυθιᾶς στίς 29 Σε­πτεμ­βρίου 1943 ὡς ἀντίποινα τῶν 5 Γερμα­νῶν, πού σκοτώθηκαν στή Σκάλα τῆς Πα­ραμυθιᾶς. Ἐπίσημα, τό Εἰδικό Δι­καστήριο Δωσιλόγων Ἰωαννίνων τεκ­μη­ρίωσε 632 δολοφονίες Ἑλλήνων, 428 ἀπαγωγές κι ἐξαφανίσεις προσώπων, 209 βιασμούς γυναικῶν, 2.332 πυρπο­λήσεις κατοικιῶν, 53 λεηλασίες χωριῶν καί ἑκατοντάδες κλοπές κοπαδιῶν ζώ­ων. Ἐκδόθηκαν πε­ρίπου 1.700 ἀποφά­σεις καί 1.930 Τσάμηδες καταδικά­στηκαν ὡς ἐγκληματίες πο­λέμου καί συνεργάτες κατακτητῶν. Καί καμία ἀπόφαση δέν ἐκτελέστηκε. Μή­πως, τελικά, παραγράφονται τά ἐγκλήματα πολέμου; 
  Μετά τό τέλος τοῦ πολέμου ἐγκα­τέλειψαν τήν Ἑλλάδα καί πέρασαν στήν Ἀλβανία. Σύμφωνα μέ τήν ἀπογραφή τοῦ 1951, στήν Ἑλλάδα παρέμειναν μό­νο 487 ἀλβανόφωνοι μουσουλμάνοι. Περ­­νώντας στήν ἀλβανική ἐπικράτεια, στρατοπέ­δευ­σαν ἔξω ἀπό τό χωριό Τζά­ρα, ὅπου σύ­ντομα ἀρκετοί ἔχασαν τή ζωή τους ἀπό λοιμώδεις ἀσθένειες. Αὐ­τή εἶναι ἡ πρα­γ­ματική ἱστορία, τήν ὁ­ποία μετέτρε­ψαν σέ «γενοκτονία ἀπό τούς Ἕλληνες». 
  Σέ ὁλόκληρη τήν Εὐρώπη, μετά τόν πόλεμο, σέ κα­­τεχόμενες χῶρες οἱ πληθυ­σμιακές ὁμά­δες πού συ­νεργά­στη­καν μέ τίς δυνάμεις Κα­­τοχῆς καταδι­κά­­στη­καν ἀπό εἰ­δι­κά δικαστήρια καί οἱ περι­ουσίες τους δημεύτηκαν. Στήν Τσε­­χο­σλο­βακία οἱ Σου­δῆτες, συνερ­γάτες τῶν Γερ­μανῶν, στό Βέλγιο οἱ Φλα­μανδοί να­ζιστές, στήν Οὐ­κρα­νία οἱ ὁμάδες τοῦ Στεπάν Μπα­ντέρα καί ἄλ­λοι. Ὅ,τι καί ἄν ἰσχυρίζο­νται οἱ Τσάμηδες, θά πα­­ρα­­μέ­νουν ὡς κα­τα­δι­κα­σθέ­ντες δω­­­­­σίλογοι κατά τήν Κατοχή. Αὐτή τήν ἀλήθεια δέν μπο­ρεῖ καμία προ­πα­γάνδα νά τήν ἀλ­λοιώσει, γιατί κραυ­γά­ζουν ἀπό τούς τά­φους τά κόκ­καλα τῶν ἀ­δικο­χαμέ­νων θυ­μά­των τους στή Θεσπρω­τία.
  Ἀναντίρρητα, ἡ Ἀλ­βα­νία χρη­σι­μο­ποιεῖ τό κα­λού­μενο «Τσάμικο ζήτημα» ὡς ἐργαλεῖο γιά τήν ὑλο­ποί­η­ση τῶν στόχων της καί ὡς αἰ­χμή τῆς ἐπιθετι­κῆς πο­λι­τικῆς της. Στό πλαίσιο αὐ­τό ἐπι­χει­ρεῖ νά ἁρ­πάξει ἐ­- δάφη ἀπό τίς γει­το­νικές της χῶρες καί -ἐξυπα­κού­εται- κι ἀπό τήν πατρίδα μας. Στά σχέδιά της ἔχει τή συμπαράσταση τῆς Τουρ­­κίας καί ἄλλων μουσουλ­μα­νικῶν χωρῶν, καθώς καί ἰ­σλαμι­κῶν ὀργανώ­σεων. Καί βέβαια, ὅ­ταν κάποιος διεκδι­κεῖ, δέν εἶ­ναι ἀπίθανο κάποια στιγμή νά ἀ­πο­σπά­σει κάτι. 
Μήπως, τελικά, εἶχε δί­και­ο ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὅταν ἔλε­γε: «Ἐ­σεῖς οἱ στρα­­τιω­τι­κοί, τήν Ἀλβανία νά προ­σέχετε! Ἀπό ἐκεῖ θά ἔρθει ἡ ἀπειλή»;

Εὐδοξία Αὐγουστίνου

"Ἀπολύτρωσις",

Τεῡχος Νοεμβρίου, 2025